Chương 2

NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG

CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG

NGUYỄN ĐÌNH HÙNG

Bộ môn: Kỹ thuật ô tô & MĐL – Khoa: Kỹ thuật giao thông
 NỘI DUNG

1.1 Nguyên lý hoạt động của động cơ XĂNG bốn kỳ.

1.2 Nguyên lý hoạt động của động cơ DIESEL bốn kỳ.

1.3 Nguyên lý hoạt động của đông cơ XĂNG hai kỳ.

1.4 Các thông số cơ bản của ĐCĐT.

2
Nguyên lý ĐC Xăng 04 kỳ
■ CVVT 28 240
■ VIS (3 bước)
26 220
■ Đai răng
■ Dây đai cam tiếng ồn thấp 24 200

22 180

Mô men xoắn (kg.m)

20 160

Công suất (PS)

18 140

16 120

14 100

12 80
Mômen xoắn: 25.3kg.m/4000rpm
10 60
Công suất: 189PS/6000rpm
8 40
10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65
00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00 00

Tốc độ động cơ)

3
Nguyên lý ĐC Xăng 04 kỳ
1. Chu trình laøm vieäc cuûa ñoäng cô 4 kyø:
Trong mỗi chu kỳ/chu trình công tác của động cơ đốt trong xảy ra 4 quá trình liên tiếp nhau là: nạp,
nén, cháy - giãn nở sinh công và thải. Trong hai vòng quay trục khuỷu.

 Định nghĩa động cơ đốt trong 4 kỳ (động cơ 4 thì): động cơ mà 1 chu kỳ hoàn thành trong 4 hành
trình. Nói cách khác, piston phải chạy lên/xuống 4 lần, trục khuỷu quay 2 vòng, trục cam quay 1
vòng. Như vậy, trong động cơ 4 kỳ sau 2 vòng quay trục khuỷu (720 0) hoặc 4 hành trình của piston
chỉ có 1 hành trình sinh công.

4
Nguyên lý ĐC Xăng 04 kỳ
 Nguyên lý hoạt động theo chu trình lý thuyết:

Theo chu kỳ lý thuyết mỗi kỳ khởi sự ngay tại 1 điểm chết mà cũng chấm dứt ngay tại 1 điểm
chết. Trong động cơ 4 kỳ thì mỗi kỳ sẽ thực hiện 1 quá trình và có:

 Kỳ nạp/hút: thực hiện quá trình nạp, piston dịch chuyển từ ĐCT xuống ĐCD.

 Kỳ nén: thực hiện quá trình nén , piston dịch chuyển từ ĐCD lên ĐCT.

 Kỳ sinh công: thực hiện quá trình cháy - giãn nở, piston dịch chuyển từ ĐCT xuống
ĐCD.

 Kỳ thải/xả/thoát: thực hiện quá trình thải sản vật cháy, piston dịch chuyển từ ĐCD lên
ĐCT.

5
Nguyên lý ĐC Xăng 04 kỳ

6
Nguyên lý ĐC Xăng 04 kỳ

7
Nguyên lý ĐC diesel 04 kỳ
■ Tua bin tăng áp VGT để tăng công suất
■ Đáp ứng các yêu cầu về khí thải (02EM / EURO-3)
- Tăng áp suất phun, tăng hiệu suất sử dụng nhiên liệu
■ Giảm ôn
- Phun muộn để đốt muội tại CPF
- Tăng độ cứng vững của thân máy/nắp quy lát, các chi tiết
chuyển động

Mô men xoắn (kg.m)

Power (PS)
Tốc độ động cơ (rpm)

8
Nguyên lý ĐC diesel 04 kỳ
2. Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô Diesel 4
Chukyø:
kỳ làm việc của động cơ Diesel tương tự như động cơ xăng 4 kỳ. Tuy nhiên, ở động cơ Diesel không sử dụng bộ chế
hòa khí mà nhiên liệu được phun trực tiếp vào trong xy-lanh, nghĩa là quá trình hòa trộn diễn ra bên trong buồng cháy.
Ngoài ra, tỷ số nén ở động cơ Diesel cao hơn so với động cơ xăng nên ở cuối kỳ nén nhiệt độ trong xy-lanh tăng lên rất
cao đủ để làm bốc cháy hỗn hợp không khí nhiên liệu mà không cần đến tia lửa điện từ bu-gi.

9
Nguyên lý ĐC diesel 04 kỳ

10
Nguyên lý ĐC tăng áp
3. Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô 4 kyø taêng aùp
Để đốt cháy hết một lượng nhiên liệu nhất định thì cần phải có một lượng không khí xác định. Do đó, nếu ta tăng
được lượng không khí nạp vào trong xy-lanh thì có thể đốt cháy hết được lượng nhiên liệu lớn hơn, nghĩa là tăng
thêm công suất động cơ. Do vậy, tăng áp khí nạp chính là phương pháp tăng công suất của động cơ mà không thay
đổi các kích thước cơ bản như đường kính xy-lanh, hành trình piston và số xy-lanh.

Chu kỳ làm việc của động cơ có tăng áp hòan toàn tương tự chu kỳ làm việc của động cơ xăng/Diesel không
tăng áp. Tuy nhiên, ở động cơ tăng áp, không khí được nạp vào trong xy-lanh không chi do chênh áp (hút vào)
mà còn được hút bằng một máy nén khí, vì vậy lượng khí nạp vào trong xy-lanh nhiều hơn so với ở động cơ
xăng/ Diesel thường.

11
Nguyên lý ĐC tăng áp

12
Nguyên lý ĐC tăng áp

13
Nguyên lý ĐC diesel 04 kỳ
4. NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA ÑOÄNG CÔ XAÊNG 2
KYØ
a. Định nghĩa động cơ hai kỳ:
Động cơ hai kỳ là động cơ mà trong đó 1 chu trình công tác (gồm 4 quá trình: hút, nén, nổ và xả) được hoàn thành
trong 2 hành trình piston hoặc trong 1 vòng quay của trục khủyu (3600). Ở động cơ hai kỳ, cứ mỗi 1 vòng quay trục
khủyu (trục khuỷu) sẻ có 1 lần hòa khí cháy và giãn nở sinh công. Nói cách khác, trong 2 hành trình lên xuống của
piston thì có 1 hành trình sinh công. Khác với động cơ 4 kỳ, đối với động cơ 2 kỳ muốn có 1 kỳ phát động (kỳ nổ), trục
khủyu phải quay 2 vòng và piston phải lên xuống 4 lần.

14
Nguyên lý ĐC diesel 04 kỳ
- Xy lanh: Bên hông, phía dưới xy lanh, khoảng 75-80% hành trình đi
xuống của piston có 1 lỗ để khí thoát ra ngoài gọi là lỗ thoát. Đối diện với
lỗ thoát nhưng thấp hơn một chút là lỗ nạp được nối thông với hộp trục
khuỷu để rút hòa khí tử cạt-te vào trong xy lanh động cơ.
- Piston: Đỉnh piston được làm lồi về phía lỗ nạp để hướng luồng hòa khí
từ dưới cạt-te đi thẳng lên nắp quy-lát, ngăn không cho hòa khí đi ra lỗ
thoát nhằm trách tổng thất khí nạp mới (hòa khí có hơi xăng
- Cạt-te (hộp trục khuỷu): phải thật kín vì piston trong lúc chạy xuống có
nhiệm vụ ép sơ cấp hòa khí chứa trong cạt-te trước khi đi vào trong xy
lanh động cơ. Đối với động cơ loại này, để bôi trơn các bề mặt ma sát
trong động cơ, ngươì ta dùng xăng pha nhớt.

Động cơ xăng hai kỳ tiêu hao nhiều xăng hơn động cơ bốn kỳ vì khi
piston đi lên đóng lỗ nạp mà lỗ thoát vẫn chưa đóng nên một phần hòa
khí có chứa hơi xăng theo khí cháy ra ngoài. Chính vì vậy, động cơ 4 kỳ
có tính kinh tế hơn hẳn động cơ hai kỳ

15
Nguyên lý ĐC diesel 04 kỳ

16
Nguyên lý ĐC diesel 04 kỳ
BẢNG THỨ TỰ NỔ
TRONG ĐỘNG CƠ
(FRING ORDER)

17
Nguyên lý ĐC diesel 04 kỳ
5. CAÙC THOÂNG SOÁ CÔ BAÛN CUÛA ÑCÑT.

Công suất được tính toán theo chu trình nhiệt xảy ra trong các xy-lanh của động cơ gọi là công suất chỉ thị Ni.

2. Ñoái vôùi ñoäng cô 4 kyø:

piVh n
Ni  i kW
120
3. Ñoái vôùi ñoäng cô 2 kyø:
2. Ñoái vôùipñoäng cô 2 kyø:
iV h n
Ni  i kW p iV h n
60 Ni  i kW
60

Trong ñoù:
Pi: aùp suaát chæthòtrung bình (MPa)
Vi: theåtích laøm vieäc cuûa moät xy-lanh (lít)
n: soávoøng quay truïc khuyûu ñoäng cô (voøng/phuùt)
i: soáxy-lanh
18
Nguyên lý ĐC diesel 04 kỳ
5. CAÙC THOÂNG SOÁ CÔ BAÛN CUÛA ÑCÑT.

Tyûsoágiöõa coâng suaát coùích vaøcoâng suaát chæthò goïi laøhieäu suaát cô khí m
N
m  e .
Ni
Moâ-men xoaén treân truïc khuyûu Mk laømoät trong nhöõng thoâng soáquan troïng cuûa ñoäng cô vaø
ñöôïc tính nhö sau:
3.10 4 N e
Mk  Nm .
 n
Tính kinh teá nhieân lieäu cuûa ñoäng cô ñöôïc ñaùnh giaù baèng suaát tieâu hao nhieân lieäu
ge .
G
ge  10 3 g / kW .h
Ne
Möùc ñoä söû duïng nhieät trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô ñoát trong ñöôïc ñaëc tröng bôûi
hieäu suaát nhieät cuûa ñoäng cô e:
3600
e  ,
g e QH
19