Professional Documents
Culture Documents
Marrje Vendimesh
Marrje Vendimesh
VALMIR NUREDINI
1.Perkufizimi i vendimmarrjes?
Sipas H.Koontz dhe H.Weitrich vendimmarrja eshte zgjedhja e metodes respektivisht e menyres se veprimit
ndermjet disa altarnativave,vendimarrja eshte e lidhur me dhenien e pergjigjeve ne pyetjet :ku vendoset ,kur
vendoset,si vendoset dhe kush vendos.
Sipas R.I.Daft-it vendimmarrja perkufizohet si process i identifikimit te problemit dhe si process i zgjedhjes se
problemit.
Vendimmarrja sht akt i zgjedhjes n mes disa alternativave.
2.Ndarja themelore e teorise se vendimmarrjes eshte?
-TEORIA NORMATIVE-fillimisht bazohet ne ekonomine,ne matematike dhe statistike,ajo duhet te merret
me konstatimin se si duhet te mendojn dhe veprojn personat idela dhe superracional.
Teoria normative nuk mud te peprgjigjet ne pyetjen se si sillet vendimmarresi,por mund te ofroj pergjigje ne
pyetjen se si duhet te veprohet me tutje.
-TEORIA PRESPEKTIVE-eshte nje teori qe perbene nje zgjerim te teorise normative.Teoria prespektive
tenton te pergjigjet ne keto qeshtje:
a) Qka duhet te beje individi per permiresimin e zgjedhjeve te veta?
b) Ne cilen menyre do te keshillohen njerezit e ndryshem me karakteristika te ndryshme psikike emotive me
aftesi dhe synime te ndryshme?
-TEORIA DESKRETIVE- perpiqet te pershkruaj ate qka ndodhe ne situata reale te vendimmarrjes,pa krijim
te gjykimit mbi vlerat dhe kulaitetin e vendimit.
Teoria deskriptive tenton te pergjigjet ne qeshtje,siq jane:
a) Si mendojne realisht dhe si veprojne a sillen njerezit?
b) si e perceptojne pasigurine dhe si ia pershtasin asaj sjelljet e veta?
c) Si i zgjidhin konfliktet e veta interne ?
d) Qfar eshte ndikimi i mjedisit kulturor ,i traditave,i pervojave etj.,ne vendimmarrje?
e) Si mund ta pershkruajme ne te vertete sjelljen e tyre?
3.Modelet kryesore te vendimmarrjes jane?
-MODELI RACIONAL-i vendimmarrjes ne esenc eshte pasqyrim ne studimin dhe shpjegimin e vednimarrjes,te
cilen e shfrytezon teoria ekonomike klasike.
1
e pasakt
Karakteristika shtese:Rezultatet e v.strategjike jane te pamatshme ,per nga natyra jane Konceptuale,risku i
larte ,fitimi i madh,te pastrukturura,shtrirja e gjate kohore,kosto e larte ,frekuenca e rralle,fleksibiliteti i madh,ne
nivel te organizates jane (ne nivel te korporates).
Vendimet taktike-(jane vendime ne nivel te biznesit)-sigurojne realizimin e vendime strategjike,pra me ane te
tyre behet operacionalizimi i vendimeve strategjike.Keto vendime i sjell niveli i mesem menaxherial.(jane me
specifike sesa vendimet strategjike).
Ne fushen e vendimmarrjes taktike ekzistojne kater alternative te strategjive:
1.udheheqja e kostos,
dhe
3.diferencimi
4.diferencimi i fokusuar.
ulet
,fitimi-i
vogel,fleksibiliteti-i
ulet,te
strukturuara,koha-shtrirja
shkurter
Me lidhshmerine Horizontale-nenkuptojme vednimet te cilat sillen ne te njejtin nivel menaxherial dhe qe jane te
kushtezuara ne mes veti,psh.vendimi mbi rritjen e prodhimtaris kan ndikuar edhe ne vendimin mbi furnizimin
dhe vendimin mbi shitjet.
Me lidhshmerine vertikale-nenkuptojme vendimet qe merret ne nivelet e larta ose te uleta menaxherial,kjo do te
thot se qdo vendim i nivelit te larte menaxherial paraqet kornize per marrjen e vednimeve te uleta menagjeriale.
11.Fazat e vendimmarrjes sipasH.SIMON-it jane ?
1.Informimi
3. Zgjedhja
2.Projektimi
4. Zbatimi
Rutinore
Te
Inovative
pershtat
Synimet
Te qarta,specifike
Niveli
Punonjes ten iv.te ulet
Problemi
I strukturuar mire
Procesi
I llogaritshem
Informata
Leht ne dispozicion
Niveli
I ulet
Rreziku
I ulet
Perfshirja
Vendimarres i vetem
Shpejtesia e vendimit
E shpejte
Koha e zgjedhjes
E shkurter
Pasojat
E ngushte
13.Kufizimet ne vendimmarje?
ura
Te dy
<njejte>
-
Jo specifike
Menaxhmenti i larte
I strukturuar dobet
Heuristik
I padispodueshem
I larte
I larte
E gjere
E ngadalte
Relativisht e gjate
E madhe
3) Vlersimi i alternativave ,
4) Perzgjedhja e alternatives me te mire,
5) Implementimi i alternatives se perzgjedhur,
6) Percjellja dhe vlersimi i rezultateve.
1) Njohja dhe definimi i situates qe kerkon vendimi-Hapi i pare ne vendimmarrje racionale eshte te
kuptuarit se nje vendim eshte i domosdoshem,qe do te thote se duhet te kete nje stimul qe e nxit
procesin.Stimulimi mund te jete pozitiv apo negative.Menjeher pas njohjes se problemit vjen nevoja per
ta definuar saktesisht se cili eshte problem dhe kjo e kuptuar vjen nga analiza e kujdesshme e situates
dhe shtjellimit te problemit.
2) Identifikimi i alternativave-eshte hap i dyte i vendimmarrjes racionale ,dhe zakonisht preferohet
zgjedhja e alternalivave standarde dhe atyre kreative.Ne pergjithesi,sa me i rendesishem te jete vendimi
aq me shume alternativa duhet sajuar.
3) Vlersimi i alternativave-hapi i trete ne procesin e vendimmarrjes eshte vlersimi i seciles alternative.Pra
c`do alternative vleresohet per te percaktuar arsyeshmerine,kenaqshmerine dhe pasojat e saj.
4) Perzgjedhja e alternatives me te mire-do te thote te perzgjethet ajo alternative qe ka nivelin me te larte
te kombinuar te tri elementeve ;si arsyeshmerise,kenaqshmerise,dhe perballueshmerise se pasojave.
5) Implementimi i alternatives se perzgjedhur-Alternativa e perzgjedhur implementohet brenda sistemit
operativ.Gjate impementimit te vendimeve, menaxheret duhet te marrin parasyshe faktin se njerezit u
rezistojne ndryshimeve.Arsye per kete rezistenc jane pasiguria, papershtatshmeria dhe frika nga e
panjohura.
6) Percjellja dhe vlersimi i rezultateve-hapi i fundit i procesit te vendimmarres eshte vlersimi i
efektivitetit te vendimeve,qe do te thote ,te sigurohemi se alternative e perzgjedhur i ka sherbyer cakut
per te cilin fillimish eshte percaktuar.
15.Figura 5.1.Raporti linear ndermjet qmimit dhe vleres se informacionit?
Kjo figure paraqet raportin proporcional ndermjet vleres plotesuese te informacionit ne raport me qmimin e
tij.Pra me rritjen e vleres plotesuese rritet proporcionalisht edhe qmimi i tij.Ne nje situat te tille marresi i
vendimeve duhet te jete ne gjendje te percaktoje momentin kur do te nderpritet arritja e informacioneve
plotesuese sepse ne te kunderten do te zgjase pa mbarim vendimmarrja.
16.Figura 5.2. Raporti progresiv i qmimit ne raport me vleren e informacionit?
Ne kete figure eshte pasqyruar situata e tille,ku pas nje pike te caktuar kohore ndodh rritja progesive e qmimit te
informacionit kundrejt vleres se informacionit e cila vije si rezultat i marrjes se informacionit plotesues nga ana
e manaxherit.
Ne kete figure eshte prezantuar trendi degresiv i rritjes se qmimit te informates plotesuese ne raport me vleren
plotesuese.Mirepo ne situate te tilla duhet ditur se kur duhet te nderpritet mbledhja e informacioneve plotesuese,
pa marre parasysh se qmimet jane te lira.
18.Fig.5.4.Raporti ndermjet momentit te paraqitjes dhe te verejturit te problemit?
Situata AA eshte me e volitshmja per vendimmarrje,duke marre parasysh se po perputhet momenti i paraqitjes
me ate te te vrejturit te problemit.
-Situata AB paraqet nje deference kohere ndermje paraqites dhe te verejturit e problemit,prandaj vednimmarrja
ne kete raste eshte pak e veshtire per menaxheret qe gjenden ne kete situate.
-Situata me e papershtatshme eshte AC paraqet diferencen me te madhe kohore ne mes te paraqitjes dhe te
vrejturit te problemit,prandaje edhe vendimmarrja per menaxheret qe gjendet ne kete situate do te jete me e
veshtire.
19.Kushtet e vendimmarrjes?
> Vendimmarrja ne rrethana sigurie kur vendimmarresi i di cilat jane alternativat dhe qfare jane
rrethanat qe nderlidhen me secilen prej alternativave ,atehere ekziston rrethana e sigurise.
>Vendimmarrja ne rrethana rreziku- ne rrethana rreziku ,disponueshmeria e seciles alternative dhe kostot
e nderlidhura me secilen prej tyre kane propozime qe kane te bejne me probabilitet.
8
2.konkurentet,
3.furnitoret,
4.punonjesit,
5.partneret,
6.sindikatat,
7.rregllatoret.
Modeli situativ i propozuar nga VROOM dheYETTON sugjeron se ekzistojne disa stile dhe rrethana ne te cilat
marrja e vendimeve mund te jete e suksesshme dhe poashtu rrethana ne te cilat vendimmarrja mund te jete
kunderproduktive.
Ky model dallon 5 stile te vendimmarrjes ato jane:
1.Stili autokratik-Menaxheri vendos te ralizoj tere procesin e vendimmarrjes duke u bazuar ne informatat qe ka
ne dispoicion.
2.Stili hulumtues-Menaxheri merr informatat e nevojshme nga antaret e tjeret dhe merr vet vendimin.
3.Stili konsultativ-Menaxheri e ndan problemit me te tjeret ne baza individuale, duke i marrur sygjerimet dhe
idete.
4.Stili participativ-Menaxheri e ndan problemin me te tjeret si grup,duke i shfrytezuar sygjerimet dhe idet e
tyre dhe merr vendimi.
5.Stili konsensual-Menaxheri e ndan problemin me grupin e njerzeve qe jane te ndikura ne ket problem.
26.Karakteristikat e situatave ne baze te te cilave merret vendimi lidhur me stilin perkates tek VROOMYETTON?
Kualiteti ,informimi,strukturimi i problemit,pranimi,harmonizimi i qellimeve,diferenca ne opinion.
27.Modeli i BLANCHARD-IT (modeli i udheheqjes sipas situatave)?
-Modeli i blanchardit-ai bazohet ne dy sjellet e tij qe jane :
1 sjellja dirigjuese -definohet si hapsire ne te cilin lideri merr persiper komunikimin ne nje drejtim,u shpjegon
personave rolin e tyre dhe u tregon qka te bejne, ku ta beje,kur ta beje,si ta beje, ndersa sjellja e dyt e tij esht:
2.sjellja perkrahese-definohet si hapesire ne te cilen lideri merr persiper komunukimin ne te dy
drejtimet,degjon,ofron perkrahje,leteson bashkeveprimi dhe e perfshin personin ne marrjen e vednimeve.
28.Lideri mund te jete (sipas Blanchardit)?
1.I forte ne drejtim, i dobet ne perkrahje (drejtues)
2.I forte ne dirigjim, i forte ne perkrahje (trajnues )
3.I forte ne perkrehje i dobet ne drejtim (perkrahes)
4.I dobet ne perkraje i dobet ne drejtim
(delegues)
Performimi(lideri delegon).
30.Variablat e modelit VROOM-JAGO?
Kerkesa
per
kualitet,kerkesa
per
dedikim,informimi
liderit,struktura
problemit,gjasat
per
11
Logjika e ksaj metode sht q duke i shfrytzuar n mnyr sistematike ekspertt t stimulohet e ardhmja,
respektivisht q n baz t mendimeve t ekspertve nga lmi t ndryshme t fitohet fotografia e ardhmris dhe
n baz t saj t merret vendimi.
-Vendimmarrja perms metodes Delfi zhvillohet ne keto faza:
1.Ai qe e ralizon hulumtimin e percakton grupin e eksperteve nga fusha te ndryshme shkencore ,
2.Formulohet pyetesori ne te cilen parashtrohen pyetje te rendesishme per marresin e vendimit,
3.Ekspertet e mbushin pyetesorin dhe e kthejne ne adrese te organiztorit te hulumtimit,
4.Behet perpunimi i pyetesorit te arritur dhe rezultatet me pytesore te rinj u dergohen prap eksperteve,
5.Ekspertet perseri pergjijgen ne pyetesore ,kjo vazhdon deri sa te arrihet konsensuesi.
42.Modeli i Tuckmanit?
Bruce Tuckman e ka publikuar modelin e tij lidhur me liderin dhe grupin i cili eshte in dare ne kater faza:
formimi,veshtiresite,normatizimi,performimi.
1
Valmir nuredini
13
Faza e pare Formimi-Veshtiresia e larte e liderit per udheheqje dhe drejtim. Lideri duhet te jete i pergatitur qe
te pergjigjet ne shume pyetje qe kane te bejne me qellimet ,objektivat dhe marredheniet e jashtme te ekipit .
Lideri drejton.
Faza e dyte-Vershtiresite-Anetaret e ekipit konkurojne per poziten,perderisa ata mundohet ta vendosin veten ne
marredhenie me anetaret e tjere te ekipit dhe me liderin,i cili mund te pranoj sfida te ndryshme nga anetaret e
ekipit. Lideri udhezon.
Faza e trete- Normatizimi-Pasi qe grupi tejkalon fazen e veshtiresive , arrin ne nje situate kur krijohet
pajtueshmeria dhe konsensusi Brenda anetareve te grupit, e cila e lehteson punen e liderit ne procesin e
delegimit. Lideri mundeson dhe lehteson.
Faza e katert- Performimi- Ne fazen e katert anetaret e grupit i konsolidojne raportet, i perafrojne qendrimet
dhe i pranojne rolet e tyre. Lideri delegon .
Pyetje testi
1.Menaxheret efiqient mbeshteten vetem ne nje lloj te aftesive?
e sakte
e pasakte
e pasakte
b) afatgjate
c) Subjektiv
d) Objektive
e) jorutinore
b)teoria normative
c)teoria descriptive
d)teoria racionale
a. racional
b. e sjelljes se kufizuar
c. e sjelljes se kenaqesise(optimal)
d. descriptive.
6.Vendimmarrja e programuar perdoret per zgjedhjen e problemeve_________?
a. jetike
b. rutinoe
c. jorutinore
d. te pastrukturuara
7.____________dhe_____________ jane faktore kyqe ne marrjen e vendimeve te paprogramuara?
a. Intuita ,ndjenja,
b. pervoja, perceptimi,
c. pervoja ,ndjenja,
d. intuita, pervoja.
e.
8.Teoria normative jep pergjigjje ne pyetjen se si te normalizohen mardheniet ne procesin e marrjes se
vendimeve!
a)e sakte
b) e pasakte
9.Vendimi i menaxherit te resurseve humane ne nje biznes te vogel per ristrukturim te punes permes largimit te
disa punetoreve nga puna eshte vendim__________________!
a) i programuar
b) i paprogramuar.
a. i detyron anetaret,
b. delegon fuqine tek anetaret,
c. i anashkalon anetaret,
d. nderhyne ne pune.
12.Teoria normative jep pergjegjje ne pyetjen:
a. si merren vesh njerezit ne mes vete?
b. si duhen te merren vesh njerezit ne mes vete?
c. si duhet njerezit te marrin vendime?
d. si realisht njerezit marrin vendime?
e. si sillen njerezit sipas normave ne organizata?
13.Karakteristika te modelit organizativ jan te gjitha te meposhtmet,perveq ciles?
a. shqyretimi i menjehershem dhe kategorik i alternativave,
b. shmangia nga pasigurite,
c. shfrytezimi i procedurave standarde operative,
d. organizimi i stimulimeve ne mjedis,
e. qellimet e shumefishta dhe te natyrshme.
14.Vendimmarrja e programuar zhvillohet ne kushtet ________________.
a. sigurise ,
b. pasigurise,
c. dykuptimesise,
d. riskut,
e. paqartesise.
15.Karakteristike e modelit racional eshte mosperfillja ndaj ndikimit te mjedisit?
a)e sakte
b)e pasakte
b) e pasakte
b) e pasakte
b)e pasakte
b) e pasakte
b) e pasakte
23.Vendimi i komisionit te Etikes ne korporatenYoorp per suspendim te disa punetoreve eshte vendim i
paprogramuar?
a) e sakte
b) e pasakte
d. vendime administrative.
25.Ne njesite strategjike te biznesit merren vendime __________________!
a. strategjike,
b. operative,
c. konceptuale,
d. te nivelit funksional,
e. taktike.
26.Modeli organizativ i vendimmarrjes ka karakter afategjate?
a) e sakte
b) e pasakte
b) e pasakte
b) e pasakte
b) e pasakte
b) e pasakte
32.Modeli___________eshte model situativ i vendimmarrjes ,i cili perben nje version te korrigjuar ten je
modeli te meparshem
Vroom-jago,
Vroom-Yetton,
18
blanchardit,
Tuckmanit.
33.Faktoret percaktues per zgjedhjen e vendimmarrjes individuale apo grupore ne praktike jane te gjitha te
meposhtmet ,perveq ciles?
a. koha ne dispozicion per vendimmarrje,
b. lloji i procesit te vendimmarrjes,
c. dija dhe aftesia e marresit te vendimit,
d. disponueshmeria e personelit per perfshirje,
e. lloji i vendimit i cili mirret.
34.Aftesia e menaxhereve per te marre vendime te drejta varet prej faktoreve te meposhtem ,perveq ciles?
a. qendrimi ndaj delegimit,
b. aftesia per ta kuptuar dhe per ta shqyrtuar problemin,
c. aftesia per analize dhe sinteze,
d. karakteristikat e personalitetit,
e. dija dhe pervoja e menaxherit.
35.Vendimmarrja ne rrethana pasigurie eshte kur vendimmarresi____________?
a. nuk i di alternativat dhe pasojat e seciles alternative,
b. i di alternativat,por jo edhe pasojat e tyre,
c. nuk i njeh alternativat,por i njeh pasojat e tyre,
d. i njeh pasojat e tyre me probabilitet,
e. nuk e di nese duhet te marre vendime.
36.Fazat e modelit te Tuckmanit jane te gjitha te meposhtmet,perveq ciles?
formimi,
strukturimi,
veshtiresite,
normatizimi,
performimi.
37.Ne vendimmarrjen grupore,rezultatet me te mira i arrijne anetaret me dije___________?
a. konkuruese,
19
b. te njejte
c. polarizuese,
d. zevendesuese,
e. komplementare.
38.Ne tekniken nominale grupore,nese nuk merret vendimi _______________?
a. shperbehet grupi,
b. zgjedhet alternative me me shume pike maksimale,
c. perseritet votimi dhe shqyrtimi i ideve,
d. thirren ekspertet ne ndihme,
e. udheheqesi i grupit e merr vet vendimim.
39.Tri trajtat e raporteve midis vleres dhe qmimit dhe informacionit jane?
a. lineare,eksponcionale,proporcionale,
b. regresive, progresive, degresive,
c. degresive,lineare,progresive,
d. progresive, proporcionale, lineare,
e. lineare,progresive,regresive.
40.Rregulla te Brainstormingut jane te gjitha te me poshtmet perveq ciles?
a. te ofrohen sygjerimet edhe me tekanjoze,
b. te ofrohen sygjerimet edhe me te quditshme,
c. te mos kritikohen idet e te tjereve,
d. te ofrohen sa me pak komente qe eshte e mundur,
e. te ndertohen idete mbi idete e te tjereve.
41.Cili prej konstatimeve te meposhtme nuk eshte i sakte per tekniken DELFI?
a. perdorimi interdisiplinar i shkences se vendimmarrjes,
b. metode jo shume e shtrenjte,
c. metoda me e rendesishme nga metodat intuitive,
d. perdoret kur koha nuk mundeson mbledhjet e shpeshta,
e. mbeshtetet ne logjiken e stimulimit te te ardhmes,permes shfrytezimit sistematik te eksperteve.
42.Supozime te modelit racional te vendimmarrjes jane te gjitha,perveq ciles?
20
c)teorise racionale,
b)teorise normative,
b) e pasakte
b) e pasakte
22
a) identifikimit , zgjedhjes
23