USHTRIMET NGA LNDA E MIKROBIOLOGJIS

BACILLUS ANTHRACIS
Bacile gram pozitive, t palvizshme, qeliza tipike t rradhitura n rrath t gjat q
duken si shkopi i bambusit, sporogjene (sporet jan t vendosura n qendr t
bacileve t palvizshme), aerobe
Karakteristikat e rritjes: bacile saprofite shfrytzojn burimet e azotit dhe karbonit
pr rritje dhe zhvillim.
Kultivimi: n agar gjak, bacilet e antraksit formojn koloni me madhsi 3-4mm, me
skaje jo t rregullta, pa hemoliz.
Patogjeneza: antraksi n rradh t par sht smundje e kafshve, njerzit smuhen
shum rrall. Infeksioni shfaqet me hyrjen e sporeve kah lkura apo submukoza e
lnduar e shum rrall me inhalimin e sporeve n mushkri.
Klinika: tek njerzit antraksi manifestohet n tri forma (varsisht prej mnyrs s
infektimit). Forma e par sht infeksioni i lkurs pustula maligna. Papula shfaqet
12-36 or pas hyrjes s bacileve dhe sporeve kah lezioni. Papula shndrrohet n
vezikul, pastaj n pustul dhe n ulern nekrotike.
Forma e dyt sht antraksi i mushkrive. Thithja e sporeve t antraksit prej pluhurit
t pranishm n leshin e kafshve shkakton formimin e mediastinitit hemorragjik,
pneumonis, meningjitit dhe sepsn.
Forma e tret sht antraksi i zorrve, i cili prcjellet me inflamacione hemorragjike
t zorrs s holl dhe limfadenopati.
Materialet : Te antraksi i lkurs mirret prmbajtja e lezionit t lkurs; te antraksi i
mushkrive merret gjaku dhe sputumi prderisa te antraksi i zorrve mirret fecesi,
gjaku, masat e vjellura dhe ushqimi i mbetur.
Preparatet e ngjyrosura : bacile gram pozitive n zinxhir, mund t dallohet n
preparatet direkte me teknikn imunofluorescente.
Mjekimi: antibiotik
Masat parandaluese: dekontaminimi i produkteve t shtazve, rrobet mbrojtse dhe
dorzat gjat puns me materialet e dyshimta, imunizimi aktiv i kafshve shtpiake
me vaksinn e gjall.

Fig.1 Bacillus anthracis

Ass. Dr. Arbresha Jaka

Ass. Dr. Arsim S. Kurti

USHTRIMET NGA LNDA E MIKROBIOLOGJIS

Clostridium spp.
Gjinia Clostridium prfshin m shum se 100 lloje t baktereve, prej t cilave
pr mjeksi jan posarisht t rndsishme:
Clostridium tetani
Clostridium botulinum
Clostridium perfringens
Clostridium difficile
Karakteristikat e prgjithshme t baktereve q i takojn ksaj gjinie jan:
Baktere Gram positive
Forma shkopthore
M s shpeshti t renditura nj nga nj
Sporogjene-formojn spore t cilat e deformojne trupin e bacileve
Baktere anaerobe (numr i vogl i tyre sht aerolatent)
N t shumtn e rasteve t lvizshme.
Klostridiet jan gjersisht t prhapura n natyr dhe mund t gjinden si
pjes e mikroflors normale t traktit digjestiv si dhe m rrall t traktit urinar t
njerzve por edhe t kafshve.
Sporet e ktyre baktereve mund t gjinden n pluhur, tok, uj.
Smundjet e shkaktuara me klostridie
Bakteret e gjinis Clostridium shkatojn infeksione anaerobe dhe intoksikime
si ekzogjene ashtu edhe endogjene. T gjitha smundjet e shkatuara nga klostridiet
jan t ndermjetsuara prmes enzimeve dhe toksineve t cilat kto baktere i krijojn.
Klostridiet apo toksinet e tyre zakonisht arrijn deri tek njerzit me ingjestion
apo npr plagt n lkur t cilat jan t kontaminuara me dhe dhe pluhur.
Tek tetanusi,mionekroza klostridiale (gangrena gazore) dhe botulizmi i
plagve, sporet e klostridieve nga ambienti i jashtm hyjn n organizm npr plagt
n lekur, ku prmes gjerminacionit kalojn n form vegjetative. Format vegjetative
t baktereve shumohen, sintetizojn dhe tajojn toksine.
Tek botulizmi klasik prmes ushqimit n traktin digjestiv futet toksina e liruar
m par. Tek helmimet me ushqim e shkatuar me C. perfringens, kto organizma
arrijn n traktin digjestiv prmes ushqimit t kontaminuar. Njra nga infeksionet
endogjene klostridiale sht koliti pseudomembranoz q lidhet me prdorimin e disa
antibiotikve, kurse shkaktar sht C. difficile.
Diagnostika laboratorike
Shumica e smundjeve t shkaktuara nga klostridiet diagnostifikohen n baz
t kritereve klinike. Nse ekziston nevoja q diagnoza klinike t vrtetohet prmes
analizs bakterologjike duhet ti marrim parasysh kto t dhna:
- jan baktere anaerobe q nnkupton mnyrn e veant t marrjes,
transportit dhe prpunimit t materialit.
- jan pjes prbrse e mikroflors fiziologjike t traktit digjestiv dhe gjenital
t njeriut.
- jan gjersisht t prhapura n natyr, kshtu q leht mund t gjenden n
ushqim.
2

Ass. Dr. Arbresha Jaka

Ass. Dr. Arsim S. Kurti

USHTRIMET NGA LNDA E MIKROBIOLOGJIS

- shumica e laboratoreve nuk sht n mnyr adekuate e pajisur pr

diagnostifikimin e smundjeve t shkaktuara me klostridie.
Marrja dhe transporti i materialit
Si edhe pr bakteret tjera anaerobe zgjedhja , marrja dhe transporti i drejt i
mostrs klinike jan jashtzakonisht t rndsishme pr diagnostifikimin laboratorik
t infeksioneve me klostridie.
Materiali n t cilin presim baktere anaerobe sht m s miri t mirret me
gjilpr apo shiring. Poashtu mund t merren edhe pjes t indeve.
Mostrat duhet t transportohen me medium transportues pr baktere anaerobe.
Mediumi transportues duhet t prmbaj indikator i cili tregon se a
mbretrojn n medium kushtet anaerobe apo jo. Materiali duhet q sa m shpejt t
transportohet deri n laborator mbrenda 20 miutave edhe nse gjindet n mediumin
transportues. Ky lloj i mostrs ka prioritet sa i prket prpunimit n laboratorin
laboratorik dhe pr kt duhet n menyr t qart dhe t veant t shnohet (t
theksohet se n mostr priten t izolohen baktere anaerobe).
Preparati direkt
Preparati direkt i br nga materiali klinik tek infeksionet me klostridie mund
t jep informacione shum t dobishme q ndihmojn n vendosjen e diagnozs
klinike.
Preparati direkt sht veanrisht i rndsishm n vendosjen e diagnozs s
mionekrozs klostridiale, ngase kjo sht nj gjendje urgjente q krkon intervenim
urgjent, m s shpeshti intervenim kirurgjik radikal.
Izolimi i klostridieve
Pr izolimin e klostridieve nga materiali klinik n laboratoriumin
mikrobiologjik shfrytzohen terrene ushqyse t ndryshme t pasurura dhe selektive t
prshtatura pr izolimin e baktereve anaerobe. Terrenet e mbjellura duhet t
inkubohen n kushte anaerobe. Kushtet anaerobe sigurohen n mnyra t ndryshme,
kurse m s shpeshti prdoret ena pr baktere anaerobe. Kjo sht en m s shpeshti
e forms cilindrike me kapak e mbyllur hermetikisht. N kt en t till vendosen
terrenet e mbjellura, derisa kushtet anaerobe sigurohen me metoda fizike apo kimike.
Metodat fizike nnkuptojn shfrytzimin e vakuum pumps, me t cilin
prmes ventilit q gjendet n en, ajri hudhet jasht kurse futet przierja e azotit,
hidrogjenit dhe CO2.
Metodat kimike t cilat prdoren m s shumti nnkuptojn futjen e qesks e
cila prmban substancn ( nga e cila lirohet hidrogjeni) e cila n prani t katalizatorit
me rrug kimike lidh oksigjenin e pranishm n en. Ena e till e mbyllur
hermetikisht n t ciln kemi futur terrenet e mbjellura vendoset n termostat n
temperatur 370C.

Ass. Dr. Arbresha Jaka

Ass. Dr. Arsim S. Kurti

USHTRIMET NGA LNDA E MIKROBIOLOGJIS

Identifikimi i klostridieve
Identifikimi preliminar i klostridieve bhet n baz t vetive mikroskopike
(forma e baktereve si dhe forma dhe pozita e sporeve) dhe vetive kulturele (dukja e
kolonive ne terrene t ngurta ushqyse, prania e hemolizs, rritja n terrene t lngta,
etj.).
Identifikimi definitiv i klostridieve bhet n baz t hulumtimit t vetive
biokimike prmes seris biokimike (seria e mbjellur biokimike duhet t inkubohet n
kushte anaerobe). N identifikimin definitiv me rndsi sht edhe t dshmohet
prodhimi i toksins.
Clostridium tetani
Diagnoza laboratorike
Vrtetimi laboratorik i tetanusit bhet rrall, mirpo nse nevojitet nj gj e
till, pr analiz merret stishoja e varrs, lngu q kullon nga varra, copat e indit t
cilat mbillen n terrene prkatse m qllim q C. tetani t izolohet e m von edhe t
identifikohet. Mirpo problem paraqet e dhna se n momentin e paraqitjes s
smundjes, plaga tetanogjene m nuk sht e dukshme.
N preparatin direkt C. tetani sht bacil Gram pozitiv me spore t vendosur
n pjesn fundore (terminale) e cila e deformon trupin e bacilit.
Mossuksesi n izolimin e C. tetani nga varra nuk eliminon mundsin se behet
fjal pr tetanusin ngase ky bacil izolohet n 30% t t smurve me tetanus t
dshmuar klinikisht.
Prova biologjike
Prodhimi i tetanospazmins ( toksins prgjegjse pr paraqitjen e tetanusit)
tek bakteria e izoluar mund t dshmohet me testin e neutralizimit. Testi realizohet n
at mnyr q injektohet intramuskular supernatanti i kulturs bakteriale apo vet
bakteret n minjt e pambrojtur dhe t mbrojtur paraprakisht me antitrupa
(antitoksin). Minjt e pambrojtur do t ngordhin me pasqyr tipike t tetanusit
ascedent derisa minjt e mbrojtur paraprakisht do t mbijetojn pa shenja t
smundjes ( antitrupat e dhn do ta neutralizojn veprimin e toksins).
Fig.2 Clostridium tetani

Ass. Dr. Arbresha Jaka

Ass. Dr. Arsim S. Kurti

USHTRIMET NGA LNDA E MIKROBIOLOGJIS

Clostridium botulinum- sht shkaktar i botulizmit, t intoksikimit t

shkaktuar me konsumimin e ushqimit q prmban toksin.
Clostridium botulinum sht bacil Gram negativ, i lvizshm , pa kapsul.
Spora sht ovale dhe ka vendosje centrale dhe subterminale.
Diagnoza laboratorike:
Mostra e cila ekzaminohet mund t jet mbetja e ushqimit t konsumuar,
lavazha e lukthit dhe gjaku i t smurit
Kultivimi
Izolimi jep shpesh prgjegje negative dhe pr kt sht m pak i besueshm
se prova biologjike. N pllakn e Fortnerit C. botulinum rritet n fom t kolonive t
imta t prhimta. M me rndsi t hulumtohet aktiviteti biokimik dhe prodhimi i
toksineve nga sojet e izoluara.
Prova biologjike
Kto prova kryhen n minj. Si mostra shfrytzohen filtratet nga kultura apo
filtratet nga gjaku, fecesi, ushqimi t prgaditura n mnyr t caktuar.
Mbas disa orve tek kafsht vrehet paraliza e muskujve abdminal, m pastaj e
kmbve dhe e tr trupit. Poashtu kryhet edhe testi i neutrlizimit gjat t cilit para
inokulimit njra kafsh mbrohet me antitrupa polivalent.
Nse nevojitet t prcaktohet tipi i toksins duhet q secils kafsh ti jepet
antitoksina monovalente para inokulimit t mostrs e cila analizohet.
Pasqyra klinike e smundjes nuk do t zhvillohet tek ajo kafsh
eksperimentale e cila ka qen e mbrojtur paraprakisht me antitoksin homologe.
Fig.3 Clostridium botulinum

Klostridiet shkaktar t gangrens gazore

Shkaktar m t shpesht t gangrens gazore sht Clostridium perfringens
(70%) n bashkveprim me C. novy, C. septicum, C. histolitycum dhe t tjer.

Ass. Dr. Arbresha Jaka

Ass. Dr. Arsim S. Kurti

USHTRIMET NGA LNDA E MIKROBIOLOGJIS

Clostridium perfringens
sht klostridie e vetme e palvizshme me spore t vendosura n pjesn
subterminale t saj. N organizmin e gjall formon kapsuln m t ciln mbrohet nga
fagocitoza.
Clostridium perfringens shakton infeksione t plags, t uterusit, infeksione
intestinale dhe rrall bakteremi.
Diagnoza laboratorike
Materiali i marr pr mostr mund t jen pjest e indit, gjaku, fecesi.
Me shiqim direkt mikroskopik t mostrs shihen bacilet Gram negative dhe leukocite
polimorfonukleare n numr t madh.
Kultivimi
N pllakn e Fortnerit rriten koloni t imta, t shklqyeshme me skaje t
rrafshta.
Jan baktere me aktivitet t shprehur sakarolitik
Prova biologjike
Kafshs i inokulohet intramuskular kultura e vjetr 24 orshe. Pr disa or
ekstremiteti fillon t ajet me krepitacione dhe nekroz t indit. Kafsha ngordh pr 1-2
dit. Kafsha e cila m par sht mbrojtur me antitoksin mbijeton pa kurrfar
ndryshimesh n ekstremitete.
Fig. 4 Clostridium perfringens

Ass. Dr. Arbresha Jaka

Ass. Dr. Arsim S. Kurti

USHTRIMET NGA LNDA E MIKROBIOLOGJIS

Smundjet m t rndsishme t shkaktura nga klostridiet

Mikroorganizmi
C. tetani
C. botulinum
C. difficile
C. perfringens

Klostridiet tjera (C. septicum,C.

histolyticum,C.novyi,C. bifermentas)

Smundja
Tetanusi
Botulizmi klasik,
Botulizmi i plags
Koliti pseudomembranoz dhe diarea
Mionekroza klostridiale (gangrena
gazore) ,
Bakteremia
Infeksionet e indeve t buta (celulitis,
fascitis),
Helmimi me ushqim
Bakteremia,
Mionekroza klostridiale (gangrena
gazore),
Infeksionet e indeve t buta

Ass. Dr. Arbresha Jaka

Ass. Dr. Arsim S. Kurti