UNIVERSITETI I SHKODRES “LUIGJ GURAKUQI”

FAKULTETI I SHKENCAVE TË NATYRËS

DEPARTAMENTI BIOLOGJI – KIMI
www.unishk.edu.al

Pedagoge e Mikrobiologjisë
Dr. Nevila Bushati (Çaku)
 Klasifikimi i baktereve
Në vitin 1886 Hekeli (Heckeli) propozoi që
mbreteria e re e mikroorganizmave të quhej
Protista, të cilat ndahen në dy grupe: Protistë
Eukariote dhe Protistë Prokariote.
Tipari dallues i mikroorganizmave që shprehet
në emërtimin e tyre është se ato kanë përmasa
jashtëzakonisht të vogla dhe maten me mikron [1
mikron=10-³ mm], kurse pjesët e tyre me
nanometër [1nm=10-9 meter=10-6 mm=10-3
mikrometer].
 KARAKTERISTIKAT E BAKTEREVE

Përmasat e vogla të baktereve kanë rëndësi

ekologjike, e cila shprehet në përhapjen e madhe të
tyre në natyrë dhe në aftësinë e lartë për tu
përshtatur në kushte të ndryshme.

Një tipar tjetër karakteristik është shpejtësia e

madhe e shumëzimit dhe e krijimit të kulturave të
pastra, gjë që shfrytëzohet më sukses në kërkimet
laboratorike.
MbreTeria Protista

PROTISTË EUKARIOTE (eukarion –

ose qelizë eukariote: nga
greqishtja = bërthamë e vërtetë )
ku futen algat, protozoarët dhe
myket (kërpudhat e majatë.)
ALGAT

MAJA DHE KËRPUDHA

PROTOZOARËT
KËRPUDHA DHE MAJA
PROTISTË PROKARIOTË (prokarion ose qeliza
prokariote nga greqishtja zonë parabërthamore ku
futen bakteret ose shizomicetet, përfaqësues të
botës bimore që përbëjnë grupin më të
rëndësishëm të protistëve prokariote.
Qelizat eukariote
1.Bërthamë të diferencuar
2.Mitokondri
3. Aparat Golxhi
4. Vakuola
5. Rrjet Endoplazmatik te
lemuar
6. Rrjet endoplazmatik
granular
7. Ribozome
8. Numri i kromozomeve
është konstant dhe më
shumë se një,
9. Tiparet e trashigimisë
realizohen në sajë të ADN-së
që përqendrohet në
kromozomin e tyre.
QELIZAT PROKARIOTE
Kanë nukleoid (zone paraberthamore),
Jetojnë në bashkësi,
Pasardhësit e një qelize të vetme prokariote formojnë një
komunitet që quhet „koloni„ ato kanë aftësi për të këmbyer paketa
në materialin gjenetik.
Disa nga prokariotet në
bashkëveprim me organizmin
strehues kanë humbur murin
e tyre qelizor si p.sh.
Mikoplazmat e disa të tjera
që bëjnë një jetë intraqelizore
si p.sh Klamidiet (sëmundje
seksualisht e
transmetueshme) dhe
Rikeciet (baktere Gram
negative brendaqelizore të
detyrueshëm).

Mikoplazmat nuk kanë mur qelizor

 Klamidiet (sëmundje seksualisht
e transmetueshme)

Rikeciet (parazitë intraqelizorë)

Renditja taksonomike e bakterieve

Për rënditjen taksonomike të baktereve është përdorur po

ai shkallzim (hierarkik = rregull ) që është përdorur në
biologji për klasifikimin e bimëve dhe kafshëve të larta:

1.Specie (Lloji)
2.Genus (Gjinia)
3.Familia (Familja)
4.Ordo (Rendi)
5.Klasis (Klasa)
6.Divisio (Ndarja)
7.Regnum (Mbretëria)
Emri i parë përfaqëson gjininë dhe i dyti llojin.

Escherichia coli ose E.coli. Për familjen vendoset prapashtesa

„aceae“ p.sh. Enterobacteriaceae. Bacillaceae. Për rendin
prapashtesa „ales“ Eubacteriales.
p.sh. Renditja taksonomike tek Escherichia coli.
7- Regnum = Procaryotae
6- Divisio = Gracilicutes
5- Classis = Scotobacteria
4- Ordo = Eubacteriales
3- Familia = Enterobacteriaceae
2- Genus = Escherichia
1-Species = coli
Kriteret e klasifikimit të baktereve
Qelizat bakteriale janë shumë të vogla, diametri i kokeve shkon zakonisht
nga 1-2 mikron. Format cilindrike më shpesh janë 1-4 mikron µ të gjata
dhe 0,5-1 mikron të gjerë. Permasat e mikroorganizmave maten me
mikrometër (µ) që varion nga 0,2 deri në 10 dhe nganjëherë më shumë,
pra ato duken me mikroskopin e zakonshëm.
SIPAS FORMËS BAKTERET NDAHEN NË TRE GRUPE: SFERIKE, CILINDRIKE DHE
SPIRALE
Mikrokoke Streptokoke

Diplokoke
Stafilokoke

Tetrakoke
Pneumokoku

Sarcina
Meningokoku
BAKTERET CILINDRIKE MUND TË JENË TË SHKURTRA OSE TË
GJATA, TË HOLLA OSE TË TRASHA, DISA U NGJAJNË KOKEVE
DHE QUHEN KOKOBACILE.

kokobacile monobacile

Clostridium tetani Diplobacile

Streptobacile
SPIRALET MUND TË JENË NË FORMË PRESJE (P.SH VIBRIONET,
V.CHOLERAE) OSE SI TURJELE (TREPONEMA, BORRELIA E
LEPTOSPIRAT).

Vibrio cholerae Treponema pallidum

Leptospira
Borrelia burgdorferi
Klasifikimi i baktereve sipas ngjyrimit me
metodën e Gramit
Në bazë të këtij ngjyrimi bakteret ndahen në
Gram + dhe Gram -. Duke ditur mënyren e
ngjyrimit dimë të luftojmë edhe infeksionin me
antibiotikët përkatës.
Gram + stafilokoku,
streptokoku, pneumokoku,
bacilet, klostridiet etj.

Gram–meningokoku,
gonokoku, enterobakteriet,
vibrionet, kampilobakteriet,
bordetellat, brucelat,
leptospirat, pseudomonat etj.
Klasifikimi i bakterieve sipas kritereve të tjera

Kritere strukturore:

Me spor p.sh. Klostridium – bacilet,

Me kapsule p.sh. Klebsiella – Pneumokoku.
Me flagjel
Vibrio cholera,
Salmonellae,
Pseudomonas,
Spirillium etj
Lëvizjet e baktereve janë të drejtuara, lidhur kjo me
ngacmues të ndryshëm, qofshin këta kimik apo fizik, të
quajtura taksis, dallojmë:

1. Kimiotaksis, lëvizja kryhet sipas përqendrimit te

substancave duke u afruar ose larguar në vende me
përqendrime më të lartë ose më të ulët

2. Fototaksis, lëvizje që bëhet sipas intensitetit të dritës

3. Aerotaksis, lëvizja që bëhet sipas sasisë së oksigjenit

Sipas kritereve metabolike:

aerobe të detyruar
anaerobe të detyruar
aerobe dhe anaerobe fakultative
Bazuar në prodhimin e enzimave dhe toksinave bakteret ndahen
në:
baktere që prodhojnë hemolizina (alfa dhe beta hemolizina)
baktere që prodhojnë koagulazë
baktere që shkrijnë ose jo xhelatinen.

BETA - HEMOLIZE

ALFA - HEMOLIZE
Kritere të patogjenitetit:

Aftësia e baktereve për të shkaktuar sëmundje

në njerëz dhe kafshë, është një kriter që
shërben për klasifikimin e baktereve në:

Patogjene të detyruara
Patogjene fakultative
Jo patogjene