Sistematike e Baktereve Dhe Arkeve

KAPITULLI 8
PROKARIOTËT:
DOMENET E BAKTEREVE
DHE ARKEVE
Prokariotët:
Domenet e Baktereve dhe Arkeve
 Sistematika:
 Studimi i diversitetit të mikroorganizmave dhe i
marrëdhënieve midis tyre.
 Lidh Taksonominë (klasifikim) dhe Filogjeninë (origjina)
 Bakteret:
 as kafshë,
 as bimë me rrënjë.
 Fillimisht:
 tek kërpudhat (mikroskopike)
 Grupimi në bazë të:
 morfologjisë,
 ngjyrimit,
 pranisë së endosporeve
 dhe tipareve të tjera të dukshme.
Sistematika Mikrobike
 Sistemi:
 i papërsosur (Bakteret laktike të shpërndarë në
shumë grupe, në bazë të formës)
 Filogjeneza Mikrobike
 5 mbretëritë nuk reflektojnë linjat kryesore të
evolucionit
 Jeta në Tokë ka evoluar në tre linja: DOMENE
 Analiza e sekuencës së gjeneve të përbashkët midis gjithë
organizmave
 30 gjene në afër 200 lloje Baktere, Arke dhe Eukariotë
 LUCA (Last Universal Common Acestor)
Sistematika Mikrobike
 Tre Domenet kanë:
 Gjene të përbashkët
 Origjina: Transferimi horizontal i gjeneve në organizmat primitivë
përpara ndarjes në domene
 Gjene që kodojnë për proteina të funksioneve bazë në qelizë si
transkriptimi apo translatimi.
 Gjene të ndryshëm
 Origjina: Pengesat e vendosura gjatë evolucionit ndaj transferimit
horizontal të gjeneve
 Kolonizimi i habitateve të caktuara (izolimi riprodhues)
 Krijimi i pengesave strukturore që pengonin shkëmbimin e lirë të
gjeneve.
 Bakteret dhe Arket: linjat e para të evolucionit
 2.8 miliard vjet më parë Arket dhe eukariotët ndahen
në dy domene
Filogjeneza e Baktereve
Prokariotët:
Domenet e Baktereve dhe Arkeve
 2000 u botua volumi i parë i botimit të dytë i Manualit
të Bergey-t, i cili bazohet në një sistem filogjenetik.
 rARNja: veçanërisht e vlefshme mbi nivelin e llojit:
 ndryshon ngadalë
 kryen të njëjtin funksion në të gjithë organizmat.
 Në botimin e dytë të Manualit të Bergey-t,
prokariotët grupohen në dy domene,
 ARKET
 BAKTERET.
Proteobakteret
 Shumica e baktereve
 Gram negative
 Kemolitotrofe
 Origjina: një paraardhës i përbashkët fotosintetik.
 Grupi më i madh taksonomik i baktereve.
 Pak janë fotosintetike.
 Kanë zhvilluar mënyra të tjera të sigurimit të
energjisë.
 Lidhja filogjenetike:
 e bazuar në studimet e rARNsë.
Emri proteobaktere është marrë nga një prej
perëndive të mitologjisë greke, Proteus.
α(alfa)-Proteobakteret
 Të afta të rriten në nivele shumë të ulta

lëndësh ushqyese.
 Disa kanë formë të pazakontë:
 zgjatime në formë shkopi
 frytësi të njohura si prosteke.
 Baktere të rëndësishme për bujqësinë,
 të afta të fiksojnë azotin në simbiozë me bimët,
 Si dhe disa patogjenë të njeriut dhe bimëve.
Rendi: Rhodospirillales
 Azospirillum:
 Baktere të tokës që rriten
në afërsi të rrënjëve të
shumë bimëve.
 Përdorin lëndët ushqyese
që ekskretohen nga
bimët dhe në këmbim
fiksojnë azotin e lirë nga
atmosfera.
 Magnetospirillum:
 Kanë forme vibrioni ose
spirile
 Janë mikroaerofile
 Shfaqin magnetotaksis;
kanë magnetosome:
 grimca magnetike të
përbëra nga magnetit
(Fe3O4) dhe greigite
(Fe3S4)
 Acetobacter dhe Gluconobacter:
 organizma aerobë Gram negativë
 shndërrojnë etanolin në acid acetik
(bakteret acetike).
 Tolerantë ndaj aciditetit
 pH më të ulët se 5.
 Gluconobacter: lloje me flagjelë
polarë, Acetobacter lloje me flagjelë
peritrikë.
 Gluconobacter: Cikël jo i plotë i ac.
citrik, Acetobacter: cikël i plotë
 Vihen në dukje në terren të ngurtë
me etanol dhe CaCO3.
Rendi: Rickettiales
 Rickettsia
 Parazitë obligatë brenda-qelizorë.
 Baktere Gram negative në formë
shkopi, ose kokobacile.
 Kanë mur qelizor që përmban
 ac. muramik dhe
 ac. diaminopimelik
 Metabolizmi energjitik: i veçantë

 Shumica oksidojnë vetëm
glutamatin, dhe jo glukozën apo
acidet organike (nuk kanë gjenet
përkatëse).
Rendi: Rickettiales
 Shumimi: me ndarje të thjeshtë binare.
 Rikeciet futen në qelizën bujtare duke induktuar
fagocitozë.
 Pasi shumohen në citoplazëm, dalin nga qeliza.
Rendi: Rickettiales
 Rikeciet transmetohen tek njeriu prej pickimit të

disa artropodeve (riqnave).
 Tek vektori rikeciet shumohen në qelizat epiteliale
të aparatit intestinal dhe dalin me anë të feçeve.
 Shkaktojnë një sërë sëmundjesh tek njeriu.
 Tifo epidemike, Rickettsia prowazekii (morrat).
 Tifon murine, R. typhi (pleshtat e minjve).
 Ethet e maleve shkëmbore, R. rickettsii (riqnat).
Rendi: Rickettiales
Ehrlichia
 Baktere Gram negative.
 Të ngjashme me rikeciet.
 Parazitë obligatë
brendaqelizorë
 infektojnë dhe vrasin leukocitet.
 Në fazat e para të infeksionit
 Kalon nga një qelizë në një tjetër
me anë të filopodeve
 Në fazat e fundit të infeksionit
 patogjeni dëmton membranën
qelizore.
 Vektor
 këpushat
 Ehrlikioza
Rendi: Rickettiales
Rendi: Rickettiales
Rendi: Caulobacterales
 Caulobacter dhe
Hyphobacterium
 Prodhojnë prosteke:
 zgjatime që përmbajnë
citoplazëm dhe rrethohen me
mur qelizor.
 Caulobacter: në mjedise
ujore të varfër (liqenet).
 Zgjatime tipike si kërcej
 Ankorimi i qelizave mbi
sipërfaqe të ndryshme.
 Shumohen me sythëzim.
Rendi: Rhizobiales
 Rhizobium
 Baktere të rëndësishme për bujqësinë:
 infektojnë në mënyrë specifike rrënjët e bimëve leguminoze
si bizelja, fasulja, ose tërfili.
 Prania e baktereve çon në formimin e nodulave
 Fiksimi i azotit nga ajri.
 Agrobacterium
 Ka aftësinë të pushtojë bimët
 por nuk induktojnë formimin e nodulave në rrënjë, apo të
fiksojnë azotin.
 Agrobacterium tumefaciens
 patogjen i bimëve
 shkakton sëmundjen e quajtur lafsha e gjelit (“crown gall”).
Rendi: Rhizobiales
 Brucella
 Një kokobacil i vogël, i palëvizshëm.
 Parazitë obligatë brendaqelizorë të gjitarëve
(makrofagët, qelizat kryesore ku parazitojnë)
 Interesante është aftësia e Brucella për t’i shpëtuar
fagocitozës (mbrohen nga LPS).
 Kanë proteina sensore për dritën që rrisin virulencën e
tyre.
 Shkaktojnë bruçelozën.
Rendi: Rhizobiales
 Nitrobacter dhe Nitrosomonas (β-proteobaktere)
 Baktere nitrifikuese kemoautotrofe
 një pjesë e tyre mund të rriten edhe në mënyrë miksotrofe.
 Në qoftë se në mjedis ka nitrit dhe lëndë organike vërehet rritje
bifazike, duke përdorur nitritin të parin.
 Karboksizomet janë të pranishme në të gjitha llojet e
qelizave.
 Llojet e Nitrobacter oksidojnë amoniakun (NH4+) në nitrit
(NO2–), i cili më pas oksidohet nga llojet e Nitrosomonas
në nitrat (NO3–) në proçesin e nitrifikimit.
 Nitrati është i rëndësishëm në bujqësi.
 Nitrosomonas janë shumë të rëndësishme në trajtimin e
mbetjeve industriale dhe të ujërave të zeza.
β(beta)-Proteobakteret
Ka një ndërthurje me α-proteobakteret (bakteret

nitrifikuese)
Baktere te rendesishme patogjene
Thiobacillus
 Janë të rëndësishme në ciklin e squfurit.
 Baktere Gram negative, termofile dhe acidofile.
 Aerobe dhe autotrofe obligate
 Fitojnë energji duke oksiduar format e reduktuara të
squfurit, si sulfurin hidrogjenit (H2S), ose squfurin
elementar (S), në sulfat (SO42–).
Rendi: Nitrosomonadales
 Spirillum
 Habitati i tyre është
kryesisht uji i ëmbël.
 Kanë flagjelë tipikë
polarë.
 Baktere aerobe
relativisht të mëdha,
Gram negative.
 S. volutans është një
bakter i madh,
mikroaerofil, formon
kokrriza polifosfati.
Rendi: Burkholderiales
 Sphaerotilus
 Gjenden në ujra të ëmbla dhe në ujra të zeza.
 Baktere filamentoze
 Nje filament formohet nga qeliza në formë shkopi te rrethuara nga
një kellef aderent.
 Këllëfi:
Perbehet nga proteina, polisaharide dhe lipide

 Shërben si për mbrojtje, ashtu edhe për grumbullimin e
nutrientëve.
 Qelizat shumohen me ndarje binare brenda këllëfit, i cili
shtohet nga qelizat e skajeve.
 Qelizat e skajeve mund të shkëputen; janë të pajisura me
flagjelë lofotrikë, dhe mund të vendosen në një sipërfaqe të
ngurtë për të formuar një filament të ri.
 Sphaerotilus natans
 Burkholderia
 Burkholderia lëvizin me anë të një flagjeli të vetëm
polar, ose me anë të një tufe flagjelësh.
 Lloji i njohur më mirë është Burkholderia cepacia ka
një spektër ushqyes mjaft të gjerë
 është e aftë të degradojë më shumë se 100 molekula të
ndryshme organike.
 Kjo aftësi është baza e kontaminimit të mjeteve dhe
barnave nëpër spitale
 Mund të rriten edhe në solucione disinfektante.
 Bordetella
 Bordetella pertusis, një bakter në
formë shkopi, i palëvizshëm, aerob,
Gram negativ. Shkaktari i pertusis,
apo kolla e mirë.
 Neisseria
 Koke aerobe, Gram negative, që
zakonisht jetojnë në membranat
mukotike të gjitarëve.
 Llojet patogjene përfshijnë
 Neisseria gonorrhoeae, shkaktare e
gonorresë
 Neisseria meningitidis, shkaktarin e
meningjitit meningokokal.
γ(gama)-Proteobakteret
Nëngrupi më i madh i proteobaktereve
Përfshijnë shumë tipe të ndryshme fiziologjike.
 Beggiatoa: Beggiatoa alba
 Rritet në sedimente ujore në sipërfaqen ndarëse midis
shtresave aerobe dhe anaerobe.
 Ngjan me disa cianobaktere filamentoze, por nuk janë
fotosintetike.
 Lëviz duke rrëshqitur.
 Përdor H2S si burim energjie dhe grumbullon kokrriza
squfuri në brendësi të qelizës.
 Vinogradski demostroi për herë të parë që një
organizëm i gjallë mund të oksidojë H2S në S0 e më
pas në SO42–, duke formuluar kështu konceptin e
kemolitotrofisë.
Rendi Pseudomonales
Shkopinj, ose koke aerobe, Gram negative.

 Pseudomonas
 Lëvizin me flagjelë polarë, të vetëm ose në tufë.
 Sekretojnë pigmente jashtëqelizore hidrofile:
 Pseudomonas aeruginosa prodhon një pigment
blu-të gjelbër.
 Mund të infektojë aparatin urinar, zonat e djegura të
trupit, plagët dhe të shkaktojë septicemi (infeksion të
gjakut), absese e meningjite.
 Pseudomonas të tjerë prodhojnë pigmente të
tretshme fluoreshente që ndriçojnë kur
rrezatohen me dritë UV.
Rendi Pseudomonales
Pseudomonas
 Mund të kryejnë frymemarrje anaerobe me
akseptor NO3-.
 Janë më pak efiçente se sa disa baktere të
tjera heterotrofe në përdorimin e shumë
nutrientëve
 Sintetizojnë një numër jashtëzakonisht të
madh enzimash dhe mund të metabolizojnë
një numër të madh substratesh.
Rendi Pseudomonales
Pseudomonas
 Janë shumë të zakonshëm në tokë dhe në
mjedise të tjera natyrore.
 Njihet të paktën një lloj, P. syringae, që
është patogjen i bimëve.
 Mund të rriten në temperaturë frigoriferike.
 Shkaktarë të prishjes së ushqimeve
 Rriten edhe në prani të antiseptikëve.
 Rezistenca ndaj shumicës së antibiotikëve:
 porinat e murit qelizor
Rendi Pseudomonales
 Azotobacter dhe Azotomonas

 Baktere azotofiksuese që jetojnë të lira në
tokë.
 Azotobacter
 baktere të mëdha në formë shkopi, Gram
negative, aerobe obligate.
 Rritet më shpejt në NH3.
 Ka ritmin më të lartë frymëmarrës (i llogaritur
si ritmi i marrjes së oksigjenit) se çdo organizëm
i gjallë.
 Mbrojtja e nitrogjenazës nga O2.
Rendi Pseudomonales
 Azotobacter dhe Azotomonas

 Formon një strukturë në gjendje qetësie, të
pazakontë, të quajtur cist.
 Ngjajne me endosporin bakterial:
 Metabolikisht inaktive, rezistente kundrejt thatësirës,
dezintegrimit mekanik dhe rrezatimeve UV, apo
jonizues
 Nuk janë shumë rezistentë ndaj nxehtësisë
 Nuk janë plotësisht të fjetur, sepse oksidojnë burime
të jashtme energjie.
 Azotomonas
 nuk formojnë ciste dhe janë kryesisht ujore.
Rendi Legionellales
Më parë te grupuar me rikeciet duke qënë se ngjajnë me to

në mënyrën e jetesës brendaqelizore.
Legionella
 1976 shpërthimi i një pneumonie, legjionelloza.
 Parazit brendaqelizor qe rritet ne makrofaget alveolare dhe
monocitet.
 Bakter Gram negativ ne forme shkopi.
 Kerkesat per lende ushqyese shumë të veçanta:
 Përqëndrim të lartë të hekurit
 Mund te izolohen në ujërat e rrjedhshëm dhe te kolonizojnë
habitate të tilla si tubat e furnizimit me ujë të ngrohtë të spitaleve,
apo tubat ftohës të sistemeve të kondicionimit.
 Perhapet me ane te aerosolit.
Rendi Legionellales
Coxiella
 Coxiella burnetii, shkakton ethet Q,
 Te ngjashme me rikeciet:
 kërkojnë një qelizë gjitare si bujtar
për t’u riprodhuar.
 Te ndryshme nga rikeciet:
 nuk perhapen me insekte, por me
ane te aerosolit, ose qumshtit te
kontaminuar.
 C. burnetii kryen një cikël sporogjenik.
 rezistentë kundrejt transmetimit
nëpërmjet ajrit dhe trajtimit me
nxehtësi.
 Eshte rritur temperatura e
pasterizimit te qumshtit (1950)
Rendi Vibrionales
 Shkopinj Gram negativë, aerobë

fakultativë, që kryejnë një
metabolizëm fermentativ.
 Shumë prej tyre janë lehtësisht të
përkulur dhe me flagjel polar
 disa kanë edhe flagjelë peritrikë
 Janë oksidazë-pozitivë
 ne ndryshim nga enterobakteret
 Dallohen prej Pseudomonas (nuk

jane fermentues) me një test të
thjeshtë të fermentimit të sheqernave.
 Shumica e vibriove gjenden në
mjedise ujore, të ëmbla ose detare.
Rendi Vibrionales
Vibrio
 Vibrio cholerae
 Shkakton kolerën tek njeriu.
 Organizmi transmetohet pothuajse vetëm nëpërmjet ujit
 Rëndësia e pastrimit të ujit
 Eshtë i aftë të rritet mirë në pH mbi 9:
 izolimi selektiv dhe identifikimi
 Vibrio parahemolyticus
 Organizëm detar
 Shkaktar kryesor i gastroenteriteve në Japoni
 Habitati i tij kryesor janë kafshët detare, kurse infektimi i
njeriut është sekondar.
Rendi Enterobacteriales
 Shpesh quhen edhe enterikët

 jetojnë në aparatin intestinal të njeriut dhe
kafshëve.
 Karakteristikat e pergjithëshme
 Gram negativë, shkopinj josporoformues, të
palëvizshëm ose të lëvizshëm, me flagjelë
peritrikë
 Aerobë fakultativë
 fermentojnë sheqerna e formojnë produkte të
ndryshme përfundimtare.
 Shume teknika për izolimin dhe identifikimin

e tyre.
 Testet biokimike
 Testet serologjike.
 Kanë fimbrie:
 fiksimi në sipërfaqe apo në membranat mukotike.
 Seks piluset:
 shkëmbimi i materialit gjenetik midis qelizave.
 Prodhojnë proteina të quajtura bakteriocina.
 Mund të ndihmojnë për të mbajtur balancën
ekologjike të enterikëve të ndryshëm në zorrë.
 Escherichia
 Banorët universalë të zorrëve të njeriut dhe
kafshëve me gjak të ngrohtë.
 Sintetizojne vitamina, veçanërisht vitaminën K.
 Ndihmon në konsumin e oksigjenit, duke e
bërë zorrën e trashë anoksike.
 Lloji më i njohur: Escherichia coli, një “kafshë
laboratori”.
 Prania e saj në ujë, ose ushqime, është tregues i
kontaminimit fekal.
 Escherichia
 ZakonishtE. coli nuk është patogjen.
 Mund të shkaktojë:
 infeksione në aparatin urinar
 diarrenë e udhëtarit
 sëmundje serioze me origjinë ushqimore në
fëmijë.
 Shtamet entero-patogjene të E. coli formojnë:
 Antigjenin K: fiksimi dhe kolonizimi i zorrës së
hollë
 Enterotoksinë: simptomat e diarresë.
Salmonella
 Banorë të zakonshëm të zorrëve të shumë
kafshëve (pulat).
 Në kushte jo të përshtatshme sanitare ato mund
të infektojnë ushqimet.
 Nomenklatura e gjinisë Salmonella është e
pazakontë.
 Salmonella enterica: 2300 serovarë
 S. enterica serovar Typhimurium, ndërsa në
rutinën e përditëshme përdoret S. typhimurium.
Salmonella
 Identifikimi dhe diferencimi me metoda serologjike.
 Salmonelat karakterizohen nga pikëpamja
imunologjike në bazë të antigjeneve të sipërfaqes
së qelizës:
 antigjeni O, ose i murit qelizor
 antigjeni H, ose flagjelar
 antigjeni Vi (ose K) i kapsulës (ethet tifoide).

 Salmonella dhe Escherichia janë mjaft të afërta;

 kanë të përbashkët 45-50% të sekuencave të ADNsë
së tyre.
 Salmonella janë zakonisht patogjenë për njerëzit,
ose për kafshët e tjera me gjak të ngrohtë.
 Tek njerëzit sëmundjet më të zakonshme
 ethet tifoide
 gastroenteriti.
 Tipi antigjenik i një salmonele dhe simptomat e
sëmundjes që shkakton nuk kanë ndonjë lidhje.
Shigella
 Gjenetikisht shumë të afërta me Escherichia:
 mund të pësojnë rikombinim gjenetik me njëri-tjetrin
 janë të ndjeshëm ndaj disa bakterofagëve të njëjtë.
 kanë 70-100% homologji te ADNsë.
 Shigella është zakonisht patogjene për njerëzit:
 dizanteri bacilare, ose shigelozë.
 Shigelat gjenden vetëm tek njeriu.
 Shigella dysenteriae transmetohet nëpërmjet ujit ose
ushqimeve.
 Futet ne qelizat epiteliale të zorrës dhe prodhon një
endotoksinë dhe një neurotoksinë që shfaq efektet
enterotoksike.
Proteus
 Kane flagjelë peritrikë dhe
lëvizin shpejt.
 Prodhojne një ureazë.
 Homologjia e ADNsë tregon
vetëm një lidhje të largët me
E. coli.
 Proteus është një shkaktar
frekuent i infeksioneve të
aparatit urinar tek njerëzit
(zberthimi i urese) dhe rrallë
mund të shkaktojë enterite.
Proteus
 Llojet e kësaj gjinie nuk
formojnë grup homogjen
 përbërja e bazave të ADNsë
varion në një diapazon të gjerë
(39-50% GC).
 Rritja karakteristike ne agar
 si një seri unazash koncentrike.
 Përdor nitratin dhe disa
substanca të squfurit si
akseptore alternativ
elektronesh në kushte
anaerobe
Yersinia
 Y. pestis, shkaktari i murtajës
 Murtaja e zeze, ne Evropë gjatë shekullit XIV
 Mbartësit e zakonshëm të këtij bakteri janë minjtë, ndërsa
transmetuesit tek njeriu janë mizat.
 Y. pseudotuberculosis, shkaktari i një sëmundjeje të nyjeve
limfatike të kafshëve e ngjashme me tuberkulozin
 Y. enterolitica, shkaktari i një infeksioni intestinal në njerëz dhe
kafshë.
 Gjinitëe përmendura deri tani kryejnë fermentimin e
acideve të përzier, në fund të të cilit formohen acide
organike dhe jo butanediol.
 Ndërsa gjinitë e mëposhtme bëjnë pjesë në fermentuesit që
prodhojnë butanediol, si një nga produktet kryesore të
fermentimit.
Klebsiella
 Gjenden në tokë dhe në ujë.
 Shumë izolatë janë të aftë të fiksojnë azotin nga atmosfera.
 Ka raste kur Klebsiella pneumoniae shkakton një formë serioze
pneumonie në njerëz.
Serratia
 Prodhon prodigiosina:
 pigmente të kuq, që përmbajnë pirol, si porfirinat, klorofilat dhe fikobilinat.
Funksioni nuk njihet.
 Mund të izolohen nga uji dhe toka, si dhe nga zorra e insekteve dhe
e vertebrorëve të ndryshëm (më rrallë nga zorrët e njeriut).
Erwinia
 Patogjenë të bimëve
 Disa shkaktojnë kalbëzim të qafës së rrënjës:
 prodhojnë enzima që hidrolizojnë pektinën ndërmjet qelizave të veçanta
bimore
Rendi Pasteurellales
Baktere të palëvizshme
Patogjenë të njeriut dhe kafshëve.
Pasteurella
 Patogjenë të kafshëve shtëpiake.
 Shkaktojnë:
 septicemi në gjedhë,
 kolerën e pulave
 pneumoni në disa lloje kafshësh.
 Specia më e njohur: Pasteurella multocida
 Mund të transmetohet tek njeriu nga kafshimet e qenve, ose
të maceve.
 Shkakton një inflamacion te indeve te buta ne vendin e
kafshimit, por ka raste edhe te patologjive te tjera me te
renda.
Haemophilus
 Normalisht popullojnë membranat mukotike
të rrugëve të sipërme të frymëmarrjes, të
gojës, rrugeve gjenitale femerore dhe të
zorrëve.
 Lloji më i njohur: Haemophilus influenzae.
 Përgjegjës për një sërë sëmundjesh të
rëndësishme.
 Ka qenë një shkak i zakonshëm i meningjitit në
fëmijët e vegjël
 Eshtë shpesh shkak i dhimbjeve të veshit.
Haemophilus
 Emri? Kërkojne gjak në terrenin e tyre.
 Janë të paafta të sintetizojnë pjesë të rëndësishme
të sistemit të citokromeve
 i marrin këto substanca nga grupi heme (faktori X) i
hemoglobinës së gjakut.
 Terreni i kulturës duhet të përmbajë edhe
NAD+, ose NADP+, që njihet si faktori V.
 Në laboratorët klinikë përdoren teste për
kërkesën ndaj faktorëve X dhe V për
identifikimin e izolatëve si lloje të Haemophilus.
Bakteret Fotosintetike të Kuqe
dhe të Gjelbra (Anoksigjenike)
 Një grup me diversitet të madh morfologjik dhe
filogjenetik.
 Bakteret fotosintetike anoksigjenike janë ndarë në tre
grupe kryesore:
 baktere të kuqe,
 baktere të gjelbra,
 heliobaktere.
 Nga pikëpamja taksonomike janë të shpërndara në
nëngrupe të ndryshme.
 Bakteret e kuqe sulfurore bëjnë pjesë në γ-proteobakteret;
 Bakteret e kuqe josulfurore bëjnë pjesë në α-proteobakteret;
 Bakteret e gjelbra (sulfurore dhe josulfurore) nuk janë
proteobaktere.
Grupi Bakteroklorofilat Aparati membranor
fotosintetik
Bakteret e kuqe Bchl a, Bchl b Lamela, tuba, ose vizikula si
vazhdimësi të membranës
plazmatike
Bakteret e gjelbra Bchl c, Bchl d, Klorosomet të lidhur me
ose Bchl e, dhe membranën plazmatike, por
sasi të vogla të Bchl a, jo vazhdim i saj
Heliobakteret Bchl g Membrana plazmatike
 Të tre grupet e baktereve fotosintetike dallohen nga bakteroklorofila

që kanë dhe lokalizimi i aparatit fotosintetik.
 Karotenoidet e baktereve të kuqe ndryshojnë nga ato të baktereve të
gjelbra dhe të heliobaktereve.
 Ndikojne ne ngjyren e baktereve
 ngjyra nuk është mirë të përdoret si kriter për identifikimin e baktereve të izoluara si
të kuqe apo të gjelbra
 Forma
 koke, shkopinj, vibrione, spirale, sythëzuese dhe rrëshqitëse.
 Habitati
 zakonisht janë sedimentet e thella të liqeneve dhe pellgjeve.
 Liqenet më të favorshëm për zhvillimin e tyre janë:
 liqenet meromiktikë, të cilët mbeten përherë të shtresëzuar për
shkak të pranisë së ujit më të dendur në fund
 liqenet holomiktikë, të cilët shtresëzohen me sezone për shkak
të ndryshimeve termike (ose temperaturave).
 Njënga vendet ku mund të shihen më thjeshtë bakteret e
kuqe dhe të gjelbra në natyrë janë burimet sulfurore, ku
ato rriten pak centimetra nën sipërfaqen e ujit.
Rhodospirillum
 Këto janë baktere të kuqe josulfurore, në formë
spirale dhe me flagjel polar.
 Rhodospirillum rubrum
 Ne prani te oksigjenit kryen frymemarrje aerobe
 Ne kushtet kur oksigjeni eshte ne sasi te vogel, perdor
fermentim alkolik.
 Kur oksigjeni konsumohet plotesisht fillon sintezen e
gjithe aparatit fotosintetik dhe kryen fotosinteze
 Eshte bakter azotofiksues.
Ectothiorhodospira
 Baktere të kuqe sulfurore.
 Depoziton squfurin jashtë
 Eshtë halofil, duke u rritur në përqëndrime të NaCl afër
ngopjes, shpesh në pH të lartë.
 Gjendet në liqene të kripur, kripore dhe mjedise të tjera
ujore me përqëndrime të larta kripe.
 Gjinia Halorhodospira perfshin lloje më shume halofile
Chloroflexus
 Baktere te gjelbra josulfurore.
 E perdorin squfurin, por rriten me mire si heterotrofe
 Mund të rriten:
 si kemoorganotrofe në errësirë në kushte aerobe,
 si fotoheterotrofe duke përdorur një sërë sheqernash,
aminoacidesh dhe acidesh organike,
 si fotoautotrof me H2S, ose H2 dhe CO2.
 Chloroflexus
formon shtresa të trasha (shpesh të
shoqëruara me cianobakteret) në burimet e nxehta në
temperaturë 40º-70ºC.
Pelodyction
 Baktere në formë shkopi që degëzohen dhe meqë shkopinjtë
mbeten të lidhur me njëri-tjetrin formohet një rrjetë tridimensionale.
 Përmbajnë vezikula gazi.
 Bakteret e gjelbra sulfurore janë fototrofë anaerobë obligatë dhe
nuk mund të kryejnë metabolizëm frymëmarrës në errësirë.
Familja Heliobacteriaceae
 Filogjenetikisht e ndarë nga bakteret fototrofe anoksigjenike
 Heliophilum, Heliobacillus
Heliobacterium
 Fototrofë anaerobë obligatë dhe nuk mund të rriten me frymëmarrje
sikurse bakteret e kuqe josulfurore tipike.
 Nuk mund të rriten në mënyrë autotrofe.
 Pigmentet:
 bakteroklorofila g
 hidroksiklorofila a
 një formë e modifikuar e klorofilës a (fotosinteza oksigjenike)
Heliobacterium
 Specie rrëshqitëse në formë shkopi dhe spirile të lëvizshme.
 Disa lloje prodhojnë endospore.
 Përmbajnë acid dipikolinik dhe nivele të larta të Ca2+, tipike

për endosporet e Bacillus, ose Clostridium
 Gjenden më me shumicë në tokat tropikale.
 veçanërisht në tokat e orizit ku kushtet ekstreme të nxehtë-

sisë dhe alternimi i dallgëzimit me thatësirën mund të
favorizojnë fototrofët sporulues.
 Studimet filogjenetike të heliobaktereve tregojnë që janë të afërt
me klostridiumet.
 formimi i endosporeve nga heliobakteret është i shpjegueshëm
në kuadrin e rrënjëve të tyre evolutive.
δ(delta)-Proteobakteret
 Baktere:
 grabitqare të baktereve të
tjera (kryesisht të G-).
 kontribojnë në ciklin e squfurit.
 Bdellovibrio
 Organizma të vegjël në formë
vibrioni.
 Fiksohet në sip e qelizës prè.
 Futet në hapësirën
periplazmike.
 Formon bdelloplastin.
 Qeliza e zgjatur ndahet në disa
të reja, me flagjel.
 Qeliza prè lizon.
 Bdellovibrio është një aerob obligat.
 Oksidon aminoacidete dhe acetatin (përmes ciklit të
acidit citrik).
 Eshtë i paaftë të përdorë sheqernat si donorë elektronesh.
 Në disa raste nukleozidfosfatet, acidet yndyrore ose
edhe proteina të plota i merr drejtpërdrejt nga bujtari.
 Llojet e gjinisë Bdellovibrio janë të përhapura në
tokë dhe në ujë.
 Për zbulimin dhe izolimin e tyre përdoren metoda
të ngjashme me ato që përdoren për studimin e
viruseve.
Rendi Desulfovibrionales
 Baktere reduktuese të squfurit, anaerobe obligate :
 Donorë elektronesh:
 acide organike, acide yndyrore, alkole dhe H2.
 Akseptorë të elektroneve:
 SO42, S0
 Produkti:
 sulfuri i hidrogjenit (H2S).
 Habitati:
 mjedise ujore dhe tokësore që bëhen anoksike si rezultat i
proçeseve mikrobike dekompozuese.
 Nga aktiviteti i tyre, çdo vit çlirohen në atmosferë
miliona ton H2S.
 Ato luajnë rol kryesor në ciklin e squfurit.
Rendi Desulfovibrionales
 Të ndryshme nga morfologjia; të ngjashme nga

fiziologjia.
18 gjini që ndahen në dy nëngrupe fiziologjike:
 Grupi i parë: Desulfovibrio, Desulfomonas,
Desulfatomaculum dhe Desulfobulbus
 përdorin si burim karboni dhe energjie acidin
laktik, piruvik, etanolin ose disa acide yndyrore,
 duke reduktuar sulfatin në hidrogjen sulfur.
 Grupi i dytë, Desulfococcus, Desulfosarcina
dhe Desulfonema
 janë të specializuara në oksidimin e acideve
yndyrore duke reduktuar sulfatin në sulfur.
Rendi Myxococcales
 Baktere Gram negative në formë shkopi.
 Lëvizin me rrëshqitje.
 Si burim ushqimi përdorin bakteret e tjera që hasin rrugës,
të cilat i lizojnë në mënyrë enzimatike.
 Janë organizma tipikë aerobë, me një cikël Krebsi dhe
sistem të plotë citokromesh.
 Miksobakteret kanë ciklin jetësor dhe paraqesin mënyrat e
sjelljes më komplekse të të gjithë organizmave prokariotë
të njohur.
 Kanë një kromozom me përmasa të mëdha.
 Myxococcus xanthus ka një kromozom të vetëm rrethor prej
9.5 milion çifte bazash (dyfishi i kromozomit të Escherichia coli,
ose 2/3 e gjenomës së majasë, që është e ndarë në 16
kromozome).
Rendi Myxococcales
 Pakësohen nutrientët: grumbullim i
qelizave vegjetative.
 Diferencimi i trupit frutor në kërcell
dhe kokë.
 Shumica e qelizave grumbullohen
në kokën e trupit frutor dhe
diferencohen në struktura
pushuese, miksospore:
 Rezistent ndaj thatësirës,
dridhjeve zanore, rrezatimit UV
dhe nxehtësisë, por shkalla e
rezistencës ndaj nxehtësisë
është shumë më e ulët se e
endosporit bakterial.
Rendi Myxococcales
 Funksioni
kryesor i
miksosporit
 mbijetesa e organizmit
gjatë shpërndarjes, apo
thatësirës në habitat.
 Nëkushte të
përshtatshme
miksosporet mbijnë
 formohen qeliza të reja
vegjetative që
rrëshqasin.
ε(epsilon)-Proteobakteret
Shkopinj Gram negativë spiralë ose vibroidë (bakteret
spirale që nuk kanë hap të plotë).
Campylobacter
 Vibrione Gram negative mikroaerofile me flagjel
polar.
 Campylobacter jejuni dhe C. fetus, janë nga
shkaktarët kryesorë të diarresë tek fëmijët.
 Campylobacter fetus: shkaku kryesor i sterilitetit dhe
abortit spontan në lopë dhe dele.
 Transmetohet tek njeriu:
 ose përmes ushqimeve te infektuara (kryesisht mish
pule, derri dhe molusqe),
 ose me anë të ujrave sipërfaqësore të paklorinuara.
Helicobacter
 Shkopinj të përkulur, mikroaerofilë, me shumë
flagjelë.
 Helicobacter pylori, shkaku më i zakonshëm i
ulçerave tek njerëzit.
 H. pylori nuk është pushtues, por kolonizon
sipërfaqen mukotike të stomakut ku përgjigjia e
bujtarit shkakton inflamacion.
Helicobacter
Bakteret Gram Negative
Joproteobaktere
 Nuk janë të afërta me proteobakteret Gram negative.
 Në këtë grup përfshihen një numër bakteresh fotosintetike, të
ndryshme nga pikëpamja fiziologjike dhe morfologjike.
 Lidhjet filogjenetike: studimi i rARNve.
Tipi Cyanobacteria
 Dikur quheshin alga blu të gjelbra.
 Cianobakteret kryejnë fotosintezë oksigjenike.
 Shumë cianobaktere janë të afta të fiksojnë azotin.
 Mbrojtja e nitrogjenazes:
 Disa cianobaktere njeqelizore e fiksojne naten (nuk ndodh fotosinteza)
 Disa e nderpresin perkohesisht fotosintezen per te fiksuar azotin
 Disa kane heterociste
Tipi Cyanobacteria
 Heterociste:
 diferencimi i qelizave vegjetative
 pikat e vetme të fiksimit të azotit
në cianobakteret heterocistoze.
 përmbajnë enzimat që fiksojnë
azotin e gaztë në amonium
(NH4+).
 Heterocistetkanë mur qelizor
të trashë, me përmbajtje të lartë
glikolipidi:
 Ngadalësimi i difuzionit te
oksigjenit në qelizë.
Tipi Cyanobacteria
 Vakuolat e gazit: janë më të

zakonshme në speciet që
jetojnë në ujëra të hapura
(speciet planktonike):
 Janë një rradhë dhomash të
rrethuara nga një mur proteinik, i
përshkueshëm për ajrin por jo për
ujin.
 Funksioni i tyre është që ta bëjnë
organizmin të pluskojë dhe të
mbetet aty ku ka më shumë dritë.
 Cianobakteret e lëvizshme
lëvizin me rrëshqitje.
Tipi Cyanobacteria
 Nga pikëpamja morfologjike janë të ndryshme:
 Forma njëqelizore që ndahen me ndarje të shumëfishtë
 Forma filamentoze që riprodhohen me fragmentim të
filamenteve.
 Roli në zhvillimin e jetës në Tokë, pasurimi i atmosferës me
oksigjen
 Kur u shfaqën cianobakteret për herë të parë atmosfera përmbante vetëm
0.1% oksigjen.
 Kur u shfaqën për herë të parë bimët eukariote oksigjen-prodhuese,
përqëndrimi i oksigjenit ishte më i madh se 10%.
 Atmosfera sot përmban 20% oksigjen.
 Cianobakteret, veçanërisht ato që fiksojnë azotin, janë shumë të
rëndësishme për mjedisin.
 Ato okupojnë nishe ekologjike të ngjashme me ato që okupojnë edhe algat
eukariote, por aftësia e shumë cianobaktereve për të fiksuar azotin i bën
edhe më të adaptueshme.
Tipi Chlamydiae
Rendi Chlamydiales
 Ndryshimet në klasifikim në botimin e parë dhe të dytë të
Manualit të Bergey-t
 Nuk grupohen më me rikeciet
 Gjinia Chlamydia tani është në një tip, Chlamydiae, e grupuar
me baktere të tjera të ngjashme gjenetikisht, që nuk
përmbajnë peptidoglukan në muret e tyre qelizore.
 Analizat gjenetike tregojne pranine e gjeneve per sintezen e
peptidoglukanit
 Nuk jane te ndjeshme ndaj veprimit te penicilines
Tipi Chlamydiae
Chlamydia
 Cikli jetësor: dy tipa qelizash:
 trupi elementar
 Qelize e dendur
 Rezistente ndaj thatesires
 agjenti infektiv (transmetim)
 trupi rrjetor
 Qelize me pak e dendur
 forma vegjetative (shumim).
 Nuk transmetohen nga
artropodët, por:
 nëpërmjet kontaktit të
drejtpërdrejtë midis personave,
 nëpërmjet ajrit nga rrugët e
frymëmarrjes.
Tipi Chlamydiae
 Kanë gjenomë relativisht të vogël, 1/8 deri

1/5 e gjenomës së E. coli.
 Aftësitë biosintetike të klamidieve janë shumë
më të kufizuara se sa të rikecieve.
 Kryejnë sintezën e makromolekulave.
 Nuk kanë sistem për prodhimin e energjisë, kështu
që qelizat janë parazitë energjitikë të qelizave
bujtare.
 Klamidiet kanë aftësitë më të thjeshta
biokimike të të gjithë organizmave qelizorë.
Tipi Chlamydiae
 Tre lloje të klamidieve janë patogjenë të rrezikshëm
për njerëzit.
 Chlamydia trachomatis
 shkaktari i trakomës. Disa shtame të C. trachomatis
infektojnë traktin urogjenital.
 Clamydophila psittaci: shkaktari i psitacosis
 sëmundje e zogjve, që mund të transmetohet edhe tek
njerëzit dhe të shkaktojë simptoma të ngjashme me
pneumoninë.
 Ndërsa Clamydophila pneumoniae
 shkaktar i disa sindromave jo të rënda të rrugëve të
frymëmarrjes.
 Klamidiet mund të kultivohen në kafshë laboratori, në
kultura qelizore, ose në thesin vitelin të embrionit të
pulës.
Tipi Spirochaetes
 Kanë formë të përdredhur
dhe mënyrë lëvizjeje të
veçantë.
 Pjesa kryesore e qelizës
përbehet nga “cilindri
protoplazmik“.
 Kane endoflagjel
 Ndodhet ne periplazem
 Në polet e qelizës janë
fiksuar filamente aksiale
(nga 2 deri në 100) per
qelizë
 rrethojnë cilindrin protoplazmik
të përdredhur.
Tipi Spirochaetes
 Si cilindri protoplazmik, edhe
filamentet aksiale rrethohen nga
një membranë treshtresore e
quajtur këllëfi i jashtëm.
 Filamentet aksiale të ngjashme
me flagjelin bakterial.
 Filamentet rrotullohen si struktura
rixhide.
 Qeliza rrotullohet në drejtim të
kundërt, si një hapëse shishesh
vere.
 Mundeson levizjen ne mjedise
viskoze ose ne thellesi te indeve
Tipi Spirochaetes
 Spirochaeta
 Spirokete të lirë, anaerobe dhe aerobe fakultative, të zakonshëm në
mjedise ujore.
 Treponema
 Spiroketë anaerobë, komensialë apo parazitë të njeriut dhe kafshëve.
 Treponema pallidum, shkaktari i sifilisit.
 Nuk ka formë helikale, por të një flete të valëzuar.
 Qelizat kanë një sistem citokromesh dhe janë mikroaerofilë.
 Është mjaft e ndjeshme ndaj
 rritjes së temperaturës (vendosja)
 ndaj thatësirës (transmetimit).
 Lloje të tjera të gjinisë Treponema janë organizma komensialë të
kavitetit oral të njeriut.
 Të paktën një lloj është gjetur edhe në rumen, duke marrë pjesë në
shdërrimin e polisaharideve bimore në acide yndyrore të avullueshëm
që përdoren si burim energjie nga ruminantët.
Tipi Spirochaetes
 Leptospira
 Spiroketë vetëm aerobë
 përdorin acidet yndyrorë me varg të gjatë si donorë elektronesh
dhe si burim karboni.
 Qelizat:
 të holla, të përdredhura hollë dhe zakonisht të përkulura në çdo
skaj në formën e një grepi gjysëmrrethor.
 Në këtë grup bëjnë pjesë
 lloje parazitë (Leptospira interrogans, parazitë të njeriut dhe
kafshëve)
 të lirë (L. biflexa).
 Bujtarët natyrorë të shumicës së leptospirave janë brejtësit.
 Vendosja: zakonisht në veshka.
 Futja në trup: përmes membranave mukotike, ose të çarave
në lëkurë.
 Njeriu infektohet me anë të ujit të infektuar me Leptospira.
Tipi Spirochaetes
Borrelia
 Shumica janë patogjenë të njeriut, ose kafshëve.
 Borrelia recurrentis është shkaktari i “relapsing fever”
tek njerëzit.
 Borelie të tjera shkaktojnë sëmundje në gjedhë, dele,
kuaj dhe zogj.
 Transmetimi: nga riqnat.
 Borrelia burgdoferi, shkaktari i sëmundjes Lyme
infekton njerëzit dhe kafshët.
 Një nga të vetmit prokariotë të njohur me kromozom
linear.
Tipi Bacteroides
 Në këtë tip përfshihen disa gjini bakteresh anaerobe.
 Disa lloje që gjenden në gojën e njeriut janë klasifikuar në
gjininë Prevotella.
Bacteroides
 Habitati:
 trakti intestinal i njeriut
 disa lloje gjenden edhe në habitate të tilla anaerobe si të çarat në
mishrat e dhëmbëve
 shpesh izolohen edhe nga infeksione të thella të indeve.
 Nuk janë të lëvizshëm
 Nuk formojnë endospore.
 Infeksionet e shkaktuara prej tyre shpesh rezultojnë nga plagë
të vogla, apo nga operacionet.
 Janë shkaktarë të zakonshëm të peritonitit.
Tipi Sphingobacteria
 Baktere kemoheterotrofe me aftësi të ndryshme

metabolike.
 Sphingobacterium mund të hidrolizojë vajrat
bimore për të prodhuar produkte me vlerë komerciale.
Cytophaga
 Janë në formë shkopi, të gjatë e të hollë, shpesh me
skaje të mprehta dhe lëvizin duke u zvarritur.
 Janë të përhapura në tokë dhe ujë.
 Shumë prej tyre tresin celulozën, agarin ose kitinën.
Tipi Sphingobacteria
Cytophaga
 Izolimi i dekompozuesve te celulozes.
 Grimca dheu vendosen mbi letër filtri
 Bakteret fiksohen në fibrat e celulozës dhe e tretin atë
 Formojne koloni me ngjyrë të verdhë, ose portokalli, të shpërndara
mbi një zonë transparente.
 Mikroskop: Bakteret vendosen në sipërfaqe të fibrileve të
celulozës.
 Zberthimi i celulozes:
 Me enzima të tretshme jashtëqelizore (celulaza): ekzoenzima.
 Fibrat patretshme te celulozes zberthehen ne disaharide te tretshme
 Me enzima që mbeten të fiksuara në anen e jashtme te murit
qelizor.
Bakteret Gram Pozitive
Bakteret Gram pozitive mund të ndahen në dy

grupe:
 ato që kanë një raport GC të ulët.
 Streptococcus 33-40%,
 Clostridium e ka 21-54%
 Mykoplazmat 23-40%.
 ato që kanë një raport GC të lartë
 Streptomyces 69-73%
 Corynebacetrium 51-63%
 Mycobacterium 62-70%,
Tipi Tenericutes
Rendi Mycoplazmatales
 Janë mjaft plejomorfe meqë nuk kanë mur qelizor

 Prodhojnë filamente që u ngjajnë kërpudhave, nga vjen
edhe emri i tyre (myces=fungus, plassein=myk).
 Organizmat më të vegjël të aftë për rritje autonome.
 Qelizat e gjinisë Mycoplasma janë shumë të vogla, me përmasa
0.1-0.25 m.
 Paraqesin interes të veçantë nga pikëpamja e evolucionit
për shkak të:
 strukturës shumë të thjeshtë qelizore
 gjenomës së vogël (kanë gjenomën më të vogël se çdo bakter).
GC e ulet
Tipi Tenericutes
 Mungojnë përbërësit kryesorë të murit, acidi muramik
dhe acidi diaminopimelik.
 Kanë membranën qelizore më të qëndrueshme se
prokariotët e tjerë:
 Në një grup mykoplazmash, membrana përmban sterole
 i marrin të gatshme nga terreni i kultivimit.
 Në mykoplazma të tjera në vend të tyre ka karotenoide apo
substanca të tjera.
 Disa mykoplazma përmbajnë lipoglukane:
 heteropolisaharide me vargje të gjatë të lidhur në mënyrë kovalente
me lipidet e membranës dhe të zhytur në membranën plazmatike.
 Lipoglukanet ngjajnë me lipopolisaharidet e Baktereve Gram
negative, përveçse u mungon lipidi A.
GC e ulet
Tipi Tenericutes
 Mykoplazmat mund të rriten në terren artificial që
u siguron atyre sterole (nëse është e nevojshme)
dhe kërkesa të tjera të veçanta fizike e kimike.
 Për shumë qëllime, metodat e kultivimit në kultura
qelizore janë më frytdhënëse.
 Janë një problem i shpeshtë i kontaminimit të kulturave
qelizore
 Patogjeni më i rëndësishëm i njeriut ndër
mykoplazmat është Mycoplasma pneumoniae
 shkakton një formë të lehtë pneumonie.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Clostridiales
Clostridium
 Anaerobë obligatë.
 U mungon sistemi i citokromeve dhe mekanizmi
për fosforilimin oksidativ.
 Fitojnë ATP vetëm me anë të fosforilimit në
nivelin e substratit.
 Ndarja e gjinisë në nëngrupe bazohet në:
 mekanizmat për prodhimin anaerob të energjisë
 natyrën e donorit të elektroneve të përdorur.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Clostridiales
Clostridium
 Mekanizma te ndryshem për prodhimin anaerob të energjisë.

 Disa klostridiume fermentojnë sheqernat duke prodhuar
acid butirik.
 Disa te tjere fermentojnë celulozën, duke formuar acide
dhe alkole. (celulosoma)
 Celulotiket kryesore ne mjedise anoksike
 Ndërsa një grup tjetër klostridiumesh e fiton energjinë
duke fermentuar aminoacide.
 Disa lloje fermentojnë një aminoacid, ndërsa të tjerë fermentojnë
vetëm çifte aminoacidesh, ku njëri shërben si donor i elektroneve
dhe tjetri si akseptor.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Clostridiales
Clostridium
 Qelizat e klostridiumeve:
 Në formë shkopi
 Formojne endospore
 problem për mjekësinë dhe industrinë ushqimore.
 Habitati kryesor i klostridiumeve:
 toka, kryesisht në “xhepa” anoksikë.
 Disa lloje të tjera klostridiumesh i janë adaptuar
mjedisit anoksik të traktit intestinal të gjitarëve.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Clostridiales
Clostridium
 Disa klostridiume, që jetojnë zakonisht në tokë, në
kushte të caktuara mund të shkaktojnë sëmundje
tek njerëzit.
 Botulizmi shkaktohet nga Clostridium botulinum
 Tetanozi nga Clostridium tetani dhe gangrena e

gazit (gas gangrene) shkaktohet nga C.
perfringens si dhe klostridiume të tjera.
 Prodhojnë toksina specifike.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Clostridiales
Epulopiscium
U vëzhgua për herë të parë më
1991 në zorrën e peshkut kirurg
të Detit të Kuq.
 Përmasat: 80x600m, protozoar
 Studime të mëtejshme të
organizmit të ri treguan që:
 disa struktura të jashtme, ishin
të ngjashme me flagjelin
bakterial
 nuk kishin bërthamë të rrethuar
me membranë.
 Analiza e ARN ribozomike
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Clostridiales
Epulopiscium
 Emri do të thotë “mik në
banketin e një peshku”.
 Aparatin tretes te peshkut
kirurg
 Gjenoma ne disa kopje
 Nuk riprodhohet me ndarje
binare.
 Qelizat bija të formuara brenda
asaj mëmë çlirohen përmes një
hapjeje të ngushtë e të gjatë në
këtë të fundit.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Clostridiales
Epulopiscium
Ka një domethënie të madhe
për biologët.
 Studjuesit e mikrofosileve më
parë kanë kosideruar të voglat
si prokariote dhe të mëdhatë si
eukariote.
 Fuqia e sistemeve të transportit
të nutrientëve të baktereve, apo
aftësia e difuzionit të thjeshtë
për të plotësuar nevojat e një
qelize të tillë të madhe. GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Bacillales
 Disa gjini kokesh dhe shkopinjsh Gram pozitive

 Formojne endospore
 Vetem keta me disa lloje Clostridium
 Tipi Firmicutes: e vetmja dege filogjenetike me lloje qe
formojne endospore
 Duhen shume gjene
 Nuk transferohen horizontalisht
 Gjinia e pazakontë Thermoactinomyces.
 Prodhon vargje filamentoze qelizash (micel) dhe
endospore.
 Janë kultivuar pas qëndrimit për më shumë se 7000 vjet
në baltë të ngrirë.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Bacillales
 Bacillus
 Baktere tipike në formë shkopi dhe prodhojnë
endospore.
 Janë të zakonshëm në tokë
 Pak prej tyre janë patogjenë për njerëzit.
 Shumë bacile prodhojnë enzima hidrolitike:
 shpërbëjnë polisaharidet, acidet nukleike dhe lipidet.
 Shumë bacile prodhojnë antibiotikë, si
bacitracinë, polimiksinë, gramicidinë, etj.
 Në shumicën e rasteve, prodhimi i antibiotikëve është i
lidhur me proçesin e sporulimit.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Bacillales
Bacillus
 Bacillus anthracis shkakton antraksin,
 një sëmundje e gjedhëve deleve dhe kuajve, që mund të
transmetohet tek njerëzit.
 Bacili i antraksit është një anaerob fakultativ i
palëvizshëm, që formon vargje në kulturë.
 Bacillus thuringensis është ndoshta patogjeni më i
njohur mikrobik i insekteve.
 Shkakton një sëmundje fatale të larvave të shumë
grupeve të ndryshme të insekteve.
 Perdorimi ne alternative te insekticideve
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Bacillales
Bacillus
 Kursporulon B. thuringensis prodhon një
proteinë kristalore:
 trupi parasporal
 depozitohet brenda sporangut, por jashtë sporit.
 proteina kristalore është një pretoksinë
 shndërrohet në toksinë nga këputja katalitike në
zorrën e larvës.
 toksina lidhet me qelizat epiteliale të zorrës
 induktohet formimi i poreve
 rrjedhje në qelizat bujtare të pasuar nga lizisi.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Bacillales
Bacillus
 Izolimi i gjeneve që kodojnë proteinat kristalore.
 Eshtë modifikuar specificiteti i bujtarit për
proteinat kristalore.
 Gjenet për proteinën kristalore të B. thuringensis
(të njohur si Bt-toxin) janë futur në bimë për t’i
bërë ato rezistente ndaj insekteve.
 Disa baktere të tjera të shoqëruara me rrënjët e
bimëve janë transformuar gjenetikisht, për ta
pasur këtë toksinë dhe për t’i vrarë insektet që
ushqehen me bimën.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Rendi Lactobacillales
 Disa gjini shumë të rëndësishme: Lactobacillus
 Shumica e tyre:
 nuk kanë porfirina e citokrome
 nuk kryejnë fosforilim oksidativ
 e përftojnë energjinë vetëm me fosforilim në
nivelin e substratit.
 Shumica e baktereve laktike e sigurojnë
energjinë vetëm prej metabolizmit të sheqernave
dhe komponimeve të ngjashme të
fermentueshme.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
 Të gjitha bakteret laktike rriten në kushte

anaerobe.
 Janë aerotolerantë
 Mund të rriten në prani të oksigjenit.
 Zakonisht kanë aftësi të kufizuara biosintetike
 Kërkojnë aminoacide, vitamina, purina dhe pirimidina.
 Inhibojne rritjen e organizmave konkurrentë
 Prodhimi i acidit laktik nga karbohidrate të thjeshta
 Rriten pavarësisht nga metabolizmi i tyre joefiçent.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
 Bakteret laktike ndahen në dy nëngrupe:
 Homofermentuesit, (acid laktik)
 Mungon enzima aldolazë
 Heterofermentuesit, (etanol dhe CO2, si edhe acid
laktik).
 Prodhimi i CO2 perdoret per ti dalluar ne laborator
 Sasia e ATPsë së prodhuar.
 Laktobakteret homofermentuese prodhojnë 2 mol
ATP prej glukozës,
 Ato heterofermentuese prodhojnë vetëm 1 mol.
 Masa qelizore e ndryshme
GC e ulet
Tipi Firmicutes
 Percaktimi i gjinive:
 morfologjia e qelizës
 përbërja e bazave të ADNsë
 Streptococcus, Enterococcus, Lactococcus,
Leuconostoc dhe Pediococcus e kanë raportin e
bazave në ADN pak a shumë të ngjashëm
 Lactobacillus ka specie me përbërje të ADN
mjaft të ndryshme dhe për këtë nuk përbën një
grup homogjen.
 lloji i metabolizmit fermentues.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
 Lactobacillus
 Në përgjithësi kanë formë shkopi.
 Shumica e specieve janë homofermentues, por ka
edhe pak heterofermentues.
 Zakonisht gjenden në produktet e bulmetit.
 Rriten mirë në pH rreth 4-5.
 Laktobacilet janë zakonisht më rezistentë ndaj kushteve
acide në krahasim me bakteret e tjera laktike
 Perdoren ne prodhim
 Lactobacillus delbrueckii, përdoret për prodhimin e kosit
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Streptococcus
 Baktere Gram pozitive, sferike
 në përgjithësi formojnë vargje
 Okupojnë habitate mjaft të ndryshme.
 Aktivitetet e këtyre baktereve kanë rëndësi praktike për
njeriun.
 Një pjesë janë patogjenë për njerëzit dhe kafshët:
 Streptococcus pyogenes: mund të shkaktojë
skarlatinën, faringitin, erisipelën, impetigon dhe ethet
reumatoide. GC e ulet
Tipi Firmicutes
Streptococcus
 Tipar bazë për klasifikim: në agar gjak.
 Alfa hemolitike: prodhojnë -hemolizinë, e cila
e redukton hemoglobinën (e kuqe) në
methemoglobinë (e gjelbër).
 Beta hemolike: prodhojnë një hemolizinë
(streptolizinë S ose O), e cila shkakton
hemolizën e plotë të qelizave të kuqe të gjakut.
 Disa lloje nuk kanë ndonjë efekt të dukshëm në
qelizat e kuqe të gjakut dhe këto njihen si jo-
hemolitikë (ose, për inerci, Gama-hemolitikë).
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Streptococcus
 Prodhojnë substanca të ndryshme jashtëqelizore që

ndikojnë në patogjenicitetin e tyre.
 Produktet që shkatërrojnë fagocitet
 Enzima qe tresin indin lidhor të bujtarit
 Enzima që tresin fibrinën e koagulave të gjakut.
 Streptokokë të tjerë patogjenë
 S. mutans, shkaktari i kariesit dental,
 S. pneumoniae, ndoshta shkaktari më i zakonshëm i
pneumonisë.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Staphylococcus
 Stafilokokët në përgjithësi gjenden në
grupe me formën e vileve të rrushit.
 Staphylococcus aureus
 Emertimi
 Anaerobë fakultativë.
 Pigmenti i verdhë mund t’i sigurojë mbrojtje ndaj
efekteve antimikrobike të dritës së diellit.
GC e ulet
Tipi Firmicutes
Staphylococcus
 Rriten mirë në kushtet e presionit të lartë osmotik
dhe të lagështisë së ulët
 Habitati: lekura, sekrecionet e hundeve, ushqime te
ndryshme
 S. aureus prodhon shumë toksina dhe ndikon në
patogjenicitetin e bakterit
 Toksina përgjegjëse për sindromën e shokut
toksik.
 Një enterotoksinë, që kur gëlltitet shkakton të
vjella dhe të përziera;
 një nga shkaqet më të zakonshme të helmimit prej
ushqimit.
GC e ulet
Tipi Actinobacteria
 Baktere filamentoze të gjinive Streptomyces,

Nocardia, Actinomyces dhe Frankia.
 Edhe disa baktere patogjene shumë të rëndësishme,
si llojet e Mycobacterium, që shkaktojnë tuberkulozin
dhe leprën.
 Pavarësisht nga ndryshueshmëria e madhe
morfologjike, aktinomicetet formojnë një njësi të plotë
filogjenetike
 Shumica e përfaqësuesve kanë përqindjen GC midis
60 dhe 70 %.
GC e larte
Tipi Actinobacteria
 Ka vështirësi në përcaktimin e kufijve të qartë

midis gjinive të ndryshme të aktinomiceteve.
 Shumica e këtyre baktereve kanë pak
karakteristika të përbashkëta:
 janë Gram pozitive,
 në formë shkopi deri në filamentoze,
 aerobe dhe në përgjithësi të palëvizshme në

fazën vegjetative (megjithëse njihen edhe
faza të lëvizshme).
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Corynebacteria
 Etimologjia: koryne = bastun; forma
e qelizes
 Kanë tendencë të jenë plejomorfe
 Shpesh, morfologjia ndryshon me
moshën e qelizës.
 Gjatë rritjes normale, organizohen
duke formuar struktura ose të
parregullta, ose në formë shkopi,
ose në formë “V”.
 Forma “V” eshte rezultat i menyres se
ndarjes te dy qelizave te reja.
 Pareti qelizor eshte i formuar nga dy
shtresa
 vetem shtresa e brendeshme merr pjese ne
formimin e paretit ndares.
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Grupe karakteristike qelizash ne forme “V” te

Arthrobacter crystallopoietes, qe formohen pas
ndarjes me “klik”
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Corynebacteria
 Një grup mjaft i ndryshëm
bakteresh:
 patogjenë të bimëve e
kafshëve, si dhe saprofite.
 Gjinite kryesore:
 Corynebacterium:
Corynebacterium diphtheriae,
shkaktari i difterisë.
 Arthrobacter: gjenden ne toke;
shume rezistente ndaj thatesires
dhe mungeses se nutrienteve.
GC e larte
Tipi Actinobacteria
 Propionibacterium
 Zbulimi në djathin zviceran Emmental.
 Baktere Gram pozitive, plejomorfe, shkopinj jo
sporulues, të palëvizshme dhe anaerobe.
 Fermentojnë:
 acidin laktik, karbohidratet, dhe polihidroksi alkole
 Prodhojne:
 acid propionik, acid suksinik, acid acetik dhe CO2.
 Strategjia metabolike: “fermentim sekondar”
 Fermentojne acidin laktik, një produkt përfundimtar
fermentimi, per te fituar energji.
 Në prodhimin e djathit Emmental shfrytëzohet pikërisht kjo
veti e baktereve propionike.
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Mycobacterium
Karakteristikat:
 Shkopinj jo-endospor-formues aerobë
 Etimologjia: myco, “si kërpudhë”, vjen nga
shfaqja rastësore e rritjes filamentoze.
 Muri qelizor permban peptidoglukan dhe 60%
komponent lipidik:
 Acidimykolik: përgjegjës për ngjyrimin e
acidorezistencës
 Faktori kord: përgjegjës për formimin e filamenteve
 Wax-D
 Nuk ngjyrosen me metodën e Gramit,

 Nëse porcioni lipidik i qelizës largohet me etanol
alkalin, qeliza e padëmtuar, që mbetet, nuk
ngjyroset më me metodën e acido-rezistencës, por
paraqitet si Gram pozitive.
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Mycobacterium
Muri i veçantë qelizor:
 rezistencë ndaj streseve, si thatësira
 rezistencë kundrejt preparateve antimikrobike,
duke penguar futjen e tyre në qelizë.
 patogjeniciteti i mykobaktereve
 futja e ngadaltë në qelizë e nutrienteve, rritje e
ngadaltë
 rezistencë ndaj oksidimeve letale dhe mbijetesë në
brendësi të makrofageve
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Mycobacterium
Prodhojnë pigmente karotenoide të verdhë, në
prani të dritës me gjatësi vale të shkurtër dhe të O2.
 Funksioni: mbrojtje prej dëmtimit oksidativ të
shkaktuar nga oksigjenit singlet.
Përfaqësues:
 Mycobacterium tuberculosis, që shkakton
tuberkulozin
 M. leprae, që shkakton leprën.
 Disa lloje të tjera mykobakteresh gjenden në tokë
dhe ujë dhe janë patogjenë rastësorë.
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Rendi Actinomycetes
 Baktere filamentoze
 Filamentet e aktinomiceteve përbëhen nga qeliza prokariote me
diametër shumë më të vogël se ato të myqeve.
 Disa aktinomicete u ngjajnë edhe më shumë myqeve, sepse për
riprodhim përdorin spore aseksuale të jashtme.
 Aktinomicetet janë banorë të zakonshëm të tokës, ku
mënyra filamentoze e rritjes ka përparësi.
 Organizmi mund të kapërcejë hapësirat pa ujë ndërmjet
grimcave të tokës për t’u zhvendosur drejt një burimi të ri
ushqyes.
 Kanë një sipërfaqe më të madhe në raport me vëllimin, duke
përmirësuar efiçencën ushqyese në mjedisin mjaft konkurues të
tokës.
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Rendi Actinomycetes
Streptomyces
Faza vegjetative:
 koloni të ngjeshura
 të formuara nga filamente
 rriten e degëzohen në skajet e tyre.
Kur kolonia vjetërohet:
 formohen sporofore: filamente ajrore
 në skajet e tyre formohen konidiospore: sporet
riprodhuese aseksuale të Streptomyces:
 prodhohen me anë të formimit të mureve
ndarës në sporoforet shumë-bërthamore, e
pasuar nga ndarja e qelizave të veçanta në
spore.
 Nëse çdo konidiospor bie në një substrat të
përshtatshëm, ai mund të formojë një koloni
të re.
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Rendi Actinomycetes
Streptomyces
 Në pjata me agar kolonitë e Streptomyces
dallohen lehtë nga:
 pamja si pluhur
 natyra kompakte
 nga ngjyra e tyre
 Organizma aerobë obligatë
 Shpesh prodhojnë enzima jashtë-qelizore
hidrolitike:
 Përdorin polisaharidet (amidonin, celulozën,
hemi-celulozën), proteinat dhe yndyrnat;
 Disa shtame mund të përdorin edhe
hidrokarburet, linjinën, taninën, apo gomën.
 Streptomicetet kanë si karakteristikë
prodhimin e një serie metabolitësh të gaztë,
të quajtur geosmina, që i japin tokës aromën
e saj të veçantë.
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Rendi Actinomycetes
Streptomyces
 Vetia më veçantë: aftësia për të prodhuar shumë lloje
antibiotikësh.
 Afërsisht 50% e streptomiceteve prodhojnë antibiotikë.
 Prodhojne mbi 500 antibiotikë, por rreth 50 prej tyre kanë
gjetur përdorim në praktikë (mjekësi, bujqësi dhe industri).
 Ndonjëherë një organizëm prodhon më shumë se një
antibiotik.
 Zakonisht organizmat janë rezistentë ndaj antibiotikëve që
prodhojnë ata vetë, por mund të jenë të ndjeshëm ndaj
antibiotikëve të prodhuar prej streptomiceteve të tjerë.
GC e larte
Tipi Actinobacteria
Rendi Actinomycetes
Streptomyces
 Disa Streptomyces sp. kanë plasmide linearë prej
500 kilobazash
 Disa prej tyre përmbajnë gjene për biosintezën e
antibiotikëve.
 Ekologjia e tyre njihet pak.
 Mendohet se prodhimi i antibiotikëve, i cili lidhet me
sporulimin, mund të jetë një mekanizëm për
inhibimin e rritjes së organizmave të tjerë që
konkurojnë për nutrientët kufizues me qelizat në
diferencim të Streptomyces.
GC e larte
Disa antibiotikë të zakonshëm që sintetizohen nga
lloje të gjinisë Streptomyces
Mikroorganizmi Antibiotiku
Streptomyces nodosus Amfotericin B
Streptomyces venezuelae Kloramfenikol
Streptomyces aureofaciems Klortetraciklin
dhe tetraciklin
Streptomyces erythraeus Eritromicin
Streptomyces fradiae Neomicin
Streptomyces griseus Streptomicin
Streptomyces noursei Nistatin
GC e larte
DOMENI ARKEA
Arket dhe Filogjeneza e Tyre
 Në fundin e viteve ’70 zbulimi i një tipi të

ndryshëm qelize prokariote:
 Muret e tyre qelizore nuk kishin peptidoglukan.
 Kishin të përbashkëta shumë sekuenca rARNsh
 Qe ishin të ndryshme nga ato të Domenit të
Baktereve dhe të Eukariotëve.
 Disa gjene janë të përbashkët me bakteret tipike,
më shumë se gjysma nuk janë parë më përpara.
DOMENI ARKEA
 Grupmjaft i veçantë dhe i ndryshëm i

prokariotëve.
 Shumica kanë forma tipike:
 Bacile, koke apo helikse,
 Por, disa kanë forma të pazakonta
 Disa janë Gram pozitive, të tjerat Gram negative;

 Disa mund të ndahen me ndarje binare, të tjerat
me fragmentim ose me bulëzim;
 Pak prej tyre nuk kanë mur qelizor.
DOMENI ARKEA
 Organizma të ndryshëm edhe nga pikëpamja
fiziologjike:
 aerobë,
 anaerobë fakultativë
 anaerobë obligatë.
 Të ushqyerit:
 kemoautotrofë,
 fotoautotrofë
 kemoheterotrofë.
DOMENI ARKEA
 Janë banorë të zakonshëm të mjediseve mjaft ekstreme
në lidhje me të nxehtit, të ftohtit, aciditetin dhe presionin.
 Halofilët ekstremë
 mbijetojnë në përqëndrime të larta kripe dhe pellgjet e avullimit diellor.
 Arke të tjera jetojnë në burime të nxehta sulfurore dhe acide
 Sulfolobus, (pH optimal rreth 2 dhe temperaturë optimale të rritjes më të
lartë se 70ºC).
 Arket gjenden edhe në thellësitë e oqeaneve pranë rrymave
hidrotermike.
 Pjesëtarët
e arkeve anaerobë obligatë që prodhojnë
metan (Methanobacterium) kanë rëndësi të madhe
ekonomike.
 Ata gjenden në zorrët e njeriut
 Përdoren në proçeset e trajtimit të ujrave të zeza.
DOMENI ARKEA
Arket Halofile Ekstreme
Tipi Euryarchaeota
 Popullojnë mjedise mjaft të kripura:
 pellgjet e avullimit diellor të kripës
 liqenet e kripura natyrore
 mjediset e kripura artificiale
 sipërfaqja e disa ushqimeve shumë të kripura.
 Halofilë
ekstremë: kërkojnë për rritje
përqëndrime shumë të larta kripe, në disa raste
afër ngopjes
 të paktën 1.5 M NaCl, por shumica e specieve për
rritje optimale kërkon 2-4 M NaCl.
 Në bazë të sekuencimit të 16S rARNsë dhe
studimeve të tjera janë përcaktuar tetë gjini të
halofilëve ekstremë.
 Halobacterium
 Nuk kanë peptidoglukan në muret e tyre qelizore
 Përmbajnë lipide me lidhje eterike
 ARN polimeraza të tipit arkeal
 Janë të pandjeshme ndaj shumë antibiotikëve.
 Natronobacterium dhe Natronococcus
përveçse halofilë, janë edhe alkalofilë
ekstremë (rritja optimale në pH 9-11).
Halobaktere
Të gjitha Arket halofile:
 Ngjyrosen si Gram negative,
 Riprodhohen me ndarje binare dhe nuk formojnë
spore, apo struktura të tjera pushuese.
 Shumica janë të palëvizshme, megjithëse një numër i
vogël shtamesh lëvizin ngadalë me flagjelë lofotrikë.
 Shpesh në citoplazmën e Halobacterium dhe
Halococcus gjenden plasmide
 përmbajnë 25-30 % të të gjithë ADNsë qelizorë
 pra kane nje sasi të madhe të ADN jashtëkromozomike
 Gjenoma e Halobacterium përmban edhe sasi të
konsiderueshme sekuencash me frekuencë të lartë
përsëritëse, funksioni i të cilave nuk dihet.
Te gjithë Arket halofilë ekstremë janë:
 kemoorganotrofë
 shumica e specieve janë aerobë obligatë.
 Shumica e halobaktereve përdorin aminoacidet ose acidet
organike si burim energjie si dhe kanë nevojë për një sërë
faktorësh rritjeje (kryesisht vitamina) për rritje.
 Tek Halobacterium vargu i transportit të elektroneve përmban
citokrome a, b, c; gradienti protonik.
 Disa lloje të halofilëve ekstremë sintezojnë ATP duke përdorur
energjinë e dritës, por pa ndërmjetësinë e pigmenteve klorofila.
 Në shtame të caktuara është konstatuar edhe rritja në kushte
anaerobe:
 ose përmes fermentimit të sheqernave,
 ose përmes frymëmarrjes anaerobe të lidhur me reduktimin e
nitratit apo fumaratit.
 Tëgjithë Arket halofilë ekstremë kërkojnë sasi
të mëdha natriumi për rritje.
 Si e perballojne stresin osmotik nën të cilin
gjenden?
 Halobacterium: pompon sasi të mëdha jonesh
K+ nga mjedisi në qelizë; pra, përdor një jon
inorganik si lëndë të tretur të pajtueshme.
 Jonet Na+ i nevojiten Halobacterium për
qëndrueshmërinë e murit qelizor;
 në përqëndrime të ulta të këtyre joneve muri
qelizor shpërbëhet dhe qeliza lizon.
Muri qelizor i Halobacterium
 Nuk përmban peptidoglukan.
 Por kanë një mur qelizor të përbërë nga një
glikoproteinë, e cila ka një përmbajtje të
lartë aminoacidesh acide (të ngarkuar
negativisht), si aspartat dhe gluatamat.
 Ngarkesat negative të grupeve karboksil të
këtyre aminoacideve në glikoproteinën e murit
qelizor mbulohen nga jonet Na+;
 Në qoftë se Na+ largohet, pjesët e ngarkuara
negativisht të proteinave e shtyjnë njëra-tjetrën duke
çuar në lizisin e qelizës.
Edhe proteinat citoplazmike të Halobacterium

janë mjaft acide
 Për aktivitetin e tyre duhen jonet K+ (jo Na+)
 K+ është katjoni kryesor i brendëshëm në
qelizat e Halobacterium.
 Kanë shumë pak aminoacide hidrofobe.
 Adaptim ndaj citoplazmës tepër jonike të
Halobacterium.
 Ribozomet e Halobacterium
 kërkojnë përqëndrime të larta jonesh K+ për
stabilitet, në ndryshim nga ribozomet e
mikroorganizmave jo halofilë.
 Pra,Arket halofile ekstreme janë mjaft të
adaptuara, si nga brenda edhe nga jashtë,
ndaj jetës në një mjedis shumë jonik.
 Përbërësit qelizorë të ekspozuar nga jashtë
kërkojnë përqëndrime të larta të joneve Na+ për
stabilitet
 Përbërësit e brendëshëm kërkojnë përqëndrime të
larta të joneve K+.
Halobacterium salinarum permban kater proteina
retinale, te cilat jane pigmente fotosintetike me nje
kromofor retinal te perfshire ne shnderrimin e energjise
se drites dhe ne percjelljen e sinjalit:
 Bakteriorodopsina
 Pigment fotosintetik qe i siguron Halobacterium-it
mundesine e rritjes duke perdorur driten si burim te
vetem energjie.
 Nje pompe qe punon me energjine e drites duke e
shnderruar kete te fundit ne gradient protonik.
 Halorodopsina
 Nje pompe qe punon me energjine e drites qe i siguron
Halobacterium-it ruajtjen e perqendrimit te larte te
kriperave ne brendesi te qelizes pas rritjes.
Halobacterium salinarum permban kater proteina
retinale, te cilat jane pigmente fotosintetike me nje
kromofor retinal te perfshire ne shnderrimin e energjise
se drites dhe ne percjelljen e sinjalit:
 Rodopsina sensore I
 E perfshire ne fototaksis
 ndermjeteson pergjigjen fotofilike ndaj drites portokalli dhe
fotofobike ndaj drites UV.
 Formon kompleks me proteinen perkthyese HtrI
 Rodopsina sensore II
 E perfshire ne fototaksis, ndermjeteson pergjigjen
fotofobike ndaj drites blu
 Formon kompleks me proteinen perkthyese HtrII
 H.
salinarum eshte nje aerob
obligat por mund te jetoje
edhe ne sasi te vogla te
oksigjenit:
 Duke perdorur energjine e
drites
 H.salinarum ka ne membrane
proteinen
bakteriorodopsine (570 nm),
e perbere nga dy pjese:
 Proteina transmembranore 7,
bakterioopsin,
 Kofaktori i ndjeshem ndaj
drites, retinal.
 Pas absorbimit te nje fotoni:
 retinal ndryshon
konformacionin,
 duke shkaktuar nje ndryshim
konformacional ne proteinen
bakterioopsin
 qe drejton transportin e
protoneve.
 Gradientiprotonik i formuar
mund te perdoret nga ATP
sintaza per te prodhuar
energji kimike.
Metanogjenët
 Halofilët ekstremë (aerobë obligatë) janë mjaft afër

me metanogjenët (anaerobë obligatë) nga
pikëpamja filogjenetike.
 Ekzitojnë edhe halofilë të aftë të rriten në kushte
anoksike, me fermentim ose frymëmarrje anaerobe,
 Edhe metanogjenë alkalofilë ose halofilë ekstremë.
 Tipi Euryarchaeota
 Prodhojnë metan në rrugë biologjike.
 Metani formohet vetëm në kushte anaerobe,

prandaj metanogjeneza ndodh vetëm në mjedise
anoksike.
Metanogjenët
 Metanogjenët karakterizohen nga një diversitet

i madh morfologjik.
 Mund të jenë:
 si shkopinj të shkurtër ose të gjatë,
 koke me organizime të ndryshme,
 si dhe filamentozë.
 Ngjyrimi i Gramit nuk merret shumë në
konsideratë:
 edhe Gram negativë,
 edhe Gram pozitivë.
Metanogjenët
 Metanogjenët karakterizohen nga një diversitet
i madh morfologjik.
 Diversitet i madh i paretit qelizor.
 pseudopeptidoglukan (Methanobacterium),
 proteina (Methanocaldococcus),
 glikoproteina (Methanoplannus),
 shtresa S (Methanospirillum)..
 Taksonomia e metanogjenëve bazohet
kryesisht në metoda molekulare
 në veçanti në krahasimin e sekuencave të 16S
rARN, dhe më pak në metoda imunologjike
Metanogjenët
 Metanogjenët janë anaerobë obligatë.
 Kultivimi në laborator
 Kur rriten në mënyrë autotrofe, burimi i karbonit
për metanogjenët është CO2.
 Burimi i azotit për të gjithë metanogjenët është
NH4+
 njihen edhe disa lloje që mund të fiksojnë azotin
molekular.
 Tëgjithë metanogjenët kërkojnë nikelin, hekurin
dhe kobaltin
 janë pjesë përbërëse të enzimave dhe koenzimave
që marrin pjesë në metanogjenezë
Metanogjenët
 Metanogjenët janë shumë të përhapur në
Tokë.
 Metanogjeneza ndodh më tepër në mjedise
anoksike, si në tokat nën ujë, ose në rumen,
 Ndodh edhe në habitate që normalisht mund të
konsiderohen oksike, si tokat e pyjeve dhe
kullotave, por në mikromjedise anoksike
 Duhet theksuar se prodhimi biogjen i metanit
prej Arkeve metanogjene e kalon ritmin e
prodhimit prej puseve të gazit dhe burimeve të
tjera abiogjene.
Metanogjenët
 Metanogjenët janë gjetur edhe si simbiontë me
protozoarë të caktuar.
 Tek termitet, për shembull, metanogjenët gjenden në brendësi të
qelizave të disa trikomonasve
 protozoarë që popullojnë zorrën e prapme të termiteve.
 Simbiontët metanogjenë të protozoarëve ngjajnë me
speciet në formë shkopi të Methanobacterium dhe
Methanobrevibacter, por lidhja e tyre e saktë me
metanogjenët e tjerë është e paqartë.
 Mendohet që metanogjenët simbiotikë të zorrës së prapme të
termiteve e ndihmojnë bujtarin duke konsumuar H2
 çlirohet gjatë fermentimit të glukozës prej protozoarëve celulotikë.
Arket Hipertermofile
 Tipi Crenarcheota: hipertermofilët,
përfaqësuesit më nxehtësi-dashës të të gjithë
prokariotëve.
 Temperatura optimale e rritjes është mbi
80ºC, ndërsa disa prej tyre rriten edhe në
temperaturë më të lartë se pika e vlimit të ujit!!
 Habitati:
 Janë izoluar nga toka, ose ujëra të nxehtë gjeotermalë,
 përmbajnë squfur elementar dhe sulfure,
 shumica e llojeve metabolizojnë squfurin në njëfarë mënyre.
 Shumica e këtyre organizmave popullojnë mjedise
neutrale deri në lehtësisht acide
 jane izoluar edhe nga mjedise teper acide.
 Me pak përjashtime, hipertermofilët janë

anaerobë obligatë:
 kemoorganotrofë
 kemolitotrofë.
 Kërkesa e përgjithëshme e grupit për squfur,
diktohet nga nevoja për një akseptor
elektronesh për kryerjen e frymëmarrjes
anaerobe, ose për një donor elektronesh për
metabolizmin kemolitotrofik.
Hipertermofilët nga habitatet vullkanike
 Habitatet vullkanike mund të arrijnë temperatura deri në 100°C,
prandaj janë të përshtatshme për Arket hipertermofile.
 Sulfolobus
 Ky është organizmi i parë i zbuluar në mjediset vullkanike
 Rritet në burimet e nxehta acide të pasura me squfur, në

temperatura deri në 90°C dhe në vlera pH 1-5.
 Sulfolobus është një aerob obligat i aftë të oksidojë H2S, ose S0,
në H2SO4 dhe të fiksojë CO2 si burim karboni.
 Sulfolobus mund të rritet edhe në mënyrë kemoorganotrofe.
 Qelizat e Sulfolobus janë në përgjithësi sferike, por formojnë edhe

lobe.
 Qelizat ngjiten fort me kristalet e squfurit ku ato mund të vërehen
me mikroskop duke përdorur ngjyrues fluoreshentë.
Hipertermofilët nga habitatet vullkanike
 Acidianus
 Aerob fakultativ që ngjan me Sulfolobus
 Por rritet edhe në kushte anaerobe, duke përdorur S0 si
akseptor elektronesh.
 Gjendet në burimet e nxehta të pasura me squfur me
temperaturë optimale të rritjes 90°C.
 Karakteristikë e këtyre dy gjinive është raporti shumë i
ulët GC në ADN (38% për Sulfolobus dhe 31% për
Acidianus).
 Thermoproteus dhe Thermofilum
 Qeliza në formë shkopi, që popullojnë burime të nxehta
neutrale, ose lehtësisht acide.
 Anaerobë obligatë dhe kryejnë frymëmarrje anaerobe të
bazuar në S0.
Hipertermofilët nga zonat vullkanike
submarine
 Një grup i veçantë filogjenetik i Arkeve
hipertermofile.
 Pyrodictium
Temperatura optimale e rritjes së tij është 105°C,
pra është më e lartë se pika e vlimit të ujit në 1
atm.
Qelizat e Pyrodictium kanë formë disku të
parregullt.
 Kur rritet në kulturë, masa qelizore përbëhet nga një
rrjetë e madhe fibrash tek e cila janë kapur qeliza të
veçanta. Fibrat janë si tuba dhe përbëhen nga nënnjësi
proteinike të organizuara në mënyrë të ngjashme me
flagjelinën e flagjelit bakterial. Funksioni: fiksimi i
qelizave në një substrat të fortë.
Hipertermofilët nga zonat vullkanike submarine
 Pyrodictium
Anaerob obligat që rritet në mënyrë kemolitotrofe në
pH neutral me H2 dhe duke përdorur S0 si akseptor
elektronesh.
Muri qelizor i Pyrodictium përbëhet nga glikoproteinë.
Nga pikëpamja filogjenetike, Pyrodictium tregon afërsi
me Sulfolobus.
Megjithatë, pozicioni i saktë filogjenetik i këtij organizmi
është i paqartë.
Raporti i bazave GC në ADN e Pyrodictium (62%)
është më i lartë se në të gjithë arket hipertermofile të
mjediseve tokësore.
Hipertermofilët nga zonat vullkanike
submarine
 Archaeoglobus
 Archaeoglobus, në ndryshim nga Arket e tjera
hipertermofile, është një sulfat-reduktues, duke
oksiduar H2, laktatin, piruvatin apo glukozën.
 Qelizat janë në formë sfere, të parregullta dhe të
lëvizshme.
 Temperatura optimale e rritjes është 83°C.
 Duke gjykuar mbi analizën e rARNsë, mungesën e

peptidoglukanit dhe rezistencën ndaj antibiotikëve,
Archaeoglobus u përket Arkeve.
 Archaeoglobus
 Një nga vetitë dalluese:
 përmban disa nga koenzimat e gjetura vetëm ndër Arket
metanogjene, si koenzima F420 dhe metanopterina.
 Faktikisht prodhon sasi të vogla metani gjatë rritjes si sulfat-
reduktues.
 Pra, Archeoglobus ka disa veti metabolike të përbashkëta me
metanogjenët, gjë që mbështetet edhe nga sekuencimi
molekular.
 Reduktimi i sulfatit mund të ketë qënë një formë kalimtare
e metabolizmit e rëndësishme për diversifikimin metabolik
ta Arkeve nga reduktues të sulfatit në metanogjenë dhe
halofilë ekstremë.
 Aquifex dhe Thermotoga
 Baktere hipertermofile, por që u ngjajnë shumë Arkeve
hipertermofile.
 Thermotoga rritet deri në 90ºC dhe përfshin edhe specie detare
edhe të burimeve të nxehta kontinentale.
 Aquifex: bakter i burimeve të nxehta vullkanike nënujore, që rritet
deri në 95ºC.
 Kanë metabolizëm krejt të ndryshëm.
 Thermotoga është vetëm kemoorganotrof, që rritet në kushte anaerobe
duke përdorur sheqerna të ndryshëm apo fragmente proteinash.
 Aquifex është një kemolitotrof obligat, që rritet në mënyrë mikroaerobe,
ose anaerobe.
 Thermotoga dhe Aquifex degëzohen afër rrënjës së pemës
universale duke përfaqësuar një ndër linjat më të vjetra të gjithë
domenit të Baktereve.
Thermoplasma: Një Arke pa Mur
Qelizor
 Thermoplasma acidophilum është një prokariot pa mur qelizor.
 Filogjenetikisht, Thermoplasma është një pjesëtar i Arkeve.
 Thermoplasma është acidofil, kemoroganotrof aerob dhe termofil.
 Të gjithë llojet e Thermoplasma, vetëm me një përjashtim, janë
gjetur në mbeturinat vetëngrohëse të qymyrit.
 Për t’i mbijetuar stresit osmotik dhe për të përballuar dy ekstremet
mjedisore (pH e ulët dhe temperaturën e lartë), Thermoplasma
është pajisur me një membranë qelizore unike nga përbërja
kimike:
 Përbërësi kryesor lipidik i membranës plazmatike të
Thermoplasma është një lipopolisaharid, i cili përmban një lipid
tetraeterik i lidhur me njësi manoze dhe glukoze.
 Membrana përmban edhe glikoproteina, por nuk përmban
sterole.
Thermoplasma: Një Arke pa
Mur Qelizor
 Gjenoma e Thermoplasma, sikurse tek
mykoplazmat, është tepër të vogël (rreth 1.1 milion
çifte bazash).
 ADNja e Thermoplasma përmban 46% GC dhe
është e shoqëruar me proteina mjaft bazike, të
cilat e organizojnë në pjesëza globulare të
ngjashme me nukleosomat e qelizave eukariote.
 Këto proteina ngjajnë shumë me proteinat histonike
bazike të qelizave eukariotike
 Krahasimi i sekuencave të aminoacideve ndërmjet
proteinave të Thermoplasma dhe histoneve bërthamore
eukariotike tregon homologji të konsiderueshme.

Sistematike e Baktereve Dhe Arkeve

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sistematike e Baktereve Dhe Arkeve

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KAPITULLI 8

 Të afta të rriten në nivele shumë të ulta

 Metabolizmi energjitik: i veçantë

 Rikeciet transmetohen tek njeriu prej pickimit të

Ka një ndërthurje me α-proteobakteret (bakteret

Shkopinj, ose koke aerobe, Gram negative.

 Azotobacter dhe Azotomonas

 Azotobacter dhe Azotomonas

Më parë te grupuar me rikeciet duke qënë se ngjajnë me to

 Shkopinj Gram negativë, aerobë

 ne ndryshim nga enterobakteret

 Dallohen prej Pseudomonas (nuk

 Shpesh quhen edhe enterikët

 Shume teknika për izolimin dhe identifikimin

 antigjeni H, ose flagjelar

 antigjeni Vi (ose K) i kapsulës (ethet tifoide).

 Salmonella dhe Escherichia janë mjaft të afërta;

 Të tre grupet e baktereve fotosintetike dallohen nga bakteroklorofila

 Përmbajnë acid dipikolinik dhe nivele të larta të Ca2+, tipike

 veçanërisht në tokat e orizit ku kushtet ekstreme të nxehtë-

 Të ndryshme nga morfologjia; të ngjashme nga

 Vakuolat e gazit: janë më të

 Kanë gjenomë relativisht të vogël, 1/8 deri

 Baktere kemoheterotrofe me aftësi të ndryshme

Bakteret Gram pozitive mund të ndahen në dy

 Janë mjaft plejomorfe meqë nuk kanë mur qelizor

 Mekanizma te ndryshem për prodhimin anaerob të energjisë.

 Tetanozi nga Clostridium tetani dhe gangrena e

 Disa gjini kokesh dhe shkopinjsh Gram pozitive

 Të gjitha bakteret laktike rriten në kushte

 Prodhojnë substanca të ndryshme jashtëqelizore që

 Baktere filamentoze të gjinive Streptomyces,

 Ka vështirësi në përcaktimin e kufijve të qartë

 në formë shkopi deri në filamentoze,

 aerobe dhe në përgjithësi të palëvizshme në

Grupe karakteristike qelizash ne forme “V” te

 Nuk ngjyrosen me metodën e Gramit,

 Në fundin e viteve ’70 zbulimi i një tipi të

 Grupmjaft i veçantë dhe i ndryshëm i

 Por, disa kanë forma të pazakonta

 Disa janë Gram pozitive, të tjerat Gram negative;

Edhe proteinat citoplazmike të Halobacterium

 Halofilët ekstremë (aerobë obligatë) janë mjaft afër

 Metani formohet vetëm në kushte anaerobe,

 Metanogjenët karakterizohen nga një diversitet

 Me pak përjashtime, hipertermofilët janë

 Rritet në burimet e nxehta acide të pasura me squfur, në

 Qelizat e Sulfolobus janë në përgjithësi sferike, por formojnë edhe

 Duke gjykuar mbi analizën e rARNsë, mungesën e

You might also like