Gjinia staphylococcus

— bën pjesë në familjen “Micrococaceae”

— përmbledh rreth 20 lloje, më të rëndësishëm janë: St. aureus, SË
epidermidis dhe St, saprophyticus.
shi dhe
— Emri rrjedh nga Greqishtja që do të thotë Staphylos- formë rru
coccus- formë sferike (koke). Jes
— Janë gram pozitive, fermentojnë shumë karbohidrate, formojnë isi .
janë shumë të përhapur në natyrë, janë florë normale ¢ trup 1 njëntet po
në disa raste shkaktojnë edhe sëmundje, zhvillojnë shpejt rezistencë
antibiotike.

Morfologjia
s së
o Janë koke gram pozitive që vendosen në mënyrë rë të parpë regolit që i ngjajnë vilë
dhe në vargje
rrushit, në kultura të lëngëta vërehen të veçuara, në çi fie ose tetradaip ov
të
të shkurta. Në kulturat e vjetra ata mund të bëhen edhe gram negativë, Nuk janë
lëvizshëm, nuk formojnë spore dhe kapsulë. Kolonitë e stafilokokut janë të
rrumbullakt, konveks dhe rreth të përcaktuar me përmasë rreth 4 mm. diametër.
Stafilokoket rriten në kushte aerobe dhe mikroaerofile, në temp. 37 shkallë C, St
aureus, në terene të ngurta, prodhon pigment të artë, megjithse pi gmenti mund të
varojë nga i bardhi në të portojall. Nga fermentimi i karbohidrateve prodhojnë
acid laktik.
e Karakteristikat e tri Jojeve kryesore të stafilokokeve jepen në tabelën e më
poshtme.

karakteristikat i aureus S. epidermidis . saprophyticus

Ngjyra e kolonive [art e bardh JE bardh F bardh

Hemoliza + - .
Koagulaza + - i
[Fermen. imanitit— H a 4
[Fermen. | glukozés f+ +

Rezistenca
e Janë rezistente në thatësi, rezistojnë temp. 50 shkallë C për
reth 30 min, zhvillojnë
rezistencë ndaj antibiotikëve duke prodhuar beta lakt
amazë, duke shfaqur
rezistencë kromozomike.
 Faktorët e virulencës

a, toksinat e stafilokokut
e - St iartë prodhon së paku 5 toksina (alfa, beta, deha, gama dhe leukocidina)
katër të parat janë hemolizina, ndërsa lenkocidina bën që Stafilokoku ti rezistojë
fagocitozës.
e. Toksina eksfoliative e cila shkakton dermatitin
» - Enterotoksinat. Stafilokoket prodhojnë 5 enterotoksina (A,B,C,D dhe E) të cilat
mund të çlirohen në mjedisin përreth duke shkaktuar helmime ushqimore,

b. Enzimat e stafilokokut
. Koagulaza. St. i artë prodhon një protein me veprim enzimatik e quajtur
koagulazg e cila mpiks plazmën, gjithashtu duke transferuar fibrinogjenin në
fibrinë bën që stafilokoket të mblidhen në një vend duke lokalizuar infeksionin.
Koagulaza mbron stafilokoket nga fagocitoza,
Katalaza. Enzim që konverton peroksidin e hidrogjenit në ujë dhe në oksigjen.
Hialuronidaza. Enzim që konsiderohet si faktor përhapjeje gjatë infeksioneve
stafilokoksike.
Fibrinolizina. Enzim që tret fibrinën e koaguluar.
Lipaza. Hidrolizojnë lipidet e gjëndrave dhjamore dhe bëjnë të mundur dyndjene
stafilokokeve në lëkurë dhe nën lëkurë, ë
Penicilinaza. Inaktivon penicilinën.

Infeksionet stafilokoksike
Stafilokoket shkaktojnë sëmundje që varojnë nga infeksione qelbëzore të lëkurës
deri në infeksione bakteremike të rënda që rezikojnë jetën e njeriut.
Stafilokoku i artë shkakton inflamacione, nekroza e indeve dhe formim të qelbit.
St. i epidermës konsiderohet si shkaktar i endokarditit bakteror duke prekur
valvulat të zemrës,
Si infeksione më të shpeshta përmendim:
— baktereriia dhe endokarditi
— infeksionet e lëkurës (piodermitë, impetigot, folikulitet, forunkulat,
karbunkulet, absceset etj).
— pneumonia dhe empiema
— sindroma eksfoliative stafilokoksike
— helmimet ushqimore
— sindroma e shokut,

Diagnoza laboratorike e infeksioneve stafilokoksike

Materiali klinik nga i sëmuari merret sipas llojit të infeksionit: gjak, sputum, urinë

Në preparatin mikroskopik duken prania e kokeve grampozitive, me vendosje të

paregullt.
Kultivimi bëhet në agar-gjak (mat.klinike me 7.5 % NaCl), në kohëzgjatje nga 18-
24 orëve në temp. 37 shkallë C, ku zhvillohen koloni tipike që përrethohen nga
 ive tëtë St. St. au aureus është e
i € kolonive
një zonë beta hemolitike (St. aureus), ngjyra
erdhë në të artë. '
ie e katalazës për tu dallua nga Streptokoket, prova € koagulazës dallon
stafilokoket patogjene nga ato jopatogjene.
Antibiograma bëhet për të përcaktuar ndeshmërinë e oh veçuara ndaj
antibiotikëve të ndryshëm me të cilat bëhet edhe mjekimi me doz
përshtatshme dhe kohëzgjatje adekuate.

Epidemiologjia PAY
Stafilokoket janë kudo të ndodhura në »
trupin e njeriut, prandaj edhe nëpër
njërëzit e punësuar shpesh bartin stafiloko Spitale
ke antibiotik rezistentë. Rëndësi të
madhe ka sidomos parandalimi i sta
filokokeve në repartet e posalindurve
reaminacionit, sallave të operacionit. , sallat e

Gjinia Streptococcus
Gjinia Streptococcus, familj
a Strep
Srampozitive shumë të përhap
ur
Kërkesat e tyre ushqimore
janë
vagulazë dhe katalazë nesgative
, Disa strëptokoke
sëmundje të
mit të drejtëpërdrejtë asht
rsenzibilizimit, u edhe
ga Bilroti më 1874 dhe do
(kokesh). të thotë varg bakteresh
sferike

Më me ngjyrë të gjelbë
Streptococcus alfa hemoli r (streptokoke Viridans
tikus. )
~ Pa hemolizë strept
okoke gama hemolitik
klasifikimi i Lanc (johemolitik)
cefiejd Sipas specifitet
murit qelizor: it serolo gjiki Supstancav
e grup specifik i
— Streptokoket ndahen
në Srupe që shënohen me
nga A deri në U, gërmat e mëdha të alfabe
tit,
Më të njohur në njërëz
= grupi A (
Klasifikimi sipas

përdoret klasifikimi Sipa

s Jones i cili bazohet në
he streptokoket Janë kompleksin e djyq
ndarë në 7 grup ë të mëdha: Strep. Pi
ogjene,
pneumokoke, strep. oral, strep. fekal, strep. laktik, strep. anaerobe dhe strep. të
tjerë.

Karakteristikat morfologjike
Streptokoket paraqiten në formë sferike me diametër nga 0.6-1 mm, janë
grampozitive, nganjëher me kalimin e kohës bëhen gram negative, vendosen në
qifte apo në vargje.

Karakteristikat kulturole i
Rriten në temp. 37 shkallë C, rriten në terene të pasura me gjak, serum, glukozë
etj. Kolonitë e zhvilluara në terenin agar gjak janë me diametër 1 mm. Zhvillimi
është më i mirë në kushte aerobe se sa në aerobe, përreth kolonive formojnë një
zonë beta hemolizë me diametër 2-4 mm.

Ndërtimi antigjenik
Streptokokete grupeve A dhe C kanë prani të kapsulës, që është një faktor
suplementar i virulencës dhe ka veprim antifagocitar ndaj lekociteve.
e
Muri qelizor përmban shumë lëndë antigjenike dhe ka të bëjë me aftësinë
streptokokut për të dhënë infeksione. Antigjeni grup specifik i murit qelizorka
natyrë polisaharidike (€ ).
me
Proteina M është antigjeni tipo specifiki murit qelizorë dhe ka të bëjë
virulencën.
Proteina T nuk ka ndonjë rol në virulencën.
bëjë me
Proteina R është gjetur në streptokoket e grupit A dhe nuk ka të
virulencén.
in €
Peptidoglikani i murit qelizor ka veti antigjenike dhe nxit formim
antitruppave.

Produktet jashtaqelizore të streptokokut

oksigjenit, prodhohet
StreptolizinaO është një hemolizinë e paqëndrueshme ndaj
kryesisht duke tretur
nga streptokoket e grupit A (si dhe C dhe G) dhe vepron
rruzat e kuqe të gjakut.
prani të serumit dhe
Streptolizina $ prodhohen nga streptokoket që rritën në
O për të dëmtuar
prandaj dhe quhet kështu. Rrit aktivitetine streptolizines
membranat e limfociteve, trombociteve etj.
& gropit A dhe është përgjegjëse
Toksina eritrogjene prodhohet nga streptokoket
për ekzanbtemën skarlatinoze. Është imunogjene.
| prodhuar nga
Hiallurinidaza është një produkt imunologjikisht aktiv acidin
streptokoket ¢ grupit A (B,C dhe G) dhe është një enzim që hidrolizon
u kalimin € streptokokeve në
hialuronik të indit konjuktiv duke favorizuar kësht
inde.
ik. Herët”
Deoksiribonukleazat kryejnë hidrolizën e acidit deoksiribonukle ruar në plazminq
in duke shënd
Streptokinaza aktivizon në plazmën plazminogjen
ur.
e cila tret koagulat e fibrinës së gjakut të mpiks
lizogjene të grupit A dhe është
Toksina critrogjene prodhohet nga streptokoket
përgjegjëse për ekzantemën skarlatinoze.
 olitik i
Infeksionet streptokoksike të dhi nga streptokoku beta hemolit
grupi Nr
Infeksionet e shkaktuara nga streptokokët beta hemolit kë tg rë A > lë
shumta dhe të ndryshme. Në këta infeksione luajnë ro) vetitë bio iby 3 ny
streptokokut, port € hyrjes së infeksionit dhe vetë natyra € reagimit të Organizmit.
Në përgjithësi infeksionet streptokoksike | ndajmë në: by
ërizipela, ethet e leonisë, sepsisi që janë pasojë € invazionit të indeve nga
streptokokus beta hemolitikus. e E
sëmundje që janë pasojë e infeksionit lokal me streptokoket beta hemol iikë të
grupit A osë produkteve të tyre siç janë faringjiti streptokoksik, skarlantina dhe
piodermia streptokoksike.
sëmundjet post streptokoksike që pasojnë pas një infeksioni akut me streptokok të
grupit A, në disa raste pas një periudhe fshehtë zakonisht 1-4 javë, mund
të
zhvillohet ethjz reumatike ose glomerulonefriti akut,
Streptokoku i grupit B (strep.agalaciae ) që konsiderohet
si banorë normal të
rugëve gjenitale të femrave, ala janë të rëndësishëm seps
ë mund të shkaktojnë
sepsisin dhe meningitin tek të posalindurit,
Streptokoket e erupit C dhe G takohen nga njëh
er në nazofaring dhe mund të
shkaktojnë sinuzit, bakteremi dhe endokardit.
janë përgjegjës ndaj shumë infe
ksionesh si
- abscese intraabdominale, infeksion
indeve të buta, bakteremi etj eve të

Epidemiologjia dhe
Ta Parandalimi
leksionin Streptokoksiktë
të sëmurë ose në gjendje gypit A tars we =
subklinike si dhe bë PAE peor “kl

Çrrenjosja c Srëptoko
keve tek bartësit.
 Streptococcus pneumoniae (pneumococcus)
Pneumokoket janë diplokoke gram pozitive në formë lancete, që vendosen në
çifte ose në vargje të shkurta dhe kanë një kapsulë polisaridike. Janë banues
normal të rrugëve të sipërme të traktit respirator por mund të shkaktojnë
pneumoni, sinusit, otit, bronkit, bakteremi, meningjit dhe infeksione të tjera.

Morfologjia
Janë koke gram pozitive të inkapsuluar, në formë dardhe, ose flake të qiririt,
vendosen në çifte ose vargje të shkurta në kultura të reja me përmasa 0.6-0.8 deri
më | mikron.

Karakteristikat kulturore
Në terrenin agar gjak shtamet e inkapsuluara formojnë koloni të mëdha, 1-3 mm
diametër, ndërsa në agar çokollatë formojnë koloni më të vogla. Kolonitë janë
mukoide pa pigment, me kalimin ¢ kohës kolonitë shtypen në qendër sepse ato i
nënshtrohen autolizës. Format inkapsulare të cilat janë më virulente formojnë
koloni të mëdha mukoide, ndërsa kolonitë e pa kapsuluara janë më të vogla.
Pneumokoket rriten në terene të pasura me gjak dhe në prezencën € një atmosfere
me 5-10% CO2. fermentojnë glukozën duke formuar acidin laktik. Nuk prodhojnë
katalazë.

Ndërtimi antigjenik
Polisaharidi kapsular është antigjenik
Në murin qelizor ndodhet peptidoglikani dhe acidi teikoik i pasur me
galaktazaminë, fosfat dhe kolinë. Prania e kolinës është unike vetëm për
pneumikoket.

Faktorët e virulencës 3
Virulenca lidhet direkt me kapsulën cola pengon fagocitozën. Shtamet S (të
kapsuluar) janë virulente për njerëzit dhe kafshët ndërsa shtametR (të
pakapsuluar) jo.
Pneumolizina shkakton beta hemolizën
Neuraminidaza luan rol në përhapjen e pneumokokeve në inde.
Autolizinat hidrolizojnë shtresën e peptidoglikanit.

Patogjeneza e infeksionit pnemokoksik

të shpeshtë Të
Tipat 1-8 tek të rrituirit dhe 6-14 tek fëmijët janë shkaktarët më
i zakonshëm i
infksioneve pneumokoksike.ndongsé pneumokoku është banorë
që ai i
grykës dhe nazofaringutku bartësia shkon nga 10- 75 %, infeksionet
s—
shkakton zën vend të rëndësishëmnë patologjinë infektive...
meningjit, endokardit si
Shkaktojnë sëmundje: pneumoni, ottit, sinisit, bakteremi,
dhe artrit septik.
 Diagnoza Jaboratorike ËN
Klin ik kry eso rë në pne umo nititë
ë esht ë e s h t ë cëlba
gëlb azi, rastet € mening; tit
zi, në ras
Material i
bë t hemo kultura. '
emii bëhe
or, nënë bakbakttererem
lëngu truro spinincr, | ë
“i e: et ngjyroset sipas gramit ku shen kokë gn Jer të
vendosura në çifte ose në vargje të shkurta. Kultivimi bëhët në agar gj
kushte CO2, në temp. 37 shkallë C, në kohë zgjatje 18-24 orëshe. ke
Për identifikimin e mëtejshëm mund të përdoren provat e fermendimit të inulinës,
laktozës, sakarozës, rafinozës, trehalozës si dhe provën e trejtjes biliare të cilat të
gjitha janë pozitive,

Mjekimi
Penicilina G mbetet antibiotiku më i preferuar

Neisseria gonorrhoeae

U zbulua nga Neisser në 1879 në sekrecionet purulente uretrës të të sëmuarve me

uretrit.

Ndërtimi antigjenik dhe faktorët e virulencës :

Kanë kapsul e cila ka ro) antifagocitar dhe me veti imunogjene. Fimbriet janë
shtojca fijëzore që dalin mbi sipërfaqen e gonokok ve të cilat luajnë rol kryesor në
përngjitjen c gonokokve në qelizat epiteliale. Shtame jo
t virule nte të gonokokve
nuk përmbajnë fimbrie.
POR (proteina 1) një tip POR-i që është i dallueshë
m antigjenjtikisht nga POR-ii
shtameve të tjera.
OPA (proteina TI) funksioni i së ci lës lidhet me
Përngjitjen e gonokokve me
qelizat e organizmit.
RMP (proteina 11) vjen nga Redukcion
Modifiable Protein i cili bashkohet me
proteinin 1 (POR) për formimin e poreve në
sipërfaqen e qelizës së gonokokëve,
Lipopolisaharidet shpr
eh efektet endotoksike,
Proteinat e membranës së jashtme
të cilat janë antibaktericid në pra
komplementit. ni të
i

fimbreve ata përnej

shumëzohen.

| ” Diagnoza laboratorike e gono

Materialet klinike QË merren nga rresé
i sëmuari janë qelbi dhe sekrec
cerviksi, rektumi, konjuktiv ionet u Tetrale nga
a dhe lëngu sinovial. Pregad
sipas gramit ku shofim koke ite t preparat i
ram negative brenda qeli njyrosur
zave qelhësore Kultivimi
 të pas ur dhe sel ekt ivë si Tha yer Martin dhe inkubohen në temp.
bëhet në terene
37 në një atmosferë me 5% CO2.
I
Mjekimi
gjithnjë e më të shpeshta rezimenie
Shtamet prodhues të penicilinazës po bëhen
ës, kës htu që nge l si ant ibi oti kë i rek oma nduar vetëm cefiriaksoni
ndaj penicilin
dhe doxycyclina.

Neisseria meningitidis (Meningococcus

në Jëngun truroshpinor te
Në 1884 Markafiava dhe Celi e zbuluan meningokokun
nË 5
të sëmuarit me meningjit.
ngun € individëve të
Meningokoket kolonizojnë në mënyrë asimtomatike nazofari
ngokoksemi
shëndosh, por mund të shkaktojnë edhe meningjit fulminant, meni
m me
dhe pneumoni. Nga ana morfologjike meningokoku është i ngjajshë
në
gonokokun dhe është një diplokok gram negativ, që vendoset rrallë edhe
tetrada mbrenda dhe jashtë leukociteve, Kapsulat nuk duken por egzistojnë. Në
: terrene agar çokolatë rriten duke formuar koloni të njoma, transparente € pa
— pigmënt, kultivohen në temp.37 dhe në kushte me 5% CO2.

: I Ndërtimi antigjenik
"Duke u bazuar në specifitetin imunologjik të polisaharideve kapsulare janë
identifikuar të paktën 13 serogrupe dhe më kryesorë që shkaktojnë sëmundje tek
njerin janë A,B,C, Y dhe W 135.
Meningokoket ashtu si dhe gonokaket kanë pilli, por në dallim me gonokoket nuk
formojnë tipe kolonishé të dallueshme që janë karakteristike për bakteret me pilli.

, Patogjeneza € infeksionit mëningokoksik

: Njerëzit janë të vetmit strehues natyrorë, porta e hyrjes është nazofaringu dhe me
-— ndihmën ¢ pilleve përngjiten në qelizat epiteliale.
Nga nazofaringu meningokoket mund të arrijnë në qarkullimin c gjakut dhe të
japin bakteremi, dhe të jepë një meningokoksemi fulminante me temperaturë të
lartë, ekzantemë hemorragjike, koagullim intravaskolar të deiminuar, dhe kolaps
cirkulator.

Diagnoza balteriologjike e infeksionit menigokoksik

Lëngu truroshpinor përdoret për pregaditjen e preparateve mikroskopikem të cilat
ngjyrosen sipas teknikës së Gram-it. Nga gjaku bëhet hemokulturë, nga bartësit
meren sekrecione faringiale dhe kultivohen në terene të ngurta agar çokolatë në
temp. 37 shkallë C në një atmosferë me 5% CO2. Në rastet pozitive në preparatet
€ pregaditura do të duken diplakoke gram negative me formë të kokrës së kafesë
mbenda leukociteve polimarfonukleare ose edhe ekstra celulare. Mjekimi bëhet
me penicilinën G si dhe cefalosporinat dhe kloramfenikoli.
 Bakteret eram pozitive
Me anë të sekuencimit të ARN-së bakteret gram positive janë
ndarë në dy deçë
taksonomike:
1. grupi gjinive të rëndësishme
2. grupi i aktinomiceteve
Pjesëtarët e grupit të gjinive të rëndësishme kanë formë
të regullt . ku bëjnë pjesë
gjinitë Bacillus
, Clostridiom, Listeria, Jactobacilus,
l etj.
Në grupin e aktinomiceteve bëj
në pjesë mikroorganizmat korinciforme me formë
lë çregulit qelizore si ç janë gjinitë
Corynebacterium, Actinomycetes,
Mycobakterium etj.

Gjinia corvnebacterium

Pjestarët e gjinisë
rumbullaksuara. Anët nuk jani drejta ose lehtësisht të
i i
palëvizshme, pa kapsule, të hollë,
të gjatë, të drejtë ose disaherë te
ngjyrosje të thjeshtë metilen-blu që përdredhur me
ju
Korinebakteret janë të palëvizhme,
ka taleze pozitive, nuk hidr
dhe eskulinën, Shumica e shtamë olizojnë xhelatinën
ve kl nike janë laktozë,
neg ativ, kosilozë dhe ma nitol

fragmente polipeptidike
inentid: të lidhura sëi beinehkutermoj
” i; i!
E përbërë nga d
ribozomet nuk mund të inë t -
efi “Neza € proteinave ndërpritet
FILLIMI NE TRAKTIN E Sipë
Indet e strehuesit (hunda, fyti,
Kolonizimi në to, në sgje të aktiv:
 e Rritja e C.diphtheriae në shtresat sipërfaqësore të membrannave mukoze dhe
qelizave epitaliale.
e. Prodhimi i ekzotoksinës
e Thithja e toksinës nga qelizat përeth.

Nekroza lindore Përgjigja inflomatore akute

ekroza shtrihet në gjerësi dhe në thellësi Ftesë morfonukleare eritrocite të

të indëve shkatërruara dhe grumbullime fibrinoze

hfaqet toksike lokale Eksudati fibrinoz (ngjyrë gri, jo shumë 1

olishëm, 1 përbërë rrjeta e fibrines,
eukocitet polimorfonukleare, eritrocitët,
elizat epteliale nekrotike dhe
(diphtheriae)

Vazhdon prodhimi i ekzotoksinës

-

Përhapja e procesit
-

Pseumembrana difterike
-

(eksudat i bollshëm fibrinoz)

-

e Thithja e toksinës nga gjaku dhe enët limfatike

Shfaqjet toksike sistemike gjenerimi toksemik (prekje €

ganizmave, veçanërisht € miokardit dhe të
euronëve periferike motore).

Periudha € inkubimit është 1-7 ditë. Fillimi është akut, me temperaturë, të dridhura,
in c
faringit, limfadenit cervikal, edema masive të qafës në rastet e rënda, si dhe formim
tonsila
një pseundomembrane karakteristike, të trashë, njyrë gri, të ngjyrur fort në faring,
ose laring. Vdekja shkaktohet nga paraliza respiratore ose miokarditi.

Difteria e lëkurës
në indet e
e Kolonizimi, rritja, prodhimi i ekzotoksinës, thithja dhe përhapja
, ndërsa hyrja vjen
ndërlëkurës ndodhin njëlloj si në difterinën e traktit respirator
eristike.
nga lëkura, ku zhvillohet një (ezion ulcëror me membranë karakt
rinfeksionit.
e Imuniteti. Shërimi nuk siguron domosdoshmërisht imunitet ndaj
Vaksinimi me toksoidin siguron imunitet të qëndrueshëm.
 Diagnoza bakterilogjike
ih
Marja dhe transporti i mostrës klinike
: da, fyti, nazofarin gu apo ngë
Mostrat varen nga lokalizimi 1 procestit hun
m osë tampon, ndërsa nga zonët € (Jere
plaga materiali mung të meret me aspiri
tampon.

Tzolimi
Mjellja bëhet në agar gjak, cistinë-telurit agar, Lëffler, Tinsdal, ej.
Si terren pasurimi përdoret vezë, cisteine, serum dhe telurit. Terreni Lëffler 1
pasur me lipide siguron ritje të shpejtë të C.diphtheriae dhe preparatet na ky
(EITEN.

Kolonitë zhvillohen në 35-37C me ose pa CO2. Kolonitë 24-orëshe janë të vogla,

prandaj duhet 48 orë për tu rritur në agar gjak dhe 72 orë në CAN, veçanërisht për
C. urealyticum dhe C. jeikeium.

Identifikimi
Indentifikimi i kolonive gri-të zezë në cistein- telurit agar, të cilat të ngjyrosura
me blu- metilen vënë në dukje qelizat tipike si germa kinez: dhe Jose vendosje
palisade të baktereve pleomorfe me granula metakromatike të theksuara, si dhe
rritja në teren Lëfflef me serum të koaguluar përbëjnë bazën e diagnozës
paraprake të C. diptheriae. Indentifikimi i saktë bazohet në demonstrimin e
prodhimit të ekzotoksinës, që bëhet sipas disa mëtodave:
testi i virulencës në kavje
imunodifuzioni në xhel
efekti citotoksik
PCR për të zbuluar gjininë tox.

gL Trajtimi dhe parandalimi

ntitoksina specifikeslus
duheth të përdoret menjëherë, , megjit hë që antibi
Megjithë ibiotokë
otokëtt janë
janë
sË ndaj sëmundjes toksemike, penicilina ose
rin ;
shkatërrojnë C. diptheriae, duke penguar prodhimin e mëtejshëm
dhe shkatërie So n € mëtejshëm t të kein ci
rojnë invaduesit ditësore, si Streptokoket e pei A
ani
TË Sei vazhdojnë të mbartin mikrobin pas shërimit
i përdor
që të et
zbulohen bartësit giatë epidmv tër
të njëjtit të imunizohen, 4 hen bartësit jatë epidemive të hdryshme dhe
Vaksina e difterisë është një toksoid
i inaktivuar me formalinë
 Gjinia Bacillus
=
Familja Bacillaceae përbëhen nga baktere që formojnë endospore me
ndryshushmëri tepër të madhe. Dy gjinitë kryesore janë Bacillus dhe Clostridium.
Bacilet jan baktere gram pozitiveme spore, acrobe dhe disa herë aerobe
fakultative. Qelizat vegjetative janë si shkopinjë me anë të rrumbullakët ose
katrore, Endospori në prani të oksigjenit është cilindrik, oval, i rrumbullakët ose si
veshkë: ai mund të vendoset në pozicion terminal, subterminal ose central.
Në kushte të përshtatshme, p.sh. të pranisë së CO2 ose HCO3-, B. anthracis, B.
subtilis dhe B. megaterium prodhojnë një kapsulë polipeptidike e cila vihet në
dukje me ngjyrosje M' Fadyean,

Venndodhja dhe transmetimi

Speciet e gjinisë Bacillus janë saprofitë, që ndodhen në natyrë, veçanërisht në
dhe, në pluhur, në ujë dhe materiale me origjinë nga kafshët. Speciet janë tepër të
ngjeshme nga ana fiziologjike: ka mezofile, termofile të detyruara dhe fakultative,
psikrofile, acidofile, halofile, etj., duke i srezistuar me anë të sporeve kushteve
ekstreme të mjedisit. Janë tepër rrezistente ndaj faktorëve fizike dhe kimike.
Transmetimi është krejtësisht egzogjen.

Struktura antigjenike
Kapsule polipeptidike është e përbërë krejtësisht nga acidi D-glutamik e cila shfaq
veti antifagocitare, '
Ekzotoksina është një protein termolabile e përbërë nga tre komponente:
L. Antigjeni mbrojtës
2.Faktori letal ose toksik
3. Faktori edemik
Megjithëqë, mekani zmat e patogjenezës nuk njihen ende plotësisht, maksimumi i
veprimit arrihet kur janë të pranishëm kapsula dhe të tre faktorët.

— — Rëndësia klinikë dhe patogjeneza

Shumica £ specieve Bacillus kanë fuqi të ulet patogjiniteti, me përj
ashtim të B.
anthracis dhe B - cereus. Por rezistenca e sporeve t tyre ndaj dezinfek
timit,
nxehtësisë, etj., i ka bërë bacilet problem si ndotës të dhomave,
sallave operatore
prodhimeve farmaceutike dhe ushqimore.
| AT
B. cereus shkakton helmime ushqimore. Patollogji të
tilla japin në një shkallë më
të ulët ist sii B. licheniformis dhe më rrall
ë edhe bacile të tjera, B
cere
taius bar
shkakton
ë dy sindroma helmimesh tëghdallue shme cinikisht:
klinikisht: gj
2. tipi emetic
 Plasia (antraksi
Jopë e kuaj që n gordhin nga
Është një sëmundje e barëngrënësve, si dele, dhi, t € sterilizimit për produktet
ura
illimi i sëmundjes. Sot vaksinimi dhe proced
zhv
rëz ashtu edhe në kafshë.
animale kanë çuar në rrënjen c rasteve si në nje
Antraksi tek njeriu klasifikohet:
ale
1. Jo industrial: që shprehet si forma kutane dhe intestin
e
2. industrial- që shprehet në forma kutane dhe pulmonar

Diagnoza bakteriologjike
Marrja e materiali dhe transportimi
Identifikimi bëhet i
Mostrat klinike mbijetojnë në terrene të zakonshme.
tepër se 10.000.
mundshëm kur numri i sporeve është shumë i madh, më
nta dhe personeli
Megjithëkëtë përpunimi i matreialit bëhet në kushte të veça
pajiset me veshje speciale ( doreza, galloshe, veshje, etj.)
të tyre në korën e
Materiali kutan merret nga zonat vezikulare ose në mun gesë
latura,
formuar, Në formën intestinale merren feçet dhe në formën e rëndë hemoku
ndërsa në formën pulmunare sputumi dhe hemokultura.

- Mikrospia direkte
Ngjyrimi me Gram i mostrave klinike do të tregoje baktere gram pozitive
karakteristikeme funde të prera, të vendosura në çifte ose në zinxhire të gjata:
sporet duken si zona ovale të pangjyrosura me qendër të mikrobit.
Veçimi
ohen dhe i p
Speciet nga mostra klinike normalisht sterile kultiv iz ol oh en le ht ë në
agar gjak në kushte aerobe për 18-24 orë.

Identifikimi
Bacilet dallohen nga klostridiumet nga:
J. prodhimit të katalazës
2. endospori aerobik
Kapsula mund të vihetA në dukjenë a gar me 0.7% bikarbonat hs
iss Pas 18-24 orësh mund të vihet në dukje prania e » hë me dioksid
ee

uri ose më mirë

ike
me M'Fadye
kanë qenë an
pa polikron
rezultat. metlen bly, A |
Testet serologj

Zbulimi i toksinës dhe : të

k
Me anë të tesleve imunoenzimatike ësht
oe antitoksinës

PA(tr okdhesinapje).sërisht © bërë i mundur zbulimi i tre faktorëve

I ëEFpurdhe
=sht ifikua kari ikte :
për tipin diarreik të helmimit stein ian kom Plekse përgjegjëse
cereus mund të zbulohet me anë të kultivimit: Cereus, ndërsa to ksina emetike e B.
në dukje efektin e saj. “enë linjen qelizore
Hep-2 për të vënë
 Ndjeshmëria ndaj antimikrobikëve
B. antracis është gjitnjë i ngjejshëm ndaj penicilinë. Po kështu është i ndejshëm
ndaj gentamicinés, eritromicinës, ceporinës, ciprofloksacinës dhe toksiciklinës,
por rezistent ndaj cefuraksinés (in vivo jo i ndjejshëm ndaj tetraciklinës).

Listeria
Gjinia Listeria bën pjesë në nëndegëzimin Clostridium, së bashku me gjinitë
Staphyloccocus, Streptoccocus dhe Lactobacilus. Listeria monocytogenes është
specia tip e gjinisë, është listeria e vetme, që shkakton infeksione tek njerëzit,
ndërsa fisteriet tjera, si L. innocua, L. ivanovii, L. gray etj. nuk janë patogjene.

Karakteristikat e gjinisë
Në gjininë listeria bëjnë pjesë bakteret të vogla, gram pozitive, me formë të regult
të shkurt me anë të rrambulaksuara që hasen të vetmuara ose në zinxhirë të
shkurtër. Nuk formojnë spore, nuk kanë kapsulë dhe në temperaturë 20-25 grad
celzius lëvizin në sojë të flagjelave peritrihe. Janë baktere aero-anaerobe
fakultative.

Yendéndodhja dhe epidemilologjia

Listeritë janë shumë të përhapura në mjedis, ato janë saprofite dhe hasen pothuaj
kudo. Janë izoluar prej ujit, qumshtit të papasterizuar, dheut, bimëve, zorrëve të
kafshëve, zogjëve, peshkut etj. Rezervuari parësor janë dheu dhe uji, ndërsa
bimët, kafshët dhe ushqimet janë burime dytësore. L. monocytogenes gjendet në
fyt, në traktin gjenital femëror dhe në traktin gastrointestinal të njeriut.
Kontaminimi i drejtëpërdrejt është i rrallë dhe mund të ndodhë në personat e
ekspozuar ndaj kafshëve të infektuara. Kontaminimi interbuman në mjedise
spitalore ndodh zakonisht në formë e epidemive të vogla. Transmetimi vertikal
mund të ndodhë gjatë shtatëzanisë, por është i rrallë,
Kontaminimi indirekt është shumë më i shpeshtë dhe mund të ndodhë me bakteret
e pranishme në mjedisin përreth, t

Patogjeneza dhe shfaqet klinike

Patogeneza € L. monocytogenes në infeksionet humane është ende e paqartë. L.
monocytogenes mund të rritet në makrofagët hepdtike dhe splenike, që i shkatron
me anë të listerionizinës, një toksinë proteinike ekstragelizor, që ka aftësi
antigjenike me streptolizinë O. Hemolizina është faktorë madhorë virulence që
mer pjesë në rritjen intraqelizore të mikrobit.

Diagnoza bakteriologjike
Marju e materialit klinik
Mostra klinike varet nga shfaqja klinike dhe mosha, Tek i posalinduri bakteri do
të kërkohet nga lëngu gastrik, lëngu trurospinor dhe gjaku. Nga nënë mëret
matreial placentarë, dhe lëng amiotik.

14
 Ekzaminimi i drejtëpërdrejtë
® L. monocytogenes është një bacil i vogël gram
mikrobet duken si bacile apo kokabacil pozitiv. Nga materiali patoligjik
e të vogla, të veçuara ose në zinxhirë
shkurtër, të

Karakteristikat kulturore
“e. Mostrat nga zona normalisht sterile mbillen
në terrene me glukozë 1%, serum 19%
ose gjak 5%, si agar triptik soje me 5% gjak dashi, kali ose lepuri. Gjaku mbille
NE terrenet c lëngëta konvencionale të hemoku t
lturés.

Identifikimi i gjinisë
“Identifikimi i gjinisë listeria është i mundur në
bazë të këtyre provave: Ngjyrimi i
Gramit, lëv izshmëria, reaksioni katalazë, hidroliza e eskuli
nës, prodhimi i acidit
nga D-glukoza dhe reaksionet biokimike.

Identifikimi i species
e. Identifikimi i listerive në nivelin e specieve është
kryesorë për diagnozën, sepse të
gjitha speciet mund të kontaminojnë ushqimet, por vetëm
L. monocytogenes
përbën problem për shëndetin publik. Identifikiomi
është bazuar në këto
karakteristika: :
I. hemoliza
2. prodhimi i acidit nga karbohidratet
3. provat biokimike
4, AND probë

Trajtimi dhe profilaksia

e. L. monocytogenes është një specie e ndj
ejshme ndaj antibiotikëve aktive ndaj
baktereve gram pozitive. Antibiotikët
kryesorë aktivë janë detalaktamikët,
penicilinat e sidomos ampicilinat, Tra
jtimi i zgjedhur është kombinimi amp
+ gentamicinë, që ofron icilinë
efektin më të mirë bakteriocid in vitr
o.

Ënterobakteret
e. Emerobakteret përfshijnë
një numër të ma
njertut dhe të kafshëve, por janë gjetur edhedh nëbaktygeresShh Që ndodhen në° zorrëtzor ët
karakteristika
ishi të përbashkëta biokimike ' 4 Zarzavat
ë el etj. i Kanë
-

gjithë prodhojnë kataja

Identifikimi i tyre mbështetet në një cërë
: : së Ry
TË
skematike mund të ndahen në kot kate PË biokimike, të cilat nëSmëR
nyrë
substrate të “Çanta
si burim i vetëm ka
rboni

15
2, prania e disa enzimave të veçanta
mit
3.prodhim i produkteve specifike të mataboliz
4. aftësia për të fermentuar sheqernat.
onshme.
Të gjitha enterobakteret rriten mirë në terene të zak
agar, Mac-Conkey.
Terenet specifike për këtë familje janë: DC-agar, SS-
janë të rrumbullakta, të
Në tërene të ngurta, kolonitë e baktereve në fazën “S”
inkubimi, kanë një diametër
shkëlqyeshme, me përbërje kremoze dhe mbas 24 orë
eve të gropit Klepsiella-
prej 2-3 mm. Përjashtim bëjnë kolonitë e bakter
sulë shum të qartë dhe si
enterobacter- Seratia, për shkak se ato kanë një kap
e bakteret € grupit proteus, i Cili
rjedim kanë aspekt shum mukoz, gjithashtu edh
përhapet në formë valësh në gjithë
kur kultivohet në teren të ngurtë ka tendenca të ë m të
të lëvizshmëris shu
sipërfaqen që ka në dispozicion. Kjo ndodh për shkak
madhe të këtij bakteri.
Kushtet ¢ rritjes
eratura optimale €
Janë mikroorganizma aerobe dhe fakultative anaerobe. Temp C.
nga 18-42 grad
rritjes është 37 grad C., por kufinjtë në të cilët ato rriten janë
dhin gjatë ekspozimit në
Shumica e pjesëtarëve të familjes së enterobakterëve ngor
0 min. Shtamet E.
temperaturë 55 grad C. për një orë, ose në 60 grad C për 15-2
eret tjera
"coli kanë rezistencë më të lartë ndaj nxehtësisë në krahasim me bakt
grad C. për 30
koliforme, një pjesë e tyre nuk shkatrohën gjatë ekspozimit në 60
min.
et janë të
' Përsa j përket ndjeshmërisë ndaj dezinfektantëve kimikë, enterobakter
60 grad
ndjeshme, Gjatë ekspozimit në temperaturë 55 grad C. për një orë, ose në
tësisë në
C për 15-20 min. Shtamet e E. coli kanë rezistencë më të lartë ndaj nxeh
krahasim me bakteret tjera koliforme, një pjesë e tyre nuk shkatrohën gjatë
ekspozimit në 60 grad C. për 30 min.
kteret janë të
Përsa i përket ndjeshmërisë ndaj dezinfektantëve kimikë, enteroba
ndjeshme,

Ndejshmëria ndaj agjentëve fizike dhe kimike

në
Shumica ¢ pjesëtarëve të fami ljes së enterobaktereve ngordhin gjatë ekspozimit
E.
temperaturë 55 grad C. për një orë, ose në 60 grad C për 15-20 min. Shtamet ë
coli kanë rezistencë më të lartë ndaj nxehtësisë në krahasim me bakteret tjera
koliforme, një pjesë e tyrë nuk shkatrohen gjatë ekspozimit në 60 grad C. për 30
min. $
Përsa i përket ndjeshmërisë ndaj dezinfektantëve kimikë, enterobakteret janë të
ndjeshme. gjatë ekspozimit në temperaturë 55 grad C. për një orë, ose në 60 grad
në
C për 15-20 min. Shtamet e E. coli kanë rezistencë më të lartë ndaj nxehtësisë
krahasim me bakteret tjera koliforme, një pjesë e tyre nuk shkatrohen gjatë
ekspozimit në 60 gradÇi për 30 min.
Përsa i përket ndjeshmërisë ndaj dezinfektantëve kimikë, enterobakteret janë të
ndjeshme.

TA
 Karakteristikat kryesore të disa përfaqsuesve të Enterobakterve

arak, gjinitë
at Senor] i oy TË dio Gil
ffi a
HIN nela fbactenSietlajbacter dencit
gjinisë
E “TË CER Ca 4 L
viz. fë-
Caaf to FOF kt Et FE po fë
indi [- bë Fb | E Pr N pp IN
E + !
Has SE. të
kete HE OF - -
Voges | | : LF
+ bk RË HEB rH +
ed) kip E
Citrat | + kB F EN +
- NGE H+ NB + -
Ureazal |
NOL EL Bae L + p
IOrnitiniN IN u
} E fë KH SE [+
Lizm N tk +
+ HB FF - - i
kugininN pë # IN
z 4 + =
- - - - -
deami të
Hë H+ | . | 4
luktaz ke HD) F Nd
N Ek BF Hm PN} LL)
SaharoN tf
CO A J f+ R
TT SO A

Escherichia

o Gjinia Escherichia përbëhet nga 5 specie:E. coli, E. fergusonni E. hermanil, E.

volnëris, E. blattae, të cilat diferencohen ndermjet tyre në bazë të rezultatëve të
hibridizimit të AND/AND. Prej tyre, E.coli është specia e cila haset më shpesh
dhe është e identifikuar më 1885.
e E. coli ndodhet normalisht në organizmin e njeriut dhe është specia mbizotëruese
e florrës normale të zorrës së trashë.

Morfologjia
e Janë bacile 2-3 mikrone, me anë purdlele dhe funde të rumbulaksuara, Nuk
formojnë spor, janë gram negative, disa shtame janë të lëvizshme në saje të
pranisë së flagjeleve dhe disa nga këta kanë kapsulë.

Cilësitë kulturale
e Janë mikroorganizma i aerob dhe fakultativ anacrobe. Tem peratura optimale e
rritjes është 37 shkallë CV., kultivohen në terene ushqyese të
zakons; hme.
 Aktiviteti biokimik
Ka aftësi të fermentojë laktozën, gjithashtu edhe të shegemave të tjerë si glukoza,
maniti, dekstroza duke formuar acid me ose pa gaz..

Struktura antigjenike
Përbërja antigjenike e E, coli është mjaft komplekse me më shum se 1700 |
anfigjene, 56 H antigiene dhe reth 80 K antigjene. Klasifikimi serologjik i E. coli
është i nevojshëm për qëllime epidemiologjike dhe serotipat specifike shoqërohen
me shtim të virulencës.

Patogjeneza dhe manifestimet klinike

Normalisht është i pranishëm në florën e zorrës së njeriut dhe të vertebroréve, por
disa shtame kanë faktorë të ndryshëm të patogjenitetit dhe për këtë arsye janë të
aftë të shkaktojnë një sërë sëmundjesh.
Dukuritë klinike mund të ndahen në dy grupe:
1. dukuritë që nuk prekin zorrën
2. dukuritë që prekin zorrën
Në dukuritë që nuk prekin zorrën E. coli është përgjegjëse për më shum se 8075 të
infeksioneve të traktit urinar. Jo të gjithë serotipat ¢ E. coli të pranishëm në zorrë
janë njësoj të aftë të shkaktojnë infeksione urinare.
Septicemia e shkaktuar nga E. coli është nga më të shpeshtat, infeksioni mund të
përhapet nga trakti gastrointestinal ose nga një infeksion në traktin urinar, pra
është më natyrë endogjenë.
Meningjiti është
një tjetër sëmundje ku E. coli zë një peshë të lartë si shkaktarë
etiologjik.
Disa shtame të E. coli janë shkaktarë etiologjik të enteritit, kryesisht format e
rënda hasen tek fëmijët e vegjël si rezultat i infeksioneve ekzogjene nga ngrënia e
ushqimeve të ndotura me materie fekale të personave të infektuar në mënyrë
asimtomatike.

Diagnoza bakteriologjike
e. Për një diferencim të saktë të shtameve enterogjene të e. coli nga ato që janë
normalisht të pranishëm në fekale, pra për një diagnozë të saktë kryesisht në rastet
sporadike të enteritit nga E. coli, do të ishte i shoqërimi i serotipizimit me provat e
enteropatogjenitetit. Ndër më të zakonshmet janë:
1. vlerësimi i adezivitetit të bakterit, nëpëmjet studumil të afërsisë hemoagtuti nese të
bakterit për lloje të veçanta të eritrociteve, ose vlerësimin ¢ aftësisë së bakterit për të
përngjitur në siperfaqen e qelizave të kultivuara in vitro
2. kërkimi 1 enterotoksings nëpërmjet provave imunologjike (teknikat imuno-ënzimatike)
3. kërkimi i prodhimit të toksinës Vero (ose c ngjajshme me toksinën Shiga) nëpërmjet
demonstrimit të veprimit citoksik në raport me linjat qelizore të kultivuara in vitro
(qelizat “Vero”, “HeLa”, elf) : ru bë e i i në e TM rë ae
4. kërkimi i fuqisë invazive nëpërmjet demonstrimit të aftësisë për të deportuar në
brendësi të qelizave të kultivuara “in vitro”, ose për të shkaktuar një kerakonjuktivit tek
kavija duke injektuar një suspension bakteror në qesen konjuktivale.
 ShAigRelEla
D
kë sa j gj in ie dh e pr ej tij edhe € kanë marrë
njërin pjesëtar të
Më 1898 Shuga zbuloi
emrin. 37 serotipa:
)
4 nëngrupe dhe nga
Shigellat përbëhen nga ëh et ng a mi kr oo rg anizma që nuk
dysenteriae pë rb
Nëngrupi A. Shigella se ro ti pa
Ë
ë pjesë 12
fermentojné manitin ku bëjn oo rg an iz ma t që ma rr in pjesë kanë një
neri ku mikr
Nëngrupi B. Shigella flex fermentojnë manitin. Pe
rbëhet nga 6
ër ve pr im të an ti gj en ëv e she zakonisht ë
nd
serolipa.
ii nd ry sh oj në ng a an d an tigjenike nga grupi Sh.
Nëngrupi C. Shigella hoyd ni ti n dh e përbëhet nga 1 8 serotipa.
f i er me nt oj në ma
Flexneri por edhe këta ma ni ti n dhe me vonnesë edhe
ei € cil a fe rm en to n
Nëngrupi D. Shigella sonn
një pjesëtar.
laktozën, përbëhet vetëm nga
di za nt er in ë bac ila re me një inkubacion të shkurt.
Shkaktoj në më temp. të lartë,
ë i di ar ev e me mu ko z dh e gja k,
Paraqiten një numer i madh
dhibje barku, vjellje.
ë të ve tm it bu ri m inf eks ion i ku paraqiten si parazit.
Njerëzit jan
zë m fut en në pë rm je t us hq im ev e të nd otura ku depërtojnë barierén
Në or ga ni
ku shumëzohen dhe
zeidike të lukthit dhe strehohen në mukozën € zorrës së trashë
shprehin veprimin € Lyre patogjen.

Karakteristikat kulturore dhe morfologjike

mik roo rga niz ma të pal ëvi zsh ëm, gra m negativ, koltivohën në kushte onaerobe
Janë 5 :
onitë e tyre j rfaqe
ip. optimale 37, kol
në tema
D tyre janë konvekse të rrumbulakta dhe sipë

imike kr yesore
: i kat biok
Karakteristi

por nuk prod hojn ë gaz, me

uk përja
pod shtim piktëes
Float fermdeentoSh.jnëBod 14, uk idole ut,
=o gluk ozën
5% PERS, mt plein 15 Sh Sonne gp 6: lr os ondsë Vie
laktozën.

Whe ro Diagnoza laboratoririke

Veçimi i bakterieve bëhet në terenet selektive të
Conkey etj. ngurta:55- agar, DC- agar, Mac
sh
Ekzaminimi mi spa ër
ai etn
rly ge ave dhepër disa
të VENE
lievenë pah
të E praninë
poli ë e poli nukleareve
lescens- dispar), CONE cilat nuk prodhojnë gaz

Ndjeshmëri: i
g Kuqe ndaj kimiop reparateve
stensten
shumë llojJeë rezirezi TË undyedh
te.te, gjigji tha“ sht sulfonami
eshe menda:ndaj i sul amideve
Por janë paraqitur
paraqitur llojeJE rezirezistente ndërsa pr reziste pr Henne dhe tel raciklinave janë
ampicilinë
J Kioramfenikoli
koli Lështë c rrallë,
 Salmonella

e Salmonelat përfshijnë një numër shumë të madh enterobakteresh të cilat dallohen

në bazë të ndryshueshmërisë në përbërjen e antigjeneve somatike dhe flagjelare.
e. Klasifikimi i ri salmonelat i ndanë në dy grupe:
|. salmonella cholerae suis (2500)
2. salmonella bongori (dhjetra)

Patologjia kryesore e salmonellave

1. gastroenterite: janë manifestimet e sëmundjeve që hasen me shpeshtësi të
madhe,
2. salmonelozat sistemike (tifo dhe paratifo)

Karakteristikat kryesore morfologjike dhe kulturore

Janë bakterie gramnegative, të lëvizshme, kultivohen në terene të lëngëta duke
formuar turbullirë, ashtu edhe në terene të ngurta duke formuar koloni
karakteristike të vogla me diametar 3-4 mmtransparente me një ie të zesë nga
prodhimi j H2S.

Karakteristikat biokimike
Fermentojnë glukozën duke formuar gaz me përjashtim të S. typhi e SË
fermenton glukozën në acid pa gaz
Janë laktozënegativ, adonit negativ, ureazë negativë.

Struktura antigjenike
Është mjaftë komplekse dhe përbëhet nga:
O- antigjenët me natyrë polisaharidike, termostabil, nga ana serologjike njihen
rreth 67 O- antigjene ku speciet klasifikohen në grupe ku secili grup
karakterizohet nga praniae një O-antigjeni e jo të pranishëm në grupin tjetër.
Salmonellat më të rëndësishme që shkaktojnë sëmundje tek njerëzi hasen në 3
grupet € para,
B- antigjenët (flagjelet) janë me natyrë proteinike, janë termolabile.
Vi- antigjeni është antigjen kapsular, i cili haset në një shtresë që mbulon O-
antigjenin. Gjendet tek S. typhi, s. paratyphi.

Epidemiologjia
Salmonelat janë mikroorganizma të përhapur gjërësisht në natyrë, tek kafshët dhe
njerëzit. §. typhi dhe paratyphi t gjejmë vetëm tek njerëzit dhe nuk shkaktojnë
sëmundje tek kafshët, ndërsa serptipat e tjerë gjenden tek kafshët dhe kur
infektojnë njeriun on ere të rënda (S. enteritidis dhe S.
Ayphimurium). -

Diagnoza
Kultivimi i materieve fekale (koprokultura)
Hemaokiultura
 Salmonella
e. Salmonelat përfshijnë një numër shumë të madh enterobakiesesh të cilat dallohen
në bazë të ndryshueshmërisë në përbërjen e antizjeneve somatike dhe
flagjelare.
e. Klasifikimi i ri salmonelat i ndanë në dy grupe:
I. salmonella cholerae suis (2500)
2. salmonella bongori (dhjetra)

Patologjia kryesore e salmonellave

I. gastroenterite: janë manifestimet e sëmundjeve që hasen me shpeshtësi
të
madhe,
2. salmonelozat sistemike (tifo dhe paratifo)

Karakteristikat kryesore morfologjike dhe kulturore

Janë bakterie gramnegative, të lëvizshme, kultivohen në terene të lëngëta
duke
formuar turbullirë, ashtu edhe në terene të ngurta duke formuar koloni
karakteristike të vogla me diametar 3-4 mmtransparente me një pikë të zesë nga
prodhimi j H2S. NO

Karakteristikat biokimike
Fermentojnë glukozën duke formuar gaz me përjashtim të $. typhi e cila
fermenton glukozën në acid pa gaz
* Janë laktozënegativ, adonit negativ, ureazë negativë,

Struktura antigjenike
e. Është mjaftë komplekse dhe përbëhet nga:
”. 0- antigjenët me natyrë polisaharidike, termostabil, nga ana serologjike njihen
rreth 67 O- antigjene ku speciet klasifikohen në grupe ku secili grup
karakterizohet nga prania e një O-antigieni e jo të pranishëm në grupin tjetër,
Salmonellat më të rëndësishme që shkaktojnë Sëmundje tek njerëzit hasen në $
grupet e para. vii nË tË
* H-antigjenét (flagjelet) janë me natyrë protejnike, janë termolabile.
Vi- antigjeni është antigjen kapsular, i cili haset në një shtresë që mbulon O-
antigjenin. Gjendet tek S. typhi, s. paratyphi.

Epidemiologjia
Salmonelat janë mikroorganizma të përhapur gjërësisht në natyrë, tek kafshët dhe
njerëzit. $. typhi dhe paratyphi i gjejmë vetëm tek njerëzit dhe nuk shkaktojnë
sëmundje tek kafshët, ndërsa serptipat e tjerë gjenden tek kafshët dhe kur
infektojnë njeriun shkaktojnë sëmundje të rënda (S. enteritidis dhe $.
DRU. imë E

Diagnoza
e. Kultivimi i materieve fekale (koprokuitura)
e Hemoktultura

AN
 Reaksionet Eidal etj i
Terapia
tra jti mi me ant ibi oti kë sip as të dhënëve të antibiogramës.
Rekomandohet

Proteus
jen e florës së zorrës së njeriut.
- gjenden në sipërfaqen e tokës si dhe në përbër
t i infeksioneve urinare
- konsiderohet si shkaktar etiologjik më i shpesh ëson
elit renal dhe mund
- prodhon ureazén € cila shkakton dëmtimin e epit
formimin e gurëve si rezultat i precipitimit të kripërave të kalciumit dhe
magneziumit
tgeri dhe P. vulgaris
- katër specie janë kryesore: P. mirabilis, P. morgani, P. ret
edhe emrin
- janë bakterie gram negative shumë polimorfe nga ku kanë marë
hëm dhe
“Proteus” —i ndryshueshëm, nuk formojnë spor as kapsul, janë të lëvizs
rritja e tyre në terëne të ngurta krahasohet me valët e detit.
Ndjejshmëria ndaj kimiopreparateve
- Për të trajtuar infeksionet përdorim me mjaft efekasitet kanamicinén,
tobramicinën, amikacinin, baktrimën etj.

Klebsiellat

- Për herë të parë janë përshkruar më 1880 nga Kjebs

- Janë enterobaktere të palëvizshëm, , egram negativ,Sërriten në
duke formuar koloni të mëdha me mukozë. gany, në rerene tëë zakonshme
- Formojnë një kapsulë të bolshme
- Përfaqsuesi kryesTyeor është kJ. : Pheumoniae
ontae sisi komensale
a ëve të frymëmari
. shpërndahet dhe të japë infeksione të. Të
-: Shpesh mund të japin edhe infeksione uririnar
e d ite diarrei
4 Ozenae - shkakton rinit atrofik rts elie
- shumica e llojeve janë të ndyesh; : :
dhe kloramenikolit Yeshme ndaj kanamicinës, gentamicinës, umikacinës
jos tarë tjerë që i takojnë
Srupit
-

- Citrobakter (citrobakter freund lë enerobakt Creve janë dhe:

ii, C. div
-

“ Enterobacter (E, cloacae dhe S dhe C. amalomatic

E SA us)
La

pa
- Hafnia “OGËRcë)
Ld
L]
-

lire)
 BACILET E TJERA GRAM NEGATIVE AERO-
ANAEROBIKE

Vibrionet

Organizmat e gjinisë Vibrio zënë një peshë të rëndësishme në familjen

Vibrionacae. Është shkaktari etiologjik i koleréz aziatike tek njerëzit, një
sëmundje diarreike shumë e fuqishme.
Janë bacile gram negative të përkulura në formë presjeje, të lëvizshme, nuk
prodhojnë spor, nuk formojnë kapsulë, janë aerobe dhe fakultativ anaerobe,
fermentojnë disa sheqerna duke prodhuar acid (pa gaz), janë saprofitë.

Vibrio Cholerae

Përfshinë një numër të madh grupesh serologjike të përcaktuara duke u

mbështetur në karakteristikat antigjenike të antigjenit “O”.
Klinikisht kolera karakterizohet nga një diarre e fort, të lëngëta (krahasohen me
vjin € orizit ) deri në disa litra në ditë (10- 14L).
Kolera ndodh mbas ngrënies së ushqimit ose pirjes së ujit të ndotur me materiale
fekale nga individë të sëmurë osë bartës me një periudhë inkubacioni të shkurtër
(2-4 ditë).

Ndërtimi antigjenik
Specia Vibrio cholerae duke u mbështetur në antigjenin “O” mund të ndahet në
shumë grupë serologjike, ndërsa antigjeni flagjelar “H” është i njëjtë në të aa
speciet, pra ai nuk është specifik.

Mekaolzmi i veprimit patogjen

Vibrionet si shkaktarë të kolerës shumëzohen në zorrë, në sipërfaqen e mukozës
dhe lëshojnë disa ekzoenzima dhe hemolizinë por nuk kanë ndonjë rëndësi në
patogjenitetin € infeksionit kolerik.
Rolin kryesor e luan toksina (enterotksina) kolerike, që veprimin e saj € shpreh
plotësishtnë nivelin e zorrës së hollë, duke shkaktuar grumbullimin ë sasive të
mëdha të lëngjeve dhe duke çuar në shfaqën e manifestimeve diameike.

Diagnoza laboratorike
Diagnoza mbështetet në :
veçimin në kultura (10-18 orë në vjë pepton) ~~
kolonitë janë të lëmuara, me përbërje kremoze me ngjyrë gri në të bardhë në
terenin agar.
Me mikroskop shofim forma bacilare të përkulura
 pozitive, prodmanitin
dhe oksidazë ia i të mëdhaja të
hojnë sasduke
Provat biokimike - katalazë prodhuar së
indolit, reduktojnë nitratet, fermentojnë §
pa gaz.
identifikimin serologjik
)
Ndejshmëria ndaj kimiopreparateve
, eptomicinës dhe
Janë të ndjeshme ndaj: tetraciklings, kloramfenikolit str
sulfonamideve.

Imunizimi
Vaksina e cila është në përdorim sot përbëhet nga serotipat e ngordhur Tnaba dhe
Ogava dhe mbrotja nga kjo vaksinë është shumë e ulet dhe me kohëzgjatje të
mbrojtjes shumë të shkurtër,

Përfaqësuesit e tjerë
Në grupin € gjinisë Vibrio peshë të rëndësishme zënë dhe: V. Parahaemolyticus,
Acromonas, Plesiomonas, Pasteurejia.

Gjinia Haemophvlus
Është përshkruar për herë të parësmë 1892 nga Pfeiffer
Eshtë vendosur në familjen Pasteurellaceae ku
SH gjinitë haemophylus,
marin pjesëpjesë gjinitë
pasteurella dhe actinobacillus.

Karakteristikat nian:
Fermentojné karbohidratet, ky disa sh Kimike
nitrite, janë oksidazë dhe kalilazë pozitive Prodhojnë gaz, reduktojnë nitratet në

Bëjnë pjesë në Vendndogj ja dh

florën normale “ epidemiolopjja
të myk 0 Zaye
dhe zgavrës së sojës, ti
za
Të rrugëve tëPN Sipërme të frymëmarrje H
Transmetimi mund të£ joti
jetë 1
me anë të sekrecioneve : a
asides ndodhia Rie apura së$1 AEO
EndSOJ
ogjEen geTransmmet
etiimi
mi ekzogjen
ren bëh
bë et
mekanizmave mbrojtës mou Villojng sëm ndje i anë të duarve, ndërsa ai
e, pasojë e dëmtimit të
 Struktura antigjenike
Antigjenët polisaharidike të kapsulës janë mbështetja kryesore € virulencësnë
manifestimet invazive.
Prodhojnë enzim jashtagelizor (protoazen) IgA specifike.
Proteinat e membranës së jashtme janë të pranishme por rëndësia e tyre
patogjenike nuk njihet akoma.
Rëndësia klinike
H. influenzae është një ndër tre shkaktarët kryesorë të meningjitit purulent akut,
shkaktari kryesor 1 epiglotitit dhe si shkak madhor i perikarditit, pneumonisë,
artritit septik, osteromielitit etj.
e. Në gjininë e Haemophylus bëjnë pjesë: H. parainfluenzae, H. haemolyticus, H.
ducreyi, H.aphrophylus etj.

Diagnoza bakteriologjike
e. - Gjaku është burim i rëndësishëm për veçim
e. Lëngu truroshpinor
e Spulumi
e. Ekzaminimi mikroskopik
e Zbulimi i antigjeneve
e. Kultivimi dhe identifikimi
e. Provat biokimike dhe serologjia
e. Është shumë rezistent ndaj të gjitha antibiotikëve

Pseudomonas
* Gjinia Pseudomonas përfshin 160 specie të shpërndara në ambijentin që na
rrethon, të cilat mund të shfaqin patogjenicitetin € tyre si për njeriun ashtu edhe
për kafshët. : BEE :
* Specia më c rëndësishme është Pseudomonas aeruginosa e cila është
mikroorganizam gram negativ me përmasa 1-3 mikrona, shumë i përhapur në
natyrë, në ujëra dhe si komensal tek njeriu (në zorë dhe lëkurë). Është një bakter i
lëvizshëm në saje të pranisë së flagjelit polar dhe në përgjithësi përmbajnë
fimbrie, nuk formon spor, nuk kanë kapsulë të dukshme.

Karakteristikat kulturale
* P.aeruginosa kultivohet lehtësisht në të gjitha terrenet e zakonshme, në kushte
acrobe, në temp. 37 shkallë dhe në 42 shkallë, Në kulturë ndihet një aromë
karakteristike si rezultat i prodhimit të një intermediari të metabolizmit të
E
* Mund të shifen tri tipe kolonish:
J. koloni “La” (large, të mëdha) me qendër të fryrë dhe anë të parregullta,
si vezë
£€ sKuqur,
2. koloni “Sm” (small,të vogla) pak të fryra me anë të rregu
lta

24
 3, koloni “M” (mukoze ) të fryra, opake, viskoze

Prodhimi i pigmentit
Është nga karakteristikat e species që shërben për identifikimin € tyre dhe kjo veti
nuk lidhet me virulencën. Këto pigmente janë fluorshente dhe lidhen këto lloj
pigmentesh:
1. pioverdina — një pigment i gjelbërt në të verdhë
2. piocianina — pigment blu
gjithashtu përmendet se ekzistojnë shtame të papigmentuara, por ato përbëjnë më
pak së 5%.

Substancat toksike
P. aeruginosa prodhon disa proteina dhe substanca toksike si për njeriun ashtu
edhe për kafshët laborike dhe për bimët. Ndër to mund të përmenden:
Hemolizina termostabile
Ekzoënzima (proteaza, fosfataza, lipaza, esteraza)
Toksina proteinike (ckzotoksina, enterotoksina)
Me anë të këtyre toksinave P. aeruginosa tek njeriu mund të shkaktojë një numër
të madh infeksionesh duke infektuar plagët, meningjite, infeksione të rugëve
urinare etj.

Diagnoza laboratorike
P. aeruginosa është një mikroorganizëm që rritet në terene të thjeshta, agar- gjak
dhe Mac- Conkey si dhe terene selektive që përmban Cetrimid. Identifikimi
mbështetet në aromën, pigmentin e prodhuar. karakteristikat morfologjike të
kolonive, testin e oksidazës që eshtë pozitiv, rritja në temp. 42, reduktimi i
nitrateve dhe aktivitetet biokimike dhe serologjike.

Ndejshinéria ndaj kimiopreparateve

Ndejshmëria ndaj preparateve antibakteriale të P. aeruginosa është shum e
ngushtë. Ky bakter është i ndjeshëm vetëm ndaj karbencilinës,
ceftazidimës,
— ciprofloksacinës dhe disa aminoglikozideve si gentamicina, amikacina
dhe
tobramicinës,

Bacile të tjera gram negative jo ferm

entuese
Sei hari; në materiale patologjike njerëzare mund të gjenden
4 int vy © të ndryshme gram negative, që ndonjëherë shtë vështirë ti
asitikojshë, por të gjitha këto karakteri
ol
glukozës. Kerizohen nga pamundësia e fermentimit të
Këto mikroorga nizma mund të nji
Spl dhenë
Ale Nicklin 2 NË Jihen vetëmei nëpërmjet Njënik serie
cord provash
kulturore
Achromahacter, alcalipenët, tike
nella, flavFE
obacterium Etj

25
 Campylobacter

Janë baktere gram negative, të përkulur, të lëvizshëm në sajë të pranisë së

flagjeteve me vendosje polare. Këto mikroorganizam fillimisht janë klasifikuar në
gjininë Vibrio, zhvillohen në temp. 42 shkallë që shoqërojnë gastroenteritin
kryesisht tek fëmijët.

Karakteristikat morfologjike
Campylobacteret janë baktere gram negative në formë të përkulur osë helikoidale,
me gjatësi 0.3- 5 mikrona, nuk formojnë spor dhe janë të lëvizshme në sajë të
pranisë të një ose disa flagjeleve me vendosje polare.
Këto mikroorganizma kryejnë metabolizam respirator, nuk fermentojnë disa
sheqerna dhe janë pozitive në reaksionin e oksidazës, temp. optimale € rritjes
luhatet nga 37 deri 42. për tu shumëzuar kanë nevojë për sasi të vogël oksigjeni,
pra janë mikroorganizma mikroaerofile,
Campylobacteret ndahen në dy grupe:
Specie katalazë pozitive: C. fetus, C. jejuni etj
Specie katalazë negative: C. sputorum, C. mucosalis etj.
Këto mikroorganizma hasen tek njeriu, kafshët ( bagëtia e trashë dhe € imët).
Kampylobakteret që interesojnë patologjinë njerëzore janë kryesisht C. jejuni dhe
C. coli të cilët janë shkaktarë etiologjikë të manifestimeve diaretkë.

Diagnoza bakteriologjike
Ajo mbështetet në kërkimin e kampylobaktereve në materiale fekale. Në rastë të
infeksioneve sistemike të shkaktuara nga C. fetus, diagnoza mbështetet në
veçimion e bakterit nga gjaku, me anë të heëmokulturës.
Identifikimi mbështetet në ekzaminimin mikroskopik, studimin e karakteristikave
biokimike të zhvillimit dhe të ndejshmërisë ndaj disa preparateve antibakteriale.
Për spseciet C. jejuni dhe C. coli që janë më të rëndësishme në patologjinë
njerëzore, mund të bëhet tipizimi serologjik me vlerë epidemiologjike.

Ndjejshmëria ndaj kimiopreparateve

,
Campylobacteret janë shumë të ndjeshme ndaj makolideve (eritromicinës)
penicilinës me spektër të gjërë veprimi etj.
 Helicobacter pylori

ia Hel ico bac ter ësht ë zbul uar në viti n 1989 , në të cilën bënin pjesë dy specie:
Gjin
H. mustelae, i izoluar nga mukoza
H. pylori, shkaktari i gastritit tek njerëzit dhe
gastrike e disa kafshëve.

Karakteristikat morfologjike
funde të rumbullakta, gram negativ,
H. pylori është një bakter në formë spirale me
izs hëm në sajë të pra nis ë së një flag jeli në pozicion polar. Zhvillohet në
është i lëv
hte mik roa ero fil ie për 3-7 ditë në ter ren e sel ektive të pasuruara me gjak dhe
kus
prodhon katalazë dhe një sasi të madhe
materiale të tjera, është oksidazë pozitiv,
ureaze.
ven det e ind ust ria liz uar a mbi 60% e sub jek teve me moshë mbi 60 vjeç janë të
Në
tësia e H. pylori rritet me rritjen €
infektuar nga ky mikroorganizëm dhe shpesh
. Mën yra e për hap jes së inf eks ion it ako ma nuk është e qartë, Mendohet për
moshës
ose fekalo-orale.
një infektim ndërnjerëzor me rrugë orale
net ulçeroze, dhe gastriti që prekin
Akoma nuk është e mundur të sqarohen fenome in e këtij bakteri
njerëzve që rol të rëndësishëm në patogjenitet
një përqindje të
luajnë:
prania € flagjeleve
ureaza
prania e një proteine citotoksike.

Diagnoza bakteriologjike
së stomakut,
Mbështetet në kërkimin e bakterit në kulturë, biopsia e mukozës
studimi mikroskopik i pjesëve të mukozës së stomakut të ngjyrosur me gram osë
mës Giemza.
Rëndësi të madhe ka edhe diagnoza indirekte (serologjike), ku kërkohen
antikorpet specifike (IgG) nëpërmjet reaksioneve imunoenzimalike kundër H.
pylori.

Ndjejshmëria ndaj Kimiopreparateve

idazolit osë,, ose.
“ pylori 3 është shum i ndejshëm ndaj amoksicilinë Cs, metro nidazolit
H.ly

Kohët e fundit është propozuar edhe shoqërimi i amoksicilinës me omeoprazol, i

cili
aking
duke ufur sasinë e aciditetit gastrik, lejon
3 një përmisim të aktivitetit
vient tëtë oo
 Brucella

Janë shkaktarët etiologjikë të etheve maltese ose të melintensësapo ndryshe të

ethes ondulante, Brucelozis.
Janë kokobaktere, rrallë prodhojnë kapsulë e cila humbet menjëherë në terrenet e
kultivimit. Janë gram negative, të palëvizshëm, aerobe, prodhojnë katalazë dhe
zakonisht janë oksidazë pozitivë. Rriten shum ngadalë, kolonitë fillojnë të duken
vetëm mbas 3-4 ditësh.
Brucellat janë patogjenë natyral për specie të ndryshme të gjitarëve, tek të cilët
shkaktojnë infeksione subakute me pak shenja klinike dhe eliminohen nëpërmjet
qumshtit dhe urinës.
Sot njihen 6 specie të ndryshme: B. melitensis, B. abortus, B. suis, B. neotomae,
B. ovis dhe B. canis dhe vetëm tri speciet e para mund të transmetohen tek njeriu.
Njeriu infektohet nëpërmjet përdorimit të qumshtit të papasterizuar, të produkteve
tË tij, ose nga kontakti direkt me kafshët e infektuar.
Bruceloza është një infeksioni me ecuri shumë të ngadaltë.
Brucelat që kanë hyrë në organzin ¢ njeriut me anë të ushqimëve, kalojnë
nëpërmjet mukozës së limfatikë rajonalë dhe pastaj në gjak, duke lokalizuar
kryesisht në organet e pasura e qeliza histocitare (mëlçia, shprekta, palca e kockës
dhe limfonodulat)

— Karakteristikat antigjene
Speciet e brucelave që transmetohen tek njeriu kanë antigjene të përbashkët sepse
është parë që një imin në raport me një brucelë të vetme aglutinon edhe dy të
tjerat, sepse në sipërfaqen e brucelave ndodhen dy determinante antigjenike
kryesore që emërtohen me germat A dhe M.

Mekanizmi I veprimit patogjen

Brucelat janë mikroorganizma që nuk prodhojnë toksina me natyrë proteinike dhe
veprimi I tyre patogjen varet nga aftësia për ti rezistuar proçesit të fagocitozës, si
dhe nga aftësia për të mbijetuar në ii vë monociteve 0 nga ii a.
1 komponentit endotoksik.

— Diagnoza laboratorike :
Kërkohet në gjak (hemokulturë), në palcen e kockave nëpërmjet punksionit
sternal, mbjellja e kulturave në terene të i

Reaksionet da me qëllim depuikisi

reaksioni i aglutinimit për kërkimin ë antikorpeve anti- brucela quhet reaksioni
Wright,
4. Reaksioni Wright ose reaksioni i aglutinacionittë vonuar ëshë reaksioni më.
Klasik në diagnozën e brucelozës, i cili shërben për kërkimin e JeM
dhe 1gG në
serumin e pacientit.
Reaksioni indirekt Coombs
Reaksioni i fiksimit të komplementit dhe imunofloreshenca indirekte.

28
 Ndejshmëria ndaj kimiopreparateve
Brucelat janë të ndejshme kryesisht ndaj tetraciklinës, kloramfenikolit,
streptomicinës dhe rifampicinës,

Legionella
Gjinia legionella është zbuluar më 1979 për të përfshirë një bakter të ri,
Legionella pneumophila, ku sot njihen së paku 30 specie të ndryshme të
legionelave, të ndara në 47 grupe serologjike.
Legionelat janë baktere, që në mënyrë të vazhdueshme janë të pranishëm në
siperfaqe e ujërave të ëmbël, në ambientet me lagështirë, në ajër, mund të gjenden
edhe në ujërat e pishinave, ku prania € një flore të përzier (pseudomonas,
flavobacteri, protozoa) lehtësojnë rritjen e legionellave që këndej transmetohen
me rrugë inbalatore, tek njeriv, duke shkaktuar infeksione të rrugëve të
frymëmarjes. Transmetimi i infeksionit nga njeriu tek njeriu nuk është vërtetuar,
por e vetmja rrugë për infektimin € njeriut është ajo nëpërmjet thithjes së ajrit të
ndotur më këtë mikroorganizam.
Ligonelial janë bacile gram negative, të lëvizshme si rezultat i pranisë së një ose
dy flagjelzve me vendosje polare. Ato nuk janë në gjendje të fermentojnë osë të
oksidojnë karbohidratet dhe përdorin amino acidet të ndryshme si burim karboni
dhe energjie. TË
Përveç formës së rëndë të pneumonisë, që njihet si sëmundje e “legjionarëve” e
Cila shpesh ndërlikohet me dëmtime të veshkëve dhe të mëlqisë,
mund të çojë
drejt vdekjes në qoftëse se nuk fillohet menjëher mjekimi. Gjithashtu
legionellat
mund të shkaktojnë një gjendje me temp. të ngjajshm
e me gripin, me tendencë
vetëshërimi, ë njohur si “Ethet e Ponitiakut”.

Diagnoza bakteriologjike
Ekzaminimi mikroskopik të preparateve
të përpunuara me antikorpe monoklona
dhe të markuara me supstanca flouroshente le
.
Veçimi në kulura
Kërkimi i antikorpeve specifike

Ndejshmëria ndaj kimioppre

Ra i reppar
Neser in vitro janë të ndejshme ndaj mio P atey e
Wa ka Kë. Jumit të pacientëve. Kjo ndodh për
reparateve të cilat hynë | 9° 1 mbron
Sw
(eri TË nuk mu
tromicinat), rifa mpicin Sht në brendësi ngatë vepr imi
3 ë i të= gjit
gjthëhë
SI t€ qelizës, Makrojidet
më efikas,
n klinikisht
 Gjinia Bordetella
mi rë u iz ol ua për he rë të pa rë nga Bordet
i kollës së
Bordetella persis shkaktari
dhe Gengou më 1906.
Karakteristikat e gjinisë
ti ve , të ve nd os ur a në çif te ose në si nxhir të shkurt,
Janë bacile të vogia gram ne ga
spirator, që
janë aerob të detyruar që miten ngadalë, kanë metabolizam re
n e am in oa ci de ve , nu k fe rm en to jn ë karbohidratet dhe nuk
mbështetet në oksidimi
jn ë gaz . Pa ra zi to jn ë tra kte t res pir atore të njeriut dhe të kafshëve.
prodho
Vendndodhja dhe epidemiologjia
të veç uar vet ëm tek nje riu dhe kol oni zon qelizat epiteliale me cilie
B. pertusis ësh
res pir ato r. Tra nsm eti mi ësh të ekz ogj en dhe mikrobi është shum ngjitës.
të traktit ën
e hershme katarale, ashtu edhe në faz
Sekrecionet janë ngjitëse, si në fazën
ash tu që per son i i inf ekt uar mun d ta tra nsmetojë sëmundjen me
paroksizmale,
javë të tëra.

Struktura antigjenike
të murit qelizor -
posedon antigjenin “O” me natyrë proteinike
për pregaditjen € vaksinave.
ka antigjëne kapsulare (faktore) të cilat përdoren
rencén në qelizat epiteliale
Fimbriet të cilat luajnë rol të rëndësishëm në ade
enitetin të cilat janë:
Produktet jashtagelizore që kanë lidhje me patogj
Toksina pertusike- faktor sensibilizues 0
metabolizmin
Toksina adenilat ciklazë- që vepron drejtëpërdrejt mbi
kjen qelizorë
polinuklearëve dhe fagociteve dhe mund të shkaktojë vde
lëmuar me dëmtime
Toksina dermonekrotike që bën tkurjen € muskulaturës së
nekrotike
Ej.
Diagnoza bakteriologjike
Marrja e materialit për diagnostifikimin e pertusisit kërkon mbledhjen e mostrave
të përshtatshme të traktit respirator për testin € fluoreshencës direkte dhe kulturës.
Mbjellja bëhet pranë shtratit të të sëmuaritnë terene speciale (Oxoid CM J 19 agar
me karbon aktiv) |
Rs Bert — Gengou është një terren special me infuzion patatetsh, glicerinë,
i 20-30% gjak i freskët steril (kali, dashi ose lepuri), kultivohet në emp.
35 36 shkallë në kushte më lagështi të mjaftueshme, inkubohen për 7 ditë, ku
kolonitë e zhvilluara janë të lëmuara si kube, shkëlqejnë dhe me diametërjo më të
madh se 1mm.
Testet biokimike- janë katalazë pozitive të dobét, — ss ——
ai
jike- antitrupat f1 uoreshente, reaksireaks 3onet e aglutinimit të
ProE
Cil
vatanë
atj R ikelog(IgM, IgG). ,
imuspenoscifero
 Trajtimi dhe parandalim KE
ia nuk ndi kon sha m në ecu rin ë e sëm und jes . Eritromicina është
Antibioterap
në traktin respirator.
preparat i zgjedhur, për shkaktë penetr mit të lartë të saj
jes.
Vaksinimi është mënyra kryesore e parandalimit të sëmund

BAKTERET ANAEROBE
Bakteret anaerobe (të detyruar), janë baktere që jetojnë në mungesë të oksigjenit
atmosferik dhe në prani të një sasie 5- 1096 dioksid të karbonit, nuk posedojnë
katalazë dhe karakterizohen nga një rritje shum të ngadalshme.
Përbëjnë pjesën më të madhe të popullatës mikrobike të zorrës, të nazo- faringut,
të zgavrës së gojës, të rrugëve të frymëmarjes si dhe të organeve gjenitale
femërore.
Janë infeksione endogjene (të brendshme)
Manifestimet më të shpeshta janë absceset c trurit ose të mushkërive, empiema
ekstradurale ose subdurale, empiema e mushkërive, absceset e mëlçisë, apendisiti
i shoqëruar më peritonit, infeksionet e barkut mbas ndërhyrjes kirurgjikale,
absceset vulvo- vaginale dhe peritonitet pelvike,
Në bakteret anaerobe përfshihen speciet që formojnë spore (sporogjene) dhe
specie që nuk formojnë spore (josporogjene).
Bakteret anaerobe që formojnë spore janë të gjitha bacilet shpesh gram pozitive
por hasen edhe forma gram të ndryshueshme. |

Clostridiumet

Shingo soi përgjithsisht gram pozitive që formojnë Spor, me gjutësi

5kapsulë.
dela Formal
Be vegjitative
oie Janënë tësajëdrejta
të flagjeleve
ose pak tëperitrihe,
përkuluraqë merrallë përmba
të dija f 5 jnë
përkulura dhe anët paralele, por ka ed he
frma të çregulita në trajtë li ja fundet e
moni.
4 ¢ detyruara, ku mungon si
stemi i citokromit

I një hyréje aksidentale

në indet e thella
nëpërmjet ushqimeve ky mu
nd të ketë
 Clostridium tetani
Ky mikroorganizam shkakton sëmundjen e quajtur tetanozqë do të dhoté
rigjiditet, Bëhet fjalë për një sëmundje shum të rëndë, që çon në vdekje si rezultat
| dëmtimit të funksionit të sistemit nervor qendror,
Tetanozi ndodh si rezultat i hyrjes në mënyrë aksidentale të sporeve të mikrobit të
tetanozit në yndet e organizmit nëpërmjet një plage të kontaminuar me dhe
pluhur. Gjithashtu sporet mund të hynë në organizam edhe nëpërmjet të
dëmtimeve të ndryshme kronike (ulçeracioneve apo dëmtimeve të vogla),
frakturave të hapura, ndërhyrjeve në zorë, nëpërmjet manipolimeve
intramuskulare me materiale jo sterile.
Simtomatologjia e infeksionit i dedikohet prodhimit nga anac Ci. Tetani të një
eksotoksine me toksicitet shum të lartë dhe me neurotrizam të theksuar,
Toksina tetanike ¢ prodhuar nga CI. Tetani quhet “tetanospazminë”
Sasia më e madhe e saj prodhohet mbas fazës së rrytjes dhe çlirohet përpara lizës
së qelizës bakteriale. Ajo përbën 10% të peshës së thatë të bakterit, ka natyrë
proteinike dhe formimi i saj përçohet nga plazmidet.
Toksina bllokon transmetimin e impulseve nervore në nivelin € sinapsave
inbibitore duke lënë të lirë gjithë impulset eksituse për pasojë dhe një ngacmim i
vogël çon në kontrakcione të fuqishme të muskulaturës të skeletit dhe si pasojë
shfaqen “paraliza spastike”, Vetëm një sasi e vogël është e nevojshme që të fillojë
sëmundja. Perjudha e inkubacionit ndryshon nga 4 — 10 ditë dhe sa ma e shkurt të
jetë kjo periudhë aq më serioze është sëmundja.
Shenjat klinike paraqiten si: shtërngim të nofullave (rinus sardonicus) dhe person:
duket se qesh vazhdimisht, vdekja vin si rezultat i paralizës së muskulaturës së
frymëmarjes dhe kolapsit respirator (10- 70%).

Principet e trajtimit
neutralizimin e asaj sasie të toksinës e cila akoma nuk është fiksuar (nëpërmjet
aplikimit të antitoksinës tetanike) an
ndërprerjen e shumëzimit të mututjeshëm të baktereve me anë të dhënjes së
antibiotikëve
pastrimin hirargjikal të plagës
aplikimin e preparateve antikonvulzive të
imunoglobulina tetanike humane (HTIG), është preparat i preferuar antitoksik.
Sapo dyshohet në tetanoz, duhet që të jepet menjëher me infuzion intravenoz të
ngadaltë (10.000 unite të tretur në kripë):

Principet e parandalimit NE
Duhet bërë program të efektshëm të imunizimit aktiv dhe nëpërmjet përmirësimit
- të kushteve social ekonomikesi dhe masat që meren në trajtimin e plagës. .
tetanogjenë.
 Antitoksina tetanike
Imunoglobulina humane kundër tetanozit ka zavendësuar seramin antitoksik
heterolog, në sajë të përparësisë që ka një gjysmë jetë më të gjatë, mënjanimin €
efekteve alergjike etj.

Klostridiumet e gangrenés me 2az

Clostridiumet kryesore që prodhojnë toksina dhe që shkaktojnë gangrenën me gaz

janë: C. perfringens, C. septicum, C. oedematicns, C. hystolyticum dhe Kë
sordellti.
Gangrena me gaz, është një infeksion që ndodh si rezultat i bashkëveprimit të disa
klostridiumeve me një dëmtim traumatik, ku bakteret nëprmjet veprimit të
ekzoenzimave dhe eksotoksinave citolitike shkaktojnë nekrozë të indeve dhe një
gjendje të rëndë toksike të përgjithshme.
Zona e infektaar është e enjtur dhe kur e prek me dorë ndjen një zhurmë shum
karakteristike, që është rezultat i grumbullimit nën lëkurë të gazit, i cili zhvillohet
gjatë proceseve fermentative të substancave të ndryshme.
KI. Perfrindens është një mikroorganizam i kudo ndodhur. Njihen 5 tipa të C.
perfringens, që emertohen me germat nga A- E dhe që klasifikohen duke u
mbështetur në prodhimin e 4 toksinave letale madhore.

Morfologjia
Clostridiumet zakonisht janë baktere të shkutra, gram pozitive, në kultura të vjetra
qelizat kanë forma më të stërgjatura. CI. nuk prodhojnë spore, por prodhojnë
kapsula. Janë mikroorganizma anerobe, relativisht tolerant ndaj oksigjenit. Temp.
e kultivimit luhatet nga 20- 50 grad celzius. Kolonitë në agar gjak mbas 24 orë
inkubimi janë rrethore dhe të lëmuara, me diametër 2- 4 mm.

Toksinat dhe produktet e tjera

1. toksina letale dhe nekrotizuese
e la. toksina alfa — hemolitike
* 1b. toksina beta- johemolitike e cila ka veprim patogjen tek kafshët
* lc.
is toksina epsilon — jo hemolitike e cila shkakton nëkrozë
nekrozë nënë parenhimen
nbi e
* 14. toksina iota — jo hemolitike dëmton enët e gjakut
të kafshëve
2, enterotoksina përgjegjëse për helmimet ushqimore
3. faktorët enzimatike “ j 0 toksike” (hemolizi .
hialuronidaza mi) (hemolizina theta, prokolagenaza kappa,
Diagnoza bakteriologii
e izolimi erlologjike
marrja € materialit (gjaku,
gjaku, qelbi, qelbi, pjesëpjesë anatomike, -
ushqimore).
në rasti
ike, në rastin ¢ bel mimëve
Egzaminimi direkt (mund të jetë shum i rëndësishëm në rastin kur materiali
patologjik është qelh ose në rastet e bërjes së hemokulturës)
Kultura (mbillet edhe në terren të ngurt, si p.sh. në agar gjak, duke e bërë selektiv
nëpërmjet shtimit të neomicinës 0.195 dhe detyrimisht duhet të inkubohet në
kushte anaerobe).
identifikimi ( janë anaerobe, prodhojnë spor, fermentojnë Jaktozën dhe
saharozën).
Zbulimi i enterotoksinës — përcaktimi i toksinës realizohet nëpërmjet teknikës
ELISA.

Klostridium septicum

Klostridium septicum është shum i përhapur në natyrë dhe gjendet edhe në zorrët
€ njeriutdhe të kafshëve. Është mikroorganizëm i lëvizshëm, formon beta
hemolizë dhe prodhon një alfa toksinë me veprim letal, nekrotizues, hemolitik dhe
leukocidik. Gjithashtu ai prodhon një deoksiribonukleazë dhe një hialuronidazë.
Shkaton septikemi, mionekrozë.

Klostridium botilinum
t sipërfaqsorë dhe në
Është shum i përhapur si mikrob saprofit në tokë, në ujëra
me nxehtësi)
zorët e disa kafshëve (mishi i konzervuar i pa përpunuar mirë
dhe jo një
Tek njeriu botulizmi është përgjithësisht një helmim ushqimor m.
më KI. botulinu
infeksion dhe ndodh nga ngrënja € ushqimeve të ndotura
për shkak të paralizës së
Vdekshmëria mund të arrijë deri më 60% të rasteve,
a)
muskulaturës të frymémarjes ose të ndalimit të zemrës.
të Jartë, mjaft e
Toksina botulinike është një proteinë me peshë molekulare është e
ndjeshme ndaj temp eraturës (shkatrohet gjatë zierjes për 10 min.) por
jes gastrointestinale. dë
qëndrueshme ndaj enzimave proteilitike të përmbajt
F janë përgjegjësit më të shpeshtë
Shënohen me germa A- G, ku tipat A, B, E dhe
qe En dN
të helmimeve ushqimore.
€ acelilkolinés nga
Toksina vepron në nivelin presinaptik duke frenuar çlirimin r.
€ impulsit nervo
sinapset dhe duke bllokuar kështu transmetimin
imet klini ke të boto lizm it i dedi kohe n vepri mit të toksinës së CL. ë
Manifest
ngrënë. Ajo është një n sa pi
botulinum e pranishme në ushqimin ë
së purifikuar përmban fre
fuqishme që njihen. Një mikrogram i toksinës aa
20 gram.
200.000 doza letale minimale për një mi me peshë —
tjera që vlejn ë të përm ende n janë: Cl: perfringens dhe Cl. difficile.
--Bak tere
 Gjinia Mycobacterium
e. Gjinia mycobacterium përmbledh jë numër të madh Jiojesh, bacile derobe që nuk
formojnë spore. | 7
e Nua infeksionet humane të shkaktuara nga mycobacieret, pgrmendim
tuberkulozin, shkaktuar kryesisht nga M. Tuberculosis dhe M. Leprae

Mycobacterium Tuberculosis

e. Është padyshim mikobakteri më i rëndësishëm nga ana mjekësore, zbulimi i tij

më 1882 nga R. Kohu, konsiderohet nga më të rëndësishmit në fushën e
mikrobiologjisë,

Morfologjia
e. Në indet e njerëzve apo të kafshëve si dhe në preparatet e pregaditura me
materiale klinike si sputum etj. M. Tuberculosisparagitet në formën e një
purtekeze të hollë e të drejtë me parmaza 0.4 — 3 mikro milimetar, ndërsa në
preparatet e pregaditura nga kulturat, mund të vërehen edhe forma filamentoze
madje edhe kokoide, 'Ashtu si dhe mikobakterete tjera M. tuberculosis mand të
vlerësohet 25 si gram pozitiv € as si gram negativ

Kultivimi dhe karakteristikat e rritjes

e. Për kultivimin e M. Të tuberkulozit përdoren tri tipa terrenes
h:
a. terene të thjeshta sintetike- kur mbillen sasi të mëdhaj
a të materialit klinik
b. terrene me albumine dhe acid oleik - përdo ren kur
mbillen sasi të vogla të
materialit klinik,
c. terrene komplekse organike me të verdhë të vezë
ve , ekstrakte indesh, seru
malahit të gjelbërt për të frenuar rritjen e mikrob me dhe
eve lë tjera (Levenshtein
: * Pas 4-8 javë inkubimi kolonitë që fo Jansen)
TË nes rmohen kanë formën e tul
piram ides dhe janë me figjyrë kreme, elakrés apo të
kaj

Rezistenca
e. Mikobakteret janë mjaftë rezistente ndaj ag;
shkak të natyrës së tyre hidrofobe, të pë J agjet imi e së sa hale
ëve kimik falta
: +
qëlizore dhe të rritjes në formë grocbjshrmbajtjes së d rë Sa PE bakteret e {jera për
1JES Së dylirave në sipërf agen e tyre
. Mikobakteret e tuberkulozit
5
gjalla janë shumë të që Ndrues
për muaj të tëra në PRA
ibe rueshme nëë thatësi
thatie:
Ato mbeten tëo

WiNd
adërtimi antigji enjk- strukt
:
a
ed E pë p: 4
| 200 i s së M.T:
Ura € qelize
u, in H kë 2 në
Nga lipidet, protej pa he 5 i
bere
rr —
Sanizëm formimin ç SANUIOMave gigs
ani; TI | A rs hari
4 andet.
sa ”

* Fosfolipidet—
 me të cilat lidhen
Proteinat — secili prej mikobaktereve përmban disa proteina
nxisin ndejshmërinë
reaksioni tuberkolinik. Protejnat lidhen me pjesë dyllrash dhe
tuberkolinike.
roli i tyre në
Polisaharidet — mikobakteret përmbajnë disa polisaharide dhe
dihet se ato
patogjenezën c infeksionit tuberkular nuk është ende i njohur, po
shërbejnë si antigjene dhe nxisin ndejshmërinë e tyrë.

Patogjeneza e infeksionit tu berkular

rculosis, rrallë njerëzit
Infeksioni përhapet nga njerëzit e sëmurë me M. tube
preken nga M. Bovis dhe shumë rrallë nga M. aviumintracelularë. Mikobaktërët
me forma aktive të
inhalohen zakonisht nga sperklat € vogla të të sëmuarve
tuberkulozit pulmonar.

Fenomeni i Koh-ut
një infeksioni primar
Në fenomenin e Koh-ut tregohet diferenca ndërmjet
i
tuberkular dhe riinfeksionit.

Imuniteti dhe mbindjeshmëria

rritet aftësia për ta lokalizuar
Gjatë infeksionit primar fitohet rezistencë,
oba kte rin & tub erk ulo zit , kuf izo n shu mëz imin dhe shpërndarjen e tij dhe
mik
pengon diseminim limfatik. -

Provat e tuberkulinës
at që nuk kan ë rënë në kon tak t me mik obaktere nuk do të kemi reaksion
Në person
ion primar me bacilet e tuberkulozit
pozitiv, ndërsa personat që kanë pasur infeks
ill ojn ë në ven din e inj ekt imi t një zon ë të fortë edeme dhe skuqje mbrenda 24-
zhv 72 orësh. Rezultati pozitiv
48 orësh ose
48 orësh. Prova e tuberkulinës lexohet pas t një zonë e fortë
konsiderohet kur pas injektimit të 5 njësive tuberkuline vërehe
me diametar 10 mm ¢ lartë.

Diagnoza laboratorike e tuberkulozit

organ, materiali klinik që merret për
Duke qenë se TBC prek pothuajse çdo makut, Lrina,
mëllojshëm: sputumi i freskët, të shplarat € sto
egzaminim është i shu
hpi nor , lëng u nga arti kola cion et etj. Materiali vëhet nën
lëngu pleural, lëngu tru ros
orezistente.
mikroskop fluoreshent dhe shihen mikobaktere acid
ojmë direkt në terrenet
Materialet e lartëpërmendura mund edhe të kultiv Inkubimi bëhet në kushtë më
en.
bakteriologjike të posaçme si Levenshtein Jens
në temp . 37 për një koh ë deri më § javë . Kult urat vrojtohen çdo javë dhe në
CO2
qoftëse duken koloni, me to pregaditen preparate.

për 6-12 muaj dhe bëhet me

zhdojë
Mjekimi i një të sëmuri me TBC duhet të va t, rifampinë, etambutol ef).
izoniazi
kombinime kimioterapeutikësh të tillë si:
 Epidemiologjia dhe profilaksia Aut
Burimi më i shpesh është njeriu që eliminon bacile sidomos nëpërmjet aparatit te
frymëmarjes, qumështi i pazier ose i papasterizuar i lopëve të sëmuara që
shkakton TBC e tipit bovin.
Profilaksia realizohet duke zbuluar personat e sëmurë, duke çrrenjosur TBCe
lopëve dhe duke pasterizuar qumështin.
Iminizimi bëhet me anë të vaksinës BCG - mikobakter bovis të dobësuar.

Mikobakteret e tjera
M. kansasi — tek njerëzit me imunitet të dobësuar
M. avium intracelular- prek shpendët dhe njerëzit me imunitet të dobësuar
M. srofulaceum — është shkaktar i Jimfadonitit cervikal tek fëmijët e vegjël
M. marinum ~ infekton peshqit dhe mund të shkaktojë lezione sipërfaqsore të
lëkurës tek njerëzit
M. fortuitum- ndopdhet si parazit në vjëra në raste të rrala shkakton sëmundje
sistematikje tek njerëzit
M. leprae — zhvillon dy forma të sëmundjes ate lepromatoze dhe taberkuloide.

SPIROKETAT
Rendi Spirchatales përbëhet nga baktere gra
m negative të përdredhura në formë
spiraleje të gro
je puara në famiEL)
ljet Spirochaetaceae dhe T reponemataceae,
Me rëndësi mjekësore është familja Treponemataceae
që për njeriun
Treponema, Leptospira dhe Boyrelia të cilat janë patogjenepërfshin gjinitë:

Treponema allid um
Jan, ë baktere të gjata, të holla dhe
tëë përdpërrdredhura në formë spirafe:
mikron dhe gjatësi 5-15 mikron. Petcredhora në formë Spiraleje me gjërësi 0.2
 Ndërtimi antigjenik
ura derimmë tani janë:
e Antigjenët kryesorë të njoh
pë rd or en për di ag no st if ik im serologjik të sifilizit
e kardiolipina — së ja sh tm e janë antigjenë specifikë të
de t e mb ul es ës
e peptidet dhë glukopepti
treponemave palogjënë rb as hk ët a për të gjitha llojet e
pit - jan ë të pë
. antigjenët proteinik të gru
treponemave dh e sës htë i njëjtë me flagjelinin e
nat yrë pr ot ei ni ke
+ antigjeni i flagielave— ka ps
baktereve tjera ative të komplementit.
- aci di sia lik - frr eno n ak ti vi zi min € rrugës altern
e
tik
Patogjeneza € infeksionit sifili it dhe
yro r me ir ep on em a pa lt id um, ndeshet vetëm tek njerëz
e Sifilizi, infeksioni nat
seksuale.
përhapet nëpërmjet marëdhënieve e në lëk urën 0s€ mukozat e organeve
on lez ion e inf ekt ues
e Njeriu i sëmurë manifest
gjenitale.

€ hyr jes së tre pon ema ve shf aqet një papulë e cila më vonë
koha e infeksionit në portën bazë të fortë të quajtur
përparon duke u shëndruar në një ulcer të padhimbshëm dhe me
r)
affectio primaris (Ulcus durum osë ahanke ulo-papuloze në të gjithë trupin si dhe
ema mak
b. Sifizi sekondar. Shfaqet me ekzant aksilar etj.
të zbe hta (ko ndi lom a) në regjionin anal, gjenital,
papula të qul lta e
m. Ësh të një sëm und je pér par ues e inflamatoreqë mund të
e. Sifilizi terciar ose i vonshë omatoze (gumat sifilitike) né
illim lezionesh granul
dëmtojë çdo organ. Shfaqet me zhv e në sis tem in ner vor, sifiliz menigovaskular
ka, mëlçi, ndryshime deg jen era tiv
lëkurë, koc
dhe tab es) ose kar dio vas kul ar (ao rti tis, aneurizma dhe insuficiencë)
(paresis

Sifilizi kongjenital
java e 10-15 e shtatzanisë, nëpërmjet
e Një grua shtatzane sifilitike, duke filluar nga
fetuse vdesin dhe gruaja
placentës, mund ti tejçojë treponemën fetusit, Disa € sisfilizit
tjerë lindin të gjallë por zhvillojnë shenjat
aborton, por disa të
Hachinsonit (dhëmbët € sharruar,
kongjenital si ksratiti intersticial, shenjat e
hundën si shala e kalit dhe periostit).

di Të Diagnoza laboratorike € sifilizit

- Mi oskopia direkte e materiualit klinik
' mikroskopia në fushë të errët —
- Mikroskopia e preparatit të ngjyrosur
: imunofluoreshenca
5 provat serologjike për diagnostifikimin e sifilizit
4 provat me antigjenejo reponematoze
- Provat me antigjene treponëmash

38
 Mjekimi E
Penicillin është antibiotiku më i parapëlqyer për mjekimin € si pe b:
përqëndrimet 0.003 njési/ mi kanë efekt treponemicid. Në sifilizin që ka nj
kohëzgjatje deri një vit penicilina jepet një herë në dy javë në formën e benzatinë
penicillinës G në sasi prej 2.4 milion njësi i.m.

Epidemiologjia dhe parandalimi i sifilizit po |

Për sifilizin nuk është prodhuar ndonjë vaksinë nga pamindësia e kultivimit që

Zbulimi i hershëm dhe mjekimi i përshtatshëm i rasteve, mjekimi i partnerëve a

seksual, zbatimi t higjenës seksuale, përdorimi i perzervativave dhe të penicilinës
pas kontakteve me partnerë seksualë të dyshimi janë mundësitë e parandalimit
dhe të prevencionit nga kjo sëmundje.

GJINIA LEPTOSPIRA
Gjinia Leptospira përmbledh një gru p mikroorganizmash,
shumica e të cilave
jetojnë të lira në natyrë ndërsa disa të jer janë patogj
ene për kafshë dhe për
njerëz duke shkaktuar sëmundje e Cila karakterizoh
et me ikter dhe hemoragji.
Morfologjia
Paraqiten si spiroketa të holla, lehtësish
t të harkuara me përmasa 0.1 mikrom
trashësi dhe 10-15 mikrometra gjatësi. Në etar
njërin ose të dy skajet mikrobi ka
$ li të cilat m und të vërehen me mikros
të errët, kop në fushë
Kultivimi
Rriten mirë në kushte aerobe në
te.
gjysmë të ngurt me
io
: -3 mm diametar, ndër
ditë duke arrityr kulmin sa
Leptospirat ë përfitojnë pas
energjing | ok

Neordhin shpejt n Rezistency

së g atë tharja, nx thtësiadhe
€ pishëm a0 jetojnë deri më 1-4 javë. gridijeti,
E acidit ar: Në ujin
ës

Nga leptospirat është izoluarStnjruë ktPurNa antigj

caktuar &leografik nd
ti të: Caktyqpi
odhen SërgTOtipe
ja (SerologjikSJIK aktiv),
akrivy Nën: çdo rajon të
 Patogjeneza e leptospirave
e. Leptospirat shkaktojnë infeksione kryesisht tek kafshët të tilla si brejtësit, qentë,
derrat etj. që janë edhe bartësit natyrorë të tyre, Leptospiral në brejtës përshtaten
mirë, duke qëndruar atje për një periudhë të gjatë pa idëmtuar ata. Shumëzohen në
tubulat e veshkës të brejtësve dhe jashtëqiten në mënyrë të vazhdueshme me anë
të urinës duke ndojtur mjedisin rrethues. Njeriu infejtiohet nga përdorimi i ujit ose
ushqimeve të infektuara me urinën e kafshëve, Leptospirat mund të depërtojnë
nëpërmjet lëkurës dhe mukozës së dëmtuar dhe pas një periudhe inkubimi 1-2
javësh fiflon faza leptospirike e sëmundjes. Gjatë kësaj përiudhe leptospirat
gjenden në gjak e më vonë edhe në organet parenkimatoze si mëlçi, veshkë duke
shkaktuar nekrozë qelizore. Në këtë fazë leptospirat mund të gjendenedhe në
lëngun truroshpinor dhe në sy.

Imuniteti
e Pas kalimit të sëmundjes mbetet një imunitet i qëndrueshëm por ky imunitet është
vetëm për serotipin që ka shkaktuar leptpspirozén gjë që do të thotë se mund të
ndodhë riinfeksion me serotip tjerë.

Diagnoza lahoratorike
s Procedurat diagnostike laboratorike janë në vartësi të fazave të sëmundjes. Në
gjak gjenden vetëm gjatë fazës së parë septicemike dhe shumë rrallë pas ditës së
. Në urinë
tetë. Gjatë kësaj juve ato mund të gjenden edhe në lëngun truroshpinor
ato gjenden gjatë javës së dytë të sëmundjes.
Mikroskopia bëhet me mikroskopim në fushë të errët duke ngjyrosur gjakun me
teknikën e Giemza
çdo
Për diagnozën e Jeptospirave mund të përdorim hemokulturën e cila përsëritet
pas alkalinizimit
ditë gjatë javës së parë dhe të urokulturës e cila bëhet gjithmonë
të urinës.
Inokulimi në kafshë ku bëhet futja e urinës ose serumit të të semuarve.
nese

Provat serologjike: = në
- provat e shoshitjes
prova e fiksimit të komplementit
e

reaksionet makroskopike të aglutinimit

”— prova e hemoglutinacionit
b. prova e vërtetimit (referencës) - Reaksioni i aglutinimit dhe lizës (RAL) përdoret
SI provë vërtetimi sepse është shumë i ndejshëm dhe shum specifik për përcaktimin €
serotipeve të leptospirave. x
¢. Reaksione të tjera — janë përpunuar prova që bazohen në teknik ën €
mund të
radioimunoprovave dhe enzimimonopravave ELISA me anë të të cilave
zbulohen si 19M dhe IgG.

“Në fazat e hershme të sëmundjes mjekimi me penicilinë ose me antibiotikë shë

mund të jetë i efektëshëm. Mjekimi i të sëmuarve në faza e më vonshme është
me sh ka ll ën e dë mt im ev e të organëvë të
rputhje
i ndërlikuar dhe bëhet në pë
weeks ura.
pr
 Ndërtimi antigjenik
Për shkak se mikoplazmat nuk kanë mur qëlizor përcaktori antigjenik i tyre është
njësia membranore proteinike dhe glikolipidi.

Patogjeneza e infeksioneve të shkaktuar nga mykoplazmat

Mikoplazmat rrallë herë gjenden në gjendje të lirë në organizmin e njeriut.
Vetëm shtamet që kanë aftësi për tu përngjitur janë virulente,
Faktorët e tjerë të virulencés së mikoplazmavjanë
e edhe prodhimet përfundimtare
të metabolizmit qelizor siç është peroksidi i hidrogjenit që vepron në mënyrë të
drejtëpërdrejt mbi cipat qëlizore, amoniaku i prodhuar në sasi të mëdha nga
ureaplasma, toksinat bakterore siç është neurotoksina e prodhuar nga M.
neuroliticam dhe enzima të ndryshme që veprojnë mbi membranën e qelizës
strehuese.
Infeksioni me M. pneomoniae përhapet nga njeriu i sëmurë tek i shëndoshi me
rrugë sperklo ajrore. Tri sëmundjet e shkaktuara nga M. pneumoniae janë:
pneamonia atipike - që paraqitet si një sëmundje € lehtë por spektri i saj klinik
mund të luhatet nga një pneumoni asimptomatike në një pneumoni me klinikë të
rëndë. Pas një inkubimi prej 1-3 javësh sëmundja fillon me simptoma të tilla si
temperatura jo shum të lartë, dhibje koke, dobësi, pas 2-4 javësh fillon një kolle ë
thatë, dhibje muskulore, ekzantema makulopapuloze etj.
trakcobronkiti
faringiti
Infeksione të tjera të shkaktuara nga mikoplazma
Mikoplazmat
janë veçuar niga membranat mukoze dhe nga trakti urogjenital,
madje disa prej tyre janë banorë normaj të këtij trakti, sidomos tek femrat, Në
gratë shtatzana bartësia e mikoplazmave në cerviks, në disa raste ka çuar në
korioamnionit, ethet e pas lindjes dhe fëmijë të lindur me peshë të ulët. Nga uretra
€ meshkujve me uretrit jo gonokoksik është veçuar Ureaplazma urealiticum.
Mendojnë se ky infeksion mund të shkaktojë sterilitet tek meshkujt.

— Diagnoza laboratorike e infeksioneve të shkaktuara nga mikoplazma

e NE fzat e herëshme të pneumonisë, trakcobronkitit ose faryngjitit si dhe në
infeksionet
faringeale si
gjenitale, mikoplazmat mund të gjenden në sputum, në sekrecionet
dhe në ato gjenitourinare, prandaj dhe këto shërbejnë si materiale
klinike diagnoze për bërjen e mikroskpisë direkte e prep
preps rateve klinike
- që nuk
kanë8 ndonjëndo vlerë dhe për këtë arsyeopkalo
het
materialeve në kultura speciale të ngurta o se
direkt në kultivimin in ee këtyre
kë
për 3- 10 ditë në kushte me 5% CO2, pjata në bujone speci; imi bë
RC paa Te
vrojtohen me mikroskop me zmadhim të v

ckstraktuara nga mikoplazmal ë kultivuara

Mund të bëhen gjithashtu reaksioni i frenim të
i Soni t frenimit agtutinimi NË
mikoplazmash të udsorbuara në sipërfaqen A mk me antigjenë
ve,
 përdoren edhe provat
për diagnozën serologjike të infeksioneve nga mikoplazmat .
t e mikoplazmave
ELISA në të cilat antigjenet e njohura janë proteina
Epidemiologjia dhe mjekimi
infeksionet nga M. pnevomoniae janë endemike dhe të përhapur në gjithë botën.
Infeksioni transmetohet nëpërmjet sekrecioneve me rrugë sperkloajrore,
Për mjekim përdore tetraciklimat ose eritromicina të cilat edhepse nuk i grënjosi
mikoplazmal përmirësojnë gjendjen klinike të të sëmuarit.

RIKECIET DHE MIKROORGANIZMAT E NGJAJSHME

Rikeciet janë parazitë intraqelizorë të detyrueshëm, me përjashtim të ethes Q, që
transmetohet me anë të aërosoleve, këta mikroorganizma transmetohen nga vektorë
artropodë.

Gjinia Rickettsiae
Janë morfologjikoisht dhe biokimisht të ngjajshëm me bakteret e tjera gram
negativë, Rikëciet janë kokobacile të vogla me-madhësi 0.8mm x 0.3- 0.5 mm.
Shumicae specieve rriten mirë në kultura indore ose në vezë të embrionuara.
Gjinia rikecie ka tre grupe të dallueshme antigjenike që shkaktojnë Ethet e maleve
shkëmbore, tifon dhe tifon e shkurreve. Dy sëmundjet e para përfshijnë
specie
shkaktare, ndërsa e treta vetëm R. tsutsugamushi.

Gjinia Coxiella
Ka vetëm një sppecieeC.C. bumetti,: që është Ls OE ur : a
isht ajror, infekton kafshët barëngrënëse, shumëzohet në
Placentat e tyre dhe eliminohet gjatë lindjes,

Ethet e maleve shkëmbore

Është kryesi
he e p E PETSONAYE që punojnë ose jetojë në zonatendenike.
qe e
ete të mëdha, evë të infektuara, por infektimi ka ndodhur edhenë TT
Rikeciat i
be këpushës hynë në gjak dhe shpërndahen me rrugë
Pëmundja karakterizohet me ethe, dhibje koke, njolla të shpërndara
në mënyrë jo të njëtrajtshme, shpesh nga eks
tremitetet drejt trupit. Vdekshmëria
është afër §%,

Tifo epidemike
Sëmundja e njohur si tifo epidemik
e ose tifua e morrit, karakterizohet
koke, ethe dh € ëkzantemë, që përhapet me dh ibje
n ga trungu drejt ekstremiteteve, Infekton
traktin gastrointestinal të morrit dhe
hyn tek njeriu kur morri defekton gjatë
ushqyerjes. Vetë morri n gordh nga inf
eksioni. Në përhapjen e infeksionit lua
rol mbipopullimi dhe jnë
mungesa e kushteve higjenike.

Tifo murine (endemike)

T. muring e shkaktuar nga R. typhi ka
si vektor pleshtin e miut, prandaj per
Që jetojnë në mjediset me minj janë të rre sonat
zikuar prej saj. Si dhe në tif
epidemike, feçet e antropodit mbartin R. typhi në on
strehuesin human. Ekzantema
është c përhapur zakonisht në trup,
Diagnoza bëhet serologjikisht.
Mikroorganizmi mund të kultiv
vetëm në laboratore shumë të ohet n ga gjaku
special izuar

Diagnoza laboratorike
zbulimi direkt e rikeciozav
€ në indet e të sëmuri
veçimi i rikecieve n 2a indet t
provat serologjike
Ndejshmëria ndaj antibiotikëve
Tetraciklinat, kloramfenikoji dhe fiuo
rokinole
rikecieve. Në ethet Q jepen terapi nel janë aktivë
e kombin in vitro Ndaj
rikecioza, sepse rikecieve y MINgOn murri tar. Penicilinat Nuk p
q eliz ërdorën në
or
,
|
 KLAMIDIET
Klamidiet përbëjnë një grup të madhë bakteresh, parazit të detyruar qelizorë të lidhur
ngusht me bakteret gram negative. Duke u bazuar në përbërjen antigjenike,
inkluzionet brenda qelizore, ndejshmërinë ndaj sulfamideve dhe në infeksionet që ato
shkaktojnë, Klamidiet janë grupuar në dy lloje kryesore: Chlamydia Trachomatis dhe
C. psittaci, megjithëse tani ka raportime edhe për infeksione nga C. pneumonia,

Karakteristikat kryesore të klamidieve janë:

Klamidiet si edhe bakteret I kanë të dyjat acidet nukleike, AND dhe ARN, Ato kanë
murr qelizor të ngjajshëm me atë të baktereve gram negative dhe shumëzohen me
ndarje dyjare.
Klamidiet përmbajnë ribozome, të cilat nuk ndodhen asnjëherë tek viruset dhe kanë
veprimtari metabolike. Ato zotërojnë disa enzima aktivë nga pikpamja metabolike me
anë të cilave mund të zbërthejnë glukozën deri në prodhimin e CO2.

Morfologjia dhe struktura

Klamidiet janë baktere dy formëshe që ndeshen në formën € trupëzës fillestare
(elementare) dhe asaj rjetëzore (reikulare).
Trupëzat filestare janë forma morfologjike të pjekura të klamidieve. Janë baktere
të vogla sferike me përmasa rreth 300 nanometër që bëjnë jetesë jashtë qelizore.
Ato në një farë mënyre janë struktura të përshtatshme për të mbijetuar dhe jo për
tu shumëzuar, prandaj ato mund të durojnë kushtet mjedisore jashtë qelizore.
Trupëzat rjetëzore kanë përmasa rreth 0.5- 1 nm dhe janë forma të bakterit të
ndryshuara edhe fiziologjikisht. Ato gjenden vetëm brenda qelizave strehuese dhe
nuk janë infektuese.
Shqyrtimi i hollësishëm tregon se klamidiet përbëhen nga pothuaj të njëjtat
formacione si edhe bakteret ¢ tjera.

Antigjenét |
a. Antigjenët e grupit që janë të përbashkëta për të gjitha klamidiet kanë natyrë
polisaharidfe dhe janë të qëndrueshme ndaj nxehtësisë.
b. Antigjenët specifike- kanë natyrë proteinike dhe janë kryesisht përbërësit e
membranës së jashtme.

Klasifikimi
e. Klasifikimi i klamidieve bëhet në bazë të vetive të tyre antigjenike, llojit të
inkluizioneve citoplazmatike dhe në mënyrë të veçantë nga fuqia e tyre patogjenë
dhe sëmundjet që ato shkaktojnë.
e Janë pranuar tre specie:
I. Chlamidia trachomatis- prodhon inkluzione brenda citoplazmore të ngjeshura që
përmbajne glikogjen.
2. C. psittaci - kjo specie prodhon inkluzione brenda citoplazmore të shpërndara në
citoplazma që nuk përmbajnë glikogjen dhe është rezistente ndaj sulfamideve.
3.C. pneumonia - paraqitet një sëmundje shumë e rrallë,
 Kultivimi ~ TË
i Da tipe
Të gjitha tipet e klamidieve shumëzohen dhe kultivohen oi
© të verdhës pe
embrionuar e në mënyrë të veçant në gesen kafs hesh të ndryshme.
kultivohen në kultura qelizore dhe në inde
ikë dhe fizikë re
Rezistenca ndaj agjetëve kim
shp ejt ësi nga nxe htë sia në tem p. 60 grade celzius për
Klamidiet shkatérohen me
vite po qe se
10 min humbasin aftësinë infektuese por € ruajnë këtë aftësi për
TE
mbahen në temp -50 dri më -70 grad.
ioterapeutike të cilat pengojnë apo
Janë të ndjejshme ndaj disa supstancave kim
frenojnë shumëzimin e tyre.
ehuesin
Cikli i zhvilimit të klamidieve në str Lin
Kanë pothuaj të njëjtin cikël të shumëzimit.
mea inf ekt ues e kup et nga qej iza str ehu ese dhe ky fenomen quhet fagocitozë.
Gri n klamidiet. Më
ku përngjitë
Qelizat strehuese kanë zona (receptorë) specifike
endocitozës dhe mjedisin brenda
vonë grimea infektuese futet në qelizë nëpërmjet e
fillojnë ciklin
qelizorë rrethohet nga vakuolë. Në vakuolë trapëzat filestare
pëz retikulare dhe i
shumëzimit. Për 9- 10 orëve trupëzat fillestare kthehet në tru
gjithë ky cikël zgjat 24-48 orë.

Manifestimet klinike
trakoma është manifestimi klinik më i rëndësishëm që shaktohet nga serotipat A,
B dhe C i C. trachomatis. Eshtë një infeksion kronik i synt
infeksionet e traktit gjenital — € shkaktojnë serotipet D dhe K dhe shkaktojnë
uretritit, cervicitit, salpingitit dhe sëmundjen inflamatore pelvike tek femrat.
Serotipet L janë shkaktarëtë linfogranuloma dhe shkakton adenit inguinal të
qelbëzuar
C. psittaci — është shkaktarë i infeksioneve të zogjëve dhe tek njerëzit shkaktojnë
infeksione të rrugëve respiratore duke shkaktuar pneumoni fatale.

Diagnoza laboratorike tekni

mikroskopia c drejtëpërdrejt — mund të kryhet me anë të
imunofluoroshencés Kikës të
kultivimi — bëhet në kultura qelizore dhe vezë të embrionuara
serologjia

Në INTEKSIOnEt
infeksionet &¢ § shkakaxtuara nga C, Jin
trach Bie ;
doksiclina teracikling dë më të përdorshme janë
Psiaci përdorim ger kanë tera 8 nË ato të shkaktuara nga C,

Për shkak S€ janë ësmundje që

preki
dhe kujdesen për shpendët infe

47
 me tejçim seksual. Ato
e Jnfeksionet nga C. irachomatis janë kryesisht infeksione
të përhapet edhe tek i
ndeshen në partnerët seksual, por infeksioni mund
posalinduri gjatë aktit të lindjes.
 Epidemiologjia T CELA
që ësht ë një zoo noz ë nga kjo sëm u ndje pre kën shu më Ho kafshësh SI mInJËS,
Pasi im vetëm i infeksionit
t gjethet etj. që edhe paraqiten Si bur
brejtësit e egër, dera
n gjat ë për dor imi t të ujit dhe ush qim eve të ndotura ose gjatë
dhe njerëzit infektohe
kontaktit me ujin dhe lëndë të tjera të ndotura.

GJINIA “BORRELIA”
Borreliat janë mikrobe në formë të përdredhur që bëjnë pjesë në familjen
Treponemataceae dhe janë më të mëdha së treponemat dhe Jeptospirat. Janë gram
negativ dhe ngjyrosen me ngjyrën e anilinës duke marrë ngjyrë të manushaqës në
ngjyriminsipas Giemsa. Mund të kultivohen në disa terene të veçanta si dhe në
vezë të embrionuara në temp. 28-33 shkallë C.
Disa lloje borreliash janë saprofit ndërsa disa të tjera janë jopatogjen. Ndër këto të
fundit më të rëndësishëm janë B. rrecurëntis dhe B. burgdorferi,

| Borrelia recurentis (Obermeveri)

Është shkaktarja e tifos rekurrente që tejçohet tek njeriu nga morrat Pediculus
humans. Sh PË
Paragitet në formen e një spiral të çrregullt me gjërësi 0.3- 0.5 mikrometar dhe
gjatësi 10-30 mikrometar. :
Mund të kultivohen në terrene të lëngëta që përmbajnë gjak, serum ose inde
Ndërtimi antigjenik ndryshon cdhe gjatë ecurisë së një infeksioni me tifo |
rekurente. Pas infeksionit me borrelie, prodhohen në titër të lartë aglutini
antitrupa fiksuese të komplementit dhe antitrupa litike. oy
: Patogjeneza
Morri duke piçkuar, së bashku me

ditë sësëmundja', fillon

së
së dhe pastaj pëbie duke e lënëNgritje të tem dë a 10
5 ditë të ri febrile vazhdon 3-
drobitur,
 Borrelia burdorteri (Lyme)
Është e ngjajshme me borreliat e tjera. Rezervoar infeksioni janë mijntë por mund
L 3

i edhe brejtësit ele tjerë të egër. Tek njerëzi tme anë të pickim
të jenë it e përcjell një
kapushë e vogël të gjinisë ixodes. | |
Infeksioni karakterizohet nga dëmtime unike të quajtura erithema chronicom
migrans ¢ cila fillon me një oërskuqje përrth vendit të pickimit që përhapet në
rethinë duke u shëruar në qendër, Së bashku me skuqjen zhvillohet edhe
temperatura, të dridhura dhe dhembje koke.
Mantfestimet € më vonshme paraqitën si:
arthritit dhe artralgji
manifestime neurologjike me meningjit
mioperiokardit
Diagnostifikimi i sëmundjes bëhet me marrjen e mostrës, vërrejtja e
drejtëpërdrejt, provave biologjike në kafshë, mbjellja në kultura të veçanta dher
diagnostifikimi serologjik.

GJINIA “MIKOPLAZMA”
Emri micoplazma është futur për arësye se ato shpesh herë duken të degëzuara si
mykra (myces- këpurdhë dhe plasma- formë). Mikoplazmat ndodhen pothuaj
kudo dhe ato mund të prekin njerëzit, kafshët dhe bimët. Për njeriun njihen tri
nis dhe Ureaplasma
lloje patogjenbe: Mycoplazma pneumoniae, M. homi
urealyticum.

Morfologjia në
Mikoplazmat janë baktere gram negative të palëvizshme me përmasa prej
300 nanometër, që për arësye të mungesës së murit qelizor ndodhën në i
forma.

Vetitë kulturore E
lanë mikroaerofile (fakultativ aerobë) ndërsa M. pneumoniae është 2679 sintezën
detyruar. Për tu zhvilluar ato kërkojnë terene me sterole të a cae FRE
e membranës, se janë të vetmit mikrobe që e bëjnë këtë sintezë. ppc e
në temp.37 , për 2-4 ditë në mjedise ushqimore të lëngëta TË
pregaditura në fundërinën e mjedisit të lëngët pas centrifugimit Në wc ee
ushqimore të ngurta pas 2-6 ditë inkubimi, vërehen koloni
fg të vogla
:
shihen si forma
e vezëve
mikronë që duken më lehtë me mjetë zmadhuese dhe

Syzë të fërguara,