SALMONELLOZAT

DHE HELMIMET USHQIMORE ME

BAKTERJE TE TJERA

Prof.Dr. H. Ramadani

A. Salmonelozat

Me salmoneloza nenkuptojme ne kuptim te gjer t fjals ,

te gjitha semundjet te shkaktuara me salmonelle , duke
perfshire ketu dhe tifon e zorreve .
Por S. typhi dallohet nga cilsite e saja biologjike dhe
historijatit te saj nga salmonellat tjera , andaj dhe ketu do te
futen vetem ato salmonella qe jane jotifoze apo si quhen ne
literaturn mjeksore salmonelloza n kuptimin e ngusht t
fjals
Salmonelozat jane te shkaktuara nga ato salmonella te
cilat apriori jane parazite te kafeshve dhe te cilat prcillen ke
njerzit prmes ushqimit t llojellojeshem me prejardhje
shtazore dhe ato infeksione jane ne rritje te vazhdueshme
edhe sot e ksaj dite ne ter boten dhe paraqesin nje
promblem te rende shoqeroro-shendetsor ne ter boten
e civilizuar por ato infeksione paraqesin edhe nje problem te
rendesishem edhe n mjeksin klinike te sotshme .

Jane disa faktore pse kto infeksione jan aq te pranishme

dhe paraqesin problem mjeksor :
- Salmonellat jane parazite t shpesht t zorrve ne kafshet
shtepiake, te cilat neve na sherbejne per ushqime te llojellojshme,
dhe ato leht bartn ke njerzit ;
- Prgaditja e ushqimve ne formen industriale dhe pregaditja
masive e gjerave ushqimore ne boten e sotme te civilizuar , te
cilat ushqimore jane te pergaditura nga shume kafshe me metode
pulirim ,pastaj e bejne te mundur leht kontaminimin e ushqimit ;
- Me pastaj transportimi i ushqimeve ne formen e vet nacionale
dhe internacionale , qe mund te jene pikrisht salmonellat ,
- Prdorimi i ushqimit kolektivisht dhe jasht shtpive , si dhe
perdorimi apo konsumimi i ushqimeve te konzervuara etj, ;
- si dhe mnyra e jetess s njerzve , gjithnj jasht shtpive
jane disa nga arsyet e paraqitjes se helmimimeve me ushqim ne
ditet e sotme edhe n ato vende me standard t lart t higjiens

kolektive dhe personale , t cilat vende kan

eradikuar smundjen e tifos s zorrve dhe t
infeksionve tjera t zorrve , prandaj edhe po
paraqesin nje promblem akut shendetsore te
njerezve t civilizuar n trsi .
Andaj edhe nj kontroll ndaj ktyre infeksioneve
me salmonella , nuk sht e mundur t arrihet
prkundr nj bote gjithnj m t civilizuar , bile
me nje metodologji t ngritur mbi pregaditjet e
ushqimve n form masovike , sht duke u rritur
edhe paraqitja e incidencs s salmonellozave .

Etiologjia
Shkaktaret e salmonellozave , salmonellat jane shume te
perhapura ne natyre , ato jane parazite primare te zorreve ne
kafshet shtepijake dhe te tjera si dhe sisore tjere zogjet,dhe te
njerezite . Edhe kafshe te tjera mund te jene te infektuara si :
gjarperinjte , minjte e ndryshem , si dhe llojet e ndryshme te
insekteve dhe mizave .
N baz t strukturs s tyre antigjenike , jane te
klasifikuara n 7 grupe , ndrsa ato pastaj duke u ndar n
tipe dhe lloje jan sot mbi 2ooo tipe t salmonellave .
Shumica e tyre jan t kufizuara ne nje territor apo shtet dhe
bejne karakteristike , por duke u bazuar sot ne transportimin e
ushqimeve ndernacionale dhe te vet kafsheve , e bejne me ma
pak rendesi . Edhe kto jane semundje kozmopolite ,dhe per
ket shume vende dhe shtete jane te perfshira ne perhapjen e
ketyre helmimeve alimentare .

Zgjerimin e salmonellave po e ndihmojne pra dhe

- transportimi I ushqimeve me prejardhje shtazore ,
- ushqimi i ndryshem ,
- pergaditja e mishrave te perziera , atyre me peshqi nga nje
vend ne nje tjeter vend .
Nga qindra tipe salmonella q sot njihen botrisht n vitet t
fundit , kane dominiuar apo jane izoluar :
- S.heidelberg ,
- S.typhi murium ,
- S.enteritidis ,
- S.java ,
- S.abony ,
- S.thompson ,
- S.montevideo ,
- S,parathyphi B ,
- S.win , etj. etj. tipe duke u bazuar ne vendin e zbulimit .

EPIDEMIOLOGJIA
Epidemiologjia e salmonellave eshte e komplikuar dhe se nuk
mund te trajtohet lehte .
Si q u permend , salmoinellet jane parazite primarishte te
zorrve te kafsheve dhe te njerzve , por ato mund te dalin edhe
ne organe limfatike , gjak dhe inde te tjera te strehuesit .
Kryesisht ato eliminohen prmes rrugs s qumshtit t
kafshve , ndrsa n kafshet e tjera edhe n veze ( pulat , rosat
etj. ) .
Rezervoar kryesor sht derri dhe sisort , pastaj minje t
ndryshem dhe kafshe te ngjajshme .Permes tyre infektohen dhe
kafshet e ndryshme , andaj paraqesin parazit te kafsheve te
ndryshme dhe jane te perhapur ne natyre .

Burim i infeksionit per njerzit jane kafshet shtepiake ,te cilat

sherbej per ushqim,por edhe disa kafshe te tjera qe jetojne si
komensiale(minjet),edhe njerzit jane burinm I infeksionit dhe
paraqesin rendesi ne perhapjen e salmonelozave dhe
kontaminimin e ushqimit nga feqet e tyre,pastaj bartja mund te
behet edhe me anen e kontaktit ndermnjet njerzeve te individet e
dobet.
Kafshet shtepiake(lopet,permes mishit dhe qumshtit ) , derri
(permes mishit te kontaminuar) , shpezet ( pulat permes vezeve
dhe mishit te tyre ) , minjet e llojllojshem shtepiak , nepermjet
feqeve dhe urines ) , njeriu ( i semure ose bacilobartes , permes
feqeve-salmoneloza ) , ushqimi i pa perpunuar mire termikisht .
Paraqitja e infeksionit ne tri forma:
1) si Gastroenterit ac. tip infeksioz,
2) si Paratifo e zorreve
3) si gjendje septikemike

Meqense semundjet salmonelloze jane semundje patogjene

per kafshet , e rrall per njeriun , natyrisht qe eshte e nevojshme
nje doze infektive e madhe e shkaktarit , per te shkaktuar
semundjen , qe ne disa raste nevojitet edhe me miliona dhe
miliarda mikroorganizma.
Ky numer kaq i madh me salmonelle mund te gjendet
zakonisht te ushqimet nga kafshet e infektuara , te cilat jane
shumezuar , ose ne ato ushqime te cilat jan kontaminuar
paraprakisht nga kto bakterie .
Prandaj , keto infeksione edhe paraqiten ne forme te
infeksioneve alimentare apo helmime ushqimore akute .

Nder ushqimet me prejardhje shtazore , qe perdoren

ne praktiken e perditshme dhe qe me se lehti percillet
salmonella eshte mishi i derrit , i kafsheve si lopet ,
prodhimet e ndryshme te tyre te llojllojshme , vezet
sidomos ato nga rosat , qumshti dhe produktet e
qumshtit.
Por perveq ushqimeve , keto infeksione mund te
percillen edhe me anen e kontaktit ne forme epidemike ,
si ne : spitale , reparte te femijeve dhe institucione te
tjera , ose dhe me anen e lodrave dhe sendeve te
kontaminuara , neqoftese personat e eksponuar jane me
imunitet te dobesuar .

Patogjeneza dhe simptomatologjia e salmonellozave

Salmonella futet ne organizem nepermjet ingjestionit dhe ato

se pari parazitojn ne zorre , prandaj edhe efekti i pare eshte
pezmatimi i mukozes se zorreve ne traktin gastrointestinal .
Semundja shfaqet si nje : gastritis , gastroenteritis , enteritis ,
kolitis .
Por salmonellozat kan aftesi qe nga trakti digjestiv te kalojne
ne gjak , si dhe ne inde dhe organe te ndryshme , atje te
shumezohen dhe te shkaktojn pezmatime , qe paraqesin
simptomin infektiv te pergjithshem , gjegjesisht t shkaktojne
edhe septicemi me lezione te lokalizuara dhe pezmatime
piogjene ne organe te ndryshme dhe vende te ndryshme te
njeriu .

Prandaj , duke u bazuar ne patogjeneze salmonellozat ndahen

ne tri grupe te semundjeve si :
1) si Gastroenteritis ac ,
2) Sy. Tifoide dhe
3) si Septikemi , me lokalizim te infektit n shum vende t
trupit te njeriut .
Duke u bazuar edhe ne shkaktarin e semundjes , kemi edhe
paraqitjen e ketyre sindromeve , mirpo koheve te fundit edhe qdo
salmonell mund te paraqes sindromet e llojllojshme t cekura
me lart .

Helmimi alimentar i shkaktuar nga salmonella ( Gastroenteritis

ac. ) , eshte i karakterizuar me nje trias te simptomeve ( si dhe
helmimet e tjera alimentare ) si : te vjella , me barkqitje dhe
dhimbje ne stomak .
Inkubacioni i semundjes eshte nga 12-72 ore , zakonisht deri
n 24 ore.
Smundja fillon shpejt me : ethe , temperature , mundime ne
stomak , dhimbje te kokes , mararamendje , me nje lemze te
theksuar , me shqetesim , dhimbje ne stomak , te vjella , barkqitje
profuze , te cilat kan er t rend , ngjyr t verdh ,ndrsa me
von ato behen krejtesisht ujore .
Prveq ketyre simtomeve qe lidhen me infeksionin paraqiten
edhe : etje e madhe , plogeshti , manifestime cerebrale si
shqetesime , pergjumesi , pagjumesi , etj.

Ndersa te format shum t rnda kemi : te vjella te shumta

dhe jashtqitje t panumrta . Paraqitet nje gjendje e rende e
quajtur koler-nostras , e cila karakterizohet me nje dehidrim te
rend deri ne toksikoze , tharje e mukozes se gojes dhe afoni ,
ngerqe e muskujve te kembeve , kolaps , oligo-anuri , etj.
Temperatura shpejt ngritet nga 38 deri ne 40 grad dhe ajo
zakonisht qendron deri ne 2-5 dite . Pas paraqitjes se
temperatures ne tablon klinike dominon dhimbja e stomakut dhe
barkqitja .
Te format mesatare te semundjes kto simptome zgjasin 2-5
dite , ndesa te format e renda semundja mund te zgjat edhe me
jave te tera .
Barkqitja mund te zgjase edhe disa dite pas renjs s
temperatures , qe eshte karakteristike e ketij infeksioni me
salmonella .

Ne disa raste me simptome kolitike , kemi edhe

paraqitjen edhe te jarges dhe gjakut ne jashqitje .
Te femijet e vegjel dhe latantet semundja
manifestohet ne forme te nje ileo-koliti , apo te enteriti
me demtime patologjike ne pjesen terminale te ileumit
dhe kolonit .
Keto simptome jane pasoje e humbjes se lengjeve
permes vjelljeve dhe barkqitjeve , pasoje e infeksionit
apo veprimit toxik te salmonellave . Ndersa nje pjese e
tyre pasoje e demtimit dhe inflamacionit te mukoses
gastroeintestinale .
Per shkak te vjelljes dhe barkqitjes , vjen deri te
humbja e lengjeve - dehidrimi dhe elektroliteve ,
hemokoncentrimi , zvogelimi i volumit te gjakut dhe
kolapsi hemodinamik me iskemi renale .

Pasoje e ketyre eshte :

- dmtimi i funksionit veshkore ,
- oligo-anuria ,
- paraqitja e uremis me mekanizem te retensionit .
Per shkak te vjelljeve dhe barkqitjeve vjen deri te
humbja e klorideve , ndersa si pasoje e infeksionit kemi
prodhimin e shtuar te azotit dhe demtimimin e
albuminave . Prandaj si perfundim vjen deri te
innsufiqienca renale akute e cila eshte shkaktare
kryesore e vdekjes ne rastet e infeksioneve me
salmonella .

Diagnoza e semundjes
Bazohet ne :
- te dhenat klinike ,
- anketen epidemiologjike ,
Ndersa vertetohet ne :
- izolimin e salmonelles ne jashqitje .
Kjo forme e gastroenteritit ac. eshte pasqyra klinike m e
shpeshte q e shkaktojn salmonellet .
Ndr me te shpeshtat jan :
- Salmonella typhi morium ,
- S.cholera suis ,
- S.blockly ,
- S.Enterititis ,
- S.win , etj.

Semundja paraqitet :
- ne forme sporadike ,
- ne forme te infeksioneve shtepiake ,
- ndersa neper institute dhe kolektive te ndryshme ,e
duke u bazuar ne ushqimin kolektiv paraqitet sot me
shum edhe epidemi alimentare .
Eshte e pershkruar ne Suedi , nje epidemi e madhe
me salmonell me 9.000 t smur dhe 90 t vdekur.

Ne dg. diferenciale vjen nje gastroenterit i paraqitur nga

enterotoksina stafilokoksike dhe gastroenteriti i shkaktuar nga
Clostridi perfringens , por ne keto raste ecuria e semundjes eshte
e lehte , semundja zgjat me shkurt dhe temperatura nuk eshte
shum e ngritur.
Gastroenteriti i shkaktuar nga shigellat ( Sh.Flexner dhe
Sh.sonnei ) , paraqiten ne forme grupore dhe ne keto raste do te
kemi edhe raste tipike me sindromen dysenterike .
Sindroma tifoze ( paratiphus abdominalis ) ose salmonelloza
me ethe ,ne princip nuk dallohet shume nga tifoja abdominale ,
por me dallim nga kjo forme klasike e tifos , ecuria e semundjes
me sallmonelloza tjera eshte me e shkurter dhe e lehte , fillimi i
semundjes eshte i shpejtuar , pra inkubacioni eshte shume me i
shkurter se sa te tifoja . Ndersa fillimi i semundjes eshte me i
shpejtuar , e ne disa raste dhe shume i shpejte .

Ne simtomat e semundjes kryesisht dominojne :

- ato katarale , barkeqitjet jane te menjehershme , kemi pra nje
tonsillitis , rhinitis , bronchitis respirator .
Me vone semundja eshte si dhe te tifoja e zorreve , por
temperatura eshte e tipit remitens .Dhe semundja zgjate m
shkurter , ndersa nderlikimet jane minimale dhe te rralla.
Paratihus abdominalis eshte zakonisht e shkaktuar nga
salmonellat , por qe ekskluzivisht jan :
- S.paratyphi A dhe
- S.parathiphi C,
- ndersa primarisht dhe S.parathyphi B parazite i njeriut
Mirpo jo rrall infeksioni mund te shkaktohet dhe nga
salmonella tjera te shumta ( S.blockley , Cholera , Suis , Typhi
murium , etj ) .

SEPTIKEMIA
Me demtime te lokalizuara , neper vende te ndryshme te
organizmit eshte nje semundje e rrall e salmonellave , por se ajo
haset ne kazuistiken mjekesore .
Eshte semundje me e rende se paratipjoja abdominale dhe
ajo e gastroneritit akut . Te kjo gjendje klinike kemi futjen e
detyruar te salmonelleave ne gjak , ndersa keto mikrobe marrin
dhe veqori te kokeve piogjene dhe demtojne inde dhe organet qe
jane te ngjajshme me koket pigjene nga stafilokuku dhe
streptokoku piogjene , si per nga veprimi patogjen ashtu dhe nga
lokalizimi i infeksioneve neper trup .
Ky sindrom paraqitet rrall dhe ne formen sporadike , ne ata
persona te kondicionuar : te moshat e vogla feminore ,dhe rrall
edhe ne te moshuarit .
Ne te posalindurit semundja mund te perhapet edhe ne forme
epidemike neper ente perkatese.

Tabloja klinike
Eshte sikur ajo e sepses , e shaktuar nga bakteriet piogjene ,
- temperatura remitente apo intermitente ,
- ethe ,
- dridhje trupore me djersitje dhe metastaza bakterore neper
organe tjera , duke shaktuar dhe fokuse septike.
Lokalizimi me i shpeshte i ketyre fokuseve septike eshte :
- sistemi i kockave ,
- nyjet e extremitetteve ,
- sistemi respirator ,
- valvulat e zemres ,
- cipat e trunore ,
- pleura ,
- veshket dhe
- vezika felle .

Ne kete sindrom sepikopiemik rendesi ka per tu

cekur dhe te ashtuqujturat salmoneloza sekundare .
Kjo gjendje paraqiten te femijet e vegjel si dhe
personat e moshuar , si dhe te moshat e tjera , tek te
cilet eshte e ulur rezistenca e organizmit nga faktoret jo
infeksioz dhe infeksioz nga trauma , malnutricioni etj.
Gjithashtu kjo semundje takohet dhe te te semurit me
malarie , me disenetri , te njerezit qe vuajn nga diabeti ,
ateroskleroza , endokarditi , neoplazmat malinje etj.
Te keta persona pershkak te ules se rezistences se
organizmit salmonellet kalojn ne gjak dhe organe te
ndryshme dhe shkaktojne ndryshime inflamatore ,
ndersa nga te gjitha salmonellat me se shumti e
shkaktojn : S.tifi morium,S.cholera suis,S.schottmulleri.

Diagnoza e semundjes
Bazohet ne:
- Identifikimin e shkaktarit ne gjak apo fokuset
metastatike ,
- Reaksionin e Vidalit ,
Ndrsa na ndihmon :
- Pasqyra klinike , si dhe
- Anketa epidemiologjike.

Terapia

Bazohet ne :
- Rehidrim dhe
- Diet , duke e plotesuar sasine e lengjeve dhe
elektroliteve, me rruge per orale , apo parenterale .
Chloramphenicoli dhe antimikrobiket e tjere, duke u futur
dhe kinolonet , jane me veprim te mire in vitro ( te format septike
dhe paratifo abdominale , ndersa moshat feminore me pak se 10
vjeq , jo kinolonet . )

Profilaxa
Profilaxa e salmonellozave jo tifoze eshte e shum llojet ,
sherbimi veterinare ne ushqimin me origjine jo shtazore ,ne
produktet ushqimore si masa preventive bejne pjese edhe
paraqitja e semundjes qe te pengohet perhapja e saj ,
bashkepunimi i mire ne mes te sherbimit mjekesor dhe veteriar ne
luftimin e salmonellozave , shiqimi i kafsheve para therjes se tyre ,
pergatitja e tyre ne pike pamje higjienike , niveli i ushqimit ne
vendet ku perpunohet , niveli adekuat i higjienes se personave qe
merren me pergatitjen e ushqimeve , ruajtja e ushqimeve ne
vende adekuate(frigorifera)dhe asgjesimi i insekteve . Rendesi
shum te madhe ka perpunimi i mire i ushqimeve para se ata te
konservohen.

B. Helmimet me ushqim me shkaktar t

tjer bakteror
Edhe disa baktere te tjera nese vijn me ushqim to mund te
shumzohen dhe paraqesin pasqyre klinike te ngjajshme sikurse
salmonellozat e tjera .
Nder bakteret me te shpeshta qe paraqesin infeksion alimentar
jan edhe keto baktere :
1) Shigella flexneri dhe shigella sonnei ,
shkaktaret me te shpesht te disenteris bacilare , nese
gjenden ne ushqim ne nje sasi te madhe , paraqesin apo
shkaktojn nje gastroenterit febril akut , i cili ne pikepamje klinike
eshte veshtire te dallohet nga ai i shkaktuar nga salmonella ,
mirpo , nse semundja paraqitet te nje grup i madh i njerzve
mund t gjenden edhe ndonje i smure me smundjen e
disenteris , prandaj dhe etiologjia e semundjes do te jete e qarte.

2) Streptococcus faececalis ,
nje bakterie e rregullt e zorreve , mund te paraqes nje
helmim ushqimore nese ne ushqimin e konservuar shumezohet
ne permasa te medhaja .
Simptomatologjia e semundjes eshte lehte e pranishme dhe
shoqerohet me : mundime dhe ndonjeher me te vjella , me
ngerqe ne stomak dhe barkqitje , teperatura zakonisht nuk eshte e
ngritur .
Inkubacioni i semundjes paraqitet pas 2-18 oreve , qe nga
konsumimi i ushqimit te kontaminuar dhe semundja kalon
spontanisht pas disa oreve .

Shkaktar te diarreve bakterore jane edhe :

- vibrio parahemolitikus dhe
- bacilus cereus ,si dhe
- helikobacter pilory.
3) Vibrio parahaemolyticus
Eshte shkaktar i gastroenteritit bakteror . Kjo baktere
zakonisht gjendet ne ujin bregdetar ,prandaj edhe ky helmim
alimentar eshte edhe drejtperdrejt ose terthorazi me ujin bregdetar
ose ushqimin apo kontaktin me peshqit bregdetar .
Kemi te bejme me nje infeksion me teper sesa intoxication ,
ndersa semundja fillon pas 12 oresh deri ne 48 ore te konsumimit
te ushqimit te kontaminuar.
Simptom dominant eshte : paraqitja e dhimbje ne stomak dhe
m vone kemi edhe simptome te tjera sikurse barkqitja ,
mundimet , te vjellat . Shum pak shfaqet temperatura .
Ky vibrion eshte i njohur si shkaktari kryesor i helmimeve
ushqimore ne Japoni , pasi qe atje perdoret ushqimi pregatitur
bregdetar me peshqi etj.

Ky vibrion krijon nje enterotoxine dhe paraqet humbje te

lengjeve dhe demton indin . Per pasoj kemi edhe nje sindrom
disenterike .
Jashtqitjet jan ujore , por mund te jen edhe me permasa
mukusi dhe gjak . Peveq kesaj mund te paraqiten dhe ngerqet ne
stomak edhe dhimbjet e kokes .
Vibrioni non-01, jan t ngjajshme me vibriokoleren , por nuk
aglutinohen me antiserumin me 01 . Mund te paraqes nje
simptom sikurse gastroenteriti qe u cek me pare.
4) Bacilus cereus
Ky shkaktar mund te paraqes semundje nese gelltitet ne
sasi te madhe .
Inkubacioni sht rreth 12ore .
Semundja paraqitet me : dhimbje abdominale , temesma dhe
mundime . Temperatura dhe vjellja zakonisht nuk paraqiten .
Semundja zakonisht kalon pr disa or deri n 12 or.

5). Gastroenetritis i shkaktuar nga enterotoxina e stafilokokut

apo siqe njihet ndryshe helmimi toxik me ushqime
Ben pjese ne semundjet me te shpeshta ne kuader te
helmimeve alimentare , se bashku me salmonelloza .
Shaktohet nga nje toksine e prodhuar me pare nga tipi i
stafilokokut e quajtur : enterotokisine stafilokoksike .
Stafilokoku eshte nje parazite i rendomte i nazofaringuit
(mukozes nazofaringjeale ) , i lekures , prandaj mundet leht nga
ketu te vije deri ne materjet ushqimore qe konsumohen . Aty ai
shumzohet me shpejtsi dhe prodhon nje entero-toksine . Meqe
kjo toksine eshte rezistente ndaj temperaturave , i qendron
temperatures se vlimit per 1 ore rreshtazi , nuk do e shkatrroj
edhe nje nxemje e ushqimeve apo ngrohje e leht e tyre .
Tabloja klinike e semundjes : eshte e menihershme dhe eshte
aq karakteristike sa qe ajo mundet dhe klinikisht te njihet . Fillimi
eshte i pernjihershem . Inkubacioni shume i shkurter per 2,5 deri 3
ore ( 1-6 ore ) .

Temperatura nuk eshte e ngritur , ndersa klinika ka te vjella te

shumta .
Ndaj barkqitjeve te semuret ndjehen te lodhur , molisur dhe
ndjehen se kane semundje te rende te bregdetare dhe sikur se
dojne me vdek .por gjendja permirsohet shpejte .
Te gjithe te semuret qe kane ngrn t njjtin ushqim per shkak
te inkubacionit te shkurtr semuren ne te njeten kohe .
Semundja paraqitet ne forme : sporadike dhe grupore , por dhe
ne forme te epidemive te medha , sidomos gjate muajve te veres,
neper qytete si pasoje e konsumimit te ushqimeve te
kontaminuara si te : qyftetve , kolaqave dhe prodhimeve te
ngjashme me kreme dhe emebelsirave , siqe jane akulloret e te
tjera.

6). Gastroenteritis acuta i shkaktuar nga Clostridium perfringens

( Cl.welchii )
Ne kohet e fundit po paraqiten gjithnj e me shpesh raste
sporadike dhe epidemi alimentare me ushiqimet e produkteve te
konzervuara ushqimore , me mishna dhe produkte te ngjajshme ,
qe eshte ngrohur disa dite apo ore me pare para perdorimit .
M s shumti tek femijet dhe personat qe kane perdorur keto
ushqime neper spitale , kantina neper shkolla etj.
Shkaktar i ketyre helmimeve jane: tipi A i Cl. Perfringens , cili
per dallim nga tipi klasik eshte se sporet e tij i qendrojne
temperaturave shume te larta te vlimit , nga 1- 4 ore , ndersa
sporet e gangrenes gazeoze mbyten ne para temperatures se
vlimit .
Ky tip i toksines eshte i perhapur ne natyre dhe gjendet ne 2-5
% e personave te shendoshe , ne jashtqitjet e kafshve dhe ne
ushqime te ngrira ( ne 10 20 % e mostrave )

Inkubacioni te helimimi me klostridum eshte nga 9-24 ore .

Semundja mundet leht t dg. dhe dallohet nga helmimet e
tjera , sepse ka karakteristika te veqanta :
- temperatura eshte rrall e ngritur , ndersa - simtoma dominante
eshte barkqitja dhe dhembje ne stomak , kan dhe nauze .
Simtomatologjia zgjate l2 der 24 ore dhe kalon vetvetiu .
Shkaktari izolohet ne jashqitjet e te semureve edhe deri ne 2
jave pas semundjes n 50 % te jashtqitjeve . Raste me
vdekshmeri jane te rralla edhe at te t moshuarit .
Semundja eshte e shpeshte dhe lajmerohet ne forme :
epidemie dhe sporadike .
Sipas inkubacionit semundja paraqitet si : infeksion ndersa
sipas simptomatologjise ajo i gjason intoksikacionit ( e shkurter
dhe rrjedhje afebrile ) .

Terapia
Eshte:
- Rehidruese ,
- Simptomatike dhe
- Dietale ,
qe sa me pare t bhet plotsimi i lngjve me elektrolite dhe
kriprave, me rrugen :
- perorale ose
- parenterale ( infuzione , me tretje
fizilogjike NaCl 0,9% ,tretje Ringeri , e te ngjajshme . )
Vetem te rastet me shigelloze jepen : antimikrobiket
-kotrimokasoli-bactrim , ose antibiotiket ,

Tabela e klinikes, inkubacionit, e prognozes te toksikoinfeksionet alimentare :

simptomet

salmonellozat Intoksikacioni me enterot. stafikok Toksikoinfekcioni me klostridium

Inkubacioni l2-24 (5-72 ore)

Vjellja

+(++)

Barkqitjet
+++
Temperatura e larte
Dehidrimi
++(+++)
zgjatja e sem. 3-5 dit
intervali
24 ore
i rasteve
Letaliteti
1-2%

2,5-3 ore(l-6 ore)

9-24 ore

++++
+
leht e ngritur
+
5-6 ore
i shkurter
O

++
rrall e ngritur
12 ore
12 ore
O

C. ) Botulizmi
Botulizmi paraqet intoxication alimentar i shkaktuar nga
ekzotoxina ( neurotoxina ) Clostridium botulinum , dhe
karakterizohet me plogeshti extreme dhe lodhje te shpejtuar te
muskularures se lemuar dhe terthorovijore .
Shkaktari i semundjes eshte clostridium botulinum gram+ ,
anaerob , bacil sporogjen , i cili jeton ne natyre , si nje saprofit
dhe prej ketu mund te vij ne ushqime te ndryshme .
Sporet jane shum rezistente ndaj temperatures dhe
nxehtesise , per kete arsye munden ne ushqimet e konservuara
te cilat nuk jan sterilizuar ne menyre adekuate te mbesin ne
jetese , ndersa kushtet anaerobe aty mund te shumezohen ,dhe
te prodhojne toxinen e quajtur exotoxine neurogjene , qe eshte
edhe shkaktari i semundjes .
Por ushqimi mire i pregatitur dhe i zier ne kohezgjatje prej 10
min. mund ta neutralizoj toxinn.

Ekzistojne disa serotipe antigjenike te kesaj bakterie ne

paraqitjen e semundjes . Mirpo tipi A dhe B jan m t shpeshte.
Raste sporadike dhe epidemi te vogla shfaqen ne rastin e
perdorimit te konservave ushqimore ( produktet e mishit , lengjet ,
peme dhe perime ) si dhe ushqimeve te terura ngrira .
Dobesimi dhe lodhja e muskulatures paraqitet per shkak te
veprimit te toxines ne mbaresat nervore te muskujve , duke e
penguar lirimin e Acetilkolines .
Simptomet e semundjes paraqiten pas 12-36 oreve ( ose nga
disa ore deri ne 8 dite ) pas konsumimit te ushqimit te prishur .

Te 1/3 e pacienteve paraqiten simptoma ne formen e nje

gastroenteriti me : mundime , vjellje dhe barkqitje , ndersa te
shumica e te semureve nuk paraqiten fare simtomet
gastrointestinale , por dominon simptomatologjia e dobesise
muskulare , lodhjes se muskujve dhe paralises se muskujve ,
marramendja , dhimbja e kokes , tharja e gjuhes se gojes dhe
opstipacioni .
Shenjat e para jane ne muskulaturen e syve , per shkak te
parezes se akomodimit paraqitet : shiqim jo i qarte ( demtohet
nervi kranial III-IV VI ) pupillat jane midriatike , i semuri eshte me
vetedije , reaksioni ne drite mungon dhe paraqitet ptosa e
kapakeve te syrit , nga pareza e bulbo- motorikes paraqitet
diplopia e ndonjehere bulbuset jane te pa levizshem . Pershkak te
demtimit te muskujve faringeal glltitja dhe te folurit jan te
veshtiresuar , ndersa uji apo ushqimi kthehet permes kavitetit
nazal , shpeshhere mund te paraqitet edhe afonia totale .

Te semuret me paralize faryngeale te muskulatures zakonisht

vdesin . Muskujt mastikator , pastaj muskujt e trupit dhe
extremiteteve , paraqiten po ashtu mjaft te dobesuar.
Keto paraliza zakonisht jan simetrike , ndersa keto demtime
te muskujve jan me shum pasoj e lodhjs s muskulatures
sesa t paralizs , pasi q n fillim t smurt mund ta bejn
levizjen e orientuar .
Reflexet jan t ruajtura , po ashtu dhe sensibiliteti .
Pulsi eshte i shpejtuar .
Kurse vdekja paraqitet per shkak te paralizes se muskulatures
faringeale apo te pneumonive .
Insufiqienca respiratore eshte e pranishme , andaj edhe keta te
semure mbesin ne aparatet respiratore mekanike.

Diagnoza e semundjes
Bazohet ne : - pasqyren klinike dhe
- shenjave klinike karakteristike : midriaza mund
te paraqitet dhe te helmimi me belladone mirpo ketu sensoriumi
eshte i humbur .
Dg. vertetohet me : gjetjen e toxineve ne gjakun e te
semureve, ne testin e neutralizimit ne kavie apo ne minj apo
gjetjen e shkaktarit ne ushqimin e kontaminuar .

Prognoza
Eshte variabile dhe ajo mund te shkoje edhe lart .
Sot mortaliteti te njerzit mbi 60 vjeqare eshte rreth 30 % ,
ndrsa n dg. e shpejt dhe mjekimin e tyre sht rreth 4% .

Terapia
Bazohet ne :
- terapin speciale dhe
- simptomatike .
Duhet sa ma pare te jepet : serumi prevalent qe permban
antitoxinen A ,B dhe E .
Prveq dhenies se serumit , duhet te behet :
- lavazha e stomakut ,
- dhenia e laksativeve dhe
- pastrimi i zorres se trash me ann e klizmave .
Te semuret me probleme me gelltitje behet : traheotomia ,
ndersa te insufiqienca respiratore , ventilimi mekanik ne repartin e
mjekimit intensiv .
Nese eshte porta hyrese e botulizmit plaga e infektuar , ajo
duhet te perpunohet kirurgjikisht .
Ne disa raste preferohet dhnja e Penicilines G 10 deri ne 20
milion / njesi ne dite , ose Metronidazol pr 10 dit rresht .

Profilaxa
Bazohet ne : - prdorimin e drejte te ushqimit dhe
ushqimit te konservuar dhe
- ne hudhjn e te gjitha ushqimeve te
dyshimta .
Zierja e ushqimit per 10 min. e shkateron kt toxine.
Dhenia e serumit personave qe kan perdorur te
njejtin ushqim si te semuret ka nje rndsi shum m t
madhe , sesa prdorimi i tij n mjekimin e smundjs
me simptomet e paraqitura .