Professional Documents
Culture Documents
Esp 5 LM
Esp 5 LM
DEPARTMENT OF EDUCATION
Region IV-A CALABARZON
Division of Laguna
Kagamitan ng
mag-aaral
EDUKASYON SA
PAGPAPAKATAO 5
1
YUNIT I
Pananagutang Pansarili
at Mabuting Kasapi ng
Pamilya
2
Edukasyon sa Pagpapakatao
Kagamitan ng Mag-aaral
Aralin I- Magiging Mapanuri Ako
Unang Markahan
3
4. Naranasan mo nab a na tama ang iyong pagkakaintindi sa balitang iyong narinig o
nabasa? Magbigay ng halimbawa.
5. KungMagandang
ikaw ang bata sa kuwento,
Balita Mapaghamong Balita
susunod ka ba sa paalala ng iyong
kuya ukol sa balita niyang
napakinggan?
Isagawa Natin: Day 2
Gawain I
Sagutin ang mga tanong sa ibaba at kumpletuhin ang pangungusap na nasa loob ng kahon.
Gawin ito sa iyong kuwaderno.
1. Ano-ano ang mga balitang tumatak sa iyong isipan noong nagdaang araw na masasabi
mong Magandang Balita o Mapaghamong Balita?
2. Paano mo nasabi na ang mga ito ay magandang balita o kaya ay mapaghamong balita?
Kung ang mga balita ay tungkol sa mga negatibong bagay, ang gagawin ko
ay _____________________________________________________________
dahil naniniwala ako na _____________________________________________
Gawain II
Mini Presscon
4
1. Dahil alam na ninyo ang mga mapanuring pamamaraan sa pagtuklas ng katotohanan sa
mga balitang napakinggang sa radio, nabasa sa pahayagan, o internet, kaya na ninyong
magplano ng isang pagtatanghal o palabas para maipakita ang inyong natatanging
kakayahan tungkol sa simpleng pagbabalita.
Gawain III
Pagtatanghal
5
1-5 Hindi nasuri nang maayos ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa
pahayagan, o internet.
6-10 Medyo nasuri ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa pahayagan, o
internet.
11-15 Nasuri ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa pahayagan, o internet.
16-20 Nasuri nang buong puso at pag-iisip ang mga balita na narinig sa radio, nabasa
sa pahayagan, o internet.
Tandaan Natin:
Bawat tao ay may kani-kaniyang pananaw ay opinion sa balitang naririnig sa
radio, nababasa sa pahayagan o internet. Ang pagiging mapanuri sa narinig o
nababasa ay nagpapakita lamang ng masusing pag-iisip.
Mapanuri ako
Mapanuri ako sa aking pinakikinggan
Balita ma o sabi-sabi lamang
O anumang pinag-uusapan
Dapat kong suriin at pahalagahan
6
Pagkatao moy babantayog sa katotohanan
Kung tamang impormasyon ang iyong ipahayag
Mapanuri ako sa bawat minute at oras
Dahil iyan ang salamin ng pusong busilak
Halimbawa:
_______________________________
Lagda ng Mag-aaral
Subukin Natin: Day 5
Lagyan ng tsek (/) ang bilang na tumutugon sa mapanuring pag-iisip batay sa
balitang napakinggan radyo, nabasa sa pahayagan, o internet at ekis (x) kung hindi mo
ito nabigayn ng mapanuring pag-iisip. Gawin ito sa iyong sagutang papel.
____________ 1. Naipaliliwanag ko nang maayos at may kumpletong detalye ang balita ukol sa
lindol.
____________ 2. Nababasa ko ang isang balitang tungkol sa ekonomiya ng Pilipinas
____________ 3. Naikokompara ko ang tama at mali sa aking nabasa sa pahayagan o internet.
____________ 4. Naiisa-isa ko ang mga tuntunin sa pakikinig sa radyo.
____________ 5. Naisagawa ko ang sunud-sunod na pamantayan sa pagbabasa ng balita.
7
Binabati kita sa iyong kahusayan. Naipamalas mo ang iyong mapanuring pags-iisip
patuloy mo itong paunlarin. Maaari mo itong ibahagi sa kapwa nang may mapanuring
pag-iisip.
Sapagkat natapos mo nang may pagpapahalaga at may mapanuring pag-iisip ang
araling ito, maaari ka nang tumungo sa susunod na aralin.
Handa ka na!
Aralin 2
Isang malaking bahagi ng ating buhay ang paggamit ng ibat-ibang pinagkukunan ng mga
impormasyon: dyaryo, magasin, radio, telebisyon, pelikula at internet/computer. Isa ring
malaking bahagi ang ginagampanan ng mga ito, lalot higit ang computer para sa pagtuturo sa
mga mag-aaral ng ika-21 siglo. Ito ang mga pangunahin nating pinagkukunan ng ibat-ibang
kaalaman at impormasyong kinakailangan sa ating pang-araw-araw na pamumuhay.Paano
kayo bilang mag-aaral gumamit/gumagamit ng nasabing pinagkukunang impormasyon?
ALAMIN NATIN
8
Sa tulong ng internet isang pindot mo lamang
3. Anu-ano ang mga buting dulot ng mga ito sa atin? Di-mabuting dulot?
9
4. Paano mo masasabi na ikaw ay nagiging mapanuri sa mga balitang naririnig mo sa radyo/
5. Itala ang iyong mga napanood sa telebisyon, pelikula at internet. Paano ito nakaaapekto sa
ISAGAWA NATIN
GAWAIN 1
Isulat sa mga kahon ang mga balitang iyong napakinggan sa radyo at telebisyon o nabasa
Tanong:
1. Anu- ano ang mga balitang napanood, napakinggan at nabasa ang masasabi mong
10
2. Paano mo nasabi na ang mga ito ay maganda o negatibong balita?
Gawain 2
2. Isulat ang mga programang madalas ninyong panoorin sa telebisyon o mga di-malilimutang
pelikula.
3. Masusi itong pag-aralan at isulat kung anong aral (positibong epekto) at Hamon (Masama o
Negatibong epekto).
1.
2.
3.
4.
5.
4. Ang bawat pangkat ay bibigyan ng limang (5) minute para punuan ang mga kolum at tatlong
ISAPUSO NATIN
11
iyong sarili sa paggamit ng mga ito?
Kategorya:
Tanong:
bahagi ng media? Suriin ang sarili batay sa lebel o antas na kinalalagayn. Ipaliwanag.
TANDAAN NATIN
telebisyon at internet o kompyuter sapagkat napapagaan nito ang ating buhay, lalot higit
Sa pamamagitan ng mga ito napapadali ang ating mga Gawain at natutututo rin ang mga
Malaki ang epekto ng media sa atin. Subalit hindi lahat ng ating nababasa at napapanood
pinapanood at pinupuntahang sites sa internet, dahil marami rin sa mga ito ay nagdudulot ng
kaalaman at edukasyon. Ngunit dapat din nating pakaisipin na nararapat lamang na gamitin
natin ito nang tama. Huwag nating hayaan na abusuhin ang ating sarili ng teknolohiya na
12
maaring makapagdulot sa atin ng negatibong epekto kapag hindi ginamit sa tamang paraan.
Maging mapanuri at mapagsiyasat sa mga bagay na nakagugulo dala ng mga ito para na rin
ISABUHAY NATIN
1. Muling basahin ang Tandaan Natin nang may pang-unawa. Ipaliwanag ang ilang
2. Tumayo ang bawat mag-aaral, itaas ang kanang kamay at sabay-sabay na bigkasin ang
Ibat-ibang media at ilang makabagong teknolohiya upang hindi ito magdulot ng masamang
epekto sa aking sarili, lalot higit sa aking pamilya. Ilalayo ko ang aking mga mata sa tukso
modelo ako sa tamang paggamit ng mga impormasyong ito upang maitaguyod ang
_________________________
Lagda
SUBUKIN NATIN
paggamit ng media at internet. HINDI NAKABUBUTI naman kung ito ay nakasasama. Isulat
13
_______ 1. Nakapagsasaliksik sa agham at teknolohiya para sa takdang-aralin.
_______ 4. Napipili ang mga pelikula at programang hatid ay kaalaman at aral sa buhay.
Itong paunlarin.
ang araling ito, maaari ka nang tumungo sa susunod na aralin. Galingan mo pa!
Aralin 3
Alamin Natin
Ano ang maaring mangyari kapag di tayo marunong makinig sa hinaing ng iba?
Alamat ng Keyboard
Noong unang panahon sa mga mundo ng letra at numero, naghahari ang grupo ng mga
numero. Sila ang nagpapatupad ng mga batas, namumuno upang mapaunlad ang kanilang
pamumuhay. Sabi ng grupo ng mga letra, dapat tayo naman ang mamuno sa ating bayan!,
upang magkaroon ng pagbabago at mas mapa-unlad natin ang ating bayan! Lagi na tayong
alipin dito! Dahil dito, naglunsad ng pag-aaklas ang mga grupo ng mga Letra laban sa
pamumuno ng mga numero, Nagkaroon ng digmaan at nagkasira-sira ang pamumuhay nila.
Dahil sa ginawang ito ng mga grupo ng Letra nagalit ang Inang Diwata, maayos naman daw
ang pamumuhay nila noon hanggang sa magkaroon ng di pagkakaunawaan. Pilit na pinag-
aayos ng Inang Diwata ang dalawang grupo, ngunit ayaw pa rin nilang mag-ayos. Sa galit ng
mga Inang Diwata, sinumpa niya ang mga numero at letra na maging keyboard sa ibang
dimension. Sa makabagong panahon at henerasyon ngayon ang keyboard ay ginagamit sa
paaralan, establisyemento at marami pang iba.
14
Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Mula sa mga nakaraang gawain, pagnilayan kung ano ang tumimo sa inyong mga puso.
Isulat ito sa inyong reflection booklet. Gamitin ang sumusunod na tanong bilang gabay:
Tandaan Natin
15
Ang edukasyon ang nagiging daan tungo sa isang matagumpay na hinaharap ng isang
bansa. Kung wala nito, at kung ang mga mamamayan ng isang lipunan ay hindi magkakaroon
ng isang matibay at matatag na pundasyon ng edukasyon, magiging mahirap para sa kanila na
abutin ang pag-unlad. Marapat lamang na maintindihan na ang edukasyon ay siyang
magdadala sa kanila sa kanilang mga inaasam na mga mithiin. Maipapakita ng isang mag-aaral
ang kanyang kawilihin at positibong saloobin sa pag-aaral sa pamamagitan ng pakikinig sa
talakayan, pakiki-isa sa mga gawaing pampaaralan, at kusang loob na pagpasok sa paaralan.
Sa tulong ng mga nabanggit na katangian mas magiging masaya at kanais-nais ang mga
mangyayari sa paaralan.
Ang edukasyon ay kailangan ng ating mga kabataan sapagkat ito ang kanilang magiging
sandata sa buhay sa kanilang kinabukasan. Ang kanilang kabataan ang siyang estado kung
saan nila hinahasa ang kanilang mga kaisipan at damdamin sa mga bagay na kailangan nila sa
kanilang pagtanda. Ang edukasyon ay mahalaga sapagkat ito ang nagiging daan sa isang tao
upang magkaroon ng mga kaalaman tungkol sa kanyang buhay, pagkatao at komunidad na
ginagalawan. Ito ang naghuhubog ng mga kaisipan tungo sa isang matagumpay na mundo na
kailangan ng bawat isa upang lubusang mapakinabangan ang daigdig at malaman ang mga
layunin nito.
Isabuhay Natin
Subukin Natin
16
3. Gumagamit kaba ng magagalang na salita tuwing ikaw ay
nagtatanong sa iyong guro?
4. Dapat bang magpakita ng kawilihan sa pag-aaral?
5. Magbigay ng opinion o ideya tuwing pangkatang Gawain?
Aralin 4
Ano ang nais mo paglaki mo? Ikaw ba ay isang batang nangangarap na maging isang
matagumpay na tao balang araw, may malaking bahay at sariling sasakyan at nalilibot ang ibat-
ibang bahagi ng mundo?
Alamin Natin
17
Mga tanong:
b. Ikaw bilang isang bata, aling larawan ang nais mong maging ikaw?
CROSSROADS
Sagutan ang tanong na nasa loob ng kahon. Isulat ang iyong sagot sa kahon ng INITIAL
na kaalaman.
18
Paggawa ng
proyekto
Paggawa ng takdang
aralin
Pagtuturo sa iba
INITIAL NA KAALAMAN
Takdang Aralin
BAITANG-BAITANG
19
Iguhit ang larawan ng isang keyboard.
20
Isagawa Natin
Gawain 1
Noong unang panahon sa mga mundo ng letra at numero, naghahari ang grupo ng mga
numero. Sila ang nagpapatupad ng mga batas, namumuno upang mapaunlad ang kanilang
pamumuhay. Sabi ng grupo ng mga letra, dapat tayo naman ang mamuno sa ating bayan
upang magkaroon ng pagbabago at mas mapaunlad natin ang ating bayan! Lagi na tayong
alipin dito! Dahil dito, naglunsad ng pag-aaklas ang mga grupo ng mga letra laban sa
pamumuno ng mga numero. Nagkaroon ng digmaan at nagkasira-sira ang pamumuhay nila.
Dahil sa ginawang ito ng mga grupo ng Letra, nagalit ang Inang Diwata, maayos naman daw
ang pamumuhay nila noon hanggang sa magkaroon ng di pagkakaunawaan. Pilit na pinag-
aayos ng Inang Diwata ang dalawang grupo, ngunit ayaw pa rin nilang mag-ayos. Sa galit ng
Inang Diwata, sinumpa niya ang mga numero at letra na maging keyboard. Pinadala ng Inang
21
Diwata ang Keyboard sa ibang dimension. Sa makabagong panahon at henerasyon ngayon,
ang keyboard ay ginagamit sa mga paaralan, establisyemento at marami pang iba.
BUIIN MO AKO
Mga kagamitan:
Panuto:
Gawain 2
Batay sa ibinigay na Takdang Aralin sa unang araw, talakayin ang kahalagahan ng isang
keyboard sa isang mag-aaral.
22
BAITANG-BAITANG
23
Ano ang
kahalagahan ng
paggawa ng
Takdang Aralin?
Gawain 3
Round-Robing
Hatiing muli sa naunang apat na grupo ang klase. Bumuo ng bilog ang bawat
grupo. Lumapit sa guro ang 4 na lider ng bawat grupo at kunin ang mga metacards
na naglalaman ng mga impormasyon tungkol sa keyboard. Gamit ang nagawang
awtput sa unang Gawain, ituturo ng lider sa kamag-aral na kasunod niya ang mga
impormasyon na nasa
Isapuso Natin
24
Sq Za
25
3. Nagbigay ng takdang-aralin ang guro na si Bb. Raga tungkol sa pangangalap ng
impormasyon sa malimit na pagbaha sa lugar nina Margo. Kinakailangan nilang
kausapin ang mga taong may kaugnayan dito. Subalit tinatamad si Margo dahil may
usapan sila ng kanyang mga kaibigan na pupunta sa parke .
5. Inatasan siya ng kanilang guro na turuan ang isa nilang kaklase na nahihirapang
maintindihan ang isang paksa sa Science. Tumalikod siya at bumulong, Bakit ako
ang magtuturo? Hindi naman ako ang guro.at isa pa itohindi nakikinig tapos
magpapaturokainis..
26
Tandaan Natin
Aralin 5
27
May mga pagkakataong ikaw ay hindi nagiging tapat sa mga gawaing ginagawa.
Napipilitang magsinungaling dahil sa takot na mapahiya o mapagalitan ng nakakatanda.
Nangyari na ba sa iyo ang ganito?
Alamin Natin
28
naman nakasalubong ko papasok ng paaralan si Mang Max at agad na kinamusta ang batang
ito. Sabi ko naman medyo dumadalas siya sa pagliban sa klase at doon ko napagalaman na
siya pala ay kasalukuyang namamasukan sa construction upang kumita ng pera at
maipangdagdag sa kanilang pangagastos. Naantig ako sa aking narinig at mas lalo niya pa
akong pinahanga sa mga sumunod na sinabi ni Kuya Max.
Alam mo ba Gng. Anacay lubos akong nagagalak sa batang iyan, noong isang
araw ay umalis ako ng maaga sa site na pinaggagawan ng aking bahay. Kinailangan ko kasing
dumalo sa miting pambarangay na ipinatawag ni Kapitan Kiko Alimagno. Ako ay tiwala sa aking
mga trabahador ngunit noong isang araw ay binalikan ko ang mga naganap sa site gamit ang
CCTV Camera na aking inilagay sa hindi kalayuan. Ako ay nabigla sa aking nasaksihan, noong
araw na ako ay dumalo ng miting mga alas - 4:00 hapon. Sa aking pag - alis pala ay agad ding
nag - alisan ang aking mga manggagawa kahit hindi pa oras ng uwian ng bigla akong may
narinig na boses at nagsabing,mga kasama maaga pa po alas - 5:00 ang ating uwian higit
kumulang isang oras pa po bago tayo maaaring umuwi, ang mahinahon na paliwanag ng bata.
Aba!, akala mo kung sino ka kabago - bago mo ganyan ka. paangil na sagot ng isa. Oo nga
atsaka wala naman si Bossm minsan lang naman ito, dugtong pa ng isa. Bahala po kayo
basta ako ay uuwi ng tama sa oras iyong itinakda ng may - ari, mahinahon ngunit malaman na
pagpapaliwanag ng bata.
Wow! tunay na kahanga - hanga naman talaga siya sa kanyang mga kilos at
gawi. Dapat siya ay kinikilala sa flag ceremony upang tularan pa ng mga batang tulad namin.
Eh Maam sino po ba ang batang ito na dapat naming tularan? makulit na pagtatanong ng
mga mag -aaral ni Gng. Anacay. Dito na ipinagmalaki ng guro sa lahat si Honesto isang batang
matapat at dapat iniidolo ng lahat. Dahil dito ay agad sa mungkahi ng kanyang mga mag - aara
ay agad na ipinatawag ni Gng. Anacay ang mga magulang ni Honesto.
4. Magtala ng mga dahilan kung bakit mahalaga ang pagiging matapat sa ibat -
ibang mga gawaing pampaaralan at sa uri ng paggawa.
Isagawa Natin
Gawain 1
29
Ano ang gagawin mo sa sitwasyong inilahad sa ibaba para maipakita ang pagiging
matapat. Ilahad ang iyong magiging damdamin.
1. Bumili ka ng pagkain sa kantina nang mapansin mong sobra ang sukli na ibinigay sa iyo ng
tindera.
3. Si Romy isang working student, pumasok siya sa paaralan na hindi nakapag -aral ng leksyon
at antok na antok pa dahil kinailangan niyang mag - overtime sa kanyang pinapasukan. Biglang
nagbigay ng pagsusulit ang kanyang guro
Gawain 2
3. Pumili ng isang karanasan gamit ang graphic organize atr iulat ito sa klase.
Karanasa
n
Pagigin
Ikatlong Unang
g
Pagpipili Pagpipili
Matapa
an an
t
Ikalawan
g
Pagpipili
an
30
Isapuso Natin
Gumawa ng Self - Assessment Organizer gamit ang makukualay na papel. Punan ang bawat
kahon ng mga sagot batay sa iyong natutuhan at karanasan.
C. Sinisimulan
Ko
D. Gagawin
B. Kaya Ko
Ko
Pangal
E. Natututo
A. Nalaman Ko an ng Ako
Bata
Mga Gabay:
31
Tandaan Natin
Sa pagiging matapat marami kang maaaring matapakang ibang tao lalot higit
iyong may mga baluktot at maling sistema sa buhay. Hindi bale ng mapahiya at mapagalitan ng
mas nakakatanda huwag lang mabalewala ang ugali ng pagiging isang matapat na indibidwal
sa paaralan man o sa paggawa at saan mang dako pa iyan.
Isabuhay Natin
Subukin Natin
______1. Ikaw ay may proyekto na dapat bayaran sa E.P.P. Agad mo itong sinabi sa iyong
nanay pati ang eksaktong halaga ng naturang halaga nito.
______2. Nalimutan ni Archie na gawin ang kanyang takdang - aralin sa Math. Biglang
nagwasto ng kuwarderno si Bb. Tan, nang tawagin niya si Archie ay sinabi niyang naiwan niya
ang kanyang takdang - aralin sa bahay.
______4. Si Mang Aldo ay nangungupit ng mga labis na kagamitan mula sa opisina na kanyang
pinagtatrabahuhan at agad na ibinebenta sa labas ang mga kagamitang kanyang nakuha sa
mas mababang halaga.
32
______5. May malasakit sa mga gawain sa pabrika si Ruby nakatingin man o hindi ang
kanyang amo sa oras ng trabaho.
Aralin 6
Alamin Natin
Alam u ba na.......
33
1. Ano ang nais iparating ng tula sa mga mambabasa?
2. Bakit mahalaga ang pakikilahok sa mga gawain ng samahan?
3. Ipaliwanag: Tayoy makilahok sa tuwi-tuwina upang di tayo magmistulang tanga.
4. Bakit mahalaga ang paglahok sa pagpaplano ng proyekto ng samahan?
5. Ipaliwanag: Ang pasya ng nakararami ay dapat na laging mamayani.
Isagawa Natin
Gawin 1
Isang proyekto ang gagawin sa inyong paaralan. Itoy isang pagtatanghal upang
kumita ng salaping maitutulong sa mga mahihirap. Magpulong sa isang bahagi ng
inyong silid. Sagutin ang mga tanong sa ibaba.
Rubrics
Pamantayan 3 2 1
Pagsusuri Natukoy ng mga Natukoy ng mga Natukoy ng mga
mag-aaral ang mag-aaral ang mag-aaral ang isa sa
sumusunod: dalawa sa sumusunod:
suliranin, tunguhin, at sumusunod: suliranin, tunguhin, at
maaaring gawin suliranin, tunguhin, at maaaring gawin
upang maaaring gawin upang
makapagdesisyon upang makapagdesisyon
nang tama makapagdesisyon nang tama
nang tama
Desisyon Nakapagbigay ng Nakapagbigay ng Nakapagbigay ng
34
tamang desisyon at tamang desisyon at tamang desisyon
makabuluhang dahil kung bakit ito
dahilan kung bakit ito ang kanilang napag-
ang kanilang pasyahan
napagpasyahan
Ipinakitang Malinaw na naipakita Naipakita ang Hindi naipakita ang
Pagpapahalaga ang pagpapahalagang pagpapahalagang
pagpapahalagang ginamit ng pangkat ginamit ng pangkat
ginamit ng pangkat
Gawain 2
Halimbawa:
Para masuklian ko ang iyong ipinamalas na pakikiisa ay sisikapin ko na unawain at bigyang pansin ang inyong mungkahi.
Nais kong magpasalamat sa ginawa mong pakikiisa sa ating natapos na gawain sa ESP at dahil lahat ng miyembro ng pangkat ay nagkaroon ng pa
35
Isapuso Natin
Makilahok
Halina kayo
Sa ting talakayan
Upang isipay
Magiging buhay
Pumalakpak 1,2,3
II
36
Makiplano
Sa talakayan
Pumalakpak 1,2,3
Tandaan Natin
Sa pagpaplano o pagpapasya
Isabuhay Natin
Halimbawa:
People Power EDSA Revolution
Kasaysayan ng mga Bayani
Pakikipaglaban ng mga Pilipino sa mga dayuhang mananakop
37
Subukin Natin
1. mainit na ang sikat ng araw, subalit oras na ng pagpila para sa seremonya sa Watawat
ng Pilipinas
2. kaunti na lamang ang ulam na paghahatian ninyo ng iyong mga kapatid
3. natanggal ang bubong ng inyong bahay at nabasa ang inyong mga kagamitan
Sa ginawa ninyong pagpupulong, lagyan ng ang iyong ginawa. Sipiin ang sagot sa inyong
kwaderno.
Palagi Di ko ginagawa
ARALIN 7
38
mabuti ba itong dulot sa atin bilang mag-aaral? Makakaapekto ba ito kung mali ang
impormasyon na ating naihahatid sa ating kapuwa?
ALAMIN NATIN
Batang Mapanaliksik
Ang pagbabasa ay komunikasyon, gaya ng panonood sa telebisyon at pakikinig sa radio.
Itoy isang uri ng pakikipagtalastasan.
Ang mga kabutihang dulot ng mga aklat at iba pang mga babasahin ay ang sumusunod.
1. Nagbibigay ng impormasyon sa loob at labas ng bansa.
2. Nagbibigay ng impormasyon sa pagbabadya ng mga sakuna o kalamidad na
maaaring dumating sa bansa.
3. Nagbibigay ng ibat-ibang kuro-kuro o palagay ng mga kilalang manunulat tungkol sa
pang araw-araw na kalagayan ng ekonomiya ng bansa.
4. Nagbibigay ng kaalaman tungkol sa kultura at tradisyon ng bansa.
Ang mga aklat , media ay nagpapalawak n gating kaalaman. Pinagyayaman at pinalalawak
din nito an gating karanasan.
Sanggunian :
Uliran 5, ph 52
39
1. Anong mga Gawain ang nagpapalawak ng isipan at karanasan ng isang tao?
2.. May mga pagkakataon bang hindi ka naniwala mula sa iyong nabasa ? narinig ? O
nakita sa internet ? Bakit?
ISAGAWA
NATIN
GAWAIN 1
Punan ang loob ng hugis ng iyong nabasa sa aklat o pahayagan, napakinggan sa radio, at
napanood sa TV o internet. Paano nakaapekto ang mga ito sa iyong kaisipan at damdamin?
Gawin ito sa iyong kuwaderno.
40
GAWAIN 2
41
Pangkat III Duladulaan
Pangkat IV Debate
Ipakita ang inyong napagkasunduang pagtatanghal o palabas at pagkatapos ay sagutin
ang mga tanong.
1. Ano ang masasabi ninyo tungkol sa isinagawa sa unahan ng bawat pangkat?
2. Naipakita ba ng inyong mga kamag-aral ang lakas ng kanilang loob sa pagtatanghal?
Patunayan.
3. May positibo o negatibo bang epekto sa mga manonood ang balita? Patunayan.
ISAPUSO NATIN
Ano ang nasa isip mo nang pinagsama-sama ang iyong karanasan sa napanood mong
balita (Video Clip). Itala ang mga ito sa kahon A, B, C, D. Sa loob naman ng puso, itala ang
kabutihang dulot ng iyong napanood sa video clip na pumukaw sa iyong damdamin. Gawin ito
sa bond paper.
http://www.rappler.com/nation/politics/elections/2016/live-updates-philippines-presidential-
elections
A.
B.
C.
D.
TANDAAN NATIN
42
Ayon sa website ng Gemm Learning, maraming mabubuting epekto ang pagbabasa.
Sinasabi rito na ang pagbabasa at panonod ay isang importanteng life skill.
Mahihirapan umano sa pag-aaral ang mga batang nagkakaproblema sa pagbabasa Ang
pagbabasa rin daw ay isang mabuting pagi-ehersisyo sa ating utak. Sinasabing
masdemanding ito kumpara sa panonood ng telebisyon o pakikinig sa radyo. Ani Maryanne
Wolf, director ng Center for Reading and Language Research sa Tufts University, sa
pagbabasa at panonod raw ay mas mapipilitan tayong gumawa ng naratibo (narrative) at
mag-imagine. Sa pagbabasa raw kasi, mas may oras tayong mag-isip. Kumbaga maaari
tayong huminto para sa pag-intindi (comprehension) at pagkuha sa tunay na kahulugan at
implikasyon(insight) ng ating binasa. Ang pagbabasa ay nakatutulong din
saconcentration at attention skills.
SUBUKIN NATIN
A. Isulat ang Tama o Mali sa bawat patlang. Ilagay ang sagot sa sagutang papel.
____________1. Ang pagbabasa ng aklat, pahayagan at iba pang mga babasahin
ay mabuting libang
Libangan.
43
____________ 2. Hindi uunlad ang isipan kapag lagging nagbabasa.
___________ _3. Nakatutulong sa kaligtasan ang pagbabasa ng pahayagan at
pakikinig sa radio.
____________ 4. Nakabubuti sa mag-aaral ang maging mapanaliksik.
___________ _5. Ugaliin ang pagbabasa lalot wala ka naming ginagawa.
B. Basahin ang sumusunod na mga sitwasyon. Sagutan ng buong husay ayon sa iyong
pagkaunawa.
1. Ang nakababata mong kapatid ay walang hilig sa pagbabasa. Anong mga hakbang ang
iyong isasagawa upang maging hilig niya ang pagbabasa?
2. Muli, ang iyong kapatid ay kukuha ng board exam. Hindi siya pumasa sa unang
pagsusulit. Nagbigay siya ng sapat na panahon sa pagsasaliksik mula sa pahayagan,
aklat at internet para sa darating na eksamen. Sa palagay mo ba ay papasa sa ngayon
ang iyong kapatid? Bakit at pangatwiranan.
Aralin 9
44
Alamin Natin Unang Araw
Alam mo ba na.......
45
Ang katapatan tuwinay isa puso
Gawain 1
1. Mayroon kang isang kaibigan na may ugaling hindi marunong magsauli ng hiniram na
gamit.Paano mo tutulungang iwasto ang kanyang pag-uugali?
2. Mahalaga saiyo ang pangako.Isang araw ay hiniling mo sa isang kaibigan na
ipagpaalam ka sa iyong guro sapagkat di ka makakapasok sa paaralan.Nangako siya na
gagawin ito.Pag pasok mo ng Lunes ay nagulat ka sapagkat pinagsabihan ka ng inyong
guro dahil sa iyong pagliban.Ano ang iyong gagawin sa pagkukulang ng iyong kaibigan?
3. Napapansin mo ng ilan sa inyong mga kapitbahay ay laging nagsusugal at hindi pansin
ang pag-aalaga ng mga anak.Ikaw ay nasa ikalimang baiting lamang ngayon.Paano mo
sasabihin sa kanila ang iyong obserbasyon?
Gawain 2
46
2. Gumuhit ng isang larawan na nag papakita ng katapatan sa iyong kaibigan o kamag-
aral.Lagyan ito ng salawikain sa ibaba ng larawan at ibahagi sa kamag-aral.
1. Piliin sa bawat puso ang mga gawaing may kaugnayan sa katapatan.Sipiin at kulayan ito
ng pula sa inyong kuwaderno
aralin
asal pagsulat ng takdang
nangongopya
Pagsasabi ng totoo
Pag- awit
pag aaral
47
pagdadasal
2. Paano ninyo maipakikita ang inyong lakas,katatagan, o tibay ng loob sa harap ng
maraming tao?
3. Basahin at talakayin ang Tandaan Natin
Tandaan Natin
Halimbawa;
PALATUNTUNAN
Pambungad na Panalangin
A.
B.
Mensahe ng Punongguro
C.
Pangwakas na Pananalita
Pangwakas na Panalangin
48
3. Pagkatapos ng palabas, itanong sa sarili/pangkat ang:
A. Naging masaya ba ako/kami sa aking/aming ipinakita at ibinahaging
Gawain/talento/kakayahan sa aming palabas?
B. Papaano ko inalis ang kaba sa aking mga ipinakitang talent sa palabas?
49
Ang katatagan at lakas ng loob ay nabigyan ng katuparan sa iyong sarili. Humayo ka at
ipakita ang mga ito gamit ang natutuhan mo sa iyong buhay.
Binabati kita! Handa ka na sa susunod na aralin dahil nasa iyo na ang katatagan upang
labanan ang mga pagsubok sa pag-aaral.
ARALIN 10
ALAMIN NATIN
50
Katapatan sa paggawa ay tunay na mahalaga
Kaysa sa salapi at dangal na nawawasak
Walang lungkot pagsisising madarama
Sa matapat na paggawa sa tuwi-tuwina.
Pag-usapan Natin
1.Anong kabutihang-asal ang nakapaloob sa tula?
2.Bakit mahalaga ang pagiging matapat sa paggawa?Ipaliwanag ang dahilan.
3.Bakit mahalaga sa buhay ng tao ang paggawa?ipaliwanag.
4.kung ikaw ang tinutukoy ng tula susundin mo ba ito?Bakit
5.Kung makakakita ka ng isang taong hindi tapat sa kanyang ginagawa,anong gagawin mo?
ISAGAWA NATIN
Gawain 1
Matapat Di-Matapat
Sagutin ang sumusunod at kompletuhin ang salita na nasa loob ng kahon.gawin ito sa iyong
kwaderno.
1. k
G
51
2.
Nakatakdang Proyekto.
3. P
Gawain 2
1. Dahil alam na ninyo ang matapat na paggawa batay sa mga tinalakay at pinag-aralan natin
kaya na ninyong magplano ng isang pagtatanghal o gumawa ng isang palabas na maipakita
ang inyong,mga natatanging kakayahan sa pagganap.
Lutasin natin
1. Araw ng sabado. Naglilinis ng kanal at kapaligiran ang inyong kapitbahay. Ano ang dapat
mong gawin?
2. Inatasan ng iyong guro ang inyong pangkat na magtanim ng mga halaman sa likod ng inyong
paaralan. Ngunit ang iyong kamag-aaral ay nag lalaro lamang. Ano ang dapat mong gawin?
Gawain 3
Pagtatanghal
3.Pansinin natin ang ikalawang pangkat na nagtanghal tama ba ang kanilang ginawa? Paano
Patunayan.
4.Paano naman ang ginawa ng ikatlong pangkat,nagampanan ba nila ng maayos ang kanilang
bahagi?
Isapuso Natin
52
Ngayon alam mo na ang pagiging matapat sa paggawa.Narito ang talaan ng puntos o score,
saang numero mo ilalagay ang iyong sarili sa pagiging tapat.Gumawa ng star o puso idikit sa
katapat nito.
Tandaan Natin
Akrestika
Isabuhay Natin
Muling bigkasin nang may lakas,sigla,at damdamin ang tula sa alamin natinMatapat na
Paggawa
53
Bumuo ng pangako sa pagiging matapat sa paggawa.Isulat ito sa isang malinis na papel.
_______________________
Lagda ng Mag-aaral
SUBUKIN NATIN
Iguhit ang kung wasto ang isinasaad ng pangungusap at ang kung di wasto.
Ilagay ang sagot sa sagutang papel.
____4. Gagawain ko lamang ang aking proyekto kung nakatingin ang aking guro.
54
YUNIT II
Pakikipagkapwa - Tao
Aralin 11
Alamin Natin
55
1. Tulungan nating maging handa sina Carlo at Carla sa mga sakuna at kalamidad. Ayusin
ang mga letra sa loob ng kahon para makabuo ng salita. Isulat ang iyong sagot sa
sagutang papel.
a.Dollin
b. Ahab
c. Goyba
d. Ugson
e. Namitsu
f. Lidesland
Tumulong sa Kapwa!
Ang pagtulong sa kapwa, lalo na kapag may sakuna o kalamidad ay likas sa mga
Pilipino. Itoy kaasalang Pilipino na minana pa natin sa ating mga ninuno na dapat gawin at
pagyamanin.
56
Hindi natin maiiwasan ang magalit sa kapitbahay o kanayon kung minsan. Ngunit kapag
may sunog, baha o anumang pangyayaring nanganganib ang kanilang kaligtasan, hindi natin
matiis na silay di tulungan at damayan. Naghahandog tayo ng damit, pagkain, at mga gamit sa
nasalanata ng kalamidad.
a. Ibahagi sa mga kabarangay ang anunsyo sa radio kung may parating na bagyo
b. Itawag sa malapit na himpilan ng pulisya kapag may nasaksihan kang krimen, nakawan,
at iba pang malubhang pangyayari.
c. Tumawag ng saklolo kapag may emergency na nagaganap.
1. Anong damdamin ang nararapat maghari sa ating puso para sa ating kapwa?
2. Bakit nararapat magmalasakit tayo sa isat isa?
3. Paano mo ipinakikita ang iyong malasakit sa iyong kapwa?
4. Sino ang dapat nating gawing huwaran ng pagmamalasakit at pagtulong sa kapwa?
5. Ikaw ba ay may malasakit sa iyong kapwa?
6. Paano mo ipinakikita ang pagmamalasakit sa kapwa?
Isagawa Natin
Gawain 1
Fact or Bluff: Lagyan ng / kung fact ang isinasaad ng pangungusap at X kung bluff. Ilagay ang
sagot sa sagutang papel.
57
_____ 3. Laging isaisip at isapuso ang pagmamalasakit sa kapwa.
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Magpagawa ng isang dula-dulaan kung saan ipakikita ang pagbibigay ng kayang tulong para sa
biktima ng kalamidad.
Pangkat 1- Bagyo
Pangkat 2- Baha
Pangkat 3- Sunog
Pangkat 4- Lindol
Isapuso Natin
Sa hugis pusong papel na ibibigay ng guro, isulat ang mga salitang angkop para mabuo
ang ide
58
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Tandaan Natin
59
mahihirap ay hindi nangangahulugang wala na silang maibibigay o maitutulong sa ibang tao at
mga kaibigan. Wala ring taong sobrang yaman na hindi na mangangailangan ng tulong ng iba.
Ang pagiging bukas-palad ay pagbibigay kung ano ang mayroon ka nang bukasl sa
kalooban.
Isabuhay Natin
Bawat pangkat ay bibigyan ng sitwasyon. Isulat kung ano ang maaari mong magawa
bilang katugunan sa bawat sitwasyon.
Pangkat 2- Namatay ang ama ng iyong kamag-aral. Paano mo maipapadama ang iyong
Pangako sa Pagmamalasakit sa Kapwa
pagtulong sa naiwang pamilya?
Nangangako
Pangkat ako na
3- Papauwi kamagiging
na galinghanda akong tumulong
sa paaralan. at maglaan
Nakita mong hirap ng
na panahon
hirap angsaisang
mga taong
matanda nangangailangan
sa pagtawid tulad
sa kalsada. Anong
ang________________,_______________________,
iyong gagawin?
para _______________________.
Pangkat 4- Maraming tao ang nasalanta ng bagyong si Bising. Anu-ano ang maaari
Naniniwala ako na maginging ligtas ako kung ____________________________
mong gawin?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________.
_____________________________
Lagda ng Mag-aaral
Petsa: _______________________
60
Subukin Natin
Pagsusuring pansarili.Lagyan ng kaukulang / ang mga sawi sa ibaba kung itoy ginagawa
palagi, paminsan-minsan,, at di-kailanman. Sipiin ang sagot sa kwaderno.
61
minsan Kailanama
n
1. Tumutulong ba ako sa mga taong biktima
ng sakuna?
Binabati kita dahil natapos mo ang aralin nang matagumpay. Ipagpatuloy mo ang pagbibigay ng
kayang tulong sa nangangailangan at ikaw ay kalulugdan ng Diyos.
LEARNERS MATERIAL
ARALIN 12
62
ALAMIN NATIN
ISAGAWA NATIN
GAWAIN I
1. SURIIN ANG MGA LARAWAN
63
Batang binubully Batang
nagtatrabaho
Mga
sitwasyon na
nararapat
ipagbigay-
alam sa
kinauukulan
64
3. Isulat sa bilog ang sitwasyon na dapat ipagbigay-
alam sa kinauukulan.
GAWAIN 2
ISAPUSO NATIN
Pangkat I - tula
Pangkat II - rhyme
Pangkat III - skit
Pangkat IV - awit
Pangkat V - pagbabalita
65
TANDAAN NATIN
ISABUHAY NATIN
KINAUUKULA
N
(Guro,
ARAW PANGYAYARI
Magulang,
Bgy.
Opisyal/Pulis
LUNES
MARTES
MIYERKOLES
HUWEBES
BIYERNES
SUBUKIN NATIN
66
Mga
sitwasyon na
nararapat
Ipagbigay-
alam
Batiin ang mga bata sa kanilang sa
pakikiisa at pagbibigay ng karagdagang
kaalaman sa araling natutunan.
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
Kagamitan ng Mag-aaaral
Ikalawang Markahan- Aralin 13 -Week 3
Aralin 13
67
Alamin natin
Inay. sasama po ako bukas sa palengke wika ni Andrea. Hay naku anak
wag na, alam mo naman napakasigip sa palengke dahil maraming tao , sagot ni Aling
Rosa.
68
makipaglaro sa mga anak na kasama nito. Pinakitunguhan niya ng maayos ang mga kalaro, at
pinahiram ng kanyang damit ng matapunan ang isang bata ng sorbets sa damit. Masayang
Masaya si Andrea dahil nalaman pa niya na ang ilan sa kanyang mga kalaro ng dayuhan
ay sa kanila magpapalipas ng gabi.
Nagulat si Aling Rosa at Andrea sa anunsiyo ng isang lalaki dahil ang kanila
palang ipinagdiriwang ay ang promosyon sa kompanyang pinagtatrabahuhan ng
kanyang tatay. Masayang-masasaya sila.
1. Sino-sino ang bumubuo ng Pamilya Reyes sa kwento? Ibigay ang kanilang mga
pangalan.
4. Kailangan ba natin pagtawanan ang ibang tao kung may kakaiba man sa kanilang
kilo, hitsura at gawain? Bakit?
8. Kung ikaw si Andrea, ano ang gagawin mo sa mga bisita ninyong dayuhan? At
ano ang mararamdaman mo kung nakakita ka ng mga katutubo?
Isagawa natin
Gawain 1
69
Tunghayan ang larawan. Bigyan ng pansin ang mga nagaganap na eksena sa
larawan. Ano ang iyong magiging diyalogo kung ikaw ang ay isa sa taong nasa
larawan.
A B
C D
Gawain 2
Makilahok sa iyong pangkat. Tumulong upang magawa o mabuo ang gawain ng bawat
pangkat. Maghanda para sa pagtatanghal o pagbabahagi.
70
Pangkat 2- Bumuo ng isang dula-dulaan, pagbabalita, pagkukwento o
pantomina upang maipakita ang paggalang sa pamamagitan ng paggalang
sa natatanging kaugalian/paniniwala ng mga katutubo at dayuhang kakaiba
sa kinagisnan.
Pamantayan 3 2 3
Isapuso natin
71
Iguhit sa patlang ang kung ang pangungusap ay nagpapakita ng paggalang sa mga
katutubo at mga dayuhan at kung hindi. Gawin ito sa inyong kwaderno.
4. Huwag pansinin ang mga anak ng inyong bisita dahil hindi mo maintindihan \
ang kanilang lingguwahe.
Tandaan natin
Ang paggalang sa kapwa at pagtrato na nais nating gawin sa atin ng ibang tao ay
napakahalaga. Sabi nga, kung ano ang nais mong gawin sa iyo ay siya ring gagawin mo sa
iyong kapuwa-tao. Ito ay hindi lamang naipapakita sa salita kundi sa kilos at gawa.
Matuto tayong magbigay-halaga sa mga dayuhan at mga katutubo, dahil khit sino
pa man sila kaisa natin sila. Nararapat lamang na tayo ay matutong gumalang sa bawat isa.
Isabuhay natin
72
Basahin ang sitwasyon at sagutin ito sa harap ng klase ng buong husay.
Subukin natin
______1. May sumasayaw na katutubo sa parke, uuwi na dapat ang ate mo pero
tumigil muna siya at masayang nanood sa ginagawa ng mga katutubo at
nagbigay ng konting tulong.
73
______4. May mga Hapon na pumunta sa inyong paaralan upang magbigay ng
tulong sa kakulangan sa pasilidad. Laking pasasalamat ng inyong
paaralan. Kayang inyong seksyon ay naatasang mag presinta ng sayaw at
awit para sa mga bisita.
______5. Lagi na lang tinutukso ng iba mong mga kaklase ang hitsura ni Rollen.
Dahil siya ay anak ng Negro.
Binabati kita! Luboa mong naunawaan ang napag-aralan natin tungkol sa kahalagahan ng
pagiging magalang sa mga dayuhan at mga katutubo. Maari ka ng tumuloy sa susunod na
aralin.
Aralin 14
Alamin Natin
Basahin at gawin.
2. Kapag narinig ang musika, ipapasa ang iyong papel. Isulat ang
iyong pangalan sa unang tupi.
74
4. Ipapasang muli ang papel kapag tumugtog ang musika at uulitin
ang proseso nang siyam na beses hanggang masulatan ang bawat
tiklop ng papel.
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
Isagawa Natin
Gawain 1
75
Gng. Anacay: Ngayon ang lahat ay nandito upang pagtibayin ang ibat ibang
opinyon ng mga mag aaral tungkol sa maugong na usapin ng K 12 Program. Atin
ng pasimulaan ang DEBATIHAN 2016: ALIN ANG MAS MABISA SA SISTEMA NG
EDUKASYON, K 12 O TRADISYUNAL? IKAW KABATAAN SAAN KA?
Pro: Magandang umaga po sa inyong lahat. Kami po ang grupo na Pro K 12. Bilang
isang mag aaral mahalaga po sa amin ang magkaroon ng isang magandang
pondasyon ng edukasyon at sa aking palagay ito ay makakamtam ko sa ilalaim ng K
12 Program. Ang programang ito ay isang magandang tugon ng gobyerno para sa
makalumang sistema ng edukasyon ng ating bansa.
Anti: Kami naman po ang Anti K 12. Hindi po ako sang ayon sa tinuran ng aking
kamag aral. Bago pa man umusbong ang programang K 12 ay marami ng mga
magagaling na Pilipino ang kinilala sa loob at labas ng ating bansa. Itoy isang
patunay lamang na hindi K 12 ang sagot upang magkaroon ng isang magandang
sistema g edukasyon.
Pro: Ang mga kaganapan na iyan ay noong mga nakakaraang panahon pa. Sa
kasalukuyan, hindi na angkop ang mga istratehiya ng guro sa pagtuturo ng mga
leksyon. Iba na ang interes ng mga mag aaral ngayon. Karamihan sa atin ay
umiikot na ang buhay sa modernong teknolohiya at iyan ang binibigyang pansin sa
programa ng K 12. Isang makabagong pamamaraan ng pagtuturo ng guro gamit
ang teknolohiya na tiyk na pupukaw sa interes ng mga mag aaral na isang
mahalagang sangkap para sa kanilang pagkatuto.
Anti: Hindi ako sang ayon sa ganyang kaisipan. Para saan pa at may guro. Kya nga
sila nandiyan ay para mag isip ng ibat ibang pamamaraanupang mailahad at
maipaunawa ang leksyon sa mga mag aaral. Isa pa hindi lahat ng guro ay may
kasanayan pagdating sa ,odernong teknolohiya. Paano sila makapagsasagawa ng
leksyon kung hindi nila alam ng paggamit ng mga kagamitang multimedia at
marami pang iba.
Pro: Kung ang bata nga nagagawang pag aralan ang mga pagbabagong ito ano pa
kaya ang mga guro. Papaya ba sila na mas magagaling pa ang mga mag aaral
kaysa sa kanila. Siyempre hindi, dahil ngayon bata man o matanda basta ginusto
mo magagawa mo. Ayon nga sa kasabihan, Kapag gusto may paraan, kapag ayaw
maraming dahilan. At para sa akin K 12 ang sagot upang makasabay ang mga
Pilipino sa lahat ng mga pagbabagong nagaganap sa mundo. Dapat ay handa at
armado tayo ng mga kaalaman upang tayoy makilal bilang isang 21 st Century na
mag aaral: matapang, matalino, malikhain at magaling kayang sumabay sa lahat
at ito ay dahil sa K 12 Program.
Anti: Magaling sa iyo na din mismo nanggaling kapag ginusto. Ito ay wala sa mga
mag aaral ngayon ang kagustuhan nilang matuto at mag aral. Kasi kapag ang
isang bagay ay iyong ginusto makukuha at makukua mo ito. Gaya sa pag aaral
76
kung talagang nanaisin ng bata na makatapos tradisyunal man na programa o K
12 siyay makapagtatapos. Nasa disposisyon at pagtitiyaga ito ng mag aaral.
Gng. Anacay: Matapos ninyong maipahayag ang kanya kanya ninyong mga ideya /
opinyon masasabi kong ang dalawa ng pangkat ay matagumpay na nakabuo at
nakapagpahyag ng kanilang mga ideya / opinyon na naayon sa kani kanilang mga
pananaw. Ngunit marapat na inyong tandaan Pro man o Anti yan ay batay sa inyong
opinyon dapat ninyong igalang. Muli ang aking pagbati sa inyong lahat.
3. Sa iyong palagay, ano ang pinagbatayan ng mga mag aaral sa kanilang mga
opinyon n ibinigay hinggil sa naturng usapin? Pagtibayin ang iyong sagot.
4. Kung ikaw ang kalahok sa naturang debate, ano ang marapat mong
gawin upang maiwasan ang conflict sa pagitan ng dalawang pangkat?
Gawain 2
Isapuso Natin
Magpasiya ka!
77
2. Si Kapitan Francisco Alimagno ay nagtatag ng isang ordinansa na
naglalayong lahat ng mga alagang hayop ay hindi na maaaring magpakalat
kalat sa buong barangay ng Sala.
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Subukin Natin
78
______1. Ni Noel ay masaya na walang pasok, subalit si Tony ay hindi dahil ayon sa kanya ay
mawawalan siya ng matutunan. Ayaw sumang ayon ni Noel dail mahilg siyang maglakwatsa.
Pinabayaan na lamang ni Tony si Noel sa kanyang nais.
______2. Nakakita ang magkaibigang Grace at Marian ng pitaka sa may kantina. Binalak ni
Grace na itago na lamang ang pitaka ngunit hindi pumayag si Marian. Dahil ditto ay
magkasamang ipinagbigay alam ng magkaibigan sa opisina ng Lost and Found ang napulot na
pitaka.
______3. Sinabi ni Jose na sila lamang ang mapupunta sa langit kapag namatay, indi pumayag
si Pedro at sinabing sinungaling siya.
______4. Ang mag asawang Lita at Lito ay namimili ng mga kandidato na nais nilang iboto sa
darating na halalan at ditto napagtanto nila na magkaiba pala sila ng mga napipisil na
kandidato. Malugod na tinanggap ng mag asawa ang kanilang mga napagdesisyunan.
______5. Ang magkapatid na Jane at Bea ay nanood ng patimpalak sa plaza. Sa kanilang pag
kritiko, sinabi ni Jane na mas magaling ang unang kalahok. Ngunit hindi pumayg si Bea, ayon
sa kanya ay mas magaling ang ikalawang kalahok. Dahil dito ay nagtalo ang magkapatid.
Aralin 15
Alamin Natin
79
Basahin ang kuwento.
Malasakit
Tubong Cavite ang mag-anak na Micaller. Lubhang napakalayo para sa kanila ang
Kamaynilaan. Apat ang anak nina Aling Ella at Mang Boy. Dalawa na ang naghahanapbuhay
sa apat nilang anak, si Albert at si Kristoffer. Sa Maynila sila namamasukan. Naisip ng mag-
asawa na ipagbili na lamang ang kanilang bahay sa Cavite at sa Maynila na lamang manirahan.
Tumira sila sa isang lugar sa Lungsod ng Quezon. Hindi maganda ang lugar na kinasadlakan
ng mag-anak. Laging may gulo, may sugalan, at madalas na pagtatalo, dahilan upang
magkaroon ng sakitan at minsan pa ay nagiging sanhi ng patayan. Si Ellen, ang bunso sa apat
na magkakapatid at limang taong gulang ang minsang umuwi sa kanilang bahay na puro
kalaswaan ang namumutawi sa labi nito, na hindi nman dating naririnig sa kanya noong silay
nasa Cavite pa. Si Jeric, ang pangatlo sa magkakapatid ay minsam namang nahuli ni Aling Ella
na nangungupit ng P50.00 sa kanilang maliit na tindahan, upang kaipalay malaman lamang ni
Aling Ella na itoy ipinangtataya lamang sa sugal.
Hindi maganda ang nangyayaring ito ang naibulong ni Aling Ella sa sarili. Inalam ni
Aling Ella kung ang suliranin ba niya ay suliranin din ba ng ibang ina sa kanilang lugar. At tama
ang kanyang hinuha.
Naging maganda ang bunga para sa lahat ng aksyong ginawa ni Aling Ella.
80
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
A.
81
B.
C.
82
KAGAMITAN NG MAG- AARAL SA EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 5
Ikalawang Markahan
Aralin 16 Mga Karapatan Mo, Igagalang Ko
ALAMIN NATIN
83
84
Sagutin ang mga tanong :
ISAGAWA
NATIN
GAWAIN 1
Unawain ang bawat sitwasyon. Punan ang Speech Bubble kung paano mo
maipakiktia ang paggalang.
85
Nasa bulwagan kayo ng inyong paaralan, Upang manood ng palatuntunan.
Nagtatalumpati ang inyong punong guro.
GAWAIN 2
Ipangkat ang sariri batay sa kulay na iyong nabunot. Ang kulay pula ang Unang
pangkat, Berde ang kakatawan sa Ikalawang pangkat, Dilaw par sa Ikatlong pangkat at Asul
naman sa Ikaapat na pangkat. Kumuha an glider ng bawat pangkat ng Activity Card. Bashing
mabuti ang nilalaman nito.
86
Ikatlong pangkat Ikaapat na pangkat
Isadula ang Magpamalas
pagpapakita ng ngpaggalang sa
paggalang kapag may karapatan ng ibang tao
nagsasalita habang sa pamamagitan ng
nagkakaroon ng TABLEAU
ISAPUSO NATIN
TIMBANG - TIMBANGIN
Gamit ang
timbangan , ilagay sa kanang bahagi
nito ang bilang ng bagay na nagawa
mo na at gingawa hanggang sa
kasalukuyan. Ilagay naman sa kaliwa
ang mga bagay na hindi mo pa nagagawa.
87
TANDAAN NATIN
ISABUHAY
NATIN
88
SUBUKIN NATIN
Isalat sa patlang kung Opo o Hindi po, Wala po o Meron po ang mga
sumusunod na
pangungusap.
_____4. May karapatan ba ang ibang tao na angkinin ang karapatan ng iba?
Edukasyon sa Pagpapakatao
89
Kagamitan ng Mag-aaral
Aralin 17
Mabuting Kaibigan, Sasamahan ko
Ikalawang Markahan
Mga Tauhan:
-Bong Pagong
-Myong Pagong
-Long Pagong
Tunay ngang sa oaras ng pangangailangan, may taong malalapitan lalo pat kung ikay
pala kaibigan.
Ngunti sa kabila nila, natatangi itong si Bong, isa sa pinakakilalang pagong ng nayon.
Siya ay masayahin ngunit sumpungin, palakaibigan ngunit pili lang at higit sa lahat maparaan
ngunit tamad. Sa kanyang palagay ang lahat ay tama na, na wala na syang ibang kailangan pa-
sa pamilay, kaibigan at mga iba pang nais.
90
Isang araw, Ngok, ngok! Bong Pagong bakit nag-iisa ka? Halika na sumama ka sa may
ilog, manguha tayo ng pagkain wika ni meong. Ngunit ito ay tumanggi. Ngok! Ngok! A siya
sige, may tinatapos pa ako e. susubukan kng sumunod ha, Ngok! sagot ni Bong. Bagamat di
naman ganun kaimportante ang kanyang Gawain, mas pinili parin ni Bong ang magpaiwan. Sa
piling ng mga dahong nananayaw ang hanging bumubulong, ito ay nakakaramdam ng saya.
Ngok! Ngok! Kay ganda ng paligid kay sarp ng ganito wika ni Bong.
Sa kanyang pagmamasid, isa muling grupo ng pagong ang bumati, Kamusta Bong?
Halikat sumama sa may talamps. May bagong tanawin roon, ngok! kanilang wika. A, din a ho,
Kuya Gong Pagong. Sa susunod na lamang. Sagot ni Bong. Sapagkat ganap na kakaiba di
nanghinayang si Bong na makasa ang mga grupo. Ang lahat ng ito ay nalalaman ng kanyang
mga magulang. Sa halos araw-araw nga, lagi itong napapagsabihang makihalubilo. Bagamat
sagot at opo, di parin naisasapuso. Ayon kasi sa kanya, may mga kaibigan naman ako.
Masaya naman ako, kahit nga ilan o kahit pa wala sila ang lagging wika ni Bong Pagong.
Hanggang dumating ang araw ng Pista ng mga Pagong. Dito tampos ang ilang Gawain
na nagdaragdag kaalaman at kakayahan sa mga pagong. May mga laro rin ang ilang
paligsahan. Ngunit karaniwan, saraw ng pista, tulog itong si Bong. Di kasi nya nagugustuhan
ang Gawain ng ilang kaibigan na silatsila rin ang nagpapaligsahan sa ilang laro. Sapagkat sa
kanyang palagay nagsusulot ito ng pag-aaway.
91
na pakiramdam, lubos ang saya ni Bong Pagong. Di man niya masabi, nakadama ito ng tunay
na saya at hisit na saya kesa sa pag-iisa. Nang matapos ang paligsahan, bagamat di nanalo,
higit sa pagkapanalo ang dala ni Bong. Simula kasi nun, maging di nya dati kaibigan dumagdag
pa sa kanyang katuwang. Kanya ring napatunayan na tunay nang sa ganitong samahan at
paligsahan may nabubuong pagkakaibigan.
Gawain 1
1. Iguhit ang masayang mukha kung ang katangian ay ang hinahanap mo sa iyong
kaibigan
a. Mabait
b. Mapagbigay
c. Matulungin
d. Matapat
e. Magalang
Gawain 2
92
Isapuso Natin- Ikatlong Araw
Pagkatapos sumulat ng mga bata, tumawag ng ilang bata upang ipaliwanag sa klase
ang kanilang mga nagging kasagutan.
93
Araling 18
Alamin Natin-
Unang Araw
Isagawa Natin-
94
Ikalawang Araw
Gawain 1
1.
2.
3.
4.
5.
Gawain 2
Pangkatin ang inyong klase sa apat. Bawat pangkat ay magpapakita ng palabas kung paano
isinasagawa ang sumusunod na programa/ palatuntunan/ proyekto sa paaralan. Magsagawa ng
pagpaplano sa loob ng limang minute at ipakita ito sa loob ng 3-5 minuto.
Pangkat 3 Paglalaro
95
Pangkat 4 Paligsahan sa Pag-awit
Gamitin ang pamantayan sa ibaba upang maipakita nang maayos ang gagawin ninyong
palabas.
Pamantayan
Maging mapanuri sa panonood ng palabas ng bawat pangkat sapagkat bawat isa ang magiging
hurado. Bawat isa ay may show-me-board na itataas kung saan nakalagay ang bilang ng bituin.
Isapuso Natin-
Ikatlong Araw
Iguhit ang masayang mukha kung ang pangungusap ay nagpapakita ng pakikiisa sa kapawa
bata at malungkot na mukha naman kung hindi.
________ 3. Pagtulong sa mga gawaing bahay na may ngiti sa mga labi habang ginagawa ito.
96
Tandaan Natin
Marami sa mga gawaing pampaaralan ang nangangailangan ng pakikiisa ng mga bata
upang maging matagumpay ito. Ilan dito ay sa mga paglalaro, paligsahan, pagdiriwang atbp.
Bilang kabahagi at miyembro ng isang grupo o pangkat bawat isa ay may kani-kaniyang
tungkuling dapat gampanan. Mababa man sa tingin ng iba ang tungkuling sa iyo ay napaatang,
gawin ito ng buong puso, may kasiyahan at pakikiisa na hindi naghihintay ng anumang kapalit.
Sa pakikiisa natin sa mga gawaing pampaaralan nararapat nating gawin ito ng bukal sa
ating kalooban at hindi napipilitan lamang. Ang pagpapakita ng tunay na nararamdaman ay
nangangahulugang tapat ka sa iyong sarili gayundn sa iyong kapwa.
Isabuhay Natin-
Ikaapat na Araw
Subukin Natin-
Ikalimang Araw
Isulat ang WASTO kung ang sitwasyon ay nagpapakita nang tamang pagganap at
pakikiisa sa mga programang pampamayanan at DI-WASTO kung hindi. Gawin ito sa inyong
sagutang papel.
_________ 4. Nagsulit si Pedro ng kanyang proyekto na may karumihan dahil kagabi lamang
niya ito nagawa.
97
_________ 5. Buong pamilya nina Mang Cedring ay nagtanim ng mga puno bilang pakikilahok
sa proyekto ng kanilang barangay.
98
YUNIT III
Pagmamahsal sa Bansa
at Pakikibahagi sa
Pandaigdigang
Pagkakaisa
99
Aralin 19.2
PAGKAKAROON NG DISIPLINA
Alam mo ba na
Day 1
Alamin Natin
Pagtulong
Ang pagtulong kung nakagawian
Sa kapway laging binibitiwan
Asahan mot may kagantihan
Ang may kapal sa kaitaasan.
100
Day 2
Isagawa Natin
.
Gawain 1
Isulat kung Tama o Mali ang isinasaad ng pangungusap. Ilagay ang sagot sa sagutang
papel.
Gawain 2
Day 3
Isapuso Natin
101
Day 4
Tandaan Natin
Ang ating buhay ay hindi natin sarili. Ibig ng Diyos na ihandog natin ito sa ating kapwa
sa simpleng pagtulong at pagkalinga sa ating kapwa.Maraming paraan ng pagtulong sa ating
kapwa, karaniwan sa mga ito ay ang pagtugon sa kanilang pangangailang sa panahon ng
kahirapan. Huwag nating kaligtaan ang mga pagkakataong kailangan nila ng ating tulong o
kalinga. Ngunit may mga pagkakataon naman na dapat alam natin kung sino yung mga dapat
nating tulungan sapagkat may ilang tao na umaabuso sa tulong na ibinibigay sa kanila ng
kanilang kapwa.
Isabuhay Natin
Basahin at tapusin ang mga pangungusap. Isulat ang sagot sa inyong sagutang papel.
Subukin Natin
102
Aralin 19.2
Alamin Natin
Bayanihan
103
Para bagang mga langgam ang mga taong iyan
Isagawa Natin
Gawain 1
Unawain ang bawat sitwasyon. Anong tulong ang kailangan mong ibigay para sa sumusnod
na sitwasyon.
104
Gawain 2
Pangkatang Gawain
O F U L W Q C M Z T P Q
T U L U N G A N G S L R
G T J Y O L T A W A T A
S I R T P I T Y P B T W
K W L S A W T A O Q N A
X T T B I T R M G X M G
Z M V H O N N A I Z T G
T E T X T R T D W O X N
Q U E L D X B T A J I A
K U S A N G L O O B M W
F I D O S Z T G N J F A
S A D G T H L X Z Q H K
Isapuso Natin
Ang mga Pilipino ay likas na matulungin. Itoy kaugaliang kanais-nais. Ano ang dapat mong
gawin sa siwtwasyon.
Nasunugan ang iyong kapitbahay, anong tulong ang maaari mong maibigay para sa
kanila?
Tandaan Natin
105
Ang pagtutulungan o bayanihan kahit kailan di dapat alisin sa puso ninuman. Pagkat itoy
daan tungo sa kaunlaran nang buong sambayanan.
Isabuhay Natin
Ano ang dapat mong gawin sa sitwasyon. Anong tulong ang maibibigay mo?
Subukin Natin
Aralin 19.3
106
Ang taong may pagmamahal sa sariling bayan
Alamin Natin
Sagutin:
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
107
Bumuo ng apat na pangkat sa inyong klase. Maghanda ang bawat pangkat ng dula-
dulaang nagpapakita na kung paano pakikiharapan ang mga panauhing dumarating sa
tahanan, paaralan, pamayanan, at bansa.
Isapuso Natin
Sinasamahan ng batak
108
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
1.
H E
2.
R Y N
3.
A G K
4.
U H N
109
Bisita o mga taong galing sa ibang lugar
Subukin Natin
Aralin 20
110
Naipamamalas ang pagkamalikhain sa pagbuo ng sayaw, awit at sining
Alamin Natin
Cariosa
Pag-usapan Natin
Isagawa
Natin
1. Bumuo ng apat na pangkat.
2. Bawat grupo ay pagsasayawin ng Cariosa. Ito ay kukunan nila gamit ang kanilang
kamera o cellphone. Mamarkahan ang mga bata ayon sa rubrics.
3. Pagpepresenta ng mga mag-aaral.
Isapuso
Natin
111
Unang Pangkat - Pagawain ng awit na nagpapakita ng pagpapahalaga sa
kultura ng mga Pilipino maaaring aktuwal na ipakita sa klase.
Tandaan
Natin
Isabuhay
Natin
Gumawa ng talata ukol sa tanong sa ibaba.
Subukin
Natin
Aralin 21
112
Alamin Natin
Isagawa
Natin
Pangkatin ang mga mag-aaral, bawat pangkat ay magpapakta ng pagkamabuting
mamamayang Pilipino sa pamamagitan ng:
Isapuso
Natin
Isapuso
Natin
Isabuhay
Natin
113
Narinig mo sa isang talakayan na maraming Pilipino sa ilag lugar ang di
gumagawa ng mabuti. Bilang kabataan, papaano mo maiaangat ang iyong bansa sa mga
balitang ito na di kalugod-lugod sa pagiging Pilipino.
Subukin
Natin
Lagyan ng masayang mukha kung tama ang isinasaad ng pangungusap at
mukhang malungkot kung hindi.
Aralin 22
114
Ang pagpapasyay may kaakibat na responsibilidad.
Alamin Natin
Siga sa Paaralan
Isang malaking siga ang ginawa sa Ipil Elementary School sa pangunguna ng mga mag-
aaral sa ikalima at ikaanim na baiting. Ito ang kanilang sagot sa kampanya ng paaralan laban
sa paglaganap ng mga babasahin at mga panooring malalaswa. Ang kampanya ay isinagawa
sa pamamagitan ng pagpapadala sa mga klase sa ikaanim at ikalimang baiting ng mga
babasahin na nagtataglay ng malalaswang larawan at lathalain. Ang klaseng nakapagdala ng
pinakamaraming babasahing malaswa ay pinagkalooban ng gantimpalang plake bukod pa sa
parangal na ginanap sa paaralan. Ang kampanya ay tumagal sa loob ng isang buwan. Ang mga
klase sa ikalimang baitang ang nagkamit ng gantimpalang plake, samantalang pinuri rin ang
mga klase sa ikanim na baiting na masigla nilang paglahok sa kampanya.
5. Bilang isang mag-aaral, gagawin din ba ninyo ang ginawa ng mga mag-aaral sa
Isagawa Natin
115
Gawain 1
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Isapuso Natin
116
Gawain 1
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Gawain 1
117
malalaswang gawain.
_____2. Isumbong sa mga awtoridad ang mga nagtitinda ng mga malalaswang panoorin
at babasahin.
_____4. Hindi dapat lumalahok sa mga kampanya laban sa mga malalaswang panoorin
at babasahin.
sunog sa paaralan.
Subukin Natin
Gawain 1
Aralin 23
A. AlaminNatin:
AwitnaKapaligiran
118
Wala ka bang napapansinsaiyongmgakapaligiran?
Kay dumina ng hangin, patinaangmgailognatin.
Refrain 4: bakit di
natinpagisipanangnangyayarisaatingkapaligiranhindinamasamaangpag-unlad kung
hindinakakasira ng kalikasandaratingangpanahonmgaibong gala ay
walanangmadadapuanmasdanmoangmgapunongdati ay kay
tatagngayo'ynamamataydahilsa 'ting kalokohan
Sagutinangtanong:
1. Anoangmensahe ng awit?
2. Anoangbinigyangdiinsaawitin?
3. Bilangbataanoangiyongmagagawa para sakalikasan?
B. IsagawaNatin:
Gawain 1
Sumulat ng isangpangungusapmulasalarawan kung
anoangdapatgawinbilangresponsablengtagapangalaga ng
kapaligiransainyongkuwaderno.
Gawain 2
119
1. Lumahok sa pangkat na sasabihin ng guro. Pumili ng lider. Bawat pangkat ay ilalaan
sa isang bahagi ng paaralan na dapat bigyan ng pansin ukol sa pagmamalasakit sa
kapaligiran at pakikiisa sa mga programang pangkapaligiran.
2. Gamit ang manila paper, gumawa ng plano kung paano ito mapapaganda. Iguhit ito
ng mangyroon ng plant box, mga nakatanim na halamang gulay o namumulaklak at
mga puno. Maglagay rin ng mga karatula ukol sa kalinisan ng kapaligiran.
3. Pipiliin ng guro ang may pinakamaganda ng plano.
C. IsapusoNatin
Kasihannawaako ng PoongMaykapal.
120
TandaanNatin
Angkalikasanangtunaynaatingtahananhindilangangatingbuhaynatinitirhan. Ito ay
dapatlamangpahalagahan, ingatan, at pangalagaan.
Inaasahanangpansarilingdisiplinaupangmagingresponsablengtagapangalaga ng kapaligiran.
Maisalba o maibalikangbuhay ng ilangnaghihingalongbahagi ng kapaligirantulad ng
marurumingilog at mganakakalbongkabundukan. Magingmapanagutan at
mapagmalasakitsakapaligiransapamamagitan ng pakikiisasamgaprogramangpangkapaligiran.
D. IsabuhayNatin
Pangkatang Gawain
E. SubukinNatin
1. Hindi koitinataponsabintana ng
sasakyanangmgabalat ng
pagkainmataposkumainkapagakoynagbib
121
yahe.
2. Tumatakasakosapaglilinis ng
silidaralankapagaraw ng paglilinis ng
akingpangkat.
3. Nakikiisaako at
tumutulongsaprogramangpangkalinisan at
pangkapaligiransaamingpaaralan.
4. Pinupulotkoangmgakalatsapasilyo ng
paaralankahitwalangnaguutossa akin.
5. Pinipitaskoangbulaklaksahalamanan.
ARALIN 24
PagmamalasakitsaKapaligiran
Basahinangtula
122
Nasadidiplinanatinupangkalikasan ay maingatan
Araw-arawangkalinisan at pag-iingatsakapaligiran
Dapatpanatilihinsaisip, sapuso at isagawaang tama
O, kay saya ng lahat, kung may disiplina para sakapaligiran
NARIGILAPAK
1. Buuinangmgatitikupangmakabuo ng salita.
2. Bigyan ng pansinangbawatsalitangnabuo.
3. Ilalahadsaguro at pipiliinangpangkatnanagwagi.
B. IsagawaNatin:
Gawain 1
Tingnanangmgalarawan, angbawatpangkat ay pipili ng larawannapag-uusapan at
ipapaliwanagsaklase.
123
Gawain 2
Anoanggagawinsasumusunod nan a sitwasyon? Pangatwirananangsagot.
1, Narinigmongnangangailanganangiyongtiyuhin ng maramingmagagawangpapel at
angsolusyon dun eh magpuputol ng maramingpunoangiyongama. Anoanggagawinmo?
2.Namamasyal kayo sa may lake ng may Makita kangbatanawalangpakundangansapagtatapon
ng basurasa lake. Anoangiyonggagawin?
3. Nakita moa ng iyongnakakabatangkapatidnanagsisipilyonabukasanggripo ng tubig.
Anoanggagawinmo?
C. IsapusoNatin:
124
TandaanNatin:
D. IsabuhayNatin:
Napakahalaga ng pagigingvigilant lalonasamgamaling Gawain, lalonasaikakasira ng
kapaligiran,
Pangkatang Gawain:
125
1. Bumuo ng limangpangkat. Bawatpangkat ay pipili ng lidernamagpapaliwanag ng
kanilanggagawin. Magpapakitaangbawatpangkat ng skit o palabasuloksasumusunodna
Gawain.
A. SubukinNatin:
Aralin 25
Alamin Natin
126
Gawain 1
1. I S A I P K I I K -
2. N T A R A P A A K -
3. G A P A G L A N G -
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Tukuyin kung ang mga sumusunod na kaisapan na nasa loob ng kahon ay nagpapakita
ng pakikiisa sa programa ng pamahalaan, paggalang sa karapatang pantao at paggalang sa
ideya o opinyon ng iba. Ilagay ito sa tamang kolum.
127
ng Pamahalaan Pantao
Isagawa Natin
Gawain 1
Pangkatang Gawain
Bumuo ng tatlong pangkat at pumili ng lider. Bawat lider ng pangkat ay bubunot ng isasadula.
Isapuso Natin
Gawain 1
1. Nang yayain mo ang kapatid mong maglinis ay sinagot kang Hindi ako boy scout. Ang
paglilinis ay ginagawa lamang ng boy scout.
2. Nakita mo ang iyong kaklase na nagtapon ng balat ng kendi sa parke kahit may
nakasulat sa karatula na BAWAL MAGTAPON NG BASURA DITO.
3. Napansin mong habang nagsasalita ang inyong lider tungkol sa pangkatang gawain ang
ilan sa iyong mga ka grupo ay hindi nakikinig.
4. Titigil sa pag-aaral ang iyong matalik na kaibigan dahil nawalan ng trabaho ang kanyang
mga magulang.
128
5. Hatinggabi na ngunit malakas paring nagpapatugtog ng radyo ang inyong kapitbahay
Tandaan Natin
Aralin 26.1
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
129
Alamin Natin
Alam mo na ba........
Lungsod ng Marikina
Ang kautusang batas na ito ay dapat sundin ng lahat ng tao, matanda o bata para sa
kapayapaan at kaayusan ng Barangay Mabuhay.
130
Sagutin ang sumusunod na tanong:
Isagawa Natin
Gawain 1
Buuin ang talaan sa ibaba. Punan ang puwang ng angkop na mga salita. Isulat ito sa
sagutang papel.
Lungsod ng _________
Barangay _________
Pangalan ________
Tirahan _______
Gulang ________
Kaarawan __________
Gawain 2
Pangkatang Gawain
131
Pangkat 1 - Nagtatag ng Batas ang konseho sa inyong barangay. Halos
kalahating porsyento ng mga kabarangay mo ang ayaw sumunod o
tumupad sa batas. Ano ang iyong gagawing hakbang?
Isapuso Natin
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
132
Magkaroon ng role playing tungkol sa Paglahok sa Pangangampanya sa
Pagpapatupad ng batas pangkalikasan.
Subukin Natin
ARALIN 26.5
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
ALAMIN NATIN
133
Ang bawat isa ay may bahaging dapat gampanan bilang bahagi ng kalikasan.
Linis ko
Babalik sayo
Laganap na ang polusyon, ibat ibang uri nito . Nararapat na ang mgatao ay
magkaroon ng kampanya laban dito.
ISAGAWA NATIN
134
2. Pagsunog ng basura.
3. Tamang pagtatapon ng basura.
4. Paghikayat sa iba na sumali sa kampanya para sa kalikasan.
5. Pag- iwas sa pamahalaan ng gawaing pagsagip ng kalikasan.
Gawain 2
ISAPUSO NATIN
Gawain
Tandaan Natin
SUBUKIN NATIN
135
_______1. Pagpigil ng pagsisiga at pagsusunog ng basura.
ALAMIN
NATIN
136
Day 1
Ang mga alituntunin ay ang mga kauutusang ipinatupad ng isang grupo o pangkat
upang maging maayos ang takbo ng buhay ng mga tao.
Tanong:
ISAGAWA
Day 2 NATIN
Ivideo o Irecord.Makikipanayam sa inyong punung barangay tungkol sa mga alituntuning
ipinatupad sa inyong barangay. Isulat din ang pangalan ng inyong Barangay, Bayan,punung-
barangay at palagdain ito.
BARANGAY: __________________________________________________________
______________________
Lagda ng Punung-Barangay
ISAPUSO 137
NATIN
Day 3
Gumawa ng video clips o short movie tungkol sa pagsunod sa batas. Ipaliwanag ito at ipresent
ito sa klase.
ISABUHAY
NATIN Day 4
Pangkatang Gawain
Kung ikaw ay gagawa ng batas, anong batas ang iyong uunahing gawin at paano ito
ipatutupad.
SUBUKIN Day 5
NATIN
A. Isulat ang SA kung sang-ayon at DSA kung di- sang ayon sa mga sumusunod na
pangungusap.
B. Pagawain ang mga bata ng isang video clips na nagpapakita ng mga paraan ng
pagsunod sa batas.
ARALIN 29
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
138
Alamin Natin
Day 1
Batay sa larawan, anu- ano ang iyong magagawang tulong sa kanila? Anu ano ang mga
Paraan ng pagtulong?
Isagawa Natin
Day 2
Isulat sa paligid ng puso ang uri ng mga taong nais mong tulungan at sa loob nito ay kung
paano mo sila tutulungan.
Isapuso Natin
139
Day 3
Gumawa ng talata.
Isabuhay Natin
Day 4
Subukin Natin
Day 5
Pangkatang Gawain
Ang ikalawang grupo ay gagawa ng video clips o voice record ukol sa mga paraan ng
pagtulong sa bansa at sa daigdig.
140
YUNIT IV
Pananalig at Pagmamahal
sa Diyos; Paninindigan sa
Kabutihan
Aralin 30.3(b)
PAGMAMAHAL SA DIYOS ESPIRITWALIDAD
141
Alam mo ba na
Alamin Natin
Larawan ng Kabutihan
(awit sa tono ng Paru-parong Bukid)
Tayo ay umawit
Sa poon na mabait
Pagkat itoy larawan
Ng taong mabait
Tumulong sa taong
Sa lungkot nalulong
Upang sa atiy
Matuwa ang poon
Sa kapwa ay tumulong-Uy
Sa lahat ng layon-Uy
Sariliy ingatan sa pakikitugon.
Magbigay ng tugon
Sa lahat ay tumugon
Upang pagsasama ay lalong lumaon.
Day 2
142
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Pamantayan 3 2 1
Pagsusuring ginawa Nasuri ng maayos Nasuri ng maayos Nasuri ang
ang sitwasyon at ang sitwasyon at sitwasyon at
naipakita ang naipakita ang naipakita ang
tamang paraan na dapat gawin dapat gawin
dapat gawin
Pagpapahalaga Natukoy at Natukoy at Natukoy ang
naipaliwanag ang naipaliwanag ang pagpapahalaga na
tamang pagpapahalaga na ipinakita sa dula-
pagpapahalaga na ipinakita sa dula- dulaan
ipinakita sa dula- dulaan
dulaan
Kooperasyon Lahat ng 102 miyembro ng 3 miyembro ng
miyembro ng pangkat ay hindi pangkat o higit pa
pangkat ay nakiisa nakiisa sa gawain ay hindi nakiisa sa
sa gawain gawain
Day 3
Isapuso Natin
143
Sa loob ng kahon, iguhit ang mga gawaing makatutulong sa kapwa na ikatutuwa ng
Diyos.Gawin ito sa bondpaper.
Tandaan Natin
Day 4
Isabuhay Natin
__________________ _____________________________________________
__________________ _____________________________________________
Subukin Natin
144
Lagyan ng tsek ang kaukulang kolum. Sippin ang sagot sa kwaderno.
.
Palagi Paminsan- Di Kailanman
minsan
1.Sinusunod ang mga kautusan at
paniniwala n gaming simbahan.
2.Tumutulong sa mga gawaing
pansimbahan
3.Sumasamba at sumasali sa gawaing
pansimbahan
4.Lumiliban sa pagsisimba o pagsamba
Aralin 31
EsP5PD-IVe-i - 15
Pamamaraan:
145
1 Alamin Natin Day 1
2. Ipaproseso ang sagot ng mga mag-aaral gamit ang graphic organizer sa Isabuhay
Natin.
146
_____2. Ang paggalang sa ideya o opinyon ng bawat myembro ng pamilya ay tanda ng
pasasalamat sa Diyos.
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31
Nararapat lamang na pasalamatan natin ang ating Diyos sa patuloy na paggabay Niya sa
atin sa araw-araw.
Alamin Natin
Panginoon ko, maraming salamat po sa lahat ng mga biyayang walang sawang ibinibigay
ninyo sa akin. Pipilitin ko pong gamitin ang mga biyayang natatanggap ko upang makatulong
din po sa ibang kapwa ko nilalang na nangangailangan.
147
Maraming salamat din po sa kalakasan, katalinuhan at kapasyahan. Ito po ang ginagamit
namin sa pagsugba sa mga alon at pagsubok ng buhay.
Amen.
Internet
Isagawa Natin
Gawain 1
148
Sagutin ang sumusunod na tanong batay sa sinuring larawan.
Gawain 2
Sumulat ng mga dahilan na dapat ipagpasalamat ng isang pamilya sa Diyos. Gawin ito sa
iyong kuwaderno.
Isapuso Natin
PANALANGIN
B. Gumawa ng isang simpleng panalangin ng paasalamat sa Diyos.
149
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Punan ng sagot ang graphic organizer tungkol sa mga paraan upang maipakita ang ibat-
ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
Ibat-ibang paraan ng
pagpapakita ng
pasasalamat sa Diyos.
Subukin Natin
150
Isulat ang Tama o Mali sa patlang bago ang bilang.
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31 A
Alamin Natin
1. Ano ano ang mga biyayang handog ng Diyos sa mga bgtang katulad
ninyo?
2. Ano ang pinakamahalagang regalong kaloob sa atin ng Diyos?
3. Paano natin pinahahalagahan ang buhay na bigay ng Diyos?
Isagawa Natin
151
Ang mga mag-aaral ay aawit na tumatalakay sa mga bahagi ng katawan
na dapat pangalagaan upang humaba ang ating buhay.
Batay sa awit ano ano ang mga inaasahang ginagawa ng ibat ibang
bahagi ng katawan?
Gawain 2
152
Isabuhay Natin
Gawain 1
Tandaan
Subukin Natin-
Ayusin ang mga letra sa ibaba upang mabuo ang salita o lipon ng
mga salita na nagsasaad ng tamanag pangangalaga sa ating katawan
2. gkaapin gn sotaw
3. mmaaaphngia
4. gaplliigban
153
Aralin 31 B
Alamin Natin
2. Pagtatanong:
2. Kilala mo ba siya?
154
3. Naniniwala ka ba sa kanya? Patunayan?
Isagawa Natin
Isapuso Natin
Kautusan ay dapat_____________
155
Tandaan
Isabuhay Natin
Subukin Natin
156
3. May usong sapatos ngayon. Lahat ng iyong kabarkada ay
mayroon na. Nagsabi ka sa iyong ina ngunit wala daw kayong
pera.,Ano ang gagawin mo?
Aralin 31.C
Nararapat lamang na pasalamatan natin ang ating Diyos para sa lahat ng biyaya, at patuloy
na paggabay Niya sa atin sa araw-araw.
Alamin Natin
157
Panginoon ko, maraming salamat po sa lahat ng mga biyayang walang sawang ibinibigay
ninyo sa akin. Pipilitin ko pong gamitin ang mga biyayang natatanggap ko upang makatulong
din po sa ibang kapwa ko nilalang na nangangailangan.
Amen.
Internet
158
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Sumulat ng mga dahilan na dapat ipagpasalamat ng isang pamilya sa Diyos. Gawin ito sa
iyong kuwaderno.
Isapuso Natin
159
B. Sumulat ng buong pusong pangako sa pagpapakita ng ibat-ibang paraan ng
pagpapasalamat sa Diyos.
PANALANGIN
160
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Punan ng sagot ang graphic organizer tungkol sa mga paraan upang maipakita ang ibat-
ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
Ibat-ibang paraan ng
pagpapakita ng
pasasalamat sa Diyos.
161
Subukin Natin
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31
Alamin Natin
162
Buuin ang kaisipan sa pamamagitan ng paglalagay ng titik sa kahon sa ibabaw ng bilang.
Gamitin ang alpabetong may katumbas na bilang sa ibaba upang mabuo ang kaisipan. Gawin
ito sa iyong kuwaderno.
A B C D E F G H I J K L M
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
N O P Q R S T U V W X Y Z
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
9 11 9 14 1 12 21 12 21 7 15 4
14 7 4 9 25 15 19 1 14 7
16 1 7 7 1 23 1 14 7
11 1 2 21 20 9 8 1 14
163
1. Ano ang iyong nabuong kaisipan?
2. Sumasang-ayon ka ba sa nabuong kaisipan? Ipaliwanag ang iyong sagot.
3. Magtala ng mga kabutihang gawain mo bilang isang mag-aaral.
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Isapuso Natin
_______________
164
_____________________________
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Pangkatang Gawain
Subukin Natin
165
_____ 5. Paggalang sa opinyon ng iba.
Aralin 31 E
1. Alamin Natin
166
Isagawa Natin
167
5. Kung hindi mo ginagawa ang nararapat mong gawin, ano kaya ang
maaaring maging bunga nito sa iyo sa pakikitungo mo sa kapwa?
Isapuso Natin
Isabuhay Natin
168
Pagpapangkat ng magaaral. Bawat pangkat ay magpapakita ng
role play o maikling dula dulaan na nagpapakita ng
pagpapahalaga sa kapwa.
Pangkat I- Pagtulong sa Matatanda
Pangkat II-Pagtulong sa may Kapansanan
Pangkat III- Pagtulong sa mga Bata
Pangkat IV- Pagtulong sa Barangay
169
Subukin Natin
Aralin 31
Alamin Natin
A B C D E F G H I J K L M
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
N O P Q R S T U V W X Y Z
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
170
9 11 9 14 1 12 21 12 21 7 15 4
14 7 4 9 25 15 19 1 14 7
16 1 7 7 1 23 1 14 7
11 1 2 21 20 9 8 1 14
Isagawa Natin
171
Gawain 1
Gawain 2
Isapuso Natin
_______________
_____________________________
Tandaan Natin
172
Ang pagsunod at paggalang sa nakatatanda, pagrespeto at paggawa ng
kabutihan sa kapwa ay isang magandang gawain para sa kabataang tulad mo.
Ang paggawa ng mabuti ay ikinalulugod ng Diyos. Ito ay isang paraan ng
pagpapakita ng pasasalamat sa Kanya.
Isabuhay Natin
Pangkatang Gawain
Subukin Natin
Aralin 31 E
173
11. Alamin Natin
Isagawa Natin
174
Sa iyong kwaderno sagutin ang mga susmusunod sa pamamagitan ng
paglalagay ng tsek sa angkop na hanay .
Isapuso Natin
175
Isipin ang mga taong nakasalamuha mo na iyong iginalang at
piunahalagahan sa pamamagitan ng pagtulong sa kanila, Sa kabilang
bahagi ng puso isulat ang ginawa mo sa taong binigyan mo ng
pagpapahalaga
Isabuhay Natin
176