Sadraj

1. UVOD .................................................................................................................................... 2

2. INFLACIJA ............................................................................................................................ 3

2.2. KLASINO SHVAANJE INFLACIJE........................................................................ 3

2.3. SUVREMENO SHVAANJE INFLACIJE ................................................................... 3

3. MJERENJE INFLACIJE........................................................................................................ 4

5. VRSTE INFLACIJE .............................................................................................................. 5

5.1. INFLACIJA PREMA JAINI/INTENZITETU ............................................................. 5

5.2. INFLACIJA PREMA UTJECAJU NA CIJENE ............................................................ 6

5.3. INFLACIJA PREMA NAINU NASTANKA .............................................................. 6

5.4. INFLACIJA PREMA STANJU PRIVREDNE AKTIVNOSTI ..................................... 6

6. RAZLOZI I UZROCI INFLACIJE ........................................................................................ 7

6.1. ANTICIPIRANA, NEANTICIPIRANA I INTERCIJSKA INFLACIJA ....................... 7

6.2. INFLACIJA POTRANJE ............................................................................................. 7

6.3. INFLACIJA TROKOVA ILI OKA PONUDE ........................................................... 7

7. UTJECAJ INFLACIJE ........................................................................................................... 8

8. KRATKORONA PHILLIPSOVA KRIVULJA TEORIJA INFLACIJE ......................... 9

9. ANTIINFLACIJSKA POLITIKA ........................................................................................ 10

10. ZAKLJUAK .................................................................................................................... 11

11. POPIS LITERATURE ....................................................................................................... 12

1
1. UVOD
Tematika koju u obraivati u ovom seminarskom radu je inflacija. Inflacija vue
svoje korijene od latinske rijei inflato, iji je doslovni prijevod otei. Zbog svog znaenja,
upotrebljavala se u raznim podrujima kao to su medicina i slino.

Prvi puta javlja se u SAD-u, u vrijeme graanskog rata, a predstavljala je oznaku za

nagli rast cijena i novanog optjecaja. Ona je sloen ekonomski fenomen, koji zbog svoje
nepredvidivosti esto predstavlja probleme ekonomistima. Inflacija ne bira ni vrijeme ni
mjesto gdje e se pojaviti, a ni ekonomsko stanje drave nije uvjet. Ekonomije koriste razne
mjere kako bi se borile s inflacijom.

U ovom radu, obraditi u pojmove inflacije, vrste inflacija, te pojmove, uzroke i mjere
suzbijanja.

2
2. INFLACIJA
Inflacija je porast ope razine cijena u nekoj dravi. Odnosno, ona predstavlja
ekonomsku pojavu kod koje dolazi do pojave vee koliine papirnatog novca u optjecaju nego
to je to zaista potrebno, upravo zbog toga dolazi do smanjenja vrijednosti novca, to za uzrok
ima poveanje cijena robe. Inflacija ometa ekonomski rast i razvoj.

Postoje mnoge teorije i definicije o inflaciji, no sve te teorije proizlaze iz dva osnovna
pristupa:

Klasino (monetaristiko) shvaanje inflacije

Suvremeno shvaanje inflacije

2.2. KLASINO SHVAANJE INFLACIJE

Kod klasinog shvaanja, pojava inflacije definira se kao pad vrijednosti novca kod
pojave vee koliine istog, to dovodi do opeg poveanja cijena roba i usluga. Odnosno,
monetaristi shvaaju inflaciju kao trinu situaciju kod koje postoji prevelika koliina novca,
a nedovoljno roba i usluga.

Monetarsti smatraju da problem nastaje kada se povea koliina novca u optjecaju bez
odgovarajue promjene u ponudi, te da zbog toga cijene rastu. Sa zaustavljanjem poveanja
koliine novca, zaustavlja se i rast cijena.

2.3. SUVREMENO SHVAANJE INFLACIJE

Kod suvremenog shvaanja, postoje novi elementi u samoj definiciji inflacije, uzoraka
i posljedica.

Postoji teza o pojavi inflacije i bez stvarnog poveanja razine cijena. Uzrok inflacije
mogao bi biti i u nekim metodama i politikama koje drava provodi, a tiu se kontrole
novca/cijena, postojanje monopola i ostalo. Prouavaju se sluajevi gdje do inflacije nije
dolo, iako je dolo do poveanja novca, ili pak obrnuto kad je razina cijena narasla, a nije
dolo do znaajnih promjena u optjecaju novca.

To nas dovodi do zakljuka da kod suvremenog shvaanja inflacije sr teorije nije u

poveanju cijena, nego u promjenama izmeu ponude i potranje u situacijama kada potranja
za novcem preraste onu za robama i uslugama, neovisno o tome da li je dolo do poveanja
cijena.

3
3. MJERENJE INFLACIJE
Inflacija se mjeri stopom inflacije koja pokazuje promjenu ope razine cijena, a rauna
se po formuli:

1
= 100
1

IS - stopa inflacije, - nivo cijena tekue godine, 1 - nivo cijena prethodne godine

Za mjerenje moemo i koristiti BDP deflator koji predstavlja omjer nominalnog i

realnog BDP-a. Uz to moemo koristiti i CPI indeks, odnosno indeks potroakih cijena. On
mjeri trokove tipinih roba i usluga koje su potrebne jednom kuanstvu, a to su hrana, voda,
struja, odjea, reije i ostalo.

4. DEFLACIJA

Suprotno od inflacije je deflacija. To je pojava do koje dolazi kada pada opa razina
cijena u nekom gospodarstvu. Kao i za inflaciju, vlada i drava moraju imati spremnu
deflacijsku politiku i intervenirati u sluaju pojave takvog fenomena. Do deflacije dolazi kada
je AS vea od AD. Neki od instrumenata s kojima se utjee na ponudu i potranju su
instrumenti fiskalne i ekspanzivne monetarne politike.

Deflacija ide u korist potroaima upravo zato jer raste vrijednost njihovog novca i
imovine, ali dugorono, ona moe dovesti do rasta nezaposlenosti, gospodarskih kriza i
ostalih nepovoljnih situacija za jednu ekonomiju.

Pokretai inflacije mogu biti i smanjenje poreza ili poveanje produktivnosti zbog
razvoja, ulaganja, istraivanja i novih tehnologija koje olakavaju proizvodnju. Jedino u tom
sluaju ona moe imati pozitivan uinak na ekonomiju i zaposlenost, a u svim ostalima,
ukoliko je deflacija dugotrajna, moe dovesti dravu do kriza, depresija ili stagnacija
gospodarskog razvoja.

Dezinflacija je pad stope inflacije.

4
5. VRSTE INFLACIJE
Inflacija se dijeli na vrste koje moemo podijeliti u odnosu na nekoliko razliitih
kriterija, i to prema:

Jaini/intenzitetu
Utjecaju na cijene
Nainu nastanka
Stanju privredne aktivnosti

5.1. INFLACIJA PREMA JAINI/INTENZITETU

Prema jaini ili intenzitetu, inflaciju moemo podijeliti na puzajuu, srednju,
galopirajuu i hiperinflaciju.

1. PUZAJUA (laka, latentna) za ovu vrstu inflacije specifino je da cijene rastu sporo i
dugorono, u stopama od 2 do 5 posto godinje. Uobiajeni uzroci su prevelika svjetska
proizvodnja plemenitih kovina, porast dravnih vanjskih dugova, porast proraunske
potronje, ekspanzija kredita i sl.

2. SREDNJA (umjerena) specifino je da razina cijena lagano raste, stopa inflacije se kree
izmeu 5 i 15% na godinjoj bazi, ljudi imaju povjerenje u novac i ne oekuju znatnije
promjene cijene i vrijednosti novca, sklapaju se ugovori u domaim valutama zbog tog
vjerovanja. Karakteristina je za razvijene zemlje s dobrom monetarnom politikom.

3. GALOPIRAJUA (jaka) kod ove vrste inflacije, govorimo o dvoznamenkastim i

troznamenkastim stopama rasta, novac brzo gubi vrijednost i ljudi troe vrijeme, ivce i
resurse da bi sauvali vrijednost svoje imovine. Mogui naini na koje se ljudi prilagoavaju
ovoj inflaciji su pretvaranje novca u oblike imovine koji imaju postojanu vrijednost ili u
vrstvu valutu ili prilagodba realnih kamatnih stopa.

4. HIPERINFLACIJA nju mjerimo u petero i vie znamenkastim godinjim stopama. Ona

na ekonomiju djeluje razarajue. Novac u potpunosti gubi na vrijednosti, zajedno s njim i
mehanizam cijena i trita. Ljudi se okreu trampi (robnoj razmjeni). Do nje dolazi najee u
razdobljima rata, socijalnim krizama i ostalim slinim situacijama.

5
5.2. INFLACIJA PREMA UTJECAJU NA CIJENE
Prema utjecaju na cijene inflaciju dijelimo na aktivnu i priguenu.

Aktivna je ona koja ima direktan utjecaj na rast cijena pri samom nastanku. Priguena
se javlja kada su svi proizvodni imbenici iskoriteni te je dosegnuta maksimalna zaposlenost.
Ona u poetku ne djeluje na rast cijena. Priguena inflacija moe biti i sredstvo mjera kontrole
rasta, trokova proizvodnje i ostalih imbenika.

5.3. INFLACIJA PREMA NAINU NASTANKA

Prema nainu nastanka, inflacija moe biti namjerna ili spontana. Namjerna nastaje
kao instrument dravnih tijela zbog preraspodjele dohodaka, smanjenje deficita i slino. Do
nenamjerne dolazi zbog gospodarskog stanja, odnosno ona je odraz gospodarskih
neusklaenosti, poremeaja i loe privrede.

5.4. INFLACIJA PREMA STANJU PRIVREDNE AKTIVNOSTI

Dijeli se na stagflaciju i receflaciju. Stagflacija nastaje kod gospodarstva koje nema
gospodarski rast. Receflacija je istovremena pojava inflacije i recesije.

6
6. RAZLOZI I UZROCI INFLACIJE
Do pojave inflacije mogu dovesti razni uzroci. Neke najvanije u obraditi.

6.1. ANTICIPIRANA, NEANTICIPIRANA I INTERCIJSKA INFLACIJA

Anticipirana ili predvidljiva inflacija je ona kod kojih je poveanje cijena unaprijed
predvidivo te pri niskim stopama ona nema tetne utjecaje na gospodarstvo.

Neatnicipirana ili nepredvidiva je ona koju nije unaprijed mogue predvidjeti te se u

stabilnijim zemljama poput EU smanjila problematika nastanka jer se takve promjene gotovo
i ne mogu desiti.

Inercijska inflacija je ona koja se oekuje i ugrauje se u ugovore i ekonomski ivot

stvara neutralnu ravnoteu koja se moe neko vrijeme odravati. Ostvaruje se dok neki
nepredvieni dogaaj ili ok ne uzrokuje njenu promjenu. Glavne vrste okova su ok
potranje i ok trokova i oni dovode do inflacije potranje i trokova.

6.2. INFLACIJA POTRANJE

Promjena agregatne potranje jedan je od kljunih okova koji mogu dovesti do
inflacije. Inflacija potranje nastaje kada AD raste bre od BDP-a. Dolazi do rasta ope razine
cijena. U takvim situacijama moe se smanjiti nezaposlenost, ali rad postaje sve oskudniji
faktor zbog ega rastu plae i ubrzava se inflacija.

Uzroci inflacije potranje su: fiskalna ekspanzija, poveanje investicija i potronje

stanovnitva, poveanje ponude novca (monetarna ekspanzija).

6.3. INFLACIJA TROKOVA ILI OKA PONUDE

Dugo vremena ekonomisti su uzimali inflaciju potranje kao objanjenje zato dolazi
do inflacije, stvari se mijenjaju poetkom 70-ih kad se svijet suoava s problemom
iznenadnog i snanog rasta cijene energenta (nafte). Rast cijene nafte imao je za posljedicu
porast trokova proizvodnje i rast inflacije uz istovremeni pad BDP-a. Do trokovne inflacije
moe doi, osim rasta cijena sirovina poput nafte, i zbog nominalnih plaa, cijene kapitala.

7
7. UTJECAJ INFLACIJE
Razlikujemo dva osnovna utjecaja (posljedice) inflacije:

Utjecaj na preraspodjelu dohotka i bogatstva

Utjecaj na ekonomsku efikasnost

Utjecaj na preraspodjelu dohotka i bogatstva pojedinci dohotke zarauju na

tritu (plae, rente, kamate, dividende) na temelju rada ili vlasnitva nad proizvodnim
initeljima. Te dohotke poreznom politikom, porezom i transferima preraspodjeljuje drava.
Inflacija djeluje na preraspodjelu dohotka i bogatstva tako to zbog inflacije gube vjerovnici i
primatelji takvih dohodaka, a s druge strane su dunici na dobitku.

Utjecaj na ekonomsku efikasnost mehanizam trita i cijena ima veliku ulogu u

efikasnosti gospodarstva. Ako su cijene stabilne onda su informacije i signali s trita ljudima
razumljivi i ljudi se ponaaju racionalni. Kad se, zbog inflacije, cijene mijenjaju, te
informacije i signali postaju iskrivljeni, relativni odnosi cijena se naruavaju i kao posljedica
toga ljudi esto donose pogrene odluke, to ima za posljedicu neefikasnost.

8
8. KRATKORONA PHILLIPSOVA KRIVULJA TEORIJA INFLACIJE
Alban William Housego "A. W." "Bill" Phillips, (18, studenog 1914. - 4. oujka
1975.) bio je utjecajni novozelandski ekonomist koji najvei dio karijere proveo u Londonskoj
koli ekonomije (engl. "London School of Economics" - LSE). Njegov najpoznatiji doprinos
ekonomiji je Phillipsova krivulja, koju je prvi puta opisao 1958. Godine 1949. osmislio je i
izgradio "MONIAC" analogno hidraulino ekonomsko raunalo.1 Prouavao je duge
vremenske serije podataka o rastu plaa, cijena, inflacije i nezaposlenosti u Velikoj Britaniji.
Uoio je postojanje veze izmeu kretanja cijena, odnosno inflacije i nezaposlenosti. Ta veza
je obrnutoproporcionalna, a moemo ju prikazati Phillipsovom krivuljom.

7
Phillipsova
Inflacija krivulja 6 Godinji rast plaa
(% na godinu) (% na godinu)
5

2
0 1 2 3 4 5 6 7

Stopa nezaposlenosti (%)

Slika 1 Phillipsova krivulja

Veza izmeu inflacije i nezaposlenosti je obrnuto proporcionalna. Kad je niska

nezaposlenost, visoka je inflacija i visoka stopa rasta plaa. Suprotno, kada je nezaposlenost
visoka, stopa inflacije je niska, a i stopa rasta plaa.

1
https://hr.wikipedia.org/wiki/Alban_W._Phillips

9
9. ANTIINFLACIJSKA POLITIKA
To je skup mjera kojima vlada neke drave nastoji suzbiti inflaciju. Mjere ovise o vrsti
i nastanku inflacije. U borbi protiv inflacije koriste se instrumenti monetarne,
vanjskotrgovinske, fiskalne i politike deviznog teaja.

Neke mjere su:

Mjere monetarno-kreditne politike

Mjere fiskalne politike
Usmjeravanje investicija
Politika dohotka
Politika administrativne kontrole cijena

Svaka od tih politika ima svoje mane i vrline. Cilj ovih politika je postii gospodarsku
stabilnost, smanjiti nezaposlenost te ostvariti stabilnost cijena uz otvorenu ekonomiju i trite.

10
10. ZAKLJUAK
Inflacija je gospodarski problem koji ekonomisti prouavaju ve dugi niz godina.
Danas, za razliku od prolosti, o inflaciji se zna mnogo, ali i to znanje je i dalje premalo za
uspjeno apsolutno suzbijanje i rjeavanje tog problema. Ona dolazi iznenadno, neovisno o
gospodarskom stanju, te ga moe pokoriti u kratkom roku, ona je nuno zlo.

Ona se razlikuje po mnogim imbenicima. Dijeli se na vrste prema intenzitetu, nainu

nastanka, utjecaj koji ima na gospodarstvo. Postoje razni uzroci inflacije kao to su odreeni
ekonomski dogaaji ok ponude i ok trokova. Svoj uinak na ekonomiju, inflacija ima
tako da prerasporeuje dohotke i bogatstvo.

Vezu inflacije s nezaposlenou prikazujemo Phillipsovom krivuljom ona pokazuje

da je taj odnos obrnuto proporcionalan odnosno, kad inflacija raste, nezaposlenost isto pada
i obrnuto.

Vlada se bori protiv negativnih uinaka inflacije antiinflacijskim politikama.

11
11. POPIS LITERATURE

KNJIGE:

1. Samuelson P., Nordhaus W.: Ekonomija, MATE d.o.o Zagreb

2. onje A. A., Botica M.: Osnove ekonomije 4, udbenik za 4. razred ekonomske kole,
MATE d.o.o., 2015.
3. Velikovi D., Baraa S.: Makroekonomija, Beograd, 2009.

12