Presentation Transcript

1. WIKA Katuturan Katangian Kahalagahan Kasaysayan Teorya Tungkulin Kaantasan

2. KATUTURAN • Ayonkay Henry Gleason: “Angwika ay

masistemangbalangkasngsinasalitangtunognaisinaayossaparaangarbitraryo. Angmgatunog ay
hinugisan/binigyanngmgamakabuluhangsimbolo (letra) napinagsama-
samaupangmakabuongmgasalitanagamitsapagpapahayag.”

3. Ayonkay Webster (1974, pahina 536) “Angwika ay

isangsistemangkomunikasyonsapagitanngmgataosapamamagitanngmgapasulat o
pasalingsimbulo.” • Ayonkay Archibald A. Hill “Angwikaangpangunahin at
pinakaelaboreytnaanyongsimbolikongpantao.”

4. Angwika ay isangbahagingpakikipagtalastasan.Kalipunanitongmgasimbolo, tunog, at

mgakaugnaynabatasupangmaipahayagangnaissabihinngkaisipan. • DagdagnamanninaMangahis
et al (2005): “Angwika ay may mahalagangpapelnaginagampanansapakikipagtalastasan. Ito
angmidyumnaginagamitsamaayosnapaghatid at
pagtanggapngmensahenasusisapagkakaunawaan.”

5. WikamulasawikangMalay. • Sa Kastilaangisa pang katawagansawika: angsalitanglengguwahe. •

Nagmulaangsalitanglengguwahe o lengwahesasalitanglinguangLatin, nanangangahulugang
"dila".

6. LINGUA FRANCA Pagkakaroonngwikangmag-uugnaysadalawa o higit pang tao o grupongtaona

may kanya-kanyangsarilingwika. Angmalinawnahalimbawanito ay angwikang Ingles
nangayo’ytinuturingnalingua francangmundo.

7. TEORYA NA PINAGMULAN NG WIKA

8. TORE NG BABEL • Teoryangnahalawmulasa Banal naKasulatan. • Nagkaroonngpanahon kung

saanangwika ay iisalamang. Napag-isipangmagtayongisang tore upanghindinamagkawatak-
watak at nangmahigitanangPanginoon. • Nang malamanitongPanginoon, bumababaSiya at
sinirang tore. • Nang nawasaknaang tore, nagkawatak-wataknaangtaodahiliba-
ibanaangwikangkanilangbinibigkaskayanagkanya-kanyanasila at kumalatsamundo.

9. TEORYANG BOW -WOW • Ginagayanilaangtunognanililikhangmgahayopgayangtaholngaso,

tilaokngmanok at huningibon. • Ginagayanamandawngtaoangtunogngkalikasan at
paligidgayangpagtunogngkampana, patakngulan at langitngitngkawayan.

10. TEORYANG YOO HE YO • Pwersangpisikal • Nakakalikhangtunogsatuwingnagpapakitangpwersa

11. TEORYANG POOH -POOH • Nakalilikhangtunogsanhingbugsongdamdamin. • Gamitangbibig,

napabubulalasangmgatunogngpagdaingnadalangtakot, lungkot, galit, saya at paglalaannglakas.

12. TEORYANG TA -TA • SalitangPransesnanangangahulugangpaalam. • Ginagayangdilaanggalaw o

kumpasngkamayngtaonakanyangginagawasabawatpartikularnaokasyontuladngpagkumpasngka
mayngpababa at pataastuwingnagpapaalam.
13. TEORYANG DING DONG • May sarilingtunognakumakatawansalahatngbagaysakapaligiran. •
Halimbawa: tsug- tsugngtren, tik- takngorasan

14. TEORYANG TA – RA – RA –BOOM DE -AY • Angwikangtao ay nag –

ugatsamgatunognakanilangnilikhasamgaritwal . • Halimbawa: pagsayaw, pagsigaw at
incantation o mgabulongnaginagawatuwingmakikidigma, pagtatanim at iba pa.

15. MAKABAGONG TEORYA

16. TeoryangMama •
Nagmulaangwikasamgapinakamadadalingpantigngpinakamahahalagangbagay. •
Pansininnganamanangmgabata. Sa una’ y
hindiniyamasasabiangsalitangmotherngunitdahilangunangpantigngnasabingsalitaangpinakamah
alagadiumano, unaniyangnasasabiangmamabilangpanumbassasalitangmother.

17. TeoryangSing-song • IminungkahinglinggwistangsiJespersonnaangwika ay nagmulasapaglalaro,

pagtawa, pagbulongsasarili, panliligaw at iba pang mgabulalas-emosyunal. • Iminungkahi pa
niyanataliwassaiba pang teorya, angmgaunangsalita ay sadyangmahahaba at musikal, at
hindimaiiklingbulalasnapinaniniwalaanngmarami.

18. TeoryangHey you! • IminungkahinglinggwistangsiRevesznabungang interpersonal

nakontakngtaosakanyangkapwataoangwika. • AyonkayRevesz,
nagmulaangwikasamgatunognanagbabadyangpagkakakilanlan (Ako!) at pagkakabilang (Tayo!).
Napapabulalas din tayobilangpagbabadyangtakot, galit o sakit (Saklolo!). Tinatawag din
itongteoryangkontak.

19. TeoryangCoo Coo • Angwika ay nagmulasamgatunognanalilikhangmgasanggol. •

Angmgatunogdawnaitoangginayangmgamatatandabilangpagpapangalansamgabagay-
bagaysapaligid,
taliwassapaniniwalangmaraminaangmgabataangnanggagayangtunogngmgamatatanda.

20. TeoryangBabble Lucky • Angwika raw ay nagmulasamgawalangkahulugangbulalasngtao. • Sa

pagbubulalasngtao, sinuwertelamangdawsiyanangangmgahindisinasadya at
walangkabuluhangtunognakanyangnalikha ay naiugnaysamgabagay-bagaysapaligidnakalaunan
ay nagingpangalanngmgaiyon.

21. TeoryangHocus Pocus • AyonkayBoeree (2003), maaaringangpinanggalinganngwika ay

tuladngpinanggalinganngmgamahikal o relihiyosongaspetongpamumuhayngatingmganinuno. •
Maaari raw
kasingnoo’ytinatawagngmgaunangtaoangmgahayopsapamamagitanngmgamahikalnatunognakal
aunan ay nagingpangalanngbawathayop.

22. TeoryangEureka! • Sadyanginimbentoangwikaayonsateoryangito. • Maaari raw

naangatingmganinuno ay may
ideyangpagtatakdangmgaarbitraryongtunogupangipakahulugansamgatiyaknabagay. • Nang
angmgaideyangiyon ay nalikha, mabilisnaiyongkumalatsaiba pang tao at
nagingkalakaransapagpapangalanngmgabagay-bagay (Boeree, 2003)
23. TeoryangYum Yum • Katuladngteoryangta-ta, pinag-uugnayngteoryangitoangtunog at kilos
ngpangangatawan. • Katulad halos ngteoryangta-taangpaliwanagngmga proponent
ngteoryangitosapinagmulanngwika.

24. KASAYSAYAN NG WIKANGPAMBANSA

25. TAGALOG • Oktubre 27, 1936 –

PaglikhaSurianngWikangPambansanaanglayuningmakapgpaunlad at
makapgpatibayngisangwikangpanlahatnabataysaisangwikangumiiral. • Enero 12,1937 –
HinirangniPangulong Manuel L. Quezon angmgakagawadnabubuongSuriangWikangPambansa. •
Disyembre 30,1937 – KautusangTagapagpaganapBlg. 134 ipinahayagngPangulong Quezon
angWikangPambansangPilipinasnabataysa TAGALOG.

26. Hunyo 18,1937 – PagbibigayngmgadahilansapagpahayagnaangTagalogangWikangPambansa: •

Tagalogangwikangpambansasadahilngito’ynahahawigsamaramingwikainngbansa. •
Angbilangngmgasalitangwikangbanyaga ay matatagpuan din salahat halos
natalatinigannginangwikainsaPilipinas. •
MayamanangTagalogsapagkatsapamamagitanngpaglalapi at pagtatambal ay
dumaramiangmgasalita. • Napakadalipag –aralanngTagalog.

27. Setyembre 23,1955 – NilagdaanniPangulong Ramon Magsaysay angProklama Blg.186.

IpinahayagnaangpagdiriwangngLinggongWikangPambansataun –taonsimulaika - 13 hanggangika
-19 ngAgosto. Napakaloobsapanahongsaklawangpagdiriwangngkaarawanni Quezon (Agosto 19).

28. PILIPINO • Agosto 13, 1959 – PinalabasngKalihim Jose E. Romero ngKagawaranngEdukasyon.

Tinutukoynitona nag WikangPambansaangsalitang Pilipino. • Octubre 24,1967 -
NilagdaniPanglung Marcos ngisangkautusannaang Pilipino anggagamitinngmgaopisina at
mgagusalingpamahalaan.

29. FILIPINO • Pebrero 2,1987 – PinagtibayngBagongKostitusyonngPilipinassaArtikulo XIV, seksyon 6

-9 nanagsasaadnaangWikangPambansangPilipinas ay Filipino.

30. TUNGKULIN NG WIKA

31. Ayonkay Michael A.K. Halliday Pang – Interaksyunal • Pakikipagtalakayan • Pakikipagbiruan •

Pakikipagtalo • Pagsasalaysay • Liham - pangkaibigan

32. Pang - Instrumental • Tumutugonsamgapangangailangan • Paggawanglihampangangalakal •

Pakikiusap • Pag -uutos Halimbawa: Patalastassaisangprodukto

33. Regulatori • Pagkontrolsaugali o asalngisangtao. • Pagbibigayngdireksyon, paalala o babala

Halimbawa: • Pagbibigaynginstruksyonsamgaartistanggumaganapsa drama.

34. Personal Sarilingkuru-kuro Nakakapagpahayagngsarilingdamdamin Halimbawa:

Pagsulatngtalaarawan at journal Pormal o Di –Pormalnatalakayan

35. Imajinativ • Malikhaingguni-guni • Nakakapagpahayagngimahinasyonsamalikhaingparaan

Halimbawa: • Tula • Maiklingkuwento • Dula • Nobela • Sanaysay
36. Heuristik • Paghahanapngimpormasyon Halimbawa: • Pag-iinterbyu • Pakikinigsaradyo •
Panoodsatelebisyon • Pagbabasa

37. Informativ • Nagbibigayngmgaimpormasyon o datos Halimbawa: • Pamanahongpapel • Tesis •

Panayam • Pagtuturo

38. KAANTASAN NG WIKA PORMAL IMPORMAL

39. A. PORMAL • Ito angmgasalitangistandarddahilkinikilala, tinatanggap at

ginagamitnghigitnanakakaramilalonangmganakapag – aralngwika.

40. 1. PAMBANSA • Angmgasalitangkaraniwangginagamitsamgaaklatpangwika/

pambalarilasalahatngmgapaaralan. • Ito rinangwikangkadalasangginagamitngpamahalaan at
itinuturosamgapaaralan. • Halimbawa: Asawa, Anak, Tahanan

41. 2. Pampanitikan o Panretorika • Ito

namanangmgasalitangginagamitngmgamanunulatsakanilangmgaakdangpampanitikan. • Ito
angmgasalitangkaraniwangmatatayog, malalim, makukulay at masining. • Halimbawa:
KahatisabuhayBungangpag-ibigPusodngpagmamahalan

42. B. IMPORMAL • Ito ay antasngwikanakaraniwan, palasak, pang araw-araw,

madalasgamitinsapakikipag-usap at pakikipagtalastasan

43. 1. Lalawiganin • Ginagamititosamgapartikularnapook o lalawiganlamang. •

Makikilalarinitosapagkakaroonngkakaibangtono o angtintawagngmaraminapunto. • Halimbawa:
Papanaw ka na ? (Aalis ka na?)Nakain ka na? (Kumain ka na?)Buang! (Baliw!)

44. 2. Kolokyal • Ito’ymga pang – araw –arawnasaitanaginagamitsamgapagkakataonginpormal. •

Maaring may kagaspanganngkauntiangsalitangunitmaaririnitongrefinadoayonsa kung
sinoangnagsasalita. • Angpagpaaiklingisa, dalawa o higit pang
salitalalonasapasalitangkomunikasyon ay mauuririnsaantasnito.

45. Halimbawa: • Nasan, • pa`no, • sa’kin, • Kelan • Meron ka bang dala?

46. 3. Balbal • Ito angtintawagsa Ingles naslang. • Nagkakaroonngsariling codes,

mababaangantasnaito; ikalawasaantasbulgar. Halimbawa: Chicks (dalagangbata pa) Orange
(beinte pesos)Pinoy (Pilipino)

47. Karaniwangparaanngpagbuongsalitangbalbal: • Paghangosamgasalitangkatutubo

Halimbawa: Gurang (matanda)Bayot (bakla)Barat (kuripot) 2. Panghihiramsamgawikangbanyaga
Halimbawa: Epek (effect)Futbol (naalis, natalsik)Tong (wheels)