KASAYSAYAN AT DEPENISYON NG WIKANG FILIPINO

Negrito
Malay (3) Unang nanirahan sa Pilipinas
Indones
PANAHON NG KATUTUBO: SIMULA – 1565
- nakarating ang mga grupo nina Magellan (Portuguese) sa Pilipinas sa kanilang
1521
paghahanap ng mga ‘spices’
- hindi tribal (fake datus na gusto lang I-showcase ang kanyang tribu sa mga parda at
palabas sa Manila) gaya ni Col. Alex Noble – chieftain ng Higaoanan Tribe
Ethnic
- pinuntahan ni Pang. Marcos at ng kanyang 1st Lady ang mga Tau’t-bato ng Palawan
upang kunin ang mga ginto sa kanilang kuweba
- taong bato
- ipinamalas sa buong mundo ni PANAMIN head Manuel Elizalde Jr. Sa ilalim ng
gobyerno ni Marcos bilang Stone Age people sa pamamagitan ng cover story ng
Tasaday Hoax
National Geographic Magazine noon 1972
- 1986 – lumitaw na ang mga Tasaday na dumami mula 1972 ay nakadamit at tulad ng
iba pang pangkat etnikong Manobo sa lugar
- ulat ni Dr. Leslie Bauzon 2015
Mamanwa - Manawa – “First People of the Philippines”
- Cantugas – tawag kung saan nila naka tira
Baybayin - may 3 patinig at 14 na katinig
Laguna Copperplate - 900 A.D.
Inscription - mix ng Javanese, old Malay, at Old Tagalog
1550 - Carlos I – Doktrina Kristiyana
PANAHON NG KASTILA: 1565 – 1898
Tagalog, Sebuwano,
Ilokano, Muslim, - may sariling kultura at bumuo ng iba’t-ibang entolinggwisitikong grupo
atbp.
333 taon - panahon sa sinakop tayo ng mga Kastila
- hindi naging malawak ang impluwensiya nitoo pagkat mga Illustrado at edukadong
Wikang Espanyol
mamamayan lamang ang nabigyan ng pagkakataon alamin ito
Wikang Katutubo - ginamit bilang wikang panturo
- Gob. Tello – gobernador-heneral na nagpatupad sa ituro ang Kristiyanismo sa wikang
Kastila
Mayo 25, 1596 - relihiyong Kristiyanismo
- Prayle – nag-aral ng wika sa bansa
- wikang Kastila – itinuro sa mga Indio
PETSA/TAON BATAYANG DOKUMENTO PANGYAYARI
1792 - ipinag-utos ni Carlos IV na gamitin ang wikang Kastila sa mga paaralan sa mga katutubo
- Emilio Aguinaldo – pang. ng unang Republika
- Tagalog – opisyal na wika ng mga Pilipino
1897 Saligang Batas ng Biak-na-
- pagkakaroon ng ugaling nasyonalismo
(Propaganda) Bato
- opsyonal ang paggamit ng wika (nang maitatag ang
unang republika)
- Spanish Weakness
1898
- Treaty of Paris for 20M Dollars
PANAHON NG AMERIKANO: 1900 – 1941 (“Mapagkadiling Asimilasyon”)
Ingles - bilang wikang instrument ng pananakop
Wika at Edukasyon - ipinamana ng mga Amerikano
- Ingles bilang wikang panturo sa mga paaralan
1901 Batas 74 ng Phil. Commission - Thomasites – wikang bernakular o wikang pantulong sa
pagtuturo
 Panukalang Batas 577 na
- Gamitin ang katutubong wika bilang panturo sa mga
1931 nilagdaan ng Kalihim ng
paaralang primaryaq simula SY 1932 – 1933
Public Instruction
PANAHON NG KOMONWELT: 1935 – 1945
Art. 14, Sek. 3 ng Konstitusyon - pangangailangan ng isang wikang pambansang
1935
ng1935 magbubuklod-buklod sa bansa
Manuel L. - nanalo siya sa unang halalan ng pagkapangulo ng Pilipinas sa ilalim ng bagong
Quezon Komonwelth ng Pilipinas
- pagpapatibay at pagpapaunlad ng isang wikang
Saligang Batas Art. 9 Sek. 3 ng 1965
pambansa na ibabatay sa isa sa smga umiiral na wika (Ingles
1935 Konstitusyon
at Kastila)
Saligang Batas
- pagsisimula ng pagtatag at pagpapaunlad ng isang tunay sa wikang pambansa
1936
Surian ng Wikang Pambansa
Nobyembre 13,
Batas Komonwelt Blg. 184 - pagtatatag ng Surian ng Wikang Pambansa (SWP)
1936
Batas Komonwelt bilang 184 - hinirang ni Pang. Quezon ang kapulungang bubuo sa Surian
Enero 12, 1937 sa susog ng Batas Komonwelt - nagkaroon ng mga kagawad o kapulungan sa SWP Batas
333 Komonwelt Blg. 184
Nobyembre 9, Resolusyon ng Surian ng - tagalog ang siyang gagawing saligan ng wikang
1937 Wikang Pambansa pambansa
1. Mas marami ang nakakapagsalita at nakakaunawa ng Tagalog
2. Mas madaling matutuhan sapagkat kung ano ang bigkas ay siyang sulat
Tagalog 3. Ito ang gamit sa Maynila na sentro ng kalakalan sa Pilipinas
4. May historical na basehan sapagkat ito ang gimait sa himagsikan ni Andres Bonifacio
5. May mga aklat panggramatika at diksyunaryo
Disyembre 30, Kautusang - ipinatupad ni Pang. Quezon ang paggamit ng Tagalog
1937 Tagapagpaganap Blg. 134 bilang batayan ng wikang pambansa
- pagpapalimbag ng Diksyunaryong Tagalog-Ingles at
Kautusang
Abril 1, 1940 Balarila ng Wikang Pambansa para magamit sa mga
Tagapagpaganap Blg. 263
paaralan
- Inihayag na ang wikang pambansa ay isa nang wikang
Hunyo 7, 1940 Batas Komonwelt Blg. 570
opisyal sa Pilipinas
Kautusang Pangkagawaran
nilagdaan ni Jorge Bacobo, - sinimulang ituro ang wikang pambansa sa mga paaralang
Kalihim ng Pagtuturong pampubliko at pribado
Pambayan
Hunyo 19,
- Celedenio Salvador (Direktor ng Edukasyon)
1940
Sirkular Blg. 26 - pagtuturo ng kursong Filipino sa lahat ng nasa ikaapat at
ikalawang antas ng mataas na paaralang normal ng Pilipinas
- nag-uutos na ang lahat ng pahayagang pampaaralan ay
Bulitin Bilang. 26
dapat magkaroon ng isang pitak sa wikang pambansa
PANAHON NG HAPON: 1942 - 1945
English - Ipinagbawal gamitin pati na lahat ng may ugnay sa Amerikano
- Tagalog (Tanaga, Haiku) Golden Age of Filipino Literature
Order Militar Blg. 13
- Nihonggo, Japanese
PANAHON NG REPUBLIKA: 1946 – Kasalukuyan
July 4, 1946 - Kalayaan mula sa mga Amerikano
- eroplano sa Mt. Pinatubo
Ramon Magsaysay - pangmasa
- ayaw sa mga Amerikano
- Linggo ng Wika tuwing Marso 29 hanggang Abril 4
Marso 26, 1954 Proklamasyon Blg. 12 - pagbibigay kahalagahan sa kaarawan ni Fancisco Balagtas
(Abril 2)
 Setyembre 23, - paglipat ng Linggo ng Wika sa Agosto 13 – 19
Proklamasyon Blg. 186/187
1955 - pagpupugay sa kaarawan ni Manuel Quezon (Aug 19)
- rebisyon ng pagsasalin sa Filipino ng panatang makabayan
at ipinagamit ito sa mga paaralan
Sirkular 21 na nilagdaan ni
Pebrero 1956
Gregorio Hernandez, Jr.
- itinuro at inawit ang pambansang awit sa mga paaralan
(Direktor ng Paaralang
Bayan)
- ang wikang pambansa ay tatawaging Pilipino
- Kalihim Jose E. Romero
Kautusang Pangkagawaran - Kagawaran ng Edukasyon
Agosto 13, 1959
Blg. 7 - pagpapadalisay at pagpupuro ng katawagan
- lumaganap ang puristang Tagalog (salimpapaw-
eroplano)
Nobyembre Kautusang Pangkagawaran - pagsasa-Pilipino ng mga sertipiko at diploma ng mga
1962 Pang. Diosdado Macapagal paaralan
Oktubre 24, Kautusang - pagsasa-Pilipino ng mga pangalan ng gusali, edipisyo, at
1967 Tagapagpaganap Blg. 96 tanggapan ng pamahalaan
Memorandum Sirkular Blg. 96 - Pilipino ang gamit sa mga opisyal na komunikasyon sa mga
Marso 27, 1968
ni Rafael Salas transakyong pampamahalaan
- pagdalo ng mga pinnuno at kawani ng pamahalaan na
Memo Sirkular Blg. 227
dumalo sa mga seminar na idaraos kaugnay ng Exec. Order
Agosto 7, 1969 (Ernesto Maceda, Kalihim ng
187 (Samaaralan sa Pilipino na idaraos ng Surian ng Wikang
Edukasyon)
Pambansa)
Memo Sirkular Blg. 384 na - inklusyon sa mga korporasyong ari o kontrolado ng
Agosto 17, 1970 nilagdaan ni Alejandro pamahalaan (GOCC’s) sa pagsasa-Pilipino ng kanilang
Melchor komunikasyon
Bago o Resolusyon Blg. 70 ng
- paggamit ng wikang pambansa bilang wikang panturo sa
Pagkatapos ng Pambansang Lupon sa
elementarya
Pebrero 25, 1970 Edukasyon
Kautusan Blg. 304 ni Pang.
Marso 16, 1971 - pagsasarili o autonomy ng Surian ng Wikang Pambansa
Marcos
- pagdaraos ng Linggo ng Wika sa lath ng tanggapan ng
Hulyo 29, 1971 Memo Sirkular Blg. 488
pamahalaan
- ipinalimbag ang Saligang Batas sa Wikang Pilipino at Ingles
Disyembre 1, Kautusan Panlahat Blg. 17 ni
bago idaos ang plebisito sa ratipikasyon nito noong Enero 15,
1972 Pang. Marcos
1973
- pagsang-ayon ni Vicente Abad Santos (Kalihim nh Katarungan) sa pagiging opisyal ng
Mayo 1973
Pilipino bilang Wikang Pambansa sa Bagong Konstitusyon
Resolusyon Blg. 73-7 ng
- bilinggwalismo o Patakarang Bilinggwal sa Edukasyong
Pambansang Lupon ng
Pilipino
1973 Edukasyon
Kautusang Pangministri Blg. - 6 na unit ng Fili sa tersyarya at 12 yunit sa kursong pang
22 ni Juan L. Manuel, MECS edukasyon
Kautusang Pangministri Blg.
- mula SY 1980-81, lahat ng magtatapos ay dapat nakakuha
Hunyo 21, 1978 22 na nilagdaan ni Juan L.
ng 6 na yunit sa Filipino
Manuel, MECS
Pebrero 25, 1986 - EDSA People Power Revolution Laban kay Pang. Marcos
Enero 1987 - SWP ay pinalitan ng Linangan ng mga Wika ng Pilipinas (LWP)
- Linangan ng mga Wika ng Pilipinas ay tinaggal nang buuin ang Bagong Konstitusyon ng
Pilipinas
1987
Artikulo 14, Sek. 6 ng - pagtitiyak na tadhana tungkol sa paggamit ng Wikang
panukalang Saligang Batas Pambansa
 Order Pangkagawaran Blg.
Marso 12, 1987 22 ni Kalihim Lourdes R. - paggamit ng katagang Filipino bilang wikang pambansa
Quisumbing
Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 335 - nagtagubilin sa lahat ng sangay ng pamahalaan na
Agosto 25, 1988
na nilagdaan ni Pang. gamitin sa mga opisyal na transakyon ang wikang Filipino
Corazon Aquino
Kautusang Pangkagawaran - Gamitin ang Filipino sa pagbigkas ng panunumpa sa
Marso 19, 1990
Blg. 21 ni Kalihim Isidro Carino katapatan sa saligang batas at bayan natin
Batas Republika Blg. 7104, - 11 Komisyoner, 8 part-time, 2 full-time, 1 tagapangulo
Agosto 14, 1991
Komisyon sa Wikang Filipino (Virgilio S. Almario)
- 9 na yunit ng Filipino sa deskripsyon ng nilalaman ng kurso sa
- Filipino 1: Sining ng Pakikipagtalastasan;
1996 CHED Memo order Blg. 59
- Filipino 2: Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t-ibang Disiplina;
- Filipino 3: Retorika
Proklamasyon Blg. 1041 na
- nagtakda na ang buwan ng Agosto taon-taon ay magiging
Hulyo 1, 1997 nilagdaan ni Pang. Fidel
buwan ng wikang pambansa
Ramos
- 2001 Rebisyon sa Ortograpiyang Filipino at patnubay sa
2001 Komisyon sa Wikang Filipino Ispelling
- gramatika at 8 na bagong titik
- sinuspinde ang 2001 Rebisyon at pinag-utos na hanggat,
walang nababalangas na tuntunin na bunga ng
Komisyon sa Wikang Filipino
konsultasyon, pananaliksik at pag-aaral ay magsisilbing
tuntunin ang Patnubay sa Ispelling ng Wikang Filipino ng 1987
2006
2006 Kautusang
Pangkagawaran Blg. 42 - 1987 na alfabeto at patnubay sa Ispelling ng Wikang Filipino
Gabay sa Ortograpiya ng ay binalik
wikang Filipilino
- pinalabas ang Gabay sa Ortograpiyang Filipino.
- Tuluyan ng isinantabi ang 2001 at 1987 Rebisyon bagamt
2009 Komisyon sa Wikang Filipino
anumang tuntunnin sa 1987 at 2001 na hindi binag sa 2009
Gabay ay mananatiling ipatutupad
Kautusang Pangkagawaran
Oktubre 7, 2009 Blg. 104 ni Kalihim Jesli A. - tinaggal ang KWF
Lapuz
Disyembre 7,
- 2009 Gabay sa Wikang Filipino ay ginamit sa CHED (Commission on Higher Education)
2010
Kautusang Pangkagawaran - binago ang 2009 Gabay sa Wikang Filipino sa
Agosto 14, 2013
Blg. 34 Ortograpiyang Pambansa
ANG ALPABETONG FILIPINO:
1940 – Alpabentong - Balarila ng wikang pambansa
Filipino - ABAKADA = 20 letra na gawa ni Lope K. Santos
Oktubre 4, 1971 – - naging 31 ang mga letra
Modernong Alpabeto - dumagdag ang mga letrang C, CH, F, J, LL, Ñ, Q, RR, V, X, Z
- mayroong 28 na letra
1987 Alpabeto - Fonemik : F J V Z
- Redandant : C Ñ Q X
UNANG KAGAWAD NG WIKANG PAMBANSA
- naghanap ng magiging wikang pambansa
Jaime C. De Veyra - tagapangulo sa Samar-Leyte
- Kalihim at pinunong tagapagpaganap
Cecilio Lopez
- Tagalog
Felix B. Salas Rodriguez - Hiligaynon
Santiago Fonacier - Ilokano
 Casimiro F. Perfecto - Bikolano
- Cebuano
Filemon Sotto
- hindi tinaggap
Isidro Abad - pumalit kay Sotto
- Muslim
Hadji Butu
- nagkasakit kaya pinalitan
- pumalit kay Butu ngunit umalis din
Lope K. Santos
- Tagalog
Iñigo Ed Regalado - pumalit kay Lope K. Santos
DIREKTOR NG SWP, LWP, AT KOMISYONER NG KWF
- unang director at tagapagtatag ng wikang pambansa
- kasama sa pagpili ng Wikang Pambansa; pinag-aralan ang mga wika sa Pilipinas
Jaime C. De Veyra
upang piliin ang isa sa mga ito na magiging batayan ng wikang pambansa
1933 – 1941
- napili ang Tagalog at naghanda ng gramatika at bokabularyo na nailathala noong
1940
- pinasigla ang pagsusulat sa wikang pambansa
- nagdaos ng mga seminar at pasanayan sa paggamit ng wikang pambansa sa UP,
Lope K. Santos
PNU atbp mga unibersidad
1941 – 1946
- dokumento at patalastasan ng pamahalaan ay isinalin at ang opisyal na gazette ay
inilathala sa wikang pambansa
Julian Cruz Balcamedo
- inumpisahan ang paggawa ng Diksyunaryong Tagalog
1947 – 1948
- pinagpatuloy ang Diksyunaryong Tagalog
Cirio H. Panganiban - paghahanda ng mga espesyalisadong talasalitaan (legal terms, arithmetical terms,
1948 - 1954 geometrical terms)
- binuo muli ang Lupong Sanggunian ng SWP
Cecilio Lopez - binigyang diin ang lingguwistika at pinasigla ang makabagong lingguwistikong pag-
1954 – 1955 aaral sa wikang pambansa atbp katutubong wika sa Pilipinas
- nagdaos ng pasanayan sa korespondensiya opisyal sa buong bansa
Jose Villa Panganiban - paggamit ng wikang pambansa sa mga diploma, pasaporte, etc.
1946 – 1947 - nailathala ang Eng-Tagalog Dictionary at sinimulan ang talasalitaan ng walong
1955 – 1970 pangunahing wika sa Pilipinas
- Pilipino (1959) ang wikang pambansa na batay sa Tagalog
- edukasyong bilingguwal (1974), ang wikang Filipino na ang nucleus ay Pilipino at
Ponciano B.P. Pineda
ang alpabetong Filipino (1987) – 3 rebolusyonaryong pagbabago
1970 – 1999
- itinatag ang 12 Panrehiyong Sentro ng Wikang Filipino sa buong kapuluan
Nita P. Buenaobra - binigyang pagpapahalaga at pansin ang mga rehiyunal na wika sa pamamagitan
1999 – 2006 ng paghanda/pagbuo ng diksyunaryong traylingguwal
Ricardo Ma. Duran - naniniwala siya na napakalaking bentahe ang pagkakaroon ng Pilipinas ng
Nolasco mgahigit sa 170 wika
2006 – 2008 - multilingguwal na adhikain
- ipinagpatuloy ng KWF ang pagtupad sa mandato na magsagawa, mg-ugnay at
Jose Laderas Santos
magtaguyod ng mga pananaliksik para sa pagpapaunlad, pagpapalaganap at
2008 – 2013
preserbasyon ng Filipino atbp wika sa Pilipinas
Virgilio S. Almario - pananaliksik, ortograpiya sa 8 pangunahing wika sa bansa
2013 – Kasalukuyan - “Filipinas” ang nais itawag sa bansa

MGA SITUWASYONG PANGWIKA SA PILIPINAS

- paggamit ng wikang Filipino sa ibang asignatura
- pagtatanggal ng Filipino (CHED Memo Order Blg. 20) noong 2013
Wikang Filipino gamit sa - Tanggol Wika – (La Salle) organisasyon na ipaglaban ang wikang pambansa atbp
Akademya - Nobyembre 9, 2018 – tinanggal ang Filipino at Panitikan
- House Bill 223 (Filipino at Panitikan sa Kolehiyo)
- ACT Teachers Partylist – batas na Filipino at Panitikan ay mayroon sa kolehiyo
 - NAB-NCAA (National Advisory Board ng National Commission for Culture & Sports
(19) ay Suportado
- Intelektuwalisado – pagkuha ng karunungan
Intelektuwalisado ang - gamit sa iba’t-ibang propesyon
Wikang Pilipino - pagsasalin
- madaling maunawaan
- MTB-MLE (Mother-Tongue- - 7 New (Idinagdag)
Based Multilinggual 1. Ybanag (Cagayan & Isabela)
Education) 2. Ivatan (Batanes)
- 12 Orihinal na pinagamit 3. Sambal (Zambales)
1. Tagalog 4. Aklanon at Kiniray-a (Aklan & Capiz)
2. Bikol 5. Yakan (ARMM)
3. Pangasinense 6. Surigaonon (Surigao)
Paggamit ng Mother 4. Waray - Simons & Fennig (2018) at PSA (PH Stats Authority) at
Tongue Language 5. Tausug KWF (2016)
6. Maranao - 187 & more languages
7. Chavacano - 41 repinado – may diksyunaryo, gramatika,
8. Ilokano ortograpiya
9. Kapampangan - 75 dinedebelop – making dictionaries
10. Cebuano - 45 matatag – permanent
11. Hiligaynon - 14 nanganganib
12. Maguindanao - 11 namamatay
Wikang Filipino sa
- salitang Filipino na naging bahagi ng ibang wika
Global na Wika
Wikang Filipino sa - viewers at followers sa FB, Twitter, & Insta
Internet - paglalabas ng saloobin
- suliranin sa pagkakabaybay
Wikang Filipino sa - madalas na pagkakaltas ng mga patinig particular na ang ‘a’
Pagtetext - paggamit ng bilang ‘2’
- paggamit ng emoji
- Code-switching (pangungusap)
Mix-Mix na Lengguwahe - Code-mixing (salita – conyo)
- Compounding (2 salita na naging isa – tapsilog, longgsilog, chinoy, brunch)
- walang panumbas (spaghetti, popcorn)
Isyu sa Pgsasalin at - mga salitang kultural (lipistik, fox-lobo)
Panghihiram - hakbang sa panghihiram
- panghihiram nang madalas
- dagdag ng mga pantig na nagsisimula sa ‘G’
- umuusbong pang isyu ay ang E-words at A-words
Isyu sa G-Words
- basehan ng ipapares na patinig sa idaragdag na pantig ay nasa nauunang patinig
- hal. Ayaw ko na  agayagaw kogo naga
- 1960’s (1970’s – suwartspeak)
- 1970 “swardspeak” (gayspeak)
- nagula sa mga ikatlong lahi
- pagkukubli
- PARAAN NG PAGBUBUO
1. Paglalagay ng panlapi (-sung, -chikels)
Isyu sa Gay Lingo 2. Substitusyon
(Bekimon) A. g, k, h = j (hirap=jirap)
B. p, b = sh (buhok=shuhok)
C. unang pantig = ju, bo, sho, kiyo, nyo (ulan=julaan, baho=shoho)
3. Panghihiram (sight, fly, gurang, otoko, watashi, hombre)
4. Akronim (GL=ganda lang, OPM=Oh promise me)
5. Reduplikasyon (chika-chika)
6. Paghahawig (2 bagay na magkahalintulad)
 7. Pagkakaltas (wala=wa)
8. Metatesis (daan=anda)
9. Katunog (knows=noselift)
10. Pangalan ng sikat (tao, bagay, o lugar)(Hairora Boulevard=hair)
11. Paghihimig (Onomatopoeia) (chukchuk, jugjug, chukchak, pak!, chenes!, chorva!)
- di mabasa ng mabilisan
- P, W, F, Z, 4, 3, 2
Isyu sa Jejemon - Mild (mababasa pa)  E0w pU. Mxta Nah? Jejeje
- Moderate (madalas na paggamit ng bilang)
- Terminal (hindi maunawaan)

KOMPETENSI
 Pakikinig
 Pagsasalita
 Pagbasa
(6) na Kompetensi
 Pagsulat
 Panonood
 Pag-iisip
- makalawang pagdinig  pagsasalita
- makaapat pagdinig  pagbabasa
- makalima pagdinig  pagsusulat
- kailangan ang pakikinig upang maging - PROSESO:
mahusay na tagapagsalita 1. Pandinig  pagpasok sa tainga
(impormasyon, pagkatuto, kaalaman) ng tunog
- kailangan maging produktibo sa 2. Pagkilala  rekognisyon
pakikinig at hindi pasibo 3. Pag-ugnay  ugnay sa karanasan
- Pagdinig – simpleng pagtanggap ng 4. Pag-unawa  pagkilala ng tunog
Kakayahang Makinig tainga sa tunog. (kakayahang making; 5. Pagtugon  feedback o pidbak
walang pokus) - Kaswal – walang tiyak na layunin;
- Pakikinig – aktibong pagtanggap at maglibang; hindi pagtanda o di lubusang
pag-unawa ng mensahe. (may pokus) nakafokus ang atensyon
- KAHALAGAHAN: - Aktibo – tiyak ang layunin; masusing
1. Sarili pagfokus at malalim na pag-unawa;
2. Hanapbuhay kailangan ng response o tugon
3. Pakikipagkomunikeyt
4. Pamilya
5. Pamayanan
- kasanayan at kakayahan ng tao sa pamamagitan ng paggamit ng Wika upang
maihayag ang ideya, paniniwala, at nadarama upang maunawaan ng kausap
- Interaktibo at Semi-Interaktibo
- Kawastuhan - pagkakabuo at pagkakaugnay ng mga pahayag (gramatika, o
pagsasama ng mga salita)
- Pagbigkas – wasto at malinaw
- Haba at Diin - Diin (haba ng pagbigkas) at Tono (taas/baba ng boses)
 hal. pito (whistle) & pito (7), tubo (sugarcane) & tubo (pipe)
Kakayahang Pasalita - Kalidad ng Boses – buo, katamtamang lakas malinaw
- Bokabularyo – tamang pagpili, malawak na bokabularyo (D, L R, S ,T  pan(g)laro)
- Dulas – tuloy-tuloy, madulas (walang utal)
- URI NG BOSES:
 Breathy – kinakapos ng paghinga
 Raspi – parang may sakit sa lalamunan
 Shrill – tinig ng ispiker ay parang nabibiyak o bibigay o mababasag
 Pailong – sinsabi ng ispiker ay lumalabas sa kaniyang ilong
 Denasal – ispiker ay tila may sipon
  Haski – boses ng ispiker ay tila nakulong sa lalamunan
 Pleasant – kaaya-ayang tinig na magandang pakinggan
- pagpapakahulugan ng mga
nakalimbag na simbolo ng kaisipan,
interpretasyon ng mga sagisag ng mga
kaisipan
- Normal – 250-300 na salita/minuto
- Mabilis – 500-700 na salita/minuto
- Kompleto – nakararating sa
komprehensiyon
- nakikilala at nakukuha ang mga ideya
at kaisipan sa mga nakalimbag na
simbolo/sagisag
- pagpapakahulugan ng mga
nakalimbag na simbolo ng kaisipan, isang
interpretasyon ng mga nakatitik na
sagisag ng mga kaisipan
- pagbibigay-kahulugan sa mga nakatitik
sa isang pahina maging ito ay nasa
palimbag na anyo o pasulat
- isang proseso ng pagtanggap at
pagbibigay-kahulugan sa mga
impormasyong nakakoda sa anyo ng
wika sa pamamagitan ng limbag na
midyum. (Isang mental na hakbangin)
- proseso ng pag-unawa sa mga
mensaheng nais ibahagi ng may-akda sa
babasa ng kanyang isinulat.
Kakayahang Magbasa (Nangangailangan ito ng pagkilala sa
mga salita, pag-uugnay, pagsusuri sa
diwang ipinapahiwatig at ganap na pag-
unawa sa mensaheng nais iparating sa
mambabasa.)
- interpretasyon (pagunawa) ng
nakalimbag (sulat) na simbolo (alpabeto)
- 80% gawain sa araw-araw; 90% napag-
aralan
- DAHILAN NG PAGBASA:
 Kumuha ng kaalaman o
karunungan
 Hindi siya maiwan sa takbo ng
panahon
 Nababatid ng tao ang nangyayari
sa kapaligiran
 Daan upang maging maalam at
magkaroon ng kamulatan sa mga
nangyayari sa lipunan na kanyang
kinabibilangan
 Pampalipas ng oras
 Nakatutuklas ng karunungan sa
iba’t ibang larangan
- KAHALAGAHAN:
 Pangkasiyahan
 Pangkaalaman
 Pangmoral
- URI NG PAGBABASA:
 Masinsinang Pagbasa - maingat na
pag-aaral at puspusang pag-unawa
sa isang aralin (2-5 pahina ang haba).
Hal. tula, maikling kwento, sanaysay
atbp. Iniuukol ang pag-aaral sa
kayarian at nilalaman ng akda
 Masaklaw na Pagbasa - ginagawa ito
sa labas ng klase at itinatakda ng
guro nang mas maaga. Hal. Buong
maikling kwento, kabanata ng nobela
o isang drama. Nakatuon ang pag-
unawa ng bumabasa sa mga tauhan
o pangyayari
 Malakas na Pagbasa - magtaglay ng
katamtamang lakas ng tinig.
Naigagalaw nang wasto ang
katawan, napag-iiba-iba ang tono ng
tinig, tumitigil sa wastong bantas at
nabibigyang-buhay ang damdamin
sa binabasa. Naihahatid ng buong
pagkaunawa at kawilihan.
Isinasaalang-alang: tindig, lakas ng
tinig, paraan ng pagbigkas at
paghawak sa aklat o anumang
babasahin
 Pagbasa nang tahimik - paraan ng
pagbasa na mata lang ang
ginagamit. Binibigyang-pansin: pagpili
ng angkop na lugar, pagbibigay sa
tamang posisyon, pagbabasa sa
pamamagitan ng mata at hindi ang
bibig, pag-iwas sa paggalaw ng ulo,
pag-iwas sa paggamit ng daliri at
pagbasa nang matulin ngunit may
pang-unawa
- TEKNIK SA PAGBABASA:
 Iskiming – (pangkalahatan)
pahapyaw na pagbabasa. Wala sa
detalye ang pokus kundi sa
pangkalahatang kaisipan.
 Iskaning – (tiyak) naghahanap ng
tiyak na impormasyon o bahagi.
Paghahanap ng mga tiyak na
sagot.
 Kaswal – (libangan) magpalipas ng
oras.
 Kritikal – (pag-unawa) maintindihan
ang kahulugan upang makatuklas
ng bagong konsepto. Tinitingnan
ang katunayan at kawastuhan ng
teksto
 Pamuling-basa – interpretasyon ay
  Pangkapakinabangan
 Pangkasaysayan
 Pangkultura
 Pampaglalagkbay-diwa
- kombensiyon at tuntunin (structute,
salita)
- pag-aaral, pagbabasa at pananaliksik
- hindi ampaw at mababaw
- isang proseso at paraan ng
pagpapahayag ng pag-iisip at
damdamin ng isang tao.
- interaktibong talastasan.
- ang pasulat ay…
Kakayahang Pasulat
 Isang proseso at paraan ng
pagpapahayag ng pag-iisp ay
damdamin ng isang tao
 Interaktibong talastasan
- KAHALAGAHAN:
 Pang-ugnay
 Panghatid Mensahe
 Pagtatala ng kasaysayan
 pampagkatuto
- nagiisip sa kaniyang sinsabi at sinusulat
- hindi pabigla0bigla
- hindi tumatalon ang konklusyon
- tintitimbang ang lahat ng bagay
- KASANAYAN SA PAG-IISIP:
Kakayahan sa Kritikal na
1. Pag-aalala/Paggunita/Memorya
Pag-iisip
2. Pagsasalin (Translation)
Pagpapakahulugan (Interpretasyon)
3. Aplikasyon (ginagamit ang mga ntutunang kaalaman sa ibang situwasyon o
kaya ay sa totoong buhay)
4. Analisis (Kabuuan sa Bahagi)
hindi agad nakukuha sa unang
pagbasa, bagkus, mas malinaw
itong makukuha kung babasahing
muli
 Suring-basa – (pagtataya sa
katangian) suriin at punahin ang
isang akda upang ipakita sa
mambabasa ang kalidad nito.
Buong ingat at masinsinang
binubusisi ang akda.
 Komprehensibo – (pinakaepektibo
Research) pinakamatrabaho.
Inuunawa ang bawat detalye sa
pamamagitan ng:
 Maingat at masinsinang
pagbabasa – lubusang
pagkatuto
 Pinakaepektibong teknik sa
akademikong pagbasa
∞ Pagsusuri
∞ Pagtataya
∞ Pagbubuod
∞ Pamumuna
∞ Pagbibigay-opinyon
∞ Pagtatanon
∞ Pagbabalangkas
- MGA MAHAHALAGANG HAKBANG
TUNGO SA MABISANG PAGSULAT:
∞ Brainstorming
∞ Klastering
∞ Pagtukoy ng Layunin
∞ Pagbuo ng Pansamantalang
Balangkas
∞ Pagkalap ng mga Kagamitan
∞ Pagkalap ng mga Datos
∞ Pagbuo ng Detalyadong Balangkas
∞ Pagbalak at Pagpili ng mga Datos
∞ Pagsulat ng Draf
∞ Editing
∞ Pagsulat ng Final na Kopya at Final
na Bibliyografi
 5. Ebalwasyon (Halaga o Valyu ng bagay)
6. Sintesis (Bahagi sa Kabuuan)
- ANTAS NG TANONG AYON KAY BLOOM:
1. 1. Gunita (recall/knowledge/remembering) - pagtanda o pagkilala sa
impormasyong binasa o sinabi (sino, saan, ano, kailan, gaano, kailan atbp.)
* Sino-sino ang mga tauhan sa kwento?
2. Pagsasalin (comprehension/understanding)- paglilipat ng isang kaalaman
patungo sa ibang anyo
* Gumuhit ng isang larawang nagpapakita sa kahulugan ng tulang napag-
aralan.
3. Pagkakapit (application/applying) - pag-aaplay ng mga natutuhan para sa
paglutas ng mga suliranin sa buhay
* Bilang isang mag-aaral, paano mo matutugunan ang panawagan ng
pamahalaan para sa pag-unlad ng bayan.
4. Pagpapaliwanag (analysis/analyzing)- pagpapahayag ng kahulugan,
kahalagahan o interpretasyon sa impormasyon
* Ipaliwanag ang kahalagahang naidudulot ng pakikinig sa pagkakabuklod
ng isang pamilya.
5. Pagtitimbang (evaluation/evaluating) - pagpapasya para sa katumpakan o
kamalian ng isang kaalaman ayon sa sariling pamantayan
* Tama ba na maibatas ang SALN (RA6173) sa ating bansa? Pangatwiranan
ang sagot.
6. Pagbubuo (synthesis/creating) - pagbubuo ng sariling palagay para sa
paglutas ng suliraning nangangailangan ng malikhaing pag-iisip
*Ano ang mangyayari sa ating kalikasan kung matutuloy ang pagmimina sa
Palawan?
Papasa tayo tiwala lang!!!! <3 – tennyy :))