Professional Documents
Culture Documents
Kujdesi Infermieror Në Plaget Kirurgjikale Postoperatore PDF
Kujdesi Infermieror Në Plaget Kirurgjikale Postoperatore PDF
PUNË DIPLOME
Durrës, 2014
PËRMBAJTJE
HYRJE ............................................................................................................................................ 2
Përmbledhje e literaturës................................................................................................................. 4
Anatomia lëkurës ............................................................................................................................ 4
Shtresat e lëkurës ............................................................................................................................ 5
Plagët operatore .............................................................................................................................. 9
Historiku i zhvillimit të kirurgjisë................................................................................................... 9
Fizpatologjia e plagës. .................................................................................................................. 11
Fiziologjia e shërimit të plagës ..................................................................................................... 12
Llojet e shërimit të plagës ............................................................................................................. 12
Komplikacionet në plagët post-operatore ..................................................................................... 15
Qëllimet e trajtimit ........................................................................................................................ 16
Kujdesi infermieror dhe principet ................................................................................................. 19
Ndërrimi i fashaturës, procedura infermierore.............................................................................. 20
Kujdesi për incizionin ................................................................................................................... 22
Suturat ........................................................................................................................................... 23
Kujdesi infermieror, protokolli i veprimit për ndërrimin e fashaturave të plagës dhe ndërrimin
e mjekimit të mëparshëm. ............................................................................................................. 26
Drenat kirurgjikale ........................................................................................................................ 33
Plagët me dren............................................................................................................................... 35
Edukimi i pacientëve për kujdesin e plagës në shtëpi................................................................... 36
Aspekti psikologjik në pacientin kirurgjikal ................................................................................. 38
Prezantimi i studimit ..................................................................................................................... 45
Qëllimi i studimit .......................................................................................................................... 45
Objektivi i përgjithshëm ............................................................................................................... 45
Objektivat specifik ........................................................................................................................ 46
Metodologjia e studimit ................................................................................................................ 46
Mbledhja e të dhënave .................................................................................................................. 47
Përshkrimi i instrumentit............................................................................................................... 47
Rezultatet e studimit ..................................................................................................................... 47
Diskutimi i rezultateve .................................................................................................................. 49
Konkluzionet ................................................................................................................................. 51
ANEKS 1 ...................................................................................................................................... 53
Bibliografia ................................................................................................................................... 55
1
HYRJE
Studimi që kam vendosur të paraqes lidhet me vëzhgimin dhe vlerësimin e kujdesit
infermieror në plagët post-operatore gjithashtu ndikimi që ka prania e plagës tek pacientët në
aspektin e tyre psikologjik. Ideja e kryerjes së këtij studimi lindi gjatë periudhës së kryerjes
së praktikës time infermierore në Spitalin Rajonal Durrës në repartin e kirurgjisë. Vlerësimi i
kujdesit infermieror do të kryhet në bazë të vëzhgimit të mënyrës së kujdesit të plagëve nga
infermierët e repartit, gjithashtu i kam kushtuar dhe një rëndësi aspektit psikologjik të
pacientit dhe ndikimit që ka prania e plagës tek ata. Plagët, paraqesin një sfidë për të dy
subjektet infermierin dhe pacientin si në aspektin e menaxhimit operator, kujdesin afatgjatë
për disa raste, rezultatet kozmetike, efektet mbi jeten, imazhin dhe shëndetin e përgjithshëm.
Shërimi i plotë shpesh kërkon përdorimin e teknikave të përparuara të kujdesit të plagës.
Shpesh herë menaxhimi i tejzgjatur i plagës ndikon shumë tek pacienti, mbi cilësinë e jetës së
tij , mbi aspektin psikologjik për shkak të rezultateve të papranueshme kozmetike. Këto plagë
kanë rëndësi si çdo plagë tjetër e shkaktuar në trupin e njeriut, pasi një kujdes jo adekuat për
to mund të çojë në komplikacione të mëtejshme të plagës, të cilat do të rrisin kohëzgjatjen e
qëndrimit të pacientit në spital, do të ndikoj në psikologjinë e pacientit si dhe do të ndikojnë
në anën ekonomike të tij. Për këtë është e rëndësishme që të ketë një kujdes të duhur dhe të
sakte të këtyre plagëve në mënyrë që të evitohen problemet e sipërpërmendura. Kujdesi
infermieror i saktë dhe i përshtatshëm, mënyra e komunikimit me pacientin janë veprimet
thelbësore për të patur një mbarëvajtje të bashkëpunimit dhe lidhjes infermier- pacient. Plagët
operatore janë plagë të cilat mund të shfaqin komplikacione të shumta në qoftë se nuk marrin
kujdesin e duhur nga ana e personelit shëndetësor. Dekadat e fundit, shumë ndryshime kanë
ndodhur në artin e shkencës se si plagët janë menaxhuar. Ka pasur përparim të madh në
teknologjin e plagëve, kërkimin dhe zhvillimin e politikave të shëndosha dhe standardet e
kujdesit bazuar në hulumtimet dhe prova klinike për të arritur rezultatet pozitive në shërimin
e plagës. Menaxhimi efektiv i plagës është ndërtuar mbi faktin sesi personeli shëndetësor
kupton proçeset e shërimit të plagës dhe është në gjendje të përfshijnë njohuritë dhe teorinë
në praktikë. Personeli shëndetësor duhet gjithashtu të ketë aftësinë për të identifikuar dhe
interpretuar shërimin e dështuar të plages. Menaxhimi i suksesshëm i plagës në masë të
madhe varet nga bashkëpunimi dhe integrimi multidisiplinar i ekipit të kujdesit shëndetësor.
Duke pasur veprime të koordinuara mund të arrihen rezultate pozitive. Përveç kujdesit në
spital infermieri duhet të edukoj pacientin për kujdesin që duhet të tregoj për plagën e tij në
shtëpi.
2
Plagët operatore janë plagë në lëkurë ose inde më të thella të kryera gjatë një procedure
kirurgjikale nga një mjet kirurgjikal si për shembull bisturia.
3
PËRMBLEDHJE E LITERATURËS
Lëkura është pjesa e parë e cila dëmtohet dhe më pas shtresat e tjera që vijnë poshtë
saj. Për të krijuar një kujdes të mirë për plagët operatore duhet që të dimë mire llojin
e plagës dhe gjithashtu shtresat e prekura nga incizioni. Anatomia e lëkurës është
shumë e rëndësishme.
Lëkura është organi më i madh dhe më i rëndësishmi në trupin e njëriut. Në duar dhe
thembra është më e fortë dhe më e trashë, në buzë dhe nënkrah është më e butë dhe
më e hollë. Përbën deri tek 15 -20% të peshës së përgjithshme të trupit . Ajo merr
përafërsisht një të tretën e furnizimit me gjak të trupit në një normë prej 300MLS /
minutë. Lëkura normale është e përbërë nga dy shtresa: epiderma dhe derma. Poshtë
dermes qëndrojnë indet e nënlëkurës (ose hypodermis), një shtresë me lidhje të
lirshme të indeve. Ajo përbëhet nga disa shtresa të padukshme e të veshura me
dhjamë, gjë që e bën të shëndritshme.
Lëkura përfshin 1 / 6 e peshës trupore. Sipas madhësisë së trupit peshon deri 10 kg.
Përmban 3 -Shtresa: Epiderma (Epidermis), Dermis (Korium), Nënlëkurë (Subkutis).
Lëkura përtërihet vetë vazhdimisht. Cdo ditë qelizat në epidermë (lëkura e jashtme)
vdesin ndërkohë krijohen qëlizat e tjerat të reja. Lëkura e shëndetshme, është e qetë,
elastike dhe e ngrohtë. Ngjyra e lëkurës, shkaktohet nga ngjyra (pigmentet) në qelizat
e lëkurës. Disa sëmundje mund të ndikojnë në ngjyrën e lëkurës: (për shembull:
sëmundje të heparit , të veshkave).
4
Lëkura e njerëzve të moshuar është më e hollë dhe më e ndjeshme. Ajo në përgjithësi
është më e thatë dhe mund të jetë me luspa (lëvore), për këtë mund të lëndohet shpejt
gjithashtu mund të jetë me njolla dhe lythat ngjyrë kafe.
SHTRESAT E LËKURËS
A. EPIDERMA -LËKURA E JASHTME
• Është e hollë si letër dhe përbëhet nga qelizat e gjalla dhe të (keratinizuara)
të vdekura
• Përtërihet çdo 4 javë, por ka dallime të rëndësishme në pjesë të ndryshme të
trupit ( lëkura e kokës apo lëkura e fytyrës – rreth cdo 14 ditë).
5
1.1.b. Stratum granulosum = Shtresa qelizore e kokrrëzuar
• Baza e epidermës
• Përmban Melanocyte
• Shtrihet direkt në membranën bazore (përforcuese)
C. CORIUM - DERMIS
Derma është e furnizuar nga enë të shumta të gjakut, dhe formon nyjet mbrojtëse të
lëkurës. Ajo përmban shumë ujë dhe fibra, për të marrë elasticitet për kujdesin e
lëkurës. Në Corium ndodhen pjesët më të rëndësishme të lëkurës si enët e gjakut dhe
nervat, fundi i të cilave arrin deri në Epiderm. Është shtresa në mes të epidermës dhe
6
indit subkutan. Ka trashësi prej 1 mm - 4 mm.Përmban enë gjaku, fibra nervore,
limfocite, gjendra dhjamore e të djersës dhe folikulat e flokëve. Proteinat janë të
pranishme
• Përmban nervat më të mëdha dhe enët e gjakut, gjëndrat e djersës dhe flokë.
7
D. Hipoderma
- Mbrojtja
-Termorregullimi
- Sinteza e vitaminës D
- Ndjesia
- Komunikimi
1.3. ph i lëkurës
PH normal i lëkurës është 5.5. pH është një simbol kimike për matjen e joneve të
hidrogjenit në zgjidhjen apo matja e njësive acid-alkaline në një substancë të dhënë.
Të gjitha kimikatet e natyrës dhe të njeriut janë acide, alkaline ose neutrale. Një pH i
lëkurës 5,5 do të thotë se lëkura është acid. Në qoftë se lëkura vjen në kontakt me
diçka që ka një pH jashtë vargut të saj normale, potenciali për nje dëmtim ndaj
lëkurës është i pranishëm.
8
Plagët operatore
Plagët operatore janë plagë në lëkurë ose inde më të thella të kryera gjatë një procedure
kirurgjikale nga një mjet kirurgjikal si për shembull: bisturia.
Plagë quhet ndërprerja që pësojnë indet nën veprimin e agjentëve traumatik kryesisht
mekanik dhe që shoqërohen me prishje të tërësisë së lekurës ose mukozave.
Ato janë të ndryshme si në madhësi apo thellësi dhe kjo varet nga interventi i kryer . Sipas
formave klinike plagët ndahen në : - plagë të pastra ( plagë kirurgjikale) ; -plagë të
kontaminuara ( të gjitha plagët e shkaktuara gjatë traumave të përgjithshme brenda 8 orëshit
të parë); -plagë të infektuara ( të gjitha ato që kanë kaluar 8 orë nga trauma).
Gjatë shekullit të XIX njerëzit e ndalonin hemorragjinë duke shtypur plagën apo duke
vendosur fashatura shtrënguese. Gjatë gërmimeve arkeologjike janë gjetur vrima të
9
trepanacioneve në kockat e kokës apo ekstremitete të amputuara. Egjipti, India, Kina, Greqia
etj, janë vendet me mjekësi më të lashtë. Në këto vende 6000 vjet me parë kryheshin
operacione si amputacione, nxjerrje të gurëve nga vezika urinare,etj. Për mjekimin e plagëve
përdoreshin mjalti dhe vaji. Zhvillim të dukshëm ka patur kirurgjia në Greqi para erës sonë.
Këto të dhëna i marrim nga veprat e Hypokratit (460-370 p.e.s.), ku përshkruhej niveli i lartë
i mjekësise në atë kohë si dhe jepen baza shkencore të saj. Qysh atëhere ai ka shkruar mbi
rigjenerimin “ per primam intentionem” të plagëve pa qelbëzim si dhe për rigjenerimin “ per
secondam intentionem” të atyre duke krijuar eksudat purulent. Një rëndësi të madhe në
zhvillimin e mjekësisë patën edhe veprat e Galenit, i cili futi në mjekësi metodën e
ekzaminimit eksperimental. Ai propozoi përdorimin e mëndafshit si material për suturën,
kurse për ndalimin e hemorragjisë përdredhjen e vazës. Zhvillimi i kapitalizmit shtroi kërkesa
të tjera para shkencës. Shkencëtari i dalluar francez L.Paster (1822-1895), tregoi se shkaku i
fermentimit dhe purifikimit janë mikroorganizmat që bien nga ajëri ose mjedisi. Kirurgu
anglez Lister (1827-1912) erdhi në përfundim se si shkak i qelbëzimit të plagëve janë
mikroorganizmat që bien aty nga ajëri. Përdorimi i lëndëve antiseptike në praktikën
kirurgjikale, solli si rezultat një ulje të ndjeshme të ndërlikimeve purulente të plagëve si dhe
përmirësimin e dukshëm të rezultatit të operacionëve. Ishtë kirurgu Bergman që përpunoi me
hollësi metodën e asepsisë, që bëri revolucion në zhvillimin e kirurgjisë dhe që përdoret me
sukses deri në ditët tona. Populli shqiptar ka një histori të lashtë. Atij për të ruajtur
ekzistencën e vet, i është dashur të luftojë dhe për pasojë të mjekojë plagët e këtyre luftërave.
Mjekët empirikë shqiptarë, në sajë të mjeshtërisë së lashtë që ata zotëronin, ishin bërë të
njohur si brenda dhe jashtë vendit. Arti kirurgjikal mësohej nga ustai tek çiraku ose
trashëgohej brez pas brezi nga babai tek i biri. Këta xherahë kryenin ndërhyrjet kirurgjikale
në mjedise publike dhe me vegla që i krijonin vetë si brisqe, grepa, leva metalike, instrumenta
për trepanacionë. Ata si anestetik përdornin rakinë ndërsa plagët i pastronin me ujë ose raki.
Operacionet e para të kryera nga mjekët e diplomuar janë kryer në spitalin e Shkodrës në
vitin 1889. Nga kirurgët e parë njihet mjeku Fejzulla Libohova, Bastri Qadhimi e Fahri
Reshidi. Në vitin1920 Dr. Osman Jonuzi hapi për të parën herë një repart të vogël kirurgjikal
në spitalin e Tiranës. Pas Luftës së Dytë botërore, si të gjitha shkencat edhe mjekësia e
kirurgjia si degë e saj morën një zhvillim të shpejtë. Kirurgjia në këtë periudhë përfaqësohet
nga kirurgu i talentuar Frederik Shiroka e më pas shume të tjerë. Shpejtë u krijua spitali
kirurgjikal i Tiranës me shumë specialitete të kirurgjisë.
10
Fizpatologjia e plagës.
Plagët kanë një shërim të ndryshëm nga njëra tjetra. Shërimi i tyre varet nga shumë faktorë
të lidhur me njëri tjetrin të cilët mund të ndikojnë në shërimin e ngadaltë të plagëve. Shërimi
11
Fiziologjia e shërimit të plagës
1.Hemostaza
2. Faza inflamatore
12
b. Sekondar : shërimi këtu ndodh nga veprime dytësore , skajet e plagëve nuk
janë të afruara dhe shërimi ndodh me formimin e indeve granulare dhe
tkurrjen e skajeve të plagës.
c. Terciar : plaga mbahet hapur për disa ditë dhe skajet sipërfaqësore të plagës
afrohen pak më vonë dhe shërimi i plagës vjen nga formimi i indit granular.
Proçesi i rigjenerimit të plagës është një proçes kompleks i cili kalon në disa faza. Ky
proçes duhet të dihet në mënyrë që të vërehet siç duhet në trajtimin e plages operatore
për të patur një shërim më të saktë dhe një mjekim më të sakte. Fazat janë tre :
Duket menjëhere pasi është kryer lezioni dhe ka si qëllim zëvendësimin e pjesëve të
humbura gjatë lezionit. Në ketë fazë fillojnë disa modifikime në indet dhe enët e
prekura, izolohet plaga nga ambienti i jashtëm për të evituar infeksionet e mundshme,
fillon sistemi i koagulimit dhe kontrollimi i proçesit të shërimit të plagës. Në këtë
fazë fillojnë shenjat e reaksionit inflamator si dhimbja, skuqja, temperaturë, enjtja.
Vazhdon procesi i formimit të trombinës dhe fibrinogjeni transformohet në fibrin. 24
h më vonë fillon proçesi i fagocitozës dhe i neogjenezes.
13
Faza proliferative (3-21 ditë)
14
Faza e maturimit ose riparimit (21 ditë / 1-2 vjetë)
Plagët post-operatore kanë një rëndësi të madhe pasi gabimet në kujdesin e tyre
ndikojnë shumë tek të dy subjektet si infermierin dhe pacientin. Plagët post-operatore
mund të shfaqin dhe komplikacione të ndryshme të cilat mund të jenë:
a-Hematoma të plagës
c-Reaksioni alergjik
d-Infeksioni i plagës
-Tendosje të lëkurës rreth plagës - Enjtje përreth plagës -Skuqje të lëkurës përreth
plagë
-Kulturën e plagës
15
2.4.a. Shkaqet e komplikimeve kirurgjikale post-operatore të zakonshme të
plagës përfshijnë:
b-Defanca e plagës kur lëkura është e hollë, plaga është e dëmtuar, qepjet dështojnë
ose prishen.
c-Reaksionet alergjike: kjo e ardhur nga pomadat antibiotike (p.sh. vaj Neosporin)
nga ngjitësit e fashës.
Plagët kirurgjikale mbyllen duke përdorur një nga katër metodat e mbylljes me:
1. Materialet qepëse
Qëllimet e trajtimit
Ndërsa shumica e plagëve kirurgjikale i nënshtrohen mbylljes primare, disa lihen për
tu shëruar me shërim dytësor. Cilado metodë e shërimit është zgjedhur, synimet e
trajtimit janë: të shqetësohet plaga sa më pak të jetë e mundur për të lejuar shërimin
dhe për të parandaluar pushtimin bakterial. Faktorë të tillë: si rehati i pacientit, duke
ruajtur funksionin dhe duke u dhënë informata të përshtatshme janë gjithashtu një
prioritet. Zonat e incizionëve kirurgjikale që shërohen me sherim primar duhet të jenë
të pastra. Skajet e lëkurës janë ri-vendosur, duke lejuar një mpiksje të formuar në
16
faqen e incizionit duke siguruar një barrierë kundër pushtimit bakterial. Skajet e
plagës bashkohen 48 orë pas operacionit, por nuk kanë forcë elastike dhe kërkojnë
mbështetjen e vazhdueshme nga qepjet, klipet deri në prodhimin e plotë të
epitalializimit. Shërimi i plagëve nga synimi sekondarë kërkon fashatura të cilat janë
të përshtatshme për madhësinë , thellësinë, pozita dhe nivelin e eksudatit. Plaga vetë
duhet të jetë e pastër pas operacionit edhe pse kjo varet nga natyra e ndërhyrjes
kirurgjikale.
Për ditën e parë apo të dytë, nuk duhet të lëvizet shumë zona e prekur në mënyrë që të
shmangen shkaktimet e gjakderdhjes. Presioni i fashës duhet të ndihmojë për të
parandaluar gjakderdhjen por një sasi e vogël e gjakut në fashë është normale. Nëse
gjakderdhja duket këmbëngulëse, duhet të ushtrohet presion në mënyrë të vendosur
dhe në mënyrë të qëndrueshme mbi fasho për 10 deri në 15 minuta. Kjo zakonisht do
të ndaloj gjakderdhjen.
Përveç kësaj, mund të ketë enjtje të pranishme rreth plagës. Për të minimizuar këtë,
ditë pas operacionit ju mund të aplikoni një pako akulli mbi fasho çdo 2-3 orë për 10
deri në 15 minuta. Plaga mund të ndjehet e mpirë deri në disa javë, por kjo pothuajse
gjithmonë zgjidhet me kalimin e kohës.
Pas operacionit, linja e qepjes dhe buzët e plagës do të duken në ngjyrë rozë në të
kuqe, por zona do të ndriçohet çdo ditë. Pasi qepjet janë hequr, linja e incizionit do të
vazhdojë të zbehet me kalimin e javëve në muaj. Në raste të rralla, mund të shërohet
një plagë me një cikatrice të hollë. Kjo zakonisht ndodh në pacientët me një histori
paraprake të shërimit të dobët, por është gjithashtu e varur dhe nga zona e incizionit.
Nëse shfaqen të dridhura, temperaturë , skuqje e rritur ose plaga ka përmbajtje pusi
duhet të kontaktohet me mjekun.
Dhimbjet post-operatore zakonisht janë minimale. Mjeku juaj mund të përshkruaj një
mjekim të fortë për dhimbjet nëse do të jetë e nevojshme. Nuk duhet të përdoren
produktet që përmbajnë aspirinë ose ibuprofen sepse këto mund të rrisin
gjakderdhjen. Një paketë akulli mund ta minimizoj dhimbjen.
17
Fashimi i plagës kirurgjikale është një procedurë e menjëhershme e kryer pas
ndërhyrjes.
Funksioni primar i një fashature është që të promovojë shërimin, duke siguruar një
mjedis lagështie dhe mbrojtjen e plagës nga agjentët potencialisht të dëmshëm ose
dëmtime të tjera. Në plagët kirurgjikale të mbyllura funksioni kryesor i fashimit
është për të thithur gjak ose lëngun haemoserous në fazen e menjëhershme post-
operatore. Ka lloje të ndryshme fashature në dispozicion për plagët kirurgjikale, dhe
zgjedhja shpesh bazohet në koston dhe preferencën personale. Fashaturat më të
përdorura janë të thjeshta, por duhet të bëhet kujdes pasi disa ngjitëse mund të
shkaktojë reagime në pacientët me lëkurë të ndjeshme. Ashpër mund reagoje nëse
fashimi zbatohet nën tension ose mbi një zonë të përbashkët, ku lëvizja do të
shkaktojë fërkime mes lëkurës dhe materialit. Zgjedhja e veshjes duhet të jetë i bazuar
në nevojat e pacientit. Nëse, për shembull, pacienti trajtohet si një rast një ditor një
fashim kundra ujit mund të jetë më i përshtatshëm në qoftë se ajo është e nevojshme
për më shumë se 24 orë. Sa shpesh apo për sa kohë, një plagë kirurgjikale duhet të
jetë e fashuar është gjithashtu një çështje preference personale. Disa njësi e lënë
plagën të ekspozuar nga momenti i mbylljes, të tjerë e zbulojnë atë pas 24 orësh dhe
të tjerë e mbajnë atë të fashuar deri në shërim të plotë dhe kur ka ndodhur heqja e
qepjeve / klipeve .
Nuk ka asnjë provë për të mbështetur një regjim të veçantë për faqet e incizionit. Kur
fashaturat janë aplikuar në zonë është e rekomandueshme që ato të mos ngacmohen
pëveçse nëse ato bëhen me njolla nga shkarkimet e mundshme, nëse shenjat klinike të
infeksionit janë të pranishëm ose pacienti tregon shenja të infeksionit sistemik.
Chrintz Et Ai sugjeroi se nuk është e nevojshme që të fashohet një plagë e mbyllur
18
kirurgjikale për të gjithë 48 orët. Disa pacientë, megjithatë, mund të preferojnë të
kenë plagën e tyre të fashuar. Plagët e hapura kirurgjikale me shërim sekondar duhet
të jenë fashuar në mënyrë të përshtatshme, në përputhje me thellësine, madhësine dhe
pozitën. Për fat të keq shumë kirurgë zgjedhin një fashaturë me bazë garzash për
zonën që shkaktojnë dhimbje të tepruar në heqjen e tyre dhe mund të bëhen dhe pjesë
e indeve të shërimit. Një studim duke përdorur një fashaturë hydrofibre kundrejt asaj
me garze tradicionale në kirurgjinë e jashtme tregoi një reduktim të kohëzgjatjes së
qëndrimit, ulje të dhimbjes, rriti besimin e pacientit dhe rriti normat shëruese, si dhe
ishte e lehtë për tu aplikuar dhe hequr.
Fashimi mund të jetë i thatë (primar). Mund të zgjidhet për menaxhimin e një plage
me pak exudat. Mbron plagën nga lëndimi, parandalon futjen e baktereve, zvogëlon
ndjenjën e diskomfortit, dhe përshpejton shërimin. Shumica e përdorur është
zakonisht për abrazionet dhe plagët operatore pa dren.
Fashimi i lagur drejt të thatit ( përdoret në ato me shërim të mesëm dhe terciar).
Qëllimi kryesor është haqja e papastërtive nga plaga. Kontakti i shtresës së lagur të
fashaturës rrit aftësinë absorbuese të saj për të mbledhur exudatin dhe mbeturinat e
plagës. Duke u tharë fashatura ajo aderon në plagë dhe e pastron atë kur hiqet.
19
Ndërrimi i fashaturës procedura infermierore
Para se të fillojmë, sigurohemi që kemi garza, një kuti e doreza mjekësore, ngjitës
kirurgjikal një qese plastike dhe gërshërë. Më pas :
20
g. Vëzhgohet incizioni për shenja të infeksionit.
h. Mbajmë një bllok të pastër, steril garze në cepin e plagës dhe e vendosim mbi
incizion.
i. Ngjitim të katër cepat e garzes
j. Hidhen të gjitha materialet e përdorura duke përfshirë dhe dorezat në një qese
plastike.
k. Mbyllim qesen plastike dhe e hedhim atë në kosh.
l. Lajme duart tuaja.
Pastrimi i incizionit
21
Kujdesi për incizionin
Pastrimi i incizionit
• Fashatura transparente
Avantazhet
• Shërben si një pengesë për lëngjet e jashtme dhe bakteret dhe lejon plagën të marrë
frymë
Shpëlarja e plagës. Një zgjidhje e shpëlarjes së plagës është duke futur solucionin
direkt në plagë me një shiringë, shiringë dhe katater, ose me dush. Ajo nxit shërimin e
plagës duke hequr mbeturinat nga sipërfaqja e plagës, çon në rënie të numrit të
bakterieve. Parimet bazë të shpëlarjes së plagës janë:
• Pastrimi fillon nga zona e ndotur me pak drejt zonës se ndotur më shumë.
• Kur hidhet solucioni ai duhet të rrjedh nga zona më pak e kontaminuar drejt asaj më
të kontaminuar.
22
Nga plaga mund të ketë rrjedhje të ndryshme të cilat mund të jenë:
• seroze : Lëng i qartë dhe i rrjedhshëm që eshtë ndarë nga elementet e tij të ngurtë
• Serosanguinoz : fluid i holle dhe i kuq, i përbërë nga serum dhe gjak
Suturat
Suturat janë materiale të përdorura për të qepur së bashku indet e trupit. Suturat janë
të vendosura brenda shtresave të indeve të plagëve të thella dhe në pozicion
sipërfaqësor si mjet përfundimtar për mbylljen e plagës. Suturat hiqen zakonisht
brenda 7deri në 10 ditë pas operacionit, ose më herët nëse shërimi është adekuate.
Mjeku përcakton dhe urdhëron heqjen e suturave. Në fillim zëvendësohen me shirita
ngites -si fazën e parë, e me pas hiqen në fazën e dytë.
23
Materialet për suturën mund të jenë :
Materiali qepës ose fijet janë materiali më i përdorur në ditët e sotme në të gjitha
specialitetet e kirurgjisë. Këto fije ndahen në 2 grupe : a. të absorbueshme ( cat-gut,
fije me përmbajtje poliglicoli etj.) b. të pa absorbueshme ( seta , lino, fije teli,nyloni
etj.)
Klipat
Janë bërë nga tela çeliku inox, janë të shpejtë për tu përdorur dhe sigurojnë forcë të
mjaftueshme. Ato janë të njohura për mbylljen e lëkurës në plaget kirurgjikale të
barkut dhe në kirurgjine ortopedike kur shfaqja e prerjes nuk është kritike. Heqja e
tyre kërkon një nxjerrës steril dhe mirëmbajtjen e teknikës aseptike.
24
Kujdesi infermieror
Mjekimi i plagës post-operatore është një metode e përdorur për të mbrojtur dhe për
të ndihmuar plagën në shërimin e duhur të saj. Mjekimet e përdorura mund të jenë të
thjeshta ose komplekse.
Të thjeshtat janë me dy pjesë. Pjesa e parë mbulon incizionin, pjesët rreth lëkurës dhe
gjithashtu është një mjetë për thithjen e sekrecioneve të dala nga plaga. Pjesa e dytë
mbron plagën nga kontaminimi i jashtëm. Ky lloj mjekimi përdoret në plagët e pastra
që kanë sekrecione të pakta, pa humbje të substancave dhe që shërohen me shërimin
primar.
25
Odjektivat e mjekimit të plagës janë:
B. Për infermierin:
C. Vlerësimi
26
Sigurohet n.qs ka prani të simptomave gjenerale të infeksionit
Sigurimi i mjekimit të posaçëm për drenimin
Rishikimi i anamnezës mjekësore dhe identifikimi i faktorëve që mund
të ndikojnë në vonimin e shërimit të plagës
Sigurimi i kapacitetit të pacientit për bashkëpunim gjatë procedurës
Vërejtja e alergjive të pacientit për shkak të materialeve të përdorura
për mjekim
D. Përgatitje:
E. Materialet e nevojshme:
Dorashka të pastra
Dorashka sterile
Mjekime sterile të paketuara
Sipërfaqje e tavolinës së mjekimit e pastruar
Ngjitës
Set njëpërdorimësh për heqjen e suturave me gërshërë dhe pinca
Solucion detergjent i përshkruar për aplikim
Qeskë për hedhjen e mbeturinave.
27
F. Procedura :
28
Pastrohet plaga nga qëndra drejt periferisë. Përdoret çdo herë nga një pambuk e
me pas hidhen. Nuk vendoset përsëri brenda solucionit pastrues.
Thahet plaga me anë të një garzë të kapur me pinca.
Hiqen dhe hidhen dorashkat e përdorura dhe vishen të tjera për të rifilluar
proçedurën e radhës.
Inspektohet incizioni për gjakderdhje, inflamacion, rrjedhje sekrecionesh ose për
shërimin e saj.
Aplikohen materialet sterile një cdo herë.
G. Procedurat përfundimtare:
Për infermierin:
29
Vlerësimi :
Përgatitja :
Materialet e nevojshme:
- Dorashka të pastra
- Mjekime sterile të paketuara
- Garza sterile. Garza sterile ekstra
- Solucion steril i përshkruar
- Solucion fiziologjik steril
- Ngjitës
- Mbulesa sterile
- Qese plastike për mbeturinat
- Tampon steril
Procedura e veprimit:
1. Mbyllet dera e dhomës ose tërhiqet perdja për të ruajtur privatësinë e pacientit
2. Pozicionohet pacienti në pozicion komfort dhe në mënyrë që të ekspozohet
plaga dhe zona rreth saj.
3. Lahen duart
4. Hapet qeska plastike dhe vendoset në një vend që të jetë lehtësisht e kapshme
nga infermieri.
5. Vishen dorashkat e pastra njëpërdorimshe
30
6. Hiqet mjekimi i mëparshëm dhe hidhet në qesk. Mund të përdoren pincat për
kapjen e fashave dhe heqjen e tyre. N.q.s ato janë ngjitur me plagën nuk lagen
por hiqen ngadalë duke vlerësuar gradën e durimit të pacientit.
7. Observimi i mjekimit të mëparshëm për prani të sekrecioneve. Vërehet ngjyra
dhe era.
8. Observohet plaga për prani të indeve të granuluara apo indeve të
epitetializuara.
9. Përgatiten materialet sterile hapen instrumentat steril, solucioni, mjekimet,
bacinela. Garzat që prekin sipërfaqen e plagës duhet të lagen ngadalë për të
rritur kapacitetin e absorbimit.
10. Vishen dorashkat sterile
11. Pastrohet plaga me solucionin fiziologjik duke kaluar nga zonat më pak të
kontaminuara drejt atyre më shumë të kontaminuara.
12. Hiqet sasia e tepërt e mjekimit nga garza:
13. Aplikoni një numër të madh mjekimi steril mbi garzë kjo ndikon në heqjen e
lagështisë së tepërt nga garza
14. Vendosni një pjese garze të thatë mbi mjekimin e përdorur kjo për të mbrojtur
në mënyrë të përgjithshme mjekimin nga kontaminimi.
15. Eleminohen dorashkat sterile
16. Sigurohet fashimi i plagës me ngjitës.
31
Procedurat përfundimtare.
Mjekimet janë përdorur në përgjithësi për të nxitur shërimin e plagës dhe për të
parandaluar kontaminimin: dobia e ilaçeve mund të anullohet nga fakti se në disa
lloje të plagëve mjekimi me metodë lokale në trajtimin e plagëve duhet të paraprihet
me largimin e shkakut që çoi në plagë . Mjekimet janë përcaktuar si primare, kur
materiali i mjekimit është vendosur me kontakt të drejtpërdrejtë me indet e dëmtuar,
sekondare kur materialet e mjekimit shërbejnë për të mbushur plotësisht një kavitet
ose kur përdoret si zëvendësues i atij primar. Kur bëhet zgjedhja e mjekimit duhet që
të dimë llojin e materialit që do të përdoret që vjen në kontakt me plagën pasi duhet
që për përzgjedhjen të merren parasysh disa faktorë që e bëjnë mjekimin ideal për
lloje të ndryshme plagësh.
32
- në lehtësim në përdorim
- të mos jetë alergjik,
- të mos shkaktojë trauma në heqje
- të jetë i pakalueshëm për mikroorganizma
- të ofrojë një izolimi termik.
Drenat kirurgjikale
Qëllimi kryesor i përdorimit të drenave është për të nxjerrë jashtë sekrecione, lëngje,
pus gjak nga kavitetet e krijuara gjatë interventit ose në trauma. Për të nxjerrë këto
likide dreni duhet që njërën pjesë ta ketë të inseruar brenda në kavitet dhe tjetrën ta
ketë të vendosur në një garzë, të lidhet me një sistem aspirimi ose një qeskë sterile
plastike.
33
- Drenat e mbyllur janë të formuar nga tuba që e hedhin materialin në një qese
apo shishe. Shembull mund të jenë drenat e kraharorit, barkut ose ortopedisë.
Në përgjithësi, rreziku i infeksionit është i reduktuar.
- Aktiv ose pasiv:
- Drenat aktive mbahen nën thithje (e cila mund të jetë me presion të ulët ose të
lartë)
- Drenat pasiv nuk kanë thithje dhe punojnë në bazë të presionit diferencial
ndërmjet kavitetit dhe pjesës se jashtme.
- Drenat prej gome:
- Drenat prej gome mund të shkaktojnë një reagim të fortë të indeve,
nganjëherë duke lejuar një trakt të formohet (kjo mund të konsiderohet e
dobishme - për shembull, me drenat T). Drena të tjerë mund të përmendim
drenat Penrose, drenat në formë cigareje , drenat me mure të dyfishtë, drenat
aspirativ drenat në form T.
34
Plagët me dren
35
Proçedura e asistencës infermierore
Parandalimi Defances.
Fashatura origjinale mund të qëndroj për 2 ditët e para ose derisa mjeku ta vendos të
arsyeshme. - Plaga duhet të ngelet e thatë për 2 ditë;
- Në qoftëse ajo laget nga gjaku ose çdo likid tjetër duhet ndërruar ;- Para ndërrimit të
fashaturës duhet të lani duart me ujë dhe sapun;
-Kur vendosni fashaturën mos e kapni pjesën e brëndshme të saj në mënyrë që të mbetet e
pastër;
-Disa persona preferojnë të kenë një fashature në plagë si masë mbrojtëse kundër dëmtimeve
kryesisht nga rrobat që mund të ngjiten në plagë.
Suturat zakonisht zhduken brenda 7- 10 ditësh. Të tjera mund të hiqen gjatë 5-21 ditësh në
varësi të operacionit. Njoftohet pacienti ditën e daljes se kur do të heqi suturat. - Nuk tërhiqen
37
cepat e suturave të dala jashtë plagës;- Në qoftëse ato kapen pas rrobave atëhere ngadale me
një palë gërshëre të pastra prijini pak ato.
Duhet të pritet 24 h para se të bëni dush, por kjo varet nga lloji i interventit. Disa të dhëna të
përgjithshme : - Shpëlarja është më e preferuar se dushi; - Bëni dush vetëm në qoftë se jeni të
sigurt se mund të mbani plagën të thatë pasi zbutja e plagës mund të çojë në hapjen e saj; -
Përdorni ndonjë llojë fashature kundra ujit gjatë kohës që bëni dush; - Fashatura të ndryshme
mund të kërkojnë heqjen e tyre para dushit.;- Mos vendosni asnjë sapun, locion trupi, pudër
apo përbërje të tillë direkt mbi plagë.;- Mos e fërkoni plagën pasi mund të shkaktoj dhimbje
ose të zgjas procesin e shërimit. ;- Thani plagën ngadalë me një peshqir të pastër dhe të thatë
pas dushit.
Kirurgjia është një ngjarje e rëndësishme në jetën e çdo individi. Ajo paraqet
një çështje serioze. Vendimi përfshin trupin e pacientit dhe shëndetin e tij. Ajo
gjithashtu prodhon stres fizike dhe psikologjik në trup në lidhje me masën e
kirurgjisë dhe lëndimet në indet e përfshira. Pacienti duhet të kuptojë se çfarë
është propozuar, të kuptoj të gjithë rreziqet dhe të japë pëlqimin e tij.
(1) Një incizion: është një prerje e lëkurës dhe indeve të tjera të brendshme. Organet
dhe indet e trupit trajtohen nga kirurg dhe asistent. Kjo mund të çojë në dëmtim të
indeve ose inflamacion të indeve që mund të rezultojë në dhimbje pas anestezisë së
përdorur.
38
(3) Efektet e anestezisë dhe medikamenteve të tjera kanë tendencë të zgjasin edhe në
periudhën post-operative të rimëkëmbjes. Këto barna mund të kenë një efekt
qetësues në trup duke ulur dhimbjen dhe reduktojnë ndërgjegjësimin ndaj mjedisit
rrethues. Efekti mbi sistemet e trupit është t’i ngadalësojë ato dhe t'i bëjë ata
hipoaktive.
8.b.Stresi psikologjik. Stresi fizik i kirurgjisë është rritur në masë të madhe dhe nga
stresi psikologjik me ankth dhe shqetësim i cili përdor dhe energjinë që është e
nevojshme për shërimin e indeve në periudhën post-operative. Kur operacioni është i
nevojshëm frikat më të thella fillojnë të ndihen. Një pacient preoperativ mund të
përjetojë një numër të madh frikrash. Megjithatë, frikat e mëposhtme janë të
zakonshme në mesin e pacientëve kirurgjike:
(2) Gjendja e pavetëdijshme dhe paaftësia e të diturit ose kontrolluarit çka ndodh
përreth.
(3) Dhimbje.
(4) Vdekja.
39
infermiere, duhet të njohim këto frika dhe të merreni me to siç duhet. Ne mund të
ndihmojme në menaxhimin e frikave preoperative nga:
(1) Dhënia e një mundësie pacientit për të përshkruar reagimet e tij dhe ndjenjat në
situatat stresuese.
(3) Rregullimin e një takimi me një klerik nëse dëshiron pacienti. (Besimi fetar
(4) Duke qënë të sinqertë dhe të ndershëm kur iu përgjigjemi pyetjeve të pacientit.
Nëse ka pyetje që ne nuk duhet ose nuk jemi në gjëndje për t'iu përgjigjur i referojmë
ata tek kryeinfermieri ose të mjeku.
Edhe në ambjentin kirurgjikal është pranuar nevoja e një përkujdesje me të madhe ndaj
problemeve psikologjike që vihen re tek pacientët. Nuk mund të harrohet fakti që pacienti
jeton intensivisht momentet para operaciont kirurgjikal, kështu qe bëhet më e nevojshme
përkujdesja ndaj proçeseve emotive që ndikojnë në sjelljen e pacientit në të gjithë sekuencen
e ngjarjeve që fillon me interventin dhe mbaron me problemet e riadaptimit gjatë rikuperimit
kirurgjikal. Studimi i proceseve të tillë ka marrë një interes të madh që kur observimi
sistematik ka nxjerrë në pah qartësisht se përgjigja e individit nga një traume kirurgjikale nuk
është e limituar ndaj një ose disa aparatëve por është një përgjigje globale që përfshin gjithë
organizmin me të tërë individualitetin e tij psikosomatik. Ky koncept i përgjigjes totale ndaj
një traume shpreh idenë e lidhjes midis aspektit psikologjik dhe fiziologjik në të gjitha nivelet
e funksionimit të organizmit. .
Rëndësia e aspektit psikologjik në praktikën kirurgjikale është e nevojshme për të kuptuar
disa fenomene që shihen pas interventit si për shembull pasojat e një interventi teknikisht të
realizuar jo gjithmonë paraqiten me të njëjtën sjellje: në disa raste observohen fenomene
mendore që i kalojnë kufijtë e pritshmërisë, flasim këtu për përfshirjen totale emotive të
pacientit që manifestohet me një sërë veprimesh mbrojtëse që mund të interferojnë në
rikuperimin funksional postoperator.
Duhet nënvizuar fakti që vendimi për një intervent kirurgjikal edhe pse i mbështetur nga një
vlerësim teknik i rregullt nuk duhet të nënvleresohet komponenti emocional i të sëmurit.
40
Duke rifolur për raportin me pacientin do të shohim karakteristika specifike që merr një
raport i tillë në kirurgji. Eshtë vënë re që në urgjencë kërkohen veprime të shpejta dhe të
sakta por kjo nuk do të thotë që personeli shëndetësor nuk mund të ndikojë psikologjikisht te
pacienti.
Dallimi midis një pacienti që mjekohet dhe atij kirurgjikal nuk i detyrohet diferencave që
mund të kenë vetë keta pacientë por qëndrimi që mbajnë operatorët dhe atmosfera
psikologjike që ju ofrohet.
Ambjenti kirurgjikal është i karakterizuar në radhë të parë nga operacionet dhe në radhë të
dytë nga numri i rasteve të vazhdueshme si dhe kushteve të urgjencës që ndërhyet. Pacienti
nën anestezi që i nënshtrohet një interventi të tipit aktivitet-pasivitet është shpesh një objekt
për tu riparuar që nuk implikon domosdoshmërisht mobilizimin dinamik ndërpersonal.
Ushtrimi i profesionit në ambjentin kirurgjikal kërkon që operatorët të jenë sa më objektiv
ndaj pacientit gjë që nuk ndodh në sektorët e tjerë të mjekësisë, stafi kirurgjikal në fakt
realizon një detyrë që shpesh përfshin rreziqe të mëdha(vdekja në operacion dhe ajo
postoperatore); operatorët që realizojnë interventin nuk mund të krijojnë një lidhje emotive
shumë të madhe me pacientin siç ndodh në sektorët e tjerë sepse një proçes i tillë do të sjell
vështirësi në realizimin e operacionit. Kirurgjia merr kështu një rol vetëm teknik dhe i lë
personelit tjetër shëndetësor siç janë infermierët për tu marrë me pacientin si para dhe pas
operacionit. Intensiteti i reagimit emotiv ndaj sëmundjes dhe prespektivës së interventit
kirurgjikal ndryshon nga subjekti në subjekt dhe ndikon në mekanizmat fiziologjikë, luan një
rol të rëndësishëm në riabilitimin tërësor të pacientit pas traumës kirurgjikale.Vet sëmundja
që imponon kryerjen e operacionit shkakton një gjendje kritike që shpesh e çon pacientin të
adoptoje për qëllime mbrojtjeje sjellje dhe qëndrime që mund ti përkufizojme si të pa pjekura
në kuptimin që kthehet në pozicion psikik tashmë të kaluar në procesin e zhvillimit
psikologjik. Ky qëndrim apo sjellje bëhet më intensive në momentin që pacienti i përshkruhet
një interventi kirurgjikal: nuk ka dyshim që operacioni është një akt i dhunshëm që dëmton
integritetin anatomik dhe anestezia atë psikik dhe shkon kundër instiktit të ruajtjes së tëresise
së organizmit psiko-fizik. Por emotiviteti dhe ankthi i ekzagjeruar i disa pacientëve nuk i
detyrohet ekskluzivisht gjykimit të saktë të rrisqeve të operacionit. Dime që nuk ka
paralelizëm midis gradës së ankthit dhe gravitetit të një sëmundjeje apo interventi: struktura e
personalitetit që do të thotë kapaciteti për tu adaptuar ka një ndikim të madh në përgjigjen që
mund të jap një individ në një situatë të tillë. Karakteri i përgjigjeve që jep një subjekt
kërkohet në konfliktet emotive të aktivizuara nga kërcënimi real tashmë i përceptuar. Eshtë
41
ndërhyrja midis konflikteve emotive që kanë ekzistuar në përceptimin aktual të një kërcënimi
që nxjerin në pah dhe riaktivizimin e frikërave të vjetra në përgjithesi frikëra të tilla i
referohen objekteve të brëndshme apo atyre impulsive që kanë qënë në jetën feminore burim
ankthi: rikujtojmë kështu për shembull frikën nga impulset e veta agresive (të nxjerësh inatin
ndaj dikujt,ta sulmosh,ti bësh keq…) dhe mbi të gjitha frikë nga impulset e pasivitetit (të
heqësh dore, të kthehesh mbrapa, të kthehesh fëmijë, të bëhesh i varur nga të tjerët, të
humbasësh pavarësinë…). Kjo është bërthama konfliktuale e ankthit preoperator e aktivizuar
nga kërcënimi i një interventi kirurgjikal. Deformimi i përceptimit të situatës operatore
përfshin dhe raportin me personelin infermieror në lidhje me përceptimin e situatës ato shihen
si personazhe armiqësor që simbolizojnë autoritetin frustrues dhe persekutor dhe në të
kundërtën këta konceptohen si personazhe mbrojtëse dhe mirëbërës nga të cilët pritet me
ankth mrekullia. Për sa i përket refuzimit të interventit kirurgjikal të përshkruar themi se një
fenomen i tillë nuk i intereson drejtpërdrejtë personelit infermieror deri në momentin kur nuk
kemi të përfshirë përgjegjësinë direkte të tij. Midis pacientëve që zgjedhin të adoptojnë
strategjinë e refuzimit të interventit kirurgjikal duke përjashtuar rastet e vecanta në të cilët
ndikojnë faktorët psikologjik kompleks, ka persona që nuk njohin kuptimin e disa
simptomave dhe kanë frikë nga presoneli shëndetësor (i perceptojnë ata si personazhe
armiqësor) dhe spitalin(si një vend vdekje); pacient të tjerë dhe pse të kulturuar, inteligjent
dhe të informuar mbi sëmundjen e tyre reagojnë me refuzim në funksion të një mekanizmi
mbrojtës; në rastë e tjera bëhet fjalë për pacientë që nuk guxojnë të hynë në ndërhyrje të tjera
kirurgjikale duke marrë shkas nga një kujtim i keq i një operacioni që mund të kenë pasur në
fëmijëri. Përshkrimi i një interventi kirurgjikal vë pacientin përpara një frustacioni siç është
qëndrimi në spital për rehabilitimi. Një element tjetër i rëndësishëm për tu marrë në
konsiderate në raport me eksperiencën e jetuar të një operacioni kirurgjikal është padyshim
anestezia(narkoza). Ky eshtë zakonisht motiv shqetësimi. Eshtë vënë re se gjumi megjithëse
një fenomen fiziologjik ngjallë dyshime në një numër të caktuar personash dhe sidomos në
pacientë të prekur nga shqetësime nervore. Eshtë e kuptueshme që narkoza të përjetohet si një
rrezik i pashmangshëm. Në bazë të këtyre konsideratave është e rrezikshme për shembull
anestezia në pacientë të prekur nga fenomene të rënda depresive që do të rezikonte
kompromentimin e gjendjes së tyre të përgjithshme; shumë kardiolog kanë pasur shumë raste
vdekjesh post-operatore të lidhura me depresionin preoperator dhe kanë nxjerr në pah
raportin ekzistent midis qëndrimit të pacientit drejt vetes, drejt sëmundjes dhe mundësive të
tij për tu shëruar. Eshtë vënë re që pacientët që i nënshtrohen idesë që tani është fundi, pa
vetëbesim për të ardhmen e tyre që heqin dorë kanë një kovaleshence më të vështirë edhe pse
42
trajtimi i tyre mund të jetë shumë i mirë nga të gjitha anët. Ajo që të lë mbresa nga këto
kërkime është ndikimi i variablave psikologjike në dekursin klinik dhe rezultatet e terapise
duket që është faktori psikologjik ai që shpjegon lidhjen midis gjendjes së rënde psikologjike
ose depresionit preoperator si indikator të mortalitetit ose morbilitetit post-operator.
Natyrisht që reagimi psikologjik ndaj përshkrimit dhe prirjes për interventin janë të lidhur me
tipin e operacionit të programuar, në rastet kur ky përfshin një ndryshim të dukshëm
(gjoks,fytyre,organe seksuale) ose heq organe interne që kanë rëndësi psikologjike
(ovaret,mitra,segmenti intestinal) ose keqësimi i funksioneve vecanërisht sinjifikative(të
folurit,të lëvizurit). Për të kuptuar reagimet imediate që shihen në fazën e parë post-operatore
duhet të merren në konsiderate tipi i interventit dhe trajtimit të cilit i nënshtrohet pacienti
sepse këto përbëjnë stres psikofizik. Duhet të shihen gjithashtu kushtet fizike të pacientit dhe
varësia ndaj disa instrumentave e cila është e komplikuar me administrimin e medikamenteve
që ndikojnë në sjelljen e tij. Pacientë të zhytur në stresin operator ndjejnë nevojën të vendosin
në veprim një sërë mekanizmash mbrojtës të kushtëzuara këto në bazë të personalitetit dhe
tronditjes psikofizike të cilës i janë nënshtruar. Literatura përshkruan një gamë të madhe
reagimesh që nisin që nga forma më pozitive e adaptimit ndaj stresit deri në format tipike
psikopatologjike. I sëmuri ndonjëherë ka tendencë të refuzojë realitetin post-operator
sidomos në qoftë se jeton me impresionin që janë kaluar parashikimet dhe pritjet e tij: në të
tilla raste nuk është i gatshëm të pranojë nevojën e dëmit që i është shkaktuar, eviton të parit
e regjonit që ka marrë pjesë në intervent, ankohet që nuk është i informuar siç duhet për
natyrën e interventit. Bayet pohon se verifikohen reagime më të mëdha, sa më e madhe të jetë
diskordanca midis perceptimit real të traumës dhe shtrirjes efektive të dëmit. Shihen reagime
dhe ndjenja më agresive kur pacienti disponon pak argument racional për të justifikuar
sjelljen e tij. Në të gjitha rastet sjellje të tilla agresive megjithëse në disa raste pak të
kuptuara nga ambjenti spitalor nuk janë të rënda në rastë se karakterizojnë periudhën
tranzitore në të cilën i sëmuri përdor të gjitha mekanizmat e tij mbrojtës për të arritur një
gjëndje ekuilibri dhe pranimi i gjithcka që i ka ndodhur, në të tilla raste preferohen sjellje të
tilla se sa një paraqitje e qetë që në thellësi fsheh tension psikologjik i paaftë për tu
manifestuar. Me të kaluar fazën post-operatore të menjëhershme pacienti ka nevojë të mbajë
aktiv disa mekanizma mbrojtës që kanë për detyrë ti sigurojnë një ekuilibër të kënaqshëm
dhe ti lejojne atij funksionim të pavarur. Dy objektivat fondamentale të mobilizimit të
mekanzimave mbrojtës janë lufta kundër ankthit të shkaktuar nga interventi dhe sforcoja për
të vendosur një lidhje të re me botën dhe veten. Një nga mekanizmat mbrojtëse më të shpesht
është ‘regresioni’(që është një periudhë e domosdoshme gjatë fazës post-operatore e cila
43
përfshin një grade varësie nga të tjerët por kjo nuk mund të mbahet për shumë kohë sepse kjo
do të bëhet pengesë në rehabilitimin e pacientit). Formacionet reaktive të tipit agresiv dhe
projektiv (pacienti e gjykon sëmundjen dhe interventin si një sulm nga jashtë dhe ai bëhet
mbrojtës agresiv, refuzon kujdesjet e personelit shëndetësor dhe në këtë mënyrë ai largon
ankthin e shkaktuar nga sëmundja por me çmimin e raporteve shumë të acaruara me njerëzit
që e rrethojnë) refuzimi (pacienti ka tendencë të refuzojë realitetin, informacionet që i ishin
dhënë më parë dhe gjëndjen e tij aktuale). Në raste të tjera manifestimet e pacientit shprehen
në formën e qëndrimeve asnjanëse sikur sëmundja mos të ishte e tij por e dikujt tjetër, bëhet
kështu një çështje klinike në sytë e tij duke mos pasur ndjenja apo emocione lidhur me faktin
që ai po e jeton atë semundje. Në përgjithësi thuhet se pacienti reagon në varësi të strukturës
së personalitetit të tij duke përdorur gjëndjen e tij si një “subjekt psikologjik i ndermjetëm”
që e manipulon për të arritur një ekuilibër të kënaqshëm.
Bayet në lidhje me pasojat më të largëta të një interventi kirurgjikal flet për acarimin e
mundshëm të shenjave nevrastenike tashmë të manifestuara pak a shumë në mënyrë të qartë
para operacionit; bëhet fjalë për reagime të ngjashme me manifestimet në rastet e neurozave
traumatike (paqëndrueshmëri, pagjumësi, makthe, kriza ankthi, çregullime kardiake,
respiratore, vazomotore, sekretore…) që mund të jenë persistentë për periudha pak a shumë
të gjata.
Mbi bazën e sa u tha më sipër theksohet rëndësia e të arriturit dhe e kontrollimit të reagimeve
emotive në mënyrë që të kemi bashkëpunimin e të sëmurit për të evituar episodet e
pakëndshme. Problemi nuk është i lehtë për tu zgjidhur përsëri dhe nuk lejon aplikimin e
sekuencave tashmë të gatshme por kërkon respektimin maksimal të karakteristikave
individuale të pacientit. Shtohet problemi për të rritur mundësitë që pacienti të kalojë
traumën dhe të kuptojë veten nëpërmjet përgatitjes psikologjike .
44
Studime të shumta janë dedikuar përcaktimit të efekteve që ndikojnë mbi dekursin post-
operator të informacioneve që u janë dhënë të sëmurëve para operacionit.
Hayëard dhe Boore kanë demostruar që në pacientët e informuar dhe të përgatitur në mënyrën
e duhur para operacionit reduktoheshin komplikacionet post-operatore, reduktohej nevoja për
analgjezik si dhe gjendja në një nivel të ulët të katekolaminave në urinë dhe indikatorët e tjerë
të stresit psikofizilogjik. Pas operacionit do të ishte e përshtatshme të evitoheshin dhimbja
dhe impresionet e pakëndshme;prandaj qëndrimi i personelit shëndetësor është i rëndësishëm
sa dhe fuqia farmakodinamike e qetësuesve. Në momentin e dorëheqjes i sëmuri duhet të
kuptoj që nuk është i braktisur; personeli shëndetësor sipas Bayerit duhet të stimuloj rilidhjen
e raporteve me mjekun e familjes sipas rasteve me shërbimin shëndetësor dhe social me
qëllim që kovaleshenca mos të zgjaste shumë dhe riadaptimi të jetë progresiv dhe efikas.
Prezantimi i studimit
Objektivi i pergjithshëm :
45
Objektivat specifik:
Metodologjia e studimit.
46
Mbledhja e të dhënave
Të dhënat për këtë studim janë marrë nga pacientët e shtruar në repartin e kirurgjisë në
Spitalin Rajonal të Durrësit.
Të dhënat rezultojnë nga raportimet e vet pacientëve të marrë në studim të cilët kanë
plotësuar pyetësorin.
Përshkrimi i instrumentit
Instrumenti i përdorur për mbledhjen e të dhënave është pyetësori thjesht i vetë administruar.
Ky pyetësor përmban 12 pyetje të drejtpërdrejta , gjysëm të strukturuara . Pyetësori iu është
dhënë këtyre pacientëve për ta plotësuar dhe u është siguruar anonimati. Përmban variabla të
thjeshtë si mosha, gjinia. Nuk përmban të dhëna personale. Gjithashtu ai përmban pyetje rreth
informimit të tyre nga ana e mjekëve ose infemiereve, pyetje lidhur me praninë e plagës dhe
problemeve e ndikimit që ka ajo tek pacientët.
Rezultatet e studimit
Tabela 1. Shpërndarja e pacientëve lidhur me ndikimin e plagës në mirqënien fizike të
pacientit.
Femra 20 10
Meshkuj 30 20
Gjithsej 50 30
47
Tabela 2. Shpërndarja e pacientëve lidhur me ndikimin e plagës në aspektin emocional të
pacientit.
Tabela 3. Shpërndarja e pacienteve sipas gjinisë lidhur me ndikimin e pranisë së plagës apo
cikatrices
Femrat 8 20 2
meshkujt 10 35 5
48
Diskutimi i rezultateve
Grafiku 1. Shpërndarja e pacientëve lidhur me ndikimin e plagës në mirqënien fizike të
pacientit
49
Grafiku 3. Shpërndarjen e pacientëve sipas gjinis lidhur me ndikimin e pranis së plagës
apo cicatrices.
50
Konkluzionet
Në Spitalin Rajonal të Durrësit Shërbimi i Kirurgjisë gjatë një periudhe 1- vjecare kryhen
gjithsej 1700 ndërhyrje kirurgjikale. Në 1 javë nga e hëna në të premte kryhen 6 operacione
në ditë. Gjate periudhës 3 mujore të praktikës time infermierore arrita të përfshijë në studim
80 pacientë me ndërhyrje të ndryshme operatore. Nga studimi arrita në këto konkluzione.
51
tyre ku nuk mund të kryenin aktivitetet e tyre të përditshme, në pozicionimin e tyre
dhe gjithashtu në marrdhëniet e tyre intime me partnerin. 62 % e pacientëve (50
pacient) ndikoheshin nga prania e plagës , 38% e tyre (30 pacient) nuk ndikoheshin
nga prania e saj.
4. Prania e plagës apo cicatrices kishte një ndikim të madh sidomos tek pacientet femra.
Këto femra hezitonin të shikonin pjesën e plagës. Tek këto femra kishte ndryshuar
mënyra sesi ato e shikonin trupin e tyre. Problemet më të mëdha haseshin kur
ndërhyrjet ishin kryer në zona ku dukej më shumë duke ndikuar në imazhin që ato
kishin për trupin e tyre dhe duke ulur vetbesimin e tyre. Meshkujt nuk ndikoheshin
nga prania e plagës apo cicatrices në pjesën më të madhe të rasteve.
a. Prej femrave paciente nga prania e plagës dhe cicatrices prej ktyre 20 ndikoheshin
shumë, 8 femra ndikoheshin pak dhe 2 femra nuk ndokoheshin nga prania e saj.
b. Për meshkujt 35pacient nuk ndikoheshin nga prania e plagës apo shenjes, në 10
prej tyre ndikimi ishte i paktë dhe 5 paraqesnin një ndikim te madh nga prania e
plagës apo cicatrices.
52
Pyetësori
Për pyetjet me alternativa ju lutem të vendosni një kryq brenda kutive bosh në krah të
alternativës përkatëse.
Ndiheni anksioz
Ndiheni I bezdisur
53
Ndiheni I mërzitur
ANEKS 1
54
Bibliografia
dino, g., bitti, p., sarchielli, g., & speltini, g. (1982). psicologia e salute. bologna.
fabbri, c., & montalti, m. (2004). l'infermiere Manuale teorico-pratico di infermieristica. san marino.
sasso, l., bonvento, c. m., gagliano, c., & bagnasco, a. (2008). scienze infermieristiche generali
cliniche. milano.
Papa, O., & Alketa, G. (2006). Teksti i kirurgjisë së përgjithshme. Vlorë: Triptik .
caring for surgical wounds at home. (n.d.). Retrieved nentor 2013, from
http://www.ouh.nhs.uk/patient-guide/leaflets/files%5C110307ëounds.pdf
dino, g., bitti, p., sarchielli, g., & speltini, g. (1982). psicologia e salute. bologna.
fabbri, c., & montalti, m. (2004). l'infermiere Manuale teorico-pratico di infermieristica. san marino.
Instruzione operative protocollo per la gestione delle ferrite chirurgiche. (2008). Retrieved dhjetor
2013, from http://www.sanfilipponeri.roma.it/file_allegati/protocollo_ferite_%20chirurgiche.pdf
la medicazione avanzate per il trattamento delle ferite acute e croniche . (2008). Retrieved nentor
2013, from http://www.saluter.it/documentazione/rapporti/medicazioni_avanzate
management of surgical wounds nursing times VOL 99,NO 13, 01 April 2003. (2003, april 1).
Retrieved january 2013, from http://www.pilonidal.org/_assets/pdf/mgmt_surg_wounds.pdf
newfoundland labrador skin and wound care manual. (2008, july). Retrieved january 2013, from
http://westernhealth.nl.ca/uploads/PDFs/wound%20care%20manual%20for%20dianne%20celemen
ts%20final.pdf
55
sasso, l., bonvento, c. m., gagliano, c., & bagnasco, a. (2008). scienze infermieristiche generali
cliniche. milano.
56