Pangalan: Musa, Cristine T.

Kurso Taon & Seksyon: BSED-2A

Guro: Bb. Metchie C. Cruzada Petsa: May 6, 2020

KABANATA V- Actibiti # 1

TAKDANG GAWAIN AT KASUNDUAN

Pasulat na Pasulat #1

Panuto: Sagutin kung TAMA o MALI.

1). Tama 11). Tama

2). Tama 12). Tama

3). Tama 13). Mali

4). Mali 14). Mali

5). Mali 15). Tama

6). Tama 16). Tama

7).Tama 17). Tama

8).Tama 18). Mali

9). Tama 19). Tama

10). Mali 20). Mali

Bahagi II – Pagtalakay sa Nilalaman (3 puntos bawat bilang)

1).Naniniwala ka ba na totoong nakamit na ng bansang Pilipinas ang paglayang pisikal o

pulitikal mula sa Amerika ngunit hindi pa tayo nakakalaya kung paglayang pangkaisipan
ang pag-uusapan? Pangatwiranan.
Sagot: Oo, naniniwala ako na totoong nakamit na natin ang paglayang pisikal ngunit hindi
pa tayo malaya sa pangkaisipan sa kadahilanang tayong mga Pilipino ay nanatili pa rin sa
paggamit ng wikang Ingles o ang pag- akap sa kaisipang dayuhan o banyaga, na kung saan
karaniwan natin itong nakakasalamuha o naririnig sa iba't ibang batawan/ field kagaya laman sa
trabaho, mga nakapaskil na anunsyo, mga babala sa daan at pati na rin sa larangan ng
edukasyon. Marami pa ring asignatura, gaya ng Matematika at Agham, na konserbatibong
itinuturo sa Ingles, ganun na rin ang pagkilos, pagsasalita at pangangatwiran. Lahat ng ito ay
nagbubunsod ng positibong atityud sa wikang Ingles na siyang hindi maipagkakaila na nasakop
pa rin tayo sa pangkaisipang aspeto ng mga Amerikano. Mahirap kalimutan at iwanan ang mga
bansang nagturo sa atin ng kamalayan para maging maganda ang kahihinatnan. Ang wikang
Ingles ay may malaking gampanin saang sulok ng bansa lalo na't ito ang wika ng panlahat.

2).Sang-ayon ka ba sa pahayag sa aklat na sa halip na makabuti ay naging problema pa sa

pagsasalin ang pangyayaring kapwa ginagamit na wikang panturo ang Ingles at Filipino?
bakit?
Sagot: Hindi ako sang-ayon na naging problema sa pagsasalin ang kapwa paggamit ng
wikang Ingles at Filipino, sa kadahilanang mas nalilinang ang kaalaman at kahusayan ng isang
tagapagsalin kung may kaalaman siya kung paano paggalawin ang bawat salita na maaring
gamitin at maiangkop sa bawat obra ng isang manunulat. Lingid naman sa ating kaalaman na
tayong mga Pilipino ay nasakop ng Amerika kung kaya't mas makakabuti sa tagapagsalin na
kapwa wikang Ingles at Filipino ang gawing wikang panturo, hindi laman iisang wika ang
nakatuon, napapasubok ang tagapagsalin na mas maging maganda at masining ang kanyang
gagawin. Kahit man magkaiba ang baybay ng isang salita sa Filipino patungong Ingles lahat
naman ay napag-aayunan kung ito'y pag-aaralan ng mabuti. Oo bawat wika ay may kanya-
kanyang naturalidad lalo na't kung anong ibig sabihin at bawat baybayin nito na siyang
magpapalito nito sa bawat mambasa, pero mas malaki rin ang karangalan na pagsamahin ang
dalawang wika ang ituturo upang masanay at maging malawak ang kaalaman sa ganitong
sitwasyon.

3).Ipaliwanag ang sumusunod na tatlong uri ng panghihiram: dyalektal, kultural, at

pulitikal. Magbigay ng angkop na halimbawa sa bawat uri.
Sagot: Ang Panghiram na dyalektal ay isang pamamaraan sa paghiram ng isang salita o
dyalekto na galing sa isang lugar, na kung saan ang lugar ay hindi mo kinalakihan o kinagisan.
Ito'y nangyayari kapag ikaw ay isang bakasyonista at nakasanayan mo ng gamitin kapag ikaw ay
uuwi sa iyong lupang tinubuan kagaya ko ako ay nakatira sa liloan na kung saan ang aming
pananalita ay bisaya at may halong cebuano, bagkos ako ay nag-aaral sa lugar na SLSU- San
Juan Campus na ang dyalektong gamit ay may halong Surigaonon o Surigao halimbawang salita
ay "rakan at uno". San Juan Cabalian- Unya rakan bayran, Sa liloan- Unya na laman bayran. At
ang Panghiram na kultural naman ay panghihiram ng mga salita na makikita sa larangan ng
paniniwala o nakasanayan ng isang lugar, na kung saan ito'y napapasa at tinatangkilik ng bawat
taong may paniniwala sa ganitong uri. Halimbawa laman ng mga salitang pang- ulam o mga
pagkain na nagmula sa mga banyaga gaya ng lumpia shanghai, syopaw at mami, isa sa mga ito
ay nakaugalian ng lutoin sa anumang tradisyon mayroon tayong mga pinoy, ito'y palatandaan
na hindi pa rin tayo nakakawala sa pananakop na pangkaisipan lalo na't nanalaytay na ito sa
ating kaisipang pangkultural. At ang panghuli ay Panghiram na pulitikal ito ay isang palatandaan
na ang isang lugar ay nasakop at inakap ng nasasakupan ang pamamaraan, dyalekto o anumang
batayan na nasakop ang isang lugar. Halimbawa nito ay ang paggamit ng wika o mas marunong
pa ang isang tao sa wikang sumakop sa kanila kaysa sa wikang tinubuan, gayundin ang estilo ng
pamumuhay at pamamalakad ng mga ito na kung titingan ay naiiwan at nakakalimutan ang
orihinal na lahi.
4).Ipaliwanag ang sumusunod na pahayag: “ang panghihiram ng mga salita buhat sa iba’t
ibang katutubong wika ay kailangang maging natural at hindi sa paraang arbitraryo o
artipisyal.”
 Sagot: Napakahalagang tumangkilik tayo sa sarili nating wika upang mas pagyabungin at
pagyamanin na siyang mapapantali sa susunod na henerasyon, ngunit hindi natin maiiwasang
manghiram ng ibang salita upang maging masining at maganda ang kalabasan ng ating mga
gawain. Ang panghihiram ng mga salita buhat sa iba't ibang katutubo ay nararapat laman na
maging natural at hindi sa paraang arbitaryo/ artipisyal upang hindi mawala ang konsistensi
nitong pagpapakahulugan lalo na't ito'y hiram laman, maraming nakakaalam kung saan galing
at ano ang iyong wikang ginamit. Mainam na maging natural ito para na rin hindi na malito ang
iyong mambabasa at magaan kung basahin, walang pagduduha na ito ba ay peke o gawa- gawa
mo laman.

Aktibiti #1
Bahagi III – Malikhaing Pagkakapit
A.
"CFJÑQVXZ lilimitahan nga ba?"
Napakagandang sumulat o gumawa ng anumang obra na galing sa puso, naipapahayag ng isang
tao ang tunay at hangarin ng isang akda. Lahat tayo ay namulat kung paano paikutin ang bawat
letrang natututunan natin, bawat isa sa mga ito ay naging sandigan at kaakibat sa oras ng
sakuna na siyang naging kapalagayang loob.

Para sa akin, akoy sang- ayon na lilimitahan ang paggamit ng walong dagdag na letra upang
hindi maging mahirap at nakakalito lalo na sa pagbabaybay ng salitang Filipino patungong
Ingles, sa kadahilanang magkaiba ang ispeling ng mga ito kung ito'y isasalin o teknikal na
varayti, o iyong tinatawag na karaniwang salita. Ang mga hiram na salita na naglalaman ng
alinman sa walong karagdagang letra na nabago ang ispeling ayon sa umiiral na sistema ng
pagsulat sa Filipino at umangkop na sa wika ay mananatili. Ituturing ang mga ito na mga salitang
may ibang baybay o lehitimong mga variant ng ispeling. Pero may pagkakataon rin naayong sa
paggamit ng dagdag na walong letra kagaya laman ginagamit ito sa pantanging ngalan, salitang
katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas, salitang hindi konsistent o ispeling at salitang pang-
agham. Maging maingat laman sa bawat salitang gagamitin upang maiwasan ang pagkakamali
sa bawat pagbabaybay na gagawin. Kung kaya't mas mabubutihin ang paglimita sa paggamit ng
walong letra, naroroon pa rin naman ang pakikiramdam/ sense ng isang pangungusap sa isang
obra, hindi naman masama na gawin itong disiplina bilang tagapagsalin, bagkos natuturoan
natin ang ating sarili na bumalanse sa gagawing salin.

Ang pagsunod at pag-akap sa anuman makakabuti sa isang gawain at gayundin para hindi
malito ang tagapagsalin ay maging bukas ang isipan sa darating ng pagbabago ng wikang
sistema.

KABANATA VI- Aktibiti # 2

TAKDANG GAWAIN AT KASUNDUAN

Pasulat na Pasulit #2

I. Pagtalakay sa Nilalaman (3 puntos bawat bilang)

1).Sang-ayon ka ba na ang isang tula ay kailangang isalin rin ng isang makata kung ang
paraang susundin sa pagsasalin ay tula-sa-tula? Bakit?
 Sagot: Napakahalagang sumunod sa anumang alituntunin ng isang pagsasalin upang ang
iyong mga gawain ay magiging makabuluhan at marangal. Para sa akin Oo, nararapat laman na
bilang isang makata ay maging bukas ang isipan at pandamdaming aspeto patungkol sa
anumang paraan ang gagawing pagsasalin, mainam na tula-sa-tula ang pagsasalin upang
mapanatili ang pagiging masining ng diwa kapag ang estilo nito ay ganun pa rin, kaygandang
basahin dahil ang mismong pagsasalin ay nababasa ng patula kahit man minsanan ay may
pagbabago sa mga salitang piling isasalin.

2).Dapat bang isalin ang isang tula sa paraang patula rin? Bakit?

Sagot: Kagaya ng aking kasagutan sa ibabaw, Oo mas mainam na patula pa rin ang paraan
sa pagsasalin ng isang tula upang hindi gaanong malito ang mga mambabasa at naroroon pa rin
ang diwa, mahirap na isalin pa literal ang isang tula lalo na't kung may idyoma at tayutay ang
mga ito, magiging katawa- tawa ang kalalabasan ng mga ito, kung patula pa rin ang pagsasalin
mas nakikita ng mga mambabasa na walang malaking pagbabago lalo na't ang wangis nito,
pwera laman sa sukat nito. Pero maging maingat laman sa gagawing pagsasalin ng sa gayun ang
diwa at kabuuang hatid na aral ay naroon at naayon pa rin. Kapag kasi ang isang tula ay isasalin
ng tuluyan ay mahihirapan ang tagapagsalin maghanap ng anumang salita ang maaring ipalit
nito sa na siyang maging dahilan na may pagbabago sa nilalamang orihinal ng isang akda.

3).Kaugnay ng pagkakabuhol-buhol ng kaisipan, kultura at wika, ipaliwanag kung bakit

kalimitang humahaba ang salin kaysa orihinal na teksto?

Sagot: Kaugnay ng pagkakabuhol- buhol ng kaisipan, kultura at wika, ang pandamdaming

aspeto ay isa sa mga dahilan kung kaya't humahaba ang isang salin kaysa orihinal, sa
kadahilanang kapag pinaiiral na ang pagkakaintindi ng isang akda gamit ang emosyon ay mas
tumataas ang portuna na makakabuo ang isang tagapagsalin ng isang diwang naidadagdag base
sa orihinal nitong teksto, nadadala ng emosyon ang isang tagapagsalin na muling paantigin ang
isang sukat ng tula kaya't ito'y humahaba kaysa orihinal.

4).Ipaliwanag ang pagkakatulad at pagkakaiba ng idyoma at tayutay.

Ang pagkakatulad ng idyoma at tayutay ay pagiging makata at masisining nitong hatid na
pagpapakahulugan sa isang salita o pangungusap, kapwa malalalim ang pagpapakahulugan
nito, na sa likod ng bawat salita ay may katumbas na kabuuang nilalaman. Kapwa ay
magandang gamitin sa anumang uri o pamamaraan ng pagsulat sa taglay nitong makukulay at
kaakit- akit na katangian.

II. Malikhaing Pagkakapit

Sagot:

A. Tuluyan:

"Magsasakang Gawain"

Limang maliliit na magsasaka

Gumising ng may- araw na;
Ito'y kay-aga ng umaga,
At mga gawain ay kailangang matapos na.
Ang unang maliit na magsasaka
Pumunta para bigyan ng gatas ang baka,
Ang pangalawang maliit na magsasaka
Pag-alingap ng maayos sa pag- aararo,
Ang pangatlong maliit na magsasaka
Nilinang mga damo,
Ang pang- apat na maliit na magsasaka
Nagtanim ng maraming buto,
Ang panglimang maliit na magsasaka
Kawan niyang traktor 'ipinaiikot;
Limang maliliit na magsasaka,
Ang pinakamabuting makikita.
B. Patula:
 " Gawaing Mambubukid"
Limang mumunting mambubukid
Tirik ang araw sila'y gigising na;
Sa bagong silang na umaga,
Mga gawain ay maisakatuparan na.
Ang unang munting mambubukid
Nagtungo upang handogan ng gatas ang baka,
Ang pangalawang munting mambubukid
Nag- aasikaso para mapabuti ang pag-aararo,
Ang pangatlong mambubukid
Nilinang mga damo,
Ang pang-apat na mambubukid
Pinamamahalaang paikutin kanyang mga traktor;
Limang mumunting mambubukid,
Wari'y pinakamarunong nabuo.
Aktibiti #2
1).Matapos basahin ang yunit at mahantad sa nagsasalungatang paniniwala tungkol sa kung
paano isasalin ang isang tula (patula rin ba o tuluyan?). Gumawa ng isang maikling
sanaysay (hindi dapat lumampas sa isang pahina) na tumatalakay sa kinikilalang
paniniwala.

" Mananatiling Patula ang Salin"

Ang pag-aaral ng isang tula ay hindi basta- basta at kailangan pagtuonan ng pansin. Likas
nitong nakalilito kung ito'y hindi iniingatan sa anumang pamamaraang gagawin ng isang may-
akda, tagapagsalin at mambabasa.

Ayon sa manunulat na si Savory ang isang prosa o tuluyan ay dapat na maisalin sa paraang
tuluyan din, at ang tula ay kailangang patula rin. Kapwa sa kanila ay nararapat na panatilihin
kung anong pagkagawa ay siya ring gagawing pagsasalin ng sa gayun ang bawat diwang hatid ng
mga ito ay konsistent at buo. Idinagdag pa ng isang manunulat na si Mathew Arnold na kung
isasalin sa paraang tuluyan ang isang tula ang salin ay kailangan magtaglay pa rin ng mga
katangian ng isang tula. At para sa aking panig ,nararapat laman na maging ganoon ang gagawin
ng isang manunulat dahil napapanatili nito ang pagiging makatarungan makata bilang isang
awtor, pati na rin pagbibigay pugay sa mga sinaunang manunulat na siyang ibig nilang gawain
makasulat ng isang tulang masining at kaakit- akit sa mga mambabasa. Lahat naman ay may
konsiderasyon sa pagsasaling gagawin patula man o tulayan basta't hindi laman iwaglit at
kalimutan ang siyang nakasanayang likas na kabuuan ng isang tula.

Kapag ang isang tagapagsalin ay maging matapat sa orihinal nitong pinagkukunang akda, ay
siyang ang diwa at kalalabasan nito'y makatarungan akda.

Aktibit #3

Panuto: Paglikha ng sariling tula gamit ang wikang Filipino na isasalin sa wikang Ingles.

Sagot:

"Lalagyan ng Larawan"

Lalagyan ng larawan ay makikita kahit saan man

Nakatayo at nakadisplay sa bawat tahanang nadadaanan,
Kaygandang pagmasdan, mga larawan.
Hatid nito'y sigla, nang mabalikan ang ala-alang nagdaan.

Ngiting himig ay siyang umuusbong sa isang kwadrado

 Makukulay nitong disenyo at anyong kinagigiliwan ng mga tao.
Ito'y pinagkakaingatan dahil ala-ala ay nabuo,
Buong pusong, ipinagmamalaki larawan mo.

Nakakulong man tingnan, pero ito'y di nababagot

Kasiguraduhang ang larawan ay di kukupas kahit tagtuyot,
Lalagyan ng larawan ay tunay iniingatan
Sapagkat nadadala kahit man sa huling hantungan.

"Picture Frame"

Picture frame can be seen everywhere

It is standing, displayed in each houses passage,

A beautiful to watch, those pictures.

Accompanied by pep, with those memories retrospective.

The smiley tune sprout in it's frame

It's colorful design and appearance loved by people.

It is being cherish becuase of the memories formed.

And sincerely proud, to your pictures.

It can be seen stuffy, but there's no worries

For surely thing, the picture never discolored in undamped times,

Picture frame, truly preserve

For it can be bring, even it it's final ends.

-Cristine T. Musa