ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Νικόλαος Στεργιούλας

23 Απριλίου 2020
Οι Αρχές της ΓΘΣ

• ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΔΥΝΑΜΙΑΣ

Κίνηση παρατηρητή υπό την επίδραση ενός ϐαρυτικού πεδίου ισοδυναμεί με
κίνηση λόγω κάποιας επιτάχυνσης που ασκείται σε αυτόν. Η αρχή αυτή
ισοδυναμεί με την παραδοχή ότι MG = MI .
• ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΟΙΩΤΩΝ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ (ΑΡΧΗ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ)
΄Ολοι οι νόμοι της ϕυσικής είναι ίδιοι για όλους τους παρατηρητές και μπορούν
να γραφούν σε συναλλοίωτη τανυστική μορφή.
• ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΛΑΧΙΣΤΗΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗΣ ΒΑΡΥΤΙΚΗΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ
Οι νόμοι της ϕυσικής στη ΓΘΣ γενικεύονται από την ΕΘΣ, χρησιμοποιώντας τους
ελάχιστους απαραίτητους όρους που σχετίζονται με τη ϐαρύτητα.
Παράδειγμα : Αν ένας νόμος γράφεται ∂β T αβ = 0 στην ΕΘΣ, τότε η γενίκευση
του είναι απλά ∇β T αβ = 0 στην ΓΘΣ. ΄Αλλες γενικεύσεις, όπως π.χ.

∇β T αβ + g β Rα βγδ ∇ T γδ = 0

μπορεί να καταλήγουν στο ίδιο όριο της ΕΘΣ, αλλά δεν προτιμώνται.
Οι Αρχές της ΓΘΣ

• ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑΣ

Η ΓΘΣ πρέπει να καταλήγει στις γνωστές εξισώσεις της ΕΘΣ όταν δεν υπάρχουν
ϐαρυτικά πεδία ή στη Νευτώνιας ϑεωρία για ασθενή ϐαρυτικά πεδία και χαμηλές
ταχύτητες. Δηλαδή:

• ΟΙ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΠΕΔΙΟΥ ΤΟΥ EINSTEIN

Η γενίκευση της εξίσωσης Poisson της Νευτώνειας ϑεωρίας (∇2 Φ = 4πGρ)
είναι η
Gαβ = 8πTαβ (1)

όπου Tαβ είναι ο τανυστής ενέργειας-ορμής και Gαβ = Rαβ − 1/2 R gαβ .
Ο Τανυστής Ενέργειας-Ορμής

Ο τανυστής ενέργειας-ορμής περιλαμβάνει κάθε μορφή ενέργειας που

καμπυλώνει το χωροχρόνο. Για ένα να ιδανικό ϱευστό με ολική πυκνότητα
ενέργειας  και πίεση P

T αβ = ( + P )uα uβ + P g αβ (2)

όπου uα η 4-ταχύτητα του ϱευστού.

Σημείωση : Η ολική πυκνότητα ενέργειας  είναι το άθροισμα της πυκνότητας μάζας
ρ (επί c2 ) και όλων των άλλων ενεργειών που μπορεί να έχει ένα ϱευστό (ϑερμική
ενέργεια, ενέργεια αλληλεπίδρασης μεταξύ των ατόμων κ.τ.λ.).
Σημείωση 2: Η πυκνότητα ενέργειας που μετρά ένας παρατηρητής με 4-ταχύτητα
uαπαρ είναι
παρ = Tαβ uαπαρ uβπαρ (3)

Για το ίδιο το ϱευστό : παρ = Tαβ uα uβ = , άρα  είναι η πυκνότητα ενέργειας ως

πρός έναν παρατηρητή που κινείται μαζί με το ϱευστό.
Διατήρηση του Τανυστή Ενέργειας-Ορμής

Λόγω των ταυτοτήτων Bianchi ∇β Gαβ = 0, από τις εξισώσεις πεδίου ϐρίσκουμε ότι
και
∇β T αβ = 0. (4)

• Αν προβάλουμε αυτή την εξίσωση παράλληλα προς την 4-ταχύτητα uα ,

παίρνουμε

u ∇ T αβ = 0,
 α β α β

⇒ uα u u ∇β ( + P ) + ( + P ) u ∇β u + u ∇β u
+ ∇β P g
β α α β αβ = 0,
⇒ −∇β ( + P )uβ + ( + P ) uα uβ ∇β uα − ∇β uβ + ∇β P uβ = 0.
(5)
Αλλά
uα uα = −1,
⇒ uβ ∇β (uα uα ) = 0,
(6)
⇒ u u ∇β uα + uα u ∇β u = 0,
β α β α

⇒ 2uα uβ ∇β uα = 0.
Διατήρηση της Ενέργειας

• Οπότε, προκύπτει
uβ ∇β  + ( + P )∇β uβ = 0 (7)

που είναι η εξίσωση διατήρησης της ενέργεια. Εάν η ϱοή είναι ισεντροπική,
τότε συμπίπτει με την εξίσωση διατήρησης της μάζας, δηλ. της διατήρησης του
αριθμού των ϐαρυονίων ∇α (ρuα ) = 0, όπου ρ είναι η πυκνότητα μάζας των
ϐαρυονίων.
• Στο Νευτώνειο όριο, η παραπάνω εξίσωση ανάγεται στην
Dρ ~u=0
+ ρ∇~ (8)
Dt
που είναι η γνωστή εξίσωση συνέχειας της κλασσικής υδροδυναμικής.
Διατήρηση του Τανυστή Ενέργειας-Ορμής

• Αν προβάλουμε την ∇β T αβ = 0 κάθετα στην 4-ταχύτητα, πέρνουμε

hαγ ∇β T αβ = 0, (9)
όπου
hαβ = gαβ + uα uβ , (10)

είναι ο τανυστής προβολής, με ιδιότητα hαβ uα = 0. Τότε

h β∇ P
α β
u β ∇β u α = − (11)
+P

που είναι η διατήρηση της ορμής.

• Στο Νευτώνειο όριο, η παραπάνω εξίσωση ανάγεται στην

D~u ~
∇P
= ~g − (12)
Dt ρ

όπου ~
g η επιτάχυνση του πεδίου ϐαρύτητας, που είναι η γνωστή εξίσωση
κίνησης (Euler) της κλασσικής υδροδυναμικής.
Εξισώσεις Πεδίου του Einstein

Θέλοντας να γενικεύσουμε την εξίσωση Poisson (∇2 Φ = 4πGρ) ϑα μπορούσαμε

να γράψουμε πιο γενικά
Rαβ + λgαβ R = κT αβ , (13)

όπου λ, κ σταθερές. Θέλοντας να ισχύει ∇β T αβ = 0 (ως γενίκευση της

διατήρησης ∂β T αβ = 0 της ΕΘΣ), τότε ϑα πρέπει

∇β (Rαβ + λg αβ R) = 0, (14)

΄Ομως, από τις ταυτότητες Bianchi, γνωρίζουμε ότι

1
∇β (Rαβ − g αβ R) = 0, (15)
2
΄Ετσι, για να είναι οι εξισώσεις πεδίου συμβατές με τις ταυτότητες Bianchi, ϑα
πρέπει αναγκαστικά η τιμή της σταθεράς λ να είναι

1
λ=− . (16)
2
Εξισώσεις Πεδίου του Einstein

Επίσης, για να ανάγονται οι εξισώσεις πεδίου στην εξίσωση Poisson στο Νευτώνειο
όρι,ο ϑα πρέπει η σταθερά κ να είναι αναγκαστικά ίση με

8πG
κ= (17)
c4
ή
κ = 8π (18)

για G = c = 1.
΄Ετσι, προκύπτουν οι εξισώσεις πεδίου

Gαβ = 8πTαβ (19)

Κοσμολογική Σταθερά

• Πιο γενικά, επειδή ∇γ gαβ = 0, μπορούμε να γράψουμε

1
Rαβ − gαβ R + Λgαβ = 8πTαβ , (20)
2

όπου Λ κάποια σταθερά και εξακολουθεί να ισχύει ∇β Gαβ = 0.

• Μη-μηδενική τιμή της Λ (κοσμολογική σταθερά) χρησιμοποιείται σήμερα σε
κοσμολογικά μοντέλα για να εξηγηθεί η επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος
(σκοτεινή ενέργεια).
• Εάν μεταφέρουμε τον όρο Λgαβ στο δεξί μέλος, δηλαδή αν γράψουμε
 
1 Λ
Rαβ − gαβ R = 8π Tαβ − gαβ , (21)
2 8π
Λ
τότε αλλάζει η ερμηνεία του. Επιχειρήθηκε π.χ. να ερμηνευθεί ο όρος − 8π gαβ
ως η πυκνότητα ενέργειας του κενού, για την οποία όμως υπολογισμοί δίνουν
πολύ μεγαλύτερη τιμή από αυτή που απαιτείται για να συμφωνεί με την
επιταχυνόμενη διαστολή.
Εναλλακτική Μορφή των Εξισώσεων Πεδίου

Μία εναλλακτική μορφή των εξισώσεων πεδίου προκύπτει ως εξής

Gαβ = 8πTαβ ,
1
⇔Rαβ − gαβ R = 8πTαβ ,
2
1 α
⇒ Rα − gα R = 8πTα α ,
α (22)
2
4
⇒ R − R = 8πT,
2
⇒ R = −8πT,

όπου gα α = δα
α = 4 και ϑέσαμε T α ≡ T . Οπότε
α
8π
Rαβ + gαβ T = 8πTαβ , (23)
2
 
1
⇒ Rαβ = 8π Tαβ − gαβ T . (24)
2
Στο κενό, οι εξισώσεις πεδίου είναι απλά Rαβ = 0.