hindi nagagawa ng pisikal kundi ng mental at sikolohikal na gawain na makikita sa kilos, gawa o ugali ng isang indibidwal. Sa pilosopiya ni Scheler (Dy, 2007) and damdamin ang pinakamahalagang larangan ng pag-iiral ng tao. Ang aspektong emosyonal ng tao ay hindi nababatay sa katwiran o anupaman.
Apat na uri ng damdamin
1. Pandama (ensory feelings) tumutukoy sa limang karamdamang pisikal o mga panlabas na pandama na nagdudulot ng panandaliang kasiyahan o pagihirap sa tao. 2. Kalagayan ng damdamin (feelings state) ito ay may kinalaman sa kasalukuyang kalagayan ng tao. 3. Sikikong damdamin (physical feelings) ito ay ang dagliang tugon ng kalooban at pagiisip tungo sa positibong panlipunang pakikipag-ugnayan. 4. Ispiritwal na damdamin (spiritual feelings) Ayon kay Dr. Manuel B. Dy Jr., ang mga ispiritwal na damdamin ay nakatuon sa paghubog ng pagpapahalaga sa kabanalan. TALAAN NG MGA PANGUNAHING EMOSYON NA HANGO SA AKLAT NI ESTHER ESTEBAN (Education in Values: What, Why, and For Whom 1999, Ph.51) Mga pangunahing emosyon Pagmamahal (love) Pagkamuhi (hatred) Paghahangad (desire) Pag-iwas (aversion) Pagkatuwa (joy) Pagdadalamhati (sorrow) Pag-asa (hope) Kawalan ng pag-asa Pagiging matatag (despair) (courage) Pagkatakot (fear) Pagkagalit (anger) Birtud na tumutulong sa pamamahala ng Emosyon: 1. Katatagan ng loob (Fortitude) • sapagkat ito ang nagbibigay sa tao ng kakayahan na malampasan ang kahirapan, labanan ang tukso at pagtagumpayan ang mga balakid tungo sa higit na maayos na pamumuhay. Nagiging daan rin ito para mapagkayanang labanan ng tao ang hirap at takot a nararamdaman. 2. Matalinong paghuhusga (Prudence) • ayon kay Sto. Tomas de Aquino, hindi lamang tumutukoy sa kung ano ang dapat gawin ng tao sa pagharap sa mga krisis sa buhay, kung hindi sa kakayahang makagawa ng pasiya sa napapanahong paraan. Halimbawa: kahit labis ang iyong pagpapahalaga sa regalong kwintas ng iyong ina, dahil may sakit ang iyong kapatid, kinailangan mo itong isangla o ibenta. 3. Pagtitimpi (Temperance) • hindi kumikilos nang pabigla-bigla o naaayon sa nararamdaman o emosyon. Halimbawa: pag iwas sa away 4. Katarungan (Justice) • Pagbibigay ng nararapat sa kapwa. Halimbawa: pakikitungo ng maayos sa kapwa Ayon kay Fieldman (2205, ph. 346), sa pamamagitan ng emosyon ay: a. Nababatid ng tao ang nangyayari sa kaniyang paligid at nabibigyan ito ng katuturan ng kaniyang isip. b. Nakatutukoy ang higit na angkop na kilos kung sakaling maramdaman muli ang damdamin. c. Nagagamit ang pakikipagkomunikasyon at pakikipag-ugnayan sa kapwa.
Ang literasiyang pandamdamin o EQ (Emotional
Quotient) o EI (Emotional Intelligence) Ayon kay Seeburger, F. (1997, ph.30), ito ay tumutukoy sa dalawang bagay: 1. Kakayahang alamin at unawain ang mga sariling emosyon 2. Matukoy at maramdaman ang damdamin na angkop o akma lamang sa sitwasyon na kinakaharap. LIMANG PANGUNAHING ELEMENTO NA NAKAPAGPAPAUNLAD NG EQ NG TAO (Goleman, D., 1998) 1. Pagkilala sa sariling emosyon 2. Pamamahala sa sariling emosyon 3. Motibasyon 4. Pagkilala at pag-unawa sa damdamin ng iba 5. Pamamahala ng ugnayan Ang anumang emosyon ay mahalaga. Ang pamamahala natin ditto ay maaaring makabubuti o makasasama sa ating pakikipagkapwa. Ngunit, sa pamamagitan ng wastong pamamahala ng mga ito, napauunlad natin ang ating pakikipagkapwa. Hindi lamang ang sarili ang nagiging biktima ng ating maling pamamahala ng ating emosyon. Mahalagang maipahayag natin ang ating magandang ugnayan sa ating kapwa. Ang pagkakaroon ng tiwala sa sarili, malawak at bukas na kaisipan at kalooban, paggalang, pagtanggap sa mga pangyayari at ang pagiging tapat sa sinasabi ay mahalaga sa pagpapanatili ng magandang ugnayan sa kapwa.