LABOR PARTICIPATION RATE
ARALIN 3: MGA ISYUNG PANGEKONOMIYA(sa VSmart)
KAWALAN NG TRABAHO
PAGGAWA (LABOR)
– lahat ng mga gawain at lakas pisikal,
kaisipan, o panlipunan
– binubuhos ng isang indibidwal upang
makalikha ng mga bahay o serbisyo na
mapakikinabangan ng isang ekonomiya
– nagkakaloob ang paggawa ng kakayahan
mapakinabangan ang mga produkto o
serbisyong kailangan
o upang matugonan ang mga
pangangailangan ng lipunan
SUWELDO (WAGE)
– Natatanggap ng isang indibiwal
– Kabayaran sa serbisyong ipinagkakaloob
upang malikha ang produkto o serbisyo
– Sa Pilipinas:
o Nagtatakda ang pamahalaan ng
pinakamababang sweldo (minimum
wage) sa bawat rehiyon
o Hal. Itinakda sa NCR ang minimum
wage sa halagang P500 – P537
bawat araw nong Nob. 2018
LABOR FORCE
– Bilang ng taong may hanapbuhay at
walang hanapbuhay
– Upang maging bahagi:
o may kakayahang magtrabaho
o naghahanap ng trabaho kamakailan
lamang
EMPLOYMENT RATE
– bahagdan ng populasyon na may
kakayahang magtrabaho at may
pinagkakakitaan sa panahong ito
– bahagdan ng bilang ng mga taong
mayhanapbuhay at walang
hanapbuhay(subalit naghahanap ng
trabaho)
– kabuoan ng populasyong may sapat na
gulang upang makapagtrabaho
UNEMPLOYMENT RATE
– bahagdan ng kabuoang labor force na
walang hanapbuhay
– aktibong naghahanap ng trabaho
– handang magtrabaho kung mabibigyan ng
pagkakataon
UNDEREMPLOYMENT RATE
– bahagdan ng kabuoang labor force na may
hanapbuhay
– mababa ang suweldo kung ihahambing sa
kanilang kakayahan
– magtatrabaho sa antas na mas mababa
kaysa sa kanilang kaalaman at kakayahan
TATLONG SEKTOR NG MGA MANGGAGAWA
– Sektor ng Agrikultura (27.0%)
– Sektor ng Industriya (16.7%)
– Sektor ng Paglilingkod (56.3%)
MGA EPEKTO NG UNEMPLOYMENT RATE SA BANSA
STRUCTURAL EMPLOYMENT o SKILLS GAP
– hindi pagkakatugma sa kasanayan ng mga
manggagawa at sa pangangailangan ng
industriya
MALAKING POPULASYON SA PILIPINAS
– dahil sa lumalaking bilang ng mga
manggagawa:
o nagkakaroon ng kakapusan sa mga
trabaho
o nagtatagisan ang maraming
naghahanap ng trabaho sa
kakaunting bakanteng posisyon
o maraming suplay ng mga bagong
nagsisipagtapos sa kolehiyo kada
taon
o tinatayang aabot ng 52 milyon ang
bilang ng labor force sa 2030 ayon sa
Philippine Institute for Development
Studies
PAANO MALULUNASAN?
– Pagkakaroon ng maraming mangangalakal
at mamumuhuanng may kakayahang
magpasimula ng iba’t ibang negosyo sa
Pilipinas
– Pagpapahusay sa sistemang pang-
edukasyon ng Pilipinas
o Enhances Basic Education Act of 2013
 Pagtataguyod ng K–12
Program
 Magsusulong ng isang
komprehensibo at sapat na
sistemang pang-edukasyong
angkop sa pangangailangan
ng mga Pilipino at ng bansa
– Pagbibigayng sapat na kasanayan sa mga
nagsisipagtapos na mag-aaral
o Mahalagang makuha ng mga mag-
aarala ng angkop na kasanayan
 o Upang mapunan ang mga
bakanteng posisyon alinsunod sa
pangangailangan ng mga industriya

MGA KAAKIBAT NA SULIRANING PANLIPUNAN NG

KAWALAN NG TRABAHO
1. Kakapusan ng salapi ng nagdudulot ng
malnutrisyon at kawalan ng
pangangalagang medical
2. Maaari itong magdulot ng krimen dahil
napipilitang gumawa ng hindi kanais-nais
STRUCTURAL
ang ilang para lamang mabuhay
– ang isang produkto ay hindi na kailangan sa
3. Maliit ang nagiging ambag sa ekonomiya
ekonomiya kaya hindi na rin kailangan ang
ng bansa dahil kakaunti ang gastusin at
mga namumuhinan at nagtatrabaho rito
hindi makapagbayad ng buwis
– dahil sa makinarya at teknolohiya na
ginagamit sa produksyon
MGA URI NG UNEMPLOYMENT

VOLUNTARY
– Ang pagkawala ng trabaho ay nasa
preperensya ng isang indibidwal
– Maaring sinasadya at mas pinili ng isang tao
na huwag naang magtrabaho

CYCLICAL
– nagkakroon ng business cycle
– mahinang industriya, mataas ang antas ng
kawalan ng trabaho

FRICTIONAL
– habang naghihintay ng panibagong
trabaho
– ang kawalan ng trabaho ay panandalian
lamang
– makikita sa pagitan ng isang naunang
trabaho at isang bagong trabaho 11-12-20

ARALIN 3: MGA ISYUNG PANGEKONOMIYA(sa VSmart)

GLOBALISASYON

GLOBALISASYON
 Integrasyon at kaunlaran ng lahat ng tao sa
daigdig sa aspektong panlipunan at
pangkabuhayan
 malayang pagdaloy ng mga produkto,
serbisyo, kaalaman, at maging ang pagkilos
ng tao sa lahat ng posibleng hangganan
CASUAL  Proseso ng pagpapalapit sa ugnayan ng
– mga trabahong arawan o lingguhan mga bansa sa iba’t ibang aspekto:
o construction o Ekonomiko
o sakahan  Makikita sa malayang
pagpasok ng mga produkto
mula sa ibang bansa
 Pagtatanggal sa mga hadlang
 Pagpasa ng mga kaukulang
bata upang maging bukas sa
dayuhang pamumuhunan
o Kultural
o Politikal
dahil sa mas mabilis na pagdaloy ng
kaalaman

SEASONAL MGA SALIK NG GLOBALISASYON AYON SA

– mga trabahong napapanahon lamang INTERNTIONAL MONETARY FUND(IMF)
– isang tiyak na panahon para sa trabaho  Kalakalan - trade
– pagkatapos ay ang pagkakaroon na ng  Puhunan - profit
kawalan ng trabaho
  Migrasyon - migration
 Kaalaman
TALAHALAYAN NG KATANGIAN NG
GLOBALISASYONG EKONOMIKO
 LIBERALISASYON
o Liberalization
o Pag-alis o pagtanggal sa mga
limitasyon o hadlang sa malayang
palitan ng mga produkto sa
pagitanng mga bansa
o SA PILIPINAS:
 pagtanggal ng mga import at
export duty at surcharge
 pagbubukas ng industriya ng
mga pagbabangko para sa
mga dayuhang bangko
alinsunod sa RA 10641
 PRIBATISASYON
o Privatization
o Paglilipat ng pagmamay-ari ng isang
ari-arian o negosyo mula sa
pamahalaan patungo sa isang
pribadong entidad
o SA PILIPINAS:
 Pagsisipirbado ng mga
pampublikong serbisyo tulad
ng koryente at tubig
 Paglilipat ng pagmamay-ari ng
Philippine Airlines
 Deregulasyon
o Deregulation
o Pag-alis o pagtanggal sa
kapangyarihan ng estado sa isang
partikular na industriya upang
makalikgha ng mas maraming
kompetisyon
o SA PILIPINAS:
 Deregulasyon ng industriya ng
langis alinsunod sa RA 8479
 Pagtataguyod ng mas
maraming mamumuhunan
para sa industriya ng
telekomunikasyon alinsunod sa
RA 7925
POSITIBONG PANANAW ABT GLOBALISASYONG
EKONOMIKO
 Makadaragdag sa hanapbuhay ng mga
mamamayan dahil sa pagkakaroon ng mga
mamumuhunan at pagbubukas ng maga
bagong negosyo
 Pagtanggap ng mga maulad na bansa sa
mga manggagawa na galing sa mga
bansang paunlad pa lamang
 Nagdadala ng kompetisyon na
nagbubunsod ng dekalidad na produkto
o Tinatangkilik kahit napakataas ng
presyo
 Ngunit bumaba ang presyo ng ilang bilihin
dahil sa matinding kompetisyon
 Makatutulong ito sa kaunlaran ng Pilipinas
kung magpapababa ng pamahalaan ang
insidente ng kahirapan sa lipunan at
mapatataas ang oportunidad para sa mas
maraming Pilipino ang makapagtrabaho
NEGATIBONG PANANAW ABT GLOBALISASYONG
EKONOMIKO
 Dahilan ng hindi pagkakapantay-pantay sa
aspektong pangkabuhayan
o Patuloy lamang yumayaman ang
mga mayayaman habang naghihirap
lalo ang mga mahihirap
 Nagiging mas makapangyarihan ang mga
bansang maunlad na ngunit napag-iiwanan
o mabagal pa rin ang pag-unad ng mga
bansang papaunlad pa lamang
 Mas maraming produktong inaangkat nga
mga bansang papaunlad pa lamang kaysa
iniluluwas
o Dahilan ng pagkakaroon ng malaking
TRADE DEFICIT
o Pagpapabaya sa mga local na
mangagawa dahil sa pagpopokus ng
interes sa mga banyagang
kompanya
 Apektado ang mga local na industriya dahil
sa kawalan ng kakayahang makipagtagisan
sa mga produktong pumapasok mula sa
ibang bansa
o Dahiln kung bakit ipinagbibili nila ang
kanilang produkto sa mas mababang
halaga
 SA PILIPINAS:
o Bc of Liberalisasyon sa Kalakalan
 Tumataas ang pag-angkat ng
mga produktong agricultural
mula sa ibang bansa
 Ikinalulungkot ng ibang sector
ang katotohanang ito lalo’t
nakadepende ang halos 2/3
ng kabuoang populasyon ng
Pilipinas sa sektor ng agrikultura
 Pagkasira ng kalikasan at pagkalat ng sakit
o Bc of malayang pagkilos ng tao sa
iba’t ibang bahagi ng mundo
 Pangkakamkam ng ilang malalaking
korporasyon sa mga lupaiin ng mga
katutubo upang pagtayuan ng kanilang
negosyo
NEGATIBONG PANANAW SA GLOBALISASYONG
KULTURAL
 Nakakaligtaan na ang mga lokal na sining
o Dahil sa pagkahilig ng bagong
henerasyon sa panitihan, musika,
pelikula, at laro mula sa ibang bansa,
nalilimutan na nila ang mga
katutubong panitikan at sining(i.e.
balagtasan, bugtungan, at
kundiman)
HANDA NA NGA BA ANG PILIPINAS SA
PAGBABAGONG DULOT NG GLOBALISASYON?
 1995, Philippines as a member of World Trade
Organization
 Nanatili pa ring mabagal ang kaunlarang
pangkabuhayan ng Pilipinas
o Posibleng dulot ng;
 Kawalan ng kahandaan
 Kakulangan ng kaunlaran sa
sariling ekonomiya ng bansa
MGA HADLANG SA KAUNLARAN
 Talamak na kahirapan
 Lagananp na katiwalian sa pamahalaab
 AP 10 – 21 – 2020
POKUS NG UNEMPLOYMENT
- Ptask Pahapyaw: Pagususri ng kalagayang
pangkonomiya ng pamilya
RA 602, MINIMUM WAGE LAW
SUKDULANG POTENSYAL- lahat ng labro force ay
nagagamit
KAWALAN NG TRABAHO
Galing sa isang indibidwal na isang mahalagang
salik ng produksyon
– Kabayaran sa binigay na labor at serbisyo
– MAHALAGANG MAPROTEKTAHAN ANG MGA
MANGGAGAWA LABAN SA MGA
PAMBABABOY NG EMPLOYER
– BAWAL BUMABA NG MINIMUM WAGE SA
MGA MANGGAGAWA
– NOV 2018-PRESENT
– 500-537PHP MINIMUM WAGE/DAY
– MAKAKASIGURADO NA ANG INDIBIDWAL NA
MAGKAKAROON NG PASTUSTOS SA PANG-
ARW ARAW NG PAMUUHAY
– NAKABASE SA PANGANGAILANGAN NG
ISANG PAMILYA
– NAGKAKAIBA IBA PER REGION
– REGION 4A FOR NON AGRI 370-400PHP
 15-65 YEARS OLD KABILANG SA LABOR
FORCE
 PINAYAGAN NG DOLE ANG 15-18 PEEPS
MAGTRABAHO DAHIL SA MATINING
PANGANGAILANGAN
 FOR 15-18, 2HOURS MX HOURS(only part time
job)
 18 AND ABOVE, 8 HOURS OR MORE PER DAY
 BELOW 15 AND OVER 65, DI NA KASAMA SA
LABOR FORCE
 FROM PSA – PHILIPPINE STATISTICS AUTHORITY
 BAKIT NAGPAPATULOY ANG KAWALAN NG
TRABAHO O UNEMPLOYMENT?? FROM CLASS
 Overpopulation
 Maling pamamahala
o Kailangang may sistema ng kalakalan
na sinusunod
o MASYADONG NAKABASE SA MGA
PRODUKTO NG IBANG BANSA
 Sobrang taas ng requirements

IBA’T IBANG URI NG UNEMPLOYMENT

 Desisyon ng indibidwal
o Sangkatutak ng requirements
o Mahabang proseso ng pag-apply
o Kung ang isng indibidwal ay mahirap,
mahihirapan din maghanap ng
trabaho bc kailangan mag-invest ng
time, lakas, at pera bc may bayad
ang mga requirements
o PSA - 450

 Hindi magagamit ang full potential ng

nakuhang degree or pinag-aralang kurso sa
kolehiyo
 Dapat tugma ang nakuhang degree sa
kolehiyo sa makukuhang trabaho
 Isa sa mga dahilan kung bakit nawawalan
ng trabaho ang isang tao
 Ngunit pwede ring kummuha at magaral
muli para makuha ang kailangang degree o
lisensya para sa naiibang trabaho
 ITINAKDA NG DOLE NG ANG TRABAHO NG  Bakit?
MANGGAGAWA NA 8HRS OR MORE PERO o Sa hirap ng trabaho
BC DAHIL SA KAKULANGAN NG SUPPLY NG o Kakulangan sa benepisyo
TRABAHO, NAGIGING LIMITED o Limited na oras
 LABOR HOURS THAT ARE LOWER THAN
8HOURS AY KASAMA DITO
 KASAMA RIN ANG MGA PART-TIME WORKERS

 Sa kontrata
 Based sa panahon
 Edeps = seasonal

SEKTOR SA PAGLILINGKOD
 Guro, Gov’t Workers, Pulis, etc.
SEKTOR AGRIKULTURA
 Magsasaka at Mangingisda
 Ginagawa ang mga raw materials para
gawing mga produkto
SEKTOR INDSUTRIYA
 Pagpoproseso ng mga raw materials na
galing sa 5ector agrikultura
 AP 11 – 18 – 2020
GLOBALISASYON ZOOM LECTURE
BAKIT?
- Nais ng pamahalaan para mas mapadali
ang pagdating ng pera na pinapadala ng
mga OFW
EXAMPLES
CROSS BOARDER LOAN
– Mas malaking pera ang pwedeng hiramin
bc di lang Filo currency ang magagamit

– Goal: paliitin ang mundo para di na

troubling ang distance
– easier way to make connections

HISTORY
1. China – trade of silk, cloth, and spices
2. Spices
3. Culture
4. Religion

– Ex. World Trade Center

LIBERALISASYON
– Inlais ang mga kadaragdagng bayad, tax,
singil, at surcharges(hidden charges) para
magimport ng mga produkto sa isang bansa
 SUSTAINABLE DEVELOPMENT

RICE LIBERALIZATION LAW

– Bubuksan ang merkado sa mga dayuhang
agricultural products
PRIBATISASYON
– Patuloy na gagamitin ang mga resources
para sa produksyon pero may maiiwan pa
rin sa mga susnod na henerasyon
o Ex. mga likas na yaman
 Lupa
 Dagat
 Mineral
Human capital or labor resources
– Para mabigyang proteksyon

GOCC
– Government Owned or Controlled
Corporation

– 169 detailed targets

– Binalangkas sa loob ng dalawang taon ng
UN na inumpisahan noong ika-25 ng
Setyembre, 2015
EXAMPLES OF GOCC – Inaasahan na maisasakatuparan ito sa
– Petron taong 2030
– PNB

DEREGULASYON

11 – 25 – 20
ZOOM MEETING DISCUSSION
LIKAS KAYANG PAGUNLAD OR