ĐẠI CƯƠNG VỀ VI RÚT

TS.BS. LÊ VIẾT NHIỆM

Bộ môn VI SINH-KÝ SINH TRÙNG
 VI RÚT LÀ GÌ?
• SV nhỏ nhất, KT điển hình # 20-300nm, mặc dù gần đây
đã phát hiện ra một số vi rút rất lớn (KT đến 1 μm như
megavirus, pandoravirus)
• Bộ gen chỉ chứa một loại acid nucleic (DNA hoặc RNA)
• Vi rút chỉ nhân lên hoàn toàn trong tế bào sống của vật
chủ (vi khuẩn, thực vật, động vật)
• Nhiễm vi rút có nhiều mức độ tác động lên tế bào ký
chủ: từ không ảnh hưởng đến ảnh hưởng mức độ nhẹ,
hoặc có thể gây tổn thương hay làm chết tế bào
• Người nhiễm vi rút có thể không biểu hiện triệu chứng
cho đến tử vong
 CÁC THUẬT NGỮ TRONG VI RÚT HỌC
• Capsid: vỏ protein bao quanh lõi acid nucleic, được tạo
thành từ các capsomeres.
• Capsomeres: tiểu đơn vị riêng lẻ của protein, nhìn thấy
dưới kính hiển vi điện tử.
• Nucleocapsid: phức hợp của acid nucleic và capsid.
• Tiểu đơn vị: chuỗi polypeptide đơn của vi rút cuộn lại.
• Màng bọc (envelope): màng lipid bọc bên
ngoài của vi rút
• Virion : toàn bộ cấu trúc của vi rút.
 CẤU TRÚC VI RÚT

• Bộ gen: ARN hoặc ADN dạng sợi đôi hay sợi đơn.
• Lớp vỏ capsid (protein) bọc acid nucleic gọi là nucleocapsid
• Màng bao lipid của vi rút
Virus sẽ mất tính gây nhiễm khi màng bao lipid bị phá vỡ hoặc mất đi.
QUÁ TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VI RÚT

3 giai đoạn chính:

• Gắn vào tế bào –
Xâm nhập – Bỏ lớp
vỏ.

• Biểu hiện bộ
gen và tổng hợp
các thành phần
của vi rút.

• Hình thành vi rút

hoàn chỉnh và
phóng thích khỏi
tế bào ký chủ.
 SỰ KHÁC BIỆT GIỮA VI KHUẨN VÀ VI RÚT

Vi khuẩn Vi rút
Có cấu tạo tế bào Không có cấu tạo tế bào

Genome ADN và ARN Chỉ chứa ADN hoặc ARN

Sinh sản độc lập Ký sinh bắt buộc vào tế bào

Bị tiêu diệt bởi kháng sinh Không bị tiêu diệt bởi kháng sinh

Có loại VK hữu ích Hầu hết VR đều có hại

 PHƯƠNG THỨC LAN TRUYỀN VI RÚT
• Trực tiếp từ người qua người qua tiếp xúc
o đường hô hấp (cúm, sởi, đậu mùa)

o đường phân – miệng (Enterovirus, Rotavirus, HAV)

o đường tình dục và đường máu (HBV, HIV)

• Từ động vật sang động vật với người là ký chủ : có thể
qua vết cắn (VR dại).

• Qua vectơ là côn trùng tiết túc ( Arbovirus → sốt xuất
huyết…)