Professional Documents
Culture Documents
Re EsP9 Q1 M1 Wk1 2 Pages
Re EsP9 Q1 M1 Wk1 2 Pages
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikasiyam na Baitang
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring
magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto
o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit
sa modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales.
Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.
Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula
sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag
sa anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Unang Markahan – Modyul 1:
Layunin ng Lipunan Kabutihang Panlahat
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.
Alamin
Mga Layunin:
Subukin (Pre-Test)
1
C. Pakikinabang sa benepisyong hatid ng kabutihang panlahat subalit
pagtanggi sa pagbabahagi para sa pagkamit nito.
D. Pagkakait ng tulong para sa kapwa na nangangailangan.
6. “Huwag mong itanong kung ano ang magagawa ng bansa para sa iyo,
kundi itanong mo kung ano ang magagawa mo para sa iyong bansa.”
Ang mga katagang ito ay winika ni:
A. Aristotle C. John F. Kennedy
B. St. Thomas Aquinas D. Bill Clinton
2
8. Ano ang kabutihang panlahat?
A. Kabutihan ng lahat ng tao
B. Kabutihan ng mga pangkat na kasapi ng lipunan
C. Kabutihan ng bawat indibidwal na kasapi ng lipunan
D. Kabutihan ng lipunang nararapat bumalik sa lahat ng mga kasapi
nito
3
Panimulang Aral
Mulat ka ba sa mga nangyayari sa lipunan sa kasalukuyan? Dahil sa
pandemya may mga batas tayo o mas mainam sabihing “protocols” na bago
lang sa ating pandinig, kaya nagkakaroon ng hindi pagkakasundo.
Magkakaroon pa kaya tayo ng matiwasay na lipunan?
Matindi ang dulot ng pandemyang hatid ng Corona Virus Disease, hindi
lang sa ating bansa kundi sa buong mundo. Madaming lumulutang na hindi
pagkakaroon ng di pagkakaunawaan dahil maraming nilabag na karapatang
pantao ang batas na umiiral ngayon sa atin.
Sa pagsunod natin sa batas o community protocols ay maiiwasan nating
mahawaan at makahawa sa iba. Sa pamamagitan ng pag stay at home,
mababawasan na ang pagkalat ng virus at natutulungan pa natin ang ating
komunidad o lipunan.
Dahil “Ang tao ay isang panlipunang nilalang”. Sa panahon ngayon na
may pandemya paano ka makikibahagi sa iba bilang isang panlipunang
nilalang kung pinagbabawal nga ito ngayon? Sa sinasabing “Walang
sinumang mabubuhay para sa kanyang sarili lamang.” kailangan ng taong
makibahagi at mamuhay sa lipunan, isa ito sa itinalagang likas na katangian
ng mga nilikha ayon sa likas na batas.
4
ARALIN 1: ANG MATIWASAY NA LIPUNAN
(UNANG LINGGO)
Tuklasin at Suriin
Siguradong nakakita ka na ng recipe para sa pagluluto ng isang
pagkain. Malinaw na nakasulat dito ang nga sangkap at ang sukat ng mga
ito. Nakasulat din ang malinaw na detalye ng paraan ng pagluluto nito. Kung
isusulat natin ang recipe para sa matiwasay na lipunan, ano kaya ang
sangkap nito at papaano kaya ito makakamit? Bumuo ka ng Recipe Para sa
Matiwasay na Lipunan lalo sa panahon ngayon na may pandemya. Ilagay sa
isang buong “long bond paper.”
Isaisip
Napapansin mo ba ang sarili mo sa kasalukuyan? Nag-iiba na ba ang
mga reaksyon mo sa mga nangyayari sa iyong paligid tulad ng mga balita at
5
mga isyung nangingibabaw sa media? Kung oo ang sagot mo sa mga tanong
na ito, ibig sabihin ay lumalabas na sa iyong sarili ang iyong pagtingin,
mayroon ka ng pakialam sa lipunang iyong kinabibilangan mo. Nakilala mo
na hindi ka lamang nabubuhay para sa iyong sarili at para sa iyong pamilya,
na mayroong mas malawak na mundong iyong kinabibilangan at ikaw ay
isang mahalagang bahagi nito. Kung hindi naman ang iyong sagot, huwag
kang mag-alala at darating din ang pagkakataong mababago ang iyong
pananaw sa buhay. Maaaring naghihintay lamang ito ng tamang
pagkakataon. Maaaring makatulong nang malaki sa iyo ang mga aralin sa
baitang na ito.
Sa panahon na may pandemya may pakialam ka ba? Alam mo ba ang
ang “community protocols”? Ano-ano kaya ang mga ito?
Para sa iyo, ano ang pinakamahirap na bahagi ng community
quarantine? Kung ikaw ay mag-isa lang sa bahay habang pinapatupad ang
community quarantine, ano kaya iyong mararamdaman?
Isagawa
Tayahin
6
ARALIN 2: Lipunan at Komunidad
Balikan
Tuklasin at Suriin
Ayon kay Jacques Maritain, ang manunulat ng aklat na The Person and
the Common Good (1966), hahanapin talaga ng taong mamuhay sa lipunan
sa dalawang mahalagang dahilan.
7
Una, ito ay dahil sa katotohanang hindi siya nilikhang perpekto o
ganap at dahil likas para sa kanya ang magbahagi sa kaniyang kapwa
ng kaalaman at pagmamahal. Binigyan ang tao ng kakayahang
magwika o magsalita dahil likas na nilikha ng Diyos ang tao na
sumalipunan.
Kabutihang Panlahat
Ano nga ba ang kabutihang panlahat? Sa
Simpleng salita, masasabing ito ay kabutihan para
sa bawat isang indibidwal na nasa lipunan. Ito ay
isang pagpapahalagang naiiba sa pansariling
kapakanan. Mahalagang maunawaan mong mga
tunguhin ng lipunan ay hindi ang kabutihang
lamang ng indibidwal o ang may pagkakaiba ang
kabutihan ng nakararami sa kabutihang panlahat.
Ang pag-iral ng nakararami ay manatiling
nag-iiwan ng ilang kasaping hindi makatatanggap ng kabutihan mahalagang
bigyang-diin na hindi nangangahulugang magkahiwalay ang personal na
kabutihan sa kabutihang panlahat. May pagkakaiba ang kabutihang ng
nakararami sa kabutihang pan-lahat. Ang pag iiral ng nakararami ay
mananatiling nag-iiwan ng ilang kasaping hindi makatatanggap ng
kabutihan. Mahalagang bigyan-diin na hindi nangangahulugan
magkahiwalay ang personal na kabutihan sa kabutihang panlahat. Sa
katunayan, magkaugnay ang dalawang ito.
Ipinaliwanag ni Santo Tomas de Aquino na ang tunguhin ng lipunan ay
kailangang pareho sa tunguhin ng bawat indibidwal.
Isaisip
8
kundi itanong mo kung ano ang magagawa mo para sa iyong bansa”, ay
nanatiling totoo maging sa sitwasyong ito.
Tandaan, ang dignidad ng tao ay nangangailangan ng pagkamit sa
kabutihang panlahat. Ganap lamang na masasabing tunay na kinilala ang
dignidad ng lahat ng tao kung nananaig sa lahat ng pagkakataon ang
kabutihang panlahat. Ang lahat ng tao ay nararapat na magmalasakit upang
lumikha o sumuporta sa mga institusyong panlipunan at paunlarin ang
kalagayan ng buhay ng bawat indibidwal na sumasalamin sa lipunan. Alam
kong mahirap pa itong isipin at ganap na yakapin sa kasalukuyan ngunit
lahat ng bagay, gaano man ito kahirap ay magagawa kung talagang nais. Sabi
nga, “Kung gusto, may paraan; kung ayaw, palaging may dahilan.”
Sa panahon na may pandemya may maraming paraan o hakbang
upang maipakita natin ang ating suporta sa ating lipunan. May magagawa
tayo upang maiwasan natin ang pagkalat nito. Sa ganitong paraan maipakita
natin ang kahalagahan ng buhay tao. Pag-iwas sa sarili mo sa iba ay
nagpapakita ng malasakit mo sa iyong kapwa. Mananaig parin ang
kabutihang Panlahat.
Isagawa
9
Tayahin
Panuto: Sagutin ang mga sumusuod na tanong at isulat ito sa isang buong
papel.
1. Ano ang kahulugan ng lipunan?
2. Ano ang tunay na layunin ng lipunan? Paano ito makakamit? Lalo na
sa panahon ngayon na may pandemya.
3. Sa Kasalukuyang kalagayan ng ating bansa, magiging madali ba o
mahirap ang pagkamit ng tunay na layunin ng lipunan? Pangatwiran.
4. Ano ang maari mong gawin upang makatulong sa pagkamit ng tunay
na layunin ng lipunan. Ipaliwanag ang bawat isa.
Balikan
Tuklasin at Suriin
10
Ayon kay John Rawls, ang kabutihang panlahat ay ang pangkalahatang
kondisyong pantay na ibinabahagi para sa kapakinabangan ng lahat ng
kasapi ng isang lipunan. Hindi ito isang mabilis na proseso at hindi agarang
makikita ang katuparan. Binibigyang linaw din ang kabutihang naaayon sa
moralidad ng tao, naaayon sa Likas Batas Moral. Halimbawa, kung
mangingibabaw ang kalayaan, lalo kung hindi niya maunawaan ang tunay
na kahulugan nito, masasakripisyo ang kabutihang panlahat dahil
mangingibabaw ang pagnanais na gawin ng tao ang kaniyang naisin. Kung
mangingibabaw ang pagkapantay-pantay, maaaring masakripisyo ang
kabutihan ng indibidwal (De Torre, 1987). Halimbawa, kung may isang tao
na nagtrabaho ng labindalawang oras at ang isa naman ay nagtrabaho ng
walong oras, masasakripisyo ang kabutihan ng taong nagtrabaho ng mas
mahabang oras kung pantay lamang ang kanilang sahod na matatanggap.
Kung magkagayon, hindi kalayaan o pagkakapantay-pantay ang nararapat
na manaig kundi ang panlipunan at pagkakapatiran, na palaging
nangangailangan ng katarungan. Kaya nga tungkulin ng lipunang matiyak
ang kaayusan sa pamamagitan ng pagtataguyod ng mga karapatang
nakabatay sa katarungan. Sa ganitong paraan makikitang posible ang
pagkamit ng kabutihang panlahat.
11
pang-ekonomiya. Ang mga nabanggit ay mayroong malakas na epekto
sa kapakanan ng mga kasapi ng pangkat. Mahalagang may mamagitan
upang masigurong nakakayanan at nararating ang mga ito ng bawat
isa sa lipunan. Kapag nangyayari ito, natutugunan ang tawag ng
katarungan o kapakanang panlipunan ng pangkat.
Ayon kay Dr. Manuel Dy Jr., binubuo ng lipunan ang tao at binubuo
naman ng tao ang lipunan. Binubuo ng lipunan ang tao sapagkat mula sa
pagkasilang nariyan na ang pamilyang umaruga at gumagabay sa kanyang
paglaki. Nariyan din ang kanyang kapwa, ang paaralan, ang simbahan, ang
batas na kaniyang sinusunod na may kani-kaniyang ambag sa paghubog ng
iba’t ibang aspekto ng kaniyang pagkatao.
Isaisip
12
Isagawa
13
ay nariyan na ang pamilyang nag-aaruga sa kaniya; binubuo ng
lipunan ang tao dahil matatagpuan ang tao sa lahat ng bahagi nito.
C. Ang tao ang bumubuo sa lipunan dahil ang kanilang mga
kontribusyon ang nagpapalago at nagpapatakbo dito; binubuo ng
lipunan ang tao dahil ang lipunan ang nagbubuklod sa lahat ng tao.
D. Ang tao ang bumubuo sa lipunan dahil pamilya ang nag-aruga sa tao
at dahil matatagpuan ang tao sa lahat ng bahagi nito; binubuo ng
lipunan ang tao dahil sa lipunan makakamit ang kaniyang kaganapan
ng pagkatao.
4. “Huwag mong itanong kung ano ang magagawa ng bansa para sa iyo,
kundi itanong mo kung ano ang magagawa mo para sa iyong bansa.”
Ang mga katagang ito ay winika ni:
A. Aristotle C. John F. Kennedy
B. St. Thomas of Aquinas D. Bill Clinton
14
Likas na Batas.
C. Mali, dahil sa kalayaan, masasakripisyo ang kabutihang panlahat at
sa pagkakapantay-pantay, masasakripisyo ang kabutihan ng
indibidwal.
D. Mali, dahil sa kalayaan, masasakripisyo ang kabutihan ng indibidwal
sa pagkakapantay-pantay, masasakripisyo ang kabutihang panlahat.
15