Biên soạn: Đội Ngũ Giáo Viên Trung Tâm Bồi Dưỡng Văn Hóa Trí Anh – Hotline:

05.6868.0666

TRÍ ANH EDUCATION

CS1: Huỳnh Thúc Kháng – CS2: Thụy Khuê
CHUYÊN ĐỀ LUYỆN THI
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUỐC GIA
Môn: Toán
TỶ SỐ THỂ TÍCH KHỐI CHÓP

Loại 1: Tỷ số thể tích với chóp tam giác:

Cho hình chóp S. ABC và gọi A ', B ', C ' lần lượt là các điểm nằm trên các cạnh SA, SB, SC bất kỳ. Khi đó
ta có công thức tỷ số thể tích được mô tả như sau:

VS . A ' B 'C ' SA ' SB ' SC '


VS . ABC SA SB SC
S

Loại 2: Tỷ số thể tích với chóp tứ giác:

Cho hình chóp S. ABC và gọi A ', B ', C ', D ' lần lượt là các điểm nằm D'

trên các cạnh SA, SB, SC, SD . Khi đó ta không được áp dụng công A'
C'
thức tỷ số thể tích cho hệ 4 điểm mà phải chia đôi: B'
A D
VS . A' B 'C ' D '  VS . A' B 'C '  VS . A'C ' D '

Sau đó lần lượt tính hai tỷ số thể tích:

VS . A ' B 'C ' SA ' SB ' SC ' V SA ' SC ' SD ' C

 và S . A 'C ' D '  B
VS . ABC SA SB SC VS . ACD SA SC SD

Ví dụ: Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình chữ nhật AB  a, AD  2a , SA   ABCD  . Góc giữa SB
và mặt phẳng đáy bằng 60 . Gọi M , N , P, Q lần lượt là các điểm thuộc SA, SB, SC, SD thỏa mãn điều
2 2 2 1
kiện SM  SA, SN  SB, SP  SC , SQ  SD . Tính thể tích khối chóp S.MNP ? Tính thể tích khối
3 3 3 2
chóp S.MNPQ ?

1 2a 3 3 a3 3
Lời giải: Ta có SA  AB.tan 60  a 3 . Suy ra VS . ABCD  .a 3.2a 2   VS . ABC  VS . ACD  .
3 3 3

VS .MNP SM SN SP 8 8a3 3
Ta có  . .   VS .MNP  .
VS . ABC SA SB SC 27 81

VS .MPQ SM SP SQ 2 2a 3 3 14a 3 3
Ta có  . .   VS .MPQ   VS .MNPQ  VS .MNP  VS .MPQ  .
VS . ACD SA SC SD 9 27 81

Công thức đặc biệt: Cho khối chóp S.ABCD có đáy là hình bình hành như
SA SB SC SD
hình vẽ bên. Đặt  x;  y;  z; t.
SA SB SC  SD
Khi đó ta có: x  z  y  t .

VS . ABC D x  y  z  t
Bên cạnh đó:  .
VS . ABCD 4 xyzt

Sen vẫn nở trong ao tù, nước độc. Người chuyên cần ắt hẳn sẽ thành nhân Trang 1/7
Biên soạn: Đội Ngũ Giáo Viên Trung Tâm Bồi Dưỡng Văn Hóa Trí Anh – Hotline: 05.6868.0666

Phần 1: Tỉ số thể tích khối chóp tam giác

Câu 1. (THPT Lương Văn Chánh – Phú Yên lần 1) Cho hình chóp S. ABC . Gọi M , N lần lượt là
trung điểm SA, SB . Khi đó tỉ số thể tích giữa khối chóp S.MNC và S. ABC là?
1 1
A. 4 B. C. 2 D.
4 2
Câu 2. Cho hình chóp S. ABC có chiều cao bằng 9, diện tích đáy bằng 5. Gọi M là trung điểm cạnh
SB và điểm N trên cạnh SC sao cho NS  2 NC . Tính thể tích V của khối chóp A.BMNC .
A. V  5 B. V  15 C. V  30 D. V  10
Câu 3. (THPT Chuyên Quốc học Huế lần 1) Cho khối tứ diện ABCD đều có cạnh bằng a . Gọi
B ', C ' lần lượt là trung điểm AB, AC . Tính thể tích khối tứ diện AB ' C ' D theo a .
a3 3 a3 2 a3 a3 2
A. V  B. V  C. V  D. V 
48 48 24 24
Câu 4. (THPT Trần Hưng Đạo – Ninh Bình lần 3) Khối tứ diện đều ABCD cạnh bằng 2cm . Gọi
M , N , P lần lượt là trọng tâm của ba tam giác ABC, ABD, ACD . Tính thể tích V của khối
chóp AMNP .
2 3 2 2 3 4 2 3 4 2 3
A. V  cm B. V  cm C. V  cm D. V  cm
162 81 81 27
Câu 5. (Chuyên Hưng Yên lần 2) Cho hình chóp S. ABC có SA, SB, SC đôi một vuông góc với nhau
và SA  SB  SC  a . Gọi B ', C ' lần lượt là hình chiếu vuông góc của S lên AB, AC . Tính thể
tích hình chóp S. AB ' C ' .
a3 a3 a3 a3
A. V  B. V  C. V  D. V 
48 12 6 24
Câu 6. (Sở GD&ĐT Lâm Đồng) Cho hình chóp S. ABC có ASB  CSB  60, CSA  90 ,
SA  SB  SC  2 a . Gọi M , N lần lượt là các trung điểm SA, SB . Tính thể tích khối chóp
S.MNC .
2a 3 6 a3 6 2a 3 2 a3 2
A. B. C. D.
3 3 3 6
Câu 7. (Chuyên KHTN lần 4) Cho hình chóp S. ABC đáy ABC là tam giác vuông cân,
AB  AC  a, SC   ABC  , SC  a . Mặt phẳng qua C vuông góc với SB , lần lượt cắt SA , SB
tại E, F . Tính thể tích S.CEF .
2a 3 a3 a3 2a 3
A. VS .CEF  B. VS .CEF  C. VS .CEF  D. VS .CEF 
36 36 18 18
Câu 8. (THPT Sơn Tây-Hà Nội - 2021) Cho khối tứ diện ABCD có thể tích bằng V , thể tích của
V
khối đa diện có đỉnh là trung điểm các cạnh của tứ diện ABCD bằng V  . Tính tỉ số .
V
V 1 V 1 V 1 V 3
A.  B.  C.  D. 
V 2 V 8 V 4 V 4

Sen vẫn nở trong ao tù, nước độc. Người chuyên cần ắt hẳn sẽ thành nhân Trang 2/7
Biên soạn: Đội Ngũ Giáo Viên Trung Tâm Bồi Dưỡng Văn Hóa Trí Anh – Hotline: 05.6868.0666

Câu 9. Cho hình chóp S. ABC . Một mặt phẳng  P  song song với mặt đáy  ABC  cắt các cạnh bên
SM
SA, SB, SC lần lượt tại M , N , P . Tìm tỉ số để  P  chia khối chóp đã cho thành hai khối
SA
đa diện có thể tích bằng nhau.
1 1 1 1
A. 3 B. 3 C. D.
2 4 2 4

Câu 10. Cho hình chóp S. ABC có M , N , P lần lượt là các điểm thỏa mãn SM  2 SA, SP  3SC và
VS . MNP 1
SN  kSB . Biết  . Tìm k?
VS . ABC 6
1 1
A. k  B. k  1 C. k  D. k  36
36 6
Câu 11. Chóp S.ABCD có SA vuông góc với  ABCD  , SA  1 . Đáy là hình vuông cạnh 1. Gọi M là
một điểm nằm trên cạnh SA sao cho SM  x . Tìm x để  MBC  chia khối chóp thành hai
phần có thể tích bằng nhau?
5 1 3 1 5
A. B. C. D. 2  1
2 2 2
Câu 12. (THPT Chuyên Vĩnh Phúc 2021) Cho khối chóp S. ABC có SA  SB  SC  a và
ASB  BSC  CSA  30 Mặt phẳng   qua A và cắt hai cạnh SB , SC tại B , C  sao cho
VS . ABC 
chu vi tam giác ABC nhỏ nhất. Tính k  .
VS . ABC

A. k  2  2 B. k  4  2 3 C. k 
1
4

D. k  2 2  2 
Câu 13. Cho hình chóp S. ABC có ASB  300 , BSC  CSA  600 và SA  SB  SC  a . Mặt phẳng
 P  qua A cắt hai cạnh SB, SC lần lượt tại B ', C ' sao cho chu vi tam giác AB ' C ' nhỏ nhất.
V1
Gọi V1 ,V2 lần lượt là thể tích các khối chóp S. AB ' C ', S. ABC . Tính tỉ số .
V2
V1 V1 3 3  5 V1 V1 3 3  2
A. 3 3 5 B.  C.  42 3 D. 
V2 V2 2 V2 V2 2

Câu 14. (SỞ GD-ĐT GIA LAI) Cho tứ diện ABCD . Hai điểm M , N lần lượt di động trên hai đoạn
BC BD
thẳng BC và BD sao cho 2 3  10 . Gọi V1 , V2 lần lượt là thể tích của các khối tứ
BM BN
V
diện ABMN và ABCD . Tìm giá trị nhỏ nhất của 1 .
V2
3 5 2 6
A. . B. . C. . D. .
8 8 7 25
Phần 2: Tỉ số thể tích khối chóp đáy là hình bình hành:
Câu 15. (Chuyên KHTN lần 4) Cho khối chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình bình hành và có thể
tích bằng 16. Gọi M , N , Q, P lần lượt là trung điểm của SA , SB , SC , SD . Tính thể tích của
khối chóp S.MNQP .
A. VS .MNQP  1 B. VS .MNQP  2 C. VS .MNQP  4 D. VS .MNQP  8

Sen vẫn nở trong ao tù, nước độc. Người chuyên cần ắt hẳn sẽ thành nhân Trang 3/7
Biên soạn: Đội Ngũ Giáo Viên Trung Tâm Bồi Dưỡng Văn Hóa Trí Anh – Hotline: 05.6868.0666

Câu 16. Cho khối chóp tứ giác đều S.ABCD . Mặt phẳng   đi qua A, B và trung điểm M của SC .
Tỉ số thể tích của hai phần khối chóp bị phân chia bởi mặt phẳng đó là:
1 3 5 3
A. B. C. D.
4 8 8 5
Câu 17. Cho hình chóp S. ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh a , SA vuông góc với đáy
 ABCD  , góc giữa hai mặt phẳng  SBD  và  ABCD  bằng 60 . Gọi M , N lần lượt là trung
điểm của SB , SC . Tính thể tích khối chóp S. ADMN .
1 3 5 3
A. B. C. D.
4 8 8 5
Câu 18. Cho hình chóp S. ABC có đáy là tam giác vuông cân tại A, AB  a , cạnh bên SA  a và vuông
góc với đáy. Gọi H , K lần lượt là hình chiếu của điểm A lên SB, SC và M là trung điểm SA ,
V
G là trọng tâm tam giác ABC . Tỉ số M . AHK bằng
VG . AHK
1 2 3 3
A. . B. . C. . D. .
2 3 4 2

Câu 19. Cho hình chóp S. ABCD có thể tích V và đáy ABCD là hình bình hành. Mặt phẳng qua A và
trung điểm N cạnh SC cắt cạnh SB, SD lần lượt tại M , P . Tính thể tích nhỏ nhất của khối
chóp S. AMNP .
V 3V V V
A. B. C. D.
8 8 4 3
Câu 20. Cho hình chóp tứ giác S. ABCD có đáy ABCD là hình bình hành. Các điểm A ', C ' thỏa mãn
1 1
SA '  SA, SC '  SC . Mặt phẳng  P  chứa đường thẳng A ' C ' cắt các cạnh SB, SD lần
3 5
V
lượt tại B ', D ' và đặt k  S . A ' B ' C ' D ' . Giá trị nhỏ nhất của k là?
VS . ABCD
1 1 4 15
A. B. C. D.
60 30 15 16
Câu 21. Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình bình hành và thể tích bằng V. Gọi M , N lần lượt
AB 2 AD
là các điểm di động trên các cạnh AB và AD sao cho   4 . Gọi V ' là thể tích khối
AM AN
chóp S.AMN. Tìm giá trị nhỏ nhất của V ' .
1 1 1 1
A. V B. V C. V D. V
4 6 8 3
Câu 22. (Đề thi THPT QG – 2020). Cho hình chóp đều S.ABCD có cạnh đáy bằng a , cạnh bên bằng
2a và O là tâm của đáy. Gọi M , N , P , Q lần lượt là các điểm đối xứng với O qua trọng
tâm của các tam giác SAB , SBC , SCD , SDA và S  là điểm đối xứng với S qua O . Thể tích
của khối chóp S .MNPQ bằng
20 14a3 40 14a3 10 14a 3 2 14a 3
A. B. C. D.
81 81 81 9
BÀI TẬP VỀ NHÀ:

Sen vẫn nở trong ao tù, nước độc. Người chuyên cần ắt hẳn sẽ thành nhân Trang 4/7
Biên soạn: Đội Ngũ Giáo Viên Trung Tâm Bồi Dưỡng Văn Hóa Trí Anh – Hotline: 05.6868.0666

Câu 1: Hình chóp S. ABC đáy là tam giác vuông cân tại B . SA   ABC  . AC  2a; SA  a . Gọi M
là trung điểm SB . Tính thể tích khối chóp S. AMC .
a3 a3 a3 a3
A. . B. . C. . D. .
6 3 9 12
Câu 2: Cho tứ diện MNPQ . Gọi I ; J ; K lần lượt là trung điểm các cạnh MN ; MP; MQ . Tính tỉ số thể
VMIJK
tích bằng:
VMNPQ
1 1 1 1
A. . B. . C. . D. .
4 8 3 6
Câu 3: Cho khối chóp S. ABC có thể tích V . Gọi H , K lần lượt là trung điểm của SB, SC . Tính thể
tích của khối chóp S. AHK theo V .
1 1 1 1
A. VS . AHK  V . B. VS . AHK  V . C. VS . AHK  V . D. VS . AHK  V .
12 6 2 4
Câu 4: Cho hình chóp S. ABC có đáy ABC là tam giác vuông cân tại B , AC  2a , SA vuông góc
1
với đáy, SA  a , I thuộc SB sao cho SI  SB . Thể tích của khối chóp S. ACI là:
3
a3 a3 a3 a3
A. . B. . C. . D. .
3 6 12 9
Câu 5: (THPT Nguyễn Tất Thành Yên Bái) Cho khối chóp S.ABCD có thể tích bằng 1 và đáy
ABCD là hình bình hành. Trên cạnh SC lấy điểm E sao cho SE  2EC . Tính thể tích V của
khối tứ diện SEBD .
1 1 1 2
A. V  . B. V  . C. V  . D. V  .
3 6 12 3
Câu 6: (CHUYÊN HUỲNH MẪN ĐẠT lần 1) Cho khối tứ diện ABCD , lấy điểm M trên cạnh AB
V
sao cho 3 AM  5MB . Tính tỉ số AMCD .
VBMCD
3 5 8 5
A. . B. . C. . D. .
5 8 3 3
Câu 7: Cho khối chóp tam giác S. ABC có thể tích bằng 36 . Gọi M , N lần lượt là trung điểm của
AB và AC . Thể tích khối chóp S.MNCB bằng
A. 18 . B. 24 . C. 27 . D. 12 .

Câu 8: Cho khối chóp S. ABC . Gọi G là trọng tâm tam giác SBC . Mặt phằng   qua AG và song
song với BC cắt SB, SC lần lượt tại I , J . Tính tỉ số thể tích của hai khối tứ diện SAIJ và
SABC .
2 4 2 8
A. . B. . C. . D. .
9 9 3 27
Câu 9: Cho tứ diện ABCD có các cạnh BA, BC, BD đôi một vuông góc với nhau, BA  3a ,
BC  BD  2a . Gọi M và N lần lượt là trung điểm của AB và AD . Tính thể tích khối chóp
C.BDNM .
2a 3 3a 3
A. V  . B. V  . C. V  8a3 . D. V  a3 .
3 2

Sen vẫn nở trong ao tù, nước độc. Người chuyên cần ắt hẳn sẽ thành nhân Trang 5/7
Biên soạn: Đội Ngũ Giáo Viên Trung Tâm Bồi Dưỡng Văn Hóa Trí Anh – Hotline: 05.6868.0666

Câu 10: Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình bình hành và có thể tích là V . Gọi M là trung điểm
của SB . P là điểm thuộc cạnh SD sao cho SP  2DP . Mặt phẳng  AMP  cắt cạnh SC tại N .
Tính thể tích của khối đa diện ABCDMNP theo V
23 19 2 7
A. VABCDMNP  V . B. VABCDMNP  V . C. VABCDMNP  V . D. VABCDMNP  V .
30 30 5 30
Câu 11: (Sở Cần Thơ) Cho hình chóp đều S. ABC có cạnh đáy bằng a và cạnh bên bằng 2a . Gọi M
là trung điểm của đoạn thẳng SB và N là điểm trên đoạn thẳng SC sao cho SN  2NC . Thể
tích của khối chóp A.BCNM bằng
a 3 11 a 3 11 a 3 11 a 3 11
A. . B. . C. . D. .
18 16 24 36
Câu 12: Cho hình chóp S. ABC có đáy là tam giác đều cạnh a , SA  2a, SA   ABC  . Gọi M , N lần
lượt là trung điểm SA, SB và P là hình chiếu vuông góc của A lên SC . Tính thể tích V của
khối chóp S.MNP .
a3 3 a3 3 a3 3 a3 3
A. . B. . C. . D. .
30 6 15 10
Câu 13: Cho hình chóp S.ABCD có thể tích bằng 18 , đáy là hình bình hành. Điểm M thuộc cạnh SD
sao cho 3SM  2SD . Mặt phẳng  ABM  cắt SC tại N . Tính thể tích khối chóp SABNM
bằng?
A. 9 . B. 10 . C. 12 . D. 6 .

Câu 14: Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình thoi. Gọi M , N lần lượt là trung điểm của
V
SB, SC . Tỷ số S . ABCD bằng:
VS . AMND
1 3 8
A. . B. . C. 4 . D. .
4 8 3

Câu 15: Cho hình chóp S. ABC có đáy là tam giác vuông tại A, AB  a , AC a 3 , cạnh bên SA
vuông góc với đáy. Gọi H , K lần lượt là hình chiếu của điểm A lên SB, SC và M là điểm
VM . AHK
thuộc cạnh SA thoả mãn MA  2MS , G là trọng tâm tam giác ABC . Biết  1 , thể tích
VG. AHK
khối chóp S. ABC bằng
a3 6 a3 6 a3 a3
A. . B. . C. . D. .
6 2 6 2
Câu 16: Chóp S.ABCD có đáy là hình vuông. Một mặt phẳng qua CD và cắt các cạnh SA, SB tại
AM V 2
M , N . Đặt  x . Xác định x để S .MNCD  ?
SA VS . ABCD 9
1 2 1 3
A. . B. . C. . D. .
2 3 3 4

Sen vẫn nở trong ao tù, nước độc. Người chuyên cần ắt hẳn sẽ thành nhân Trang 6/7
Biên soạn: Đội Ngũ Giáo Viên Trung Tâm Bồi Dưỡng Văn Hóa Trí Anh – Hotline: 05.6868.0666

Câu 17: Cho hình chóp S. ABCD có đáy ABCD là hình bình hành. Gọi C ' là trung điểm cạnh SC. Mặt
phẳng  P chứa đường thẳng AC ' cắt các cạnh SB, SD lần lượt tại B ', D ' . Đặt
VS . B ' C ' D '
m . Giá trị nhỏ nhất của m là?
VS . ABCD
2 4 1 2
A. B. C. D.
27 27 9 9
Câu 18: Cho hình chóp tứ giác đều S.ABCD. Mặt phẳng  P  qua A vuông góc với SC cắt SB, SC, SD
SB ' 2
lần lượt tại B ', C ', D' và AB  a,  . Tính thể tích V của khối chóp S. AB ' C ' D ' bằng?
SB 3
6a 3 6a 3 2 6a 3 6a 3
A. B. C. D.
18 27 27 9
Câu 19: Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình bình hành, thể tích là V. Gọi P là trung điểm cạnh
SM
SC. Một mặt phẳng chứa AP cắt các cạnh SB, SD lần lượt tại M , N . Tính tỉ số biết thể
SB
27
tích của khối chóp S.AMNP bằng V là?
56
3 3 3 3
A. B. C. D.
4 7 5 8
Câu 20: Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh a. Cạnh bên SA vuông góc với
đáy, SC  a 3. Gọi M , N , P, Q lượt là trung điểm của SB, SD, CD, BC. Thể tích của
khối chóp A.MNPQ bằng:
a3 a3 a3 a3
A. . B. . C. . D. .
3 4 8 12

Sen vẫn nở trong ao tù, nước độc. Người chuyên cần ắt hẳn sẽ thành nhân Trang 7/7