ĐẠI CƢƠNG BỆNH NỘI TIẾT

BS NGUYỄN XUÂN KHANH

VAI TRÒ HỆ NỘI TIẾT

Hệ nội tiết
Duy trì hằng định nội môi, bảo đảm môi trƣờng cho
hoạt động chuyển hóa tại tế bào.
Giúp cơ thể đáp ứng trong những trƣờng hợp khẩn
cấp nhƣ đói, nhiễm trùng, chấn thƣơng, stress tâm lý.
Tác động trên sự tăng trƣởng.
Đảm bảo hoạt động sinh sản.
 VAI TRÒ HỆ NỘI TIẾT

Hệ nội tiết bao gồm các tuyến nội tiết, mỗi tuyến sản sinh ra một
hoặc nhiều hormone khác nhau. Các hormone => máu để điều hòa
các cơ quan. Hệ thống nội tiết liên tục chuyển đi các tín hiệu, những
“chất truyền tin” gọi là các hormone, đƣợc sản xuất ra từ tuyến nội
tiết. Các hormone mang tín hiệu tới một tuyến khác hoặc các tế bào
không phải là nội tiết.

Hormone là chất có vai trò là trung tâm chỉ huy và điều hòa chuyển
hóa trong cơ thể như nhiệt độ, cân bằng cơ thể khi có stress, điều
hòa đường huyết....
 VAI TRÒ HỆ NỘI TIẾT

Hệ thần kinh thông qua cơ chế thần kinh, hệ nội tiết thông qua cơ chế
thể dịch giúp điều hoà các chức năng trong cơ thể.

Các tuyến nội tiết chính trong cơ thể gồm: Vùng hạ đồi, tuyến
yên, tuyến giáp, tuyến cận giáp, tuyến tụy, tuyến thượng thận và
tuyến sinh dục. Bình thƣờng, hệ thống thông tin phản hồi của các
tuyến nội tiết giúp kiểm soát sự cân bằng hormone trong máu. Nếu cơ
thể có quá nhiều hoặc ít hormone nào đó, hệ thống này sẽ phát tín
hiệu để các tuyến nội tiết khắc phục sự cố. Mất cân bằng nội tiết tố có
thể xảy ra nếu hệ thống thông tin phản hồi gặp vấn đề.
 VAI TRÒ HỆ NỘI TIẾT
Các rối loạn là tăng hay giảm chức
năng và nguyên nhân của các rối
loạn này rất nhiều, tùy thuộc vào
từng tuyến nội tiết. Ví dụ tuyến giáp
tổng hợp và bài tiết nhiều hormone
giáp vào máu sẽ gây ra hội chứng
cƣờng giáp, hay bệnh nhân sau mổ
bƣớu giáp bị thiếu hụt hormone
giáp sẽ dễ bị suy giáp. Nếu mổ cắt
tuyến thƣợng thận thì gây suy tuyến
thƣợng thận vv...
 Những triệu chứng mất cân bằng hệ nội tiết
Tuỳ từng tuyến nội tiết mà có những triệu chứng của sự mất cân bằng nội tiết
hay rối loạn nội tiết. Tuy nhiên vẫn có một số dấu hiệu chung mà ngƣời bệnh
nên đi khám
- Tăng cân, sụt cân bất thƣờng, Uống nhiều, Đi tiểu nhiều.
- Bị thƣơng và vết thƣơng lâu lành.
- Suy giảm trí nhớ hay quên, Run tay, mất ngủ, Hồi hộp trống ngực.
- Rối loạn kinh nguyệt, táo bón.
Điều trị các rối loạn tuyến nội tiết là rất phức tạp nhƣ bổ sung hormone thiếu
hụt hay sử dụng các loại thuốc làm kích thích hoặc ức chế tiết hormone nào
đó nên do các bác sĩ chuyên khoa nội tiết phụ trách
 CÁC BỆNH NỘI TIẾT THƯỜNG GẶP

Các tuyến nội tiết có chức năng tiết ra các hormone nội tiết điều
hòa cơ thể kiểm soát nhiều chức năng quan trọng của cơ thể.
Một số bệnh nội tiết hiện nay rất thường gặp:
- Bệnh đái tháo đƣờng,
- Suy giáp,
- Cƣờng giáp,
- Suy tuyến yên,
- Suy tuyến thƣợng thận: khi 90% vỏ thượng thận bị phá huỷ thì các triệu chứng mới bộc lộ
 Đái tháo đường (Có bài riêng)
Cường giáp
Bệnh cường giáp xảy ra khi cơ thể sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp trong
máu. làm tăng chuyển hóa và tăng nguy cơ bị những bệnh khác nhƣ bệnh tim, loãng
xƣơng và những rối loạn chuyển hóa khác. khi sản sinh ra nhiều hormone giáp hơn
mức cơ thể cần sẽ gây ra những rối loạn về thần kinh, rối loạn tiêu hóa và tình dục.

Bệnh cường giáp gặp phải khi cơ thể dư thừa

quá nhiều hormone tuyến giáp trong máu
Bệnh nhân mắc cường giáp sẽ xuất hiện các biểu hiện như:
Căng thẳng và kích thích; Trống ngực và tim đập nhanh; Run chân tay; Sụt
cân hoặc tăng cân; Tăng số lần đi cầu hoặc bị tiêu chảy; Phù nề phần thấp ở
chân/ bị liệt đột ngột; Khó thở khi gắng sức; Rối loạn giấc ngủ;
Thay đổi thị giác: sợ ánh sáng hoặc nhạy cảm với ánh sáng, kích ứng mắt
kèm với tăng tiết nƣớc mắt, nhìn đôi, lồi mắt;
Mệt mỏi và yếu cơ...

Cƣờng giáp nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến cơ thể
mắc một số bệnh về tim mạch nhƣ: rung nhĩ, rối loạn chức năng tâm trƣơng,
giảm phân suất tống máu, dày thất trái, co thắt cơ tim, loãng xƣơng. Thậm
chí cƣờng giáp cấp ( cơn bão giáp) có thể gây tử vong.
 Suy giáp
Suy giáp xảy ra khi chức năng của tuyến giáp hoạt động suy giảm hơn bình
thƣờng. Khi tuyến nội tiết có nhiệm vụ sản xuất hormone tuyến giáp nhƣng không
đầy đủ so với nhu cầu của cơ thể sẽ gây nên tổn thƣơng ở các mô, cơ quan, các
rối loạn chuyển hoá trên lâm sàng và xét nghiệm. Suy giáp có thể biểu hiện bằng
các hình thái khác nhau tuỳ thuộc vào tuổi bệnh nhân và mức độ giảm tiết
hormone giáp trạng. Đối với bệnh này, độ tuổi có vai trò quan trọng về mặt biểu
hiện của bệnh. Bệnh suy giáp thƣờng hay gặp ở phụ nữ. Nữ giới mắc bệnh chiếm
tỷ lệ 2% trong khi ở nam giới chỉ có 0,1%. Ở trẻ sơ sinh, số lƣợng mắc phải căn
bệnh này là 1/5.000 trẻ.
 Suy giáp
Suy giáp dẫn đến nhiều rối loạn với các biểu hiện: Mệt mỏi, giảm
khả năng gắng sức, có khi tăng cân, sợ lạnh, da khô và thô, da tái
lạnh, tóc dễ rụng gãy, rụng lông mày, lông nách, lông mu thƣa, phù
niêm mạc toàn thể, da mỡ (trông láng bóng), thâm nhiễm các cơ
quan nhƣ mi mắt (nặng mí mắt), lƣỡi (lƣỡi to dày), thanh quản (nói
khàn, khó thở), cơ (gây giả phì đại cơ), dễ bị táo bón, nhịp tim
chậm, tim to, tràn dịch màng tim, nếu suy giáp nặng có thể suy tim
(nhất là khi có thiếu máu đi kèm), suy nghĩ và vận động chậm chạp,
nói chậm, trí nhớ giảm.
 Suy tuyến thƣợng thận
Khi tuyến thƣợng thận ngừng sản xuất các
hormone cần thiết cho các chức năng sống
của cơ thể sẽ dẫn tới bệnh suy tuyến
thượng thận. Bệnh suy tuyến thƣợng thận có
hai loại chính là: suy thƣợng thận nguyên phát
hay bệnh Addison và thứ phát. Bệnh có thể
gặp ở mọi lứa tuổi và cả nam lẫn nữ. Biểu
hiện chính của bệnh bao gồm, mệt yếu cơ,
trọng lƣợng cơ thể giảm, tụt huyết áp, có
trƣờng hợp bệnh nhân còn bị sạm da vùng
tiếp xúc với ánh sáng và cả vùng không tiếp
xúc với ánh sáng. Bệnh suy tuyến thƣợng
thận thƣờng đƣợc điều trị bằng cách bù lại
lƣợng hormone bị thiếu hụt.
 Suy tuyến yên
Tuyến yên bài tiết ra hormone chính trong cơ thể có tác dụng kích thích các
tuyến nội tiết khác. Bệnh suy tuyến yên là sự suy giảm chức năng của tuyến
yên trong việc sản sinh ra các hormone. Bệnh lý tuyến yên là bệnh lý ít đƣợc
mọi ngƣời để ý đến cho đến khi khối u đã quá to gây chèn ép và gây suy tuyến
yên ảnh hƣởng đến chất lƣợng sống của ngƣời bệnh. Đây là một loại bệnh rối
loạn hiếm gặp, trong đó tuyến yên hoặc không sản xuất hoặc không sản xuất đủ
một hoặc nhiều hormone. Sự thiếu hụt này có thể ảnh hƣởng đến bất kỳ các
chức năng thông thƣờng của cơ thể, chẳng hạn nhƣ áp lực tăng trƣởng trong
máu và sinh sản.