ชีววิทยา เล่ม 2

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หน่วยการเรียนรู้ที่ 6 หน่วยการเรียนรู้ที่ 7 หน่วยการเรียนรู้ที่ 8 หน่วยการเรียนรู้ที่ 9

Slide PowerPoint_สื่อประกอบการสอน

บริษัท อักษรเจริญทัศน์ อจท. จำกัด : 142 ถนนตะนำว เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200

Aksorn CharoenTat ACT.Co.,Ltd : 142 Tanao Rd. Pranakorn Bangkok 10200 Thailand
โทร./แฟกซ์. : 0 2622 2999 (อัตโนมัติ 20 คู่สำย) webmaster@aksorn.com / www.aksorn.com
 6
หน่วยการเรียนรู้ที่

ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต

ผลการเรียนรู้

• อภิปรำยควำมสำคัญของควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ และควำมเชื่อมโยงระหว่ำงควำมหลำกหำยทำงพันธุกรรม ควำมหลำกหลำยของสปีชีส์ และควำมหลำกหลำยของ

ระบบนิเวศ
• อธิบำยกำรเกิดเซลล์เริ่มแรกของสิ่งมีชีวิต และวิวัฒนำกำรของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว
• อธิบำยลักษณะสำคัญ และยกตัวอย่ำงสิ่งมีชีวิตกลุ่มแบคทีเรีย สิ่งมีชีวิตกลุ่มโพรทิสต์ สิ่งมีชีวิตกลุ่มพืช สิ่งมีชีวิตกลุ่มฟังไจ และสิ่งมีชีวิตกลุ่มสัตว์
• อธิบำย และยกตัวอย่ำงกำรจำแนกสิ่งมีชีวิตจำกหมวดหมู่ใหญ่จนถึงย่อย และวิธีกำรเขียนชื่อวิทยำศำสตร์ในลำดับขั้นสปีชีส์
• สร้ำงไดโคโทมัสคีย์ในกำรระบุสิ่งมีชีวิตหรือตัวอย่ำงที่กำหนดออกเป็นหมวดหมู่
ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต
เพราะเหตุใดมนุษย์จึงไม่ใช่สิ่งมีชีวิต
เพียงชนิดเดียวที่อาศัยอยู่บนโลก
ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต ความหลากหลายทางชีวภาพ (biodiversity)
หมำยถึง การมีสปีชีส์ (species) หลากหลายชนิดมาอยู่ร่วมกัน ณ สถานที่หนึ่งหรือระบบนิเวศใดระบบนิเวศหนึ่ง

ความหลากหลายทางพันธุกรรม ความหลากหลายของสปีชีส์ ความหลากหลายของระบบนิเวศ

เป็นควำมหลำกหลำยที่เกิดขึ้นภำยใน ควำมหลำกหลำยของสปีชีส์ (species) หรือ ควำมแตกต่ำงกันของระบบที่ทำให้สิ่งมีชีวิต
สิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกัน ซึ่งเป็นผลมำจำกควำม จำนวนชนิดของสิ่งมีชีวิตภำยในพื้นทีอ่ ำศัย ที่อำศัยอยู่ในสภำพแวดล้อมแตกต่ำงกัน
แปรผันทำงพันธุกรรม ทำให้สิ่งมีชีวิตชนิด ที่แตกต่ำงกัน มีลักษณะที่ต่ำงกัน
เดียวกันมีลักษณะแตกต่ำงกัน
การศึกษาความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต ตารางธรณีกาล (the geologic time scale)
การศึกษาความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต การจัดหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิต

1 ซากดึกดาบรรพ์ 2 กายวิภาคเปรียบเทียบ 5 ชีวภูมิศาสตร์

โครงสร้ำงแบบฮอมอโลกัส โครงสร้ำงแบบแอนะโลกัส

3 วิทยาเอ็มบริโอเปรียบเทียบ 4 ชีวโมเลกุลระดับโมเลกุล
ปลา เต่า ไก่ มนุษย์

ช่องเหงือก หำง
นกฟินช์มีกำรปรับตัวเข้ำกับที่อยู่อำศัย
เมื่อเวลำผ่ำนไป ค่อย ๆ เกิดวิวัฒนำกำร
กลำยเป็นนกฟินช์ชนิดใหม่ที่มคี วำมจำเพำะ
ในแต่ละพื้นที่
การศึกษาความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต ชื่อสิ่งมีชีวิต

ชื่อวิทยาศาสตร์ตามหลักทวินาม (binomial nomenclature)

• ประกอบด้วย
- ส่วนแรก ชื่อสกุล (Genus)
- ส่วนที่สอง ชื่อระบุสปีชีส์ (specific epithet)

• วิธีการเขียนชื่อวิทยาศาสตร์
- เขียนด้วยภำษำละติน
- ชื่อสกุลต้องขึ้นต้นด้วยอักษรพิมพ์ใหญ่ ส่วนชื่อระบุสปีชีส์ใช้ตัวอักษรพิมพ์เล็ก
คาโรลัส ลินเนียส - เขียนให้ต่ำงจำกตัวอักษรอื่น ๆ โดยอำจใช้ตัวเอียงหรือขีดเส้นใต้
- แยกระหว่ำงชื่อสกุลกับชื่อสปีชีส์
(Carolus Linnaeus)
การศึกษาความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต การระบุชนิดของสิ่งมีชีวิต
กำรระบุและตรวจสอบชนิด (identification) ของสิ่งมีชีวิตนิยมใช้ไดโคโตมัสคีย์ (dichotomous key)
โดยพิจำรณำควำมแตกต่ำงของลักษณะทีละลักษณะเป็นคู่ ๆ

ปีกมีสีเดียว
ตัวอย่างไดโคโตมัสคีย์ของแมลง หนวด 1 คู่
1 ก ปีกแข็ง …………………………………….. ดูข้อ 2 ปีกมีลำยจุด
1 ข ปีกไม่แข็ง …………………………………. ดูข้อ 3 ปีกแข็ง
2 ก มีหนวด 1 คู่ ……………………………… ดูข้อ 4
ไม่มีหนวด
2 ข ไม่มีหนวด ……………………………….... ด้วง
3 ก ปีกมีชั้นเดียว …………………………….. ดูข้อ 5
แมลง
3 ข ปีกมี 2 ชั้น ………………………………... จิ้งหรีด
ปีกมี 2 ชั้น
4 ก ปีกมีสเี ดียว ……………………………….. แมลงทับ ปีกไม่แข็ง ปีกโปร่งแสง
4 ข ปีกมีลำยจุด ………………………………. แมลงเต่ำทอง
5 ก ปีกโปร่งแสง ………………………………. แมลงปอ ปีกมีชั้นเดียว
ปีกทึบแสง
5 ข ปีกทึบแสง …………………………………. ผีเสื้อ
 กาเนิดของสิ่งมีชีวิต กาเนิดสิ่งมีชีวิตตามแนวคิดของโอปาริน
1 2 3 4

น้ำตำล กรดอะมิโน พอลิแซ็กคำไรด์ ลิพิด เซลล์แรกเริ่ม

กรดไขมัน กลีเซอรอล โปรตีน กรดนิวคลีอิก

บรรยำกำศของโลกในช่วงแรก อนุภำคต่ำงๆ รวมตัวกันเป็นโมเลกุล เกิดโมเลกุลที่ซับซ้อน ปรำกฏเซลล์แรกเริ่มของสิ่งมีชีวิต

ประกอบด้วยแก๊สแอมโมเนีย (NH3 ) ของน้ำตำล กรดอะมิโน กรดไขมัน ของพอลิแซ็กคำไรด์ลิพิด โปรตีน
แก๊สไฮโดรเจน (H2 ) แก๊สมีเทน และกลีเซอรอล และกรดนิวคลีอิก
(CH4 ) และไอน้ำ (H2 O)
กาเนิดของสิ่งมีชีวิต การทดลองของสแตนลีย์ มิลเลอร์

1 ให้ควำมร้อนจนน้ำเดือดกลำยเป็นไอ
3

ประจุไฟฟ้า 2 ไอน้ำเคลื่อนที่ไปตำมหลอดทดลอง
CH4 NH3 H2 H2 O 4
2 ส่วนที่เปรียบได้กับชั้นบรรยำกำศ ประกอบ
3
ไปด้วย CH4 NH3 H2 H2 O
บริเวณควบแน่น 5
น้าเย็นเข้า จำลองกำรเกิดฟ้ำแลบ และฟ้ำผ่ำ โดยให้แก๊ส
4
น้าเย็นออก ทำปฏิกิริยำผ่ำนประจุไฟฟ้ำ

น้า 5 ควบแน่นไอน้ำที่ได้จำกกำรทดลอง
1
6
6 นำน้ำไปตรวจสอบ พบว่ำมีกรดอะมิโนเจือปนอยู่
สารโมเลกุล
กาเนิดของสิ่งมีชีวิต กาเนิดเซลล์โพรคาริโอต

• จำกหลักฐำนซำกดึกดำบรรพ์ที่มีอำยุเก่ำแก่ที่สุด (ประมำณ 3,500 ล้ำนปีก่อน)

พบว่ำสิ่งมีชีวิตที่วิวัฒนำกำรมำจำกเซลล์แรกเริ่ม ได้แก่ แบคทีเรีย ซึ่งมีลักษณะ
เป็นเซลล์โพรคาริโอต (prokaryotic cell) โดยแบคทีเรียบำงพวก (ไซยำโน
แบคทีเรีย) สำมำรถสังเครำะห์ด้วยแสงได้ทำให้ปริมำณแก๊สออกซิเจนใน
บรรยำกำศเพิ่มขึ้น ซึ่งเอื้อต่อวิวัฒนำกำรของสิ่งมีชีวิตมำเป็นพวกเซลล์ยูคำริโอต

ลักษณะของเซลล์โพรคาริโอต
• ไม่มีนิวเคลียสแท้ เนื่องจำกไม่มีเยื่อหุ้มนิวเคลียส
• สำรพันธุกรรมอยู่ในบริเวณทีเ่ รียกว่ำ นิวคลีออยด์ (nucleoid)
• ไม่มีออแกเนลล์ที่มเี ยื่อหุ้ม
กาเนิดของสิ่งมีชีวิต กาเนิดเซลล์ยูคาริโอต
1 เยื่อหุ้มเซลล์โพรคำริโอตเกิดกำรม้วนพับเข้ำไปภำยในเซลล์
1
นิวเคลียส
เยื่อหุ้มเซลล์ที่ม้วนพับเข้ำไปกลำยเป็นเอนโดพลำสมิกเรติคิวลัม และ
2 2
t เยื่อหุ้มนิวเคลียส
t
3
เซลล์ โพรคำริโอตขนำดใหญ่รับเอำแบคทีเรียที่เจริญได้ดีในที่ที่มี
t 3
แก๊สออกซิเจนเข้ำสู่เซลล์
ไมโทรคอนเดรีย
4 แบคทีเรียที่เจริญได้ดีในที่ที่มีแก๊สออกซิเจนกลำยเป็นไมโทคอนเดรีย
5 4
ทำหน้ำที่สร้ำงพลังงำนให้กับเซลล์

เซลล์ยูคำริโอตแรกเริ่มที่ไม่สำมำรถสร้ำงอำหำรได้เองรับเอำแบคทีเรีย
6 5
คลอโรพลาสต์ ที่สังเครำะห์ด้วยแสงได้เข้ำสู่เซลล์

แบคทีเรียที่สังเครำะห์ด้วยแสงได้กลำยเป็นคลอโรพลำสต์ ทำหน้ำที่
6
ในกระบวนกำรสังเครำะห์ด้วยแสง
 อาณาจักรมอเนอรา
สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรมอเนอรา หรือพวกแบคทีเรียมีลักษณะเป็นเซลล์แบบ
โพรคาริโอต (prokaryotic cell)
เดิมสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ถูกจัดอยู่ในกลุ่มเดียว
แต่ในปัจจุบันจากหลักฐานทางชีวโมเลกุลและรูปแบบในการดารงชีวิต
ทาให้ให้นักอนุกรมวิธานจัดสิ่งมีชีวิตในกลุ่มนี้ออกเป็น 2 กลุ่ม คือ
อาร์เคียแบคทีเรีย (Archaebacteria) และกลุ่มยูแบคทีเรีย (Eubacteria)
อาณาจักรมอเนอรา ลักษณะและรูปร่างของแบคทีเรีย
แบคทีเรียเป็นสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวจำพวกโพรคำริโอต (prokaryotic cell) ซึ่งมีลักษณะ ดังนี้
• ไม่มีนิวเคลียสแท้ เนื่องจำกไม่มีเยื่อหุ้มนิวเคลียส
• สำรพันธุกรรมมีอยู่ในบริเวณทีเ่ รียกว่ำ นิวคลีออยด์ (nucleoid)
- ดีเอ็นเอที่มีลักษณะเป็นวงปิด (circular DNA)
- พลำสมิด (plasmid) ซึ่งทำให้เกิดกำรต่อต้ำนยำปฏิชีวนะ
หรือคุณสมบัติพิเศษประเภทอื่น ๆ
• ผนังเซลล์เป็นสำรประกอบพวกเพปทิโดไกลแคน (peptidoglycan)
• มีรูปร่ำง 3 แบบ ได้แก่

แบคทีเรียทรงกลม (cocus) แบคทีเรียทรงแท่ง (bacillus or rod) แบคทีเรียทรงเกลียว (spiral)

อาณาจักรมอเนอรา อาร์เคียแบคทีเรีย (Archaebacteria)
• อำร์เคียแบคทีเรียเป็นพวกที่ผนังเซลล์ไม่มีสำรเพปทิโดไกลแคน ส่วนใหญ่พบในสภำพแวดล้อมแบบ “สุดขั้ว”
(extreme environment) เช่น ที่ร้อนจัดอย่ำงบ่อน้ำพุร้อน ภูเขำไฟใต้ทะเล ที่เค็มจัดอย่ำงนำเกลือ หรือที่มี
ควำมเป็นกรดสูง แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มย่อย

ยูริอาร์เคียโอตา (Euryarchaeota) ครีนาร์เคียโอตา (Crenarchaeota)

เมทาโนค็อกคัส ซัลโฟโบลัส
(𝑀𝑒𝑡ℎ𝑎𝑛𝑜𝑐𝑜𝑐𝑐𝑢𝑠 sp. ) (𝑆𝑢𝑙𝑓𝑜𝑏𝑜𝑙𝑢𝑠 sp. )

• สำมำรถสร้ำงแก๊สมีเทนได้ methanogen • กลุ่มที่อำศัยอยู่ในบริเวณที่อุณหภูมิสูงมำกหรือต่ำมำก

• อำศัยอยู่ในบริเวณที่มีควำมเค็มจัด (halophile) (thermophile) หรือสภำพแวดล้อมที่มีควำมเป็นกรดสูง
และบริเวณที่มีสภำพไร้ออกซิเจน (acidophile)
อาณาจักรมอเนอรา ยูแบคทีเรีย (Eubacteria)
• เป็นกลุ่มที่มีจำนวนมำก และมีควำมหลำกหลำยสูง ซึ่งจำกกำรศึกษำควำมสัมพันธ์ทำงวิวัฒนำกำร นักจุลชีววิทยำจำแนก
แบคทีเรียออกเป็น 5 กลุ่ม

โพรทีโอแบคทีเรีย คลาไมเดีย สไปโรคีท แบคทีเรียแกรมบวก ไซยาโนแบคทีเรีย

(Proteobacteria) (Chlamydias) (Spirochetes) (gram − positive bacteria) (Cyanobacteria)

ไรโซเบียม คลาไมเดีย เลปโตสไปรา แลกโตบาซิลลัส แอนาบีนา

(𝑅ℎ𝑖𝑧𝑜𝑏𝑖𝑢𝑚 sp. ) (𝐶ℎ𝑙𝑎𝑚𝑦𝑑𝑖𝑎 sp. ) (𝐿𝑒𝑝𝑡𝑜𝑠𝑝𝑖𝑟𝑎 sp. ) (𝐿𝑎𝑐𝑡𝑜𝑏𝑎𝑐𝑖𝑙𝑙𝑢𝑠 sp. ) (𝐴𝑛𝑎𝑏𝑎𝑒𝑛𝑎 sp. )
 อาณาจักรโพรทิสตา
สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรโพรทิสตา หรือโพรทิสต์
เป็นกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่มีความหลากหลายมาก
และมีการค้นพบสิ่งมีชีวิตชนิดใหม่อยู่ตลอดเวลา
ทาให้การจาแนกโพรทิสต์ออกเป็นกลุม่ ต่าง ๆ มีข้อจากัดเป็นจานวนมาก
เนื่องจากการจัดหมวดหมู่ของโพรทิสต์มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา
อาณาจักรโพรทิสตา ลักษณะของโพรทิสต์
โพรทิสต์เป็นสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวจำพวกยูคำริโอต (eukaryotic cell) ซึ่งมีลักษณะ ดังนี้

• ส่วนใหญ่เป็นสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว (unicellular) แต่บำงชนิดมีหลำยเซลล์

(multicellular)

• กำรดำรงชีวิต • กำรเคลื่อน
- ผู้ผลิต (autotroph) - ซีเลีย (cilia)
- ผู้บริโภค (𝑐𝑜𝑛𝑠𝑢𝑚𝑒𝑟) - แฟลเจลลัม (flagellum)
- ผู้ย่อยสลำย (decomposer) - เท้ำเทียม (pseudopodium)

• ไม่มีระยะตัวอ่อน (embryo)
อาณาจักรโพรทิสตา ไดโพลโมนาดิดา และพาราบาซาลา
• ส่วนใหญ่มีนิวเคลียส 2 อัน และมีแฟลเจลลัม แต่ไม่มีออแกเนลล์ขนำดใหญ่อื่น ๆ

ไดโพลโมแนด (diplomonads) พาราบาซาลิด (parabasalid)

𝐺𝑖𝑎𝑟𝑑𝑖𝑎 sp. 𝑇𝑟𝑦𝑝𝑎𝑛𝑜𝑠𝑜𝑚𝑎 sp.

• มีแฟลเจลลัม 4 คู่ • ผิวเยื่อหุ้มเซลล์คล้ำยคลื่น

อาณาจักรโพรทิสตา ยูกลีโนซัว
• เป็นกลุ่มที่มีรูปแบบกำรดำรงชีพค่อนข้ำงหลำกหลำย โดยส่วนใหญ่ดำรงชีวิตแบบอิสระ แต่บำงชนิดดำรงชีวิตแบบปรสิต
และเคลื่อนที่โดยใช้แฟลเจลลัม
ยูกลีนอยด์ (Euglenoid) คิเนโทพลาสติด (Kinetoplastid)

อำยสปอต

𝐸𝑢𝑔𝑙𝑒𝑛𝑎 sp. 𝑇𝑟𝑦𝑝𝑎𝑛𝑜𝑠𝑜𝑚𝑎 sp.

• มีแฟลเจลลัม 2 คู่ • ทำให้เกิดโรคเหงำหลับ

• มีคลอโรฟิลล์
อาณาจักรโพรทิสตา แอลวีโอลาตา
• ลักษณะร่วมของกลุ่มนี้ คือ มีช่องว่ำงขนำดเล็กใต้เยื่อหุ้มเซลล์ เรียกว่ำ แอลวีโอไล (alveoli)

ไดโนแฟลเจลเลต เอพิคอมเพลซา ซิลิเอต

(dinoflagellate) (Apicomplexa) (Ciliates)

(𝐺𝑦𝑚𝑛𝑜𝑑𝑖𝑛𝑖𝑢𝑚 sp. ) (𝑃𝑙𝑎𝑠𝑚𝑜𝑑𝑖𝑢𝑚 𝑓𝑎𝑙𝑐𝑖𝑝𝑎𝑟𝑢𝑚) (𝑃𝑎𝑟𝑎𝑚𝑒𝑐𝑖𝑢𝑚 sp. )

• มีแฟลเจลลัม 2 เส้น • ดำรงชีวิตเป็นปรสิต • ใช้ซีเลียในกำรเคลื่อนที่และกินอำหำร

• ทำให้เกิดปรำกฏกำรณ์ขี้ปลำวำฬ • ก่อให้เกิดโรคมำลำเรีย • มีนวิ เคลียส 2 นิวเคลียสที่มีขนำดแตกต่ำงกัน
อาณาจักรโพรทิสตา สตรามีโนไพลส์
• สาหร่ายหรือแอลจี (algae) เป็นพวกที่สำมำรถสังเครำะห์ด้วยแสงได้ ลักษณะเด่นของกลุ่มนี้ คือ เซลล์สืบพันธุ์มี
แฟลเจลลำ 2 เส้น โดยเส้นหนึ่งมีขนและอีกเส้นไม่มีขน
สาหร่ายสีน้าตาล (brown algae) ไดอะตอม (diatom)

• สำหร่ำยทะเลขนำดใหญ่ • สำหร่ำยเซลล์เดียว
• มีสีน้ำตำล เพรำะมีรงควัตถุสีน้ำตำล เรียกว่ำ ฟิวโคแซนทีน • เป็นผู้ผลิตสำคัญในทะเล
อาณาจักรโพรทิสตา โรโดไฟตา
• สาหร่ายสีแดง (red algae) เพรำะมีรงควัตถุ เรียกว่ำ ไฟโคอีรีทริน
• ไม่มีระยะแฟลเจลลัมในวงชีวิต
สาหร่ายผมนาง (𝐺𝑟𝑎𝑐𝑖𝑙𝑎𝑟𝑖𝑎 sp. )

สาหร่ายโนริหรือจีฉ่าย (𝑃𝑜𝑟𝑝ℎ𝑦𝑟𝑎 sp. )

อาณาจักรโพรทิสตา สาหร่ายสีเขียว
• สาหร่ายสีเขียว (green algae) มีควำมสัมพันธ์ใกล้ชิดกับพืชมำก ทั้งในแง่โครงสร้ำง ผนังเซลล์ที่เป็นสำรประกอบ
ประเภทเซลลูโลส และรงควัตถุภำยใน

คลอโรไฟต์ (chlorophyte) คลาโรไฟต์

• พบในแหล่งน้ำจืด (charophyte)
• มีรงควัตถุคล้ำยกับในพืช

𝑆𝑝𝑖𝑟𝑜𝑔𝑦𝑟𝑎 sp.

𝐶ℎ𝑎𝑟𝑎 sp.

𝑉𝑜𝑙𝑣𝑜𝑥 sp. • สำหร่ำยไฟ

• ควำมสัมพันธ์ใกล้ชิดกับพืชมำกที่สุด
อาณาจักรโพรทิสตา อะมีโบซัว
• เป็นที่มีช่วงระยะเวลำหนึ่งหรือตลอดทั้งวงชีวิตดำรงชีวิตแบบอะมีบำ มีกำรเคลื่อนที่แบบอะมีบำ (amoeboid movement)
หรือมีกำรใช้เท้ำเทียม (pseudopodium)

ไมซีโทซัว (micetozoa) ไรโซโพดา

𝑃ℎ𝑦𝑠𝑎𝑟𝑢𝑚 sp. 𝐷𝑖𝑐𝑡𝑦𝑜𝑠𝑡𝑒𝑙𝑖𝑢𝑚 sp. 𝐴𝑚𝑜𝑒𝑏𝑎 sp.

ราเมือกชนิดพลาสโมเดียว ราเมือกชนิดเซลลูลาร์ • เคลื่อนที่และกินอำหำรโดยใช้เท้ำเทียม

• มีวงชีวิต 2 ระยะ • มีวงชีวิต 2 ระยะ
- ระยะพลำสโมเดียม - ระยะพลำสโมเดียมไม่รวมกลุ่ม
- ระยะสปอร์แรงเจียม - ระยะสปอร์แรงเจียม
 อาณาจักรพืช
เป็นสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ สามารถสังเคราะห์ด้วยแสงได้
ซึง่ นักวิทยาศาสตร์สันนิษฐานว่าเมื่อประมาณ 500 ล้านปี
พืชเริ่มมีวิวัฒนาการจากน้าขึน้ มาอยู่บนบก
โดยพืชรุ่นแรกๆ น่าจะวิวัฒนาการมาจากสาหร่ายสีเขียว
อาณาจักรพืช ลักษณะของพืช
พืชเป็นสิ่งมีชีวิตหลำยเซลล์จำพวกยูคำริโอต (eukaryotic cell) โดยเซลล์รวมกันเป็นเนื้อเยื่อ ซึ่งมีลักษณะ ดังนี้

• เป็นผู้ผลิต (producer)
• มีรงควัตถุประเภทคลอโรฟิลล์ และแคโรทีนอยด์ ซึ่งอยูภายในคลอโรพลาสต์
• ผนังเซลล์ประกอบไปด้วยเซลลูโลส
• ปากใบ (stoma) ช่วยควบคุมสมดุลน้า และแลกเปลี่ยนแก๊ส
• มีวงจรชีวิตแบบสลับ (alternation of generation)
 อาณาจักรพืช พืชไม่มีท่อลาเลียง
• เป็นพืชกลุ่มแรกที่มีวิวัฒนำกำรขึ้นมำอยู่บนบก ต้องอำศัยน้ำและควำมชื้นในกำรดำรงชีวิต จึงมักพบอยู่ตำมที่ชื้นแฉะ โดยมี
โครงสร้ำงคล้ำยรำก เรียกว่ำ ไรซอยด์ (rhizoid) ทำหน้ำที่ดูดน้ำและแร่ธำตุต่ำง ๆ มีช่วงแกมีโทไฟต์เด่น ช่วงสปอโรไฟต์
พบเพียงบำงช่วง โดยจะเจริญอยู่บนแกมีโทไฟต์
ไฟลัมเฮปาโทไฟตา ไฟลัมแอนโทซีโรไฟตา ไฟลัมไบรโอไฟตา

ลิเวอร์เวิร์ต (liverwort) ฮอร์นเวิร์ต (hornwort) มอส (moss)

• แกมีโทไฟต์เป็นแผ่น • แกมีโทไฟต์เป็นแผ่น • แกมีโทไฟต์คล้ำยลำตันและใบ
• สปอโรไฟต์มีก้ำนชูอับสปอร์ • สปอร์โรไฟต์คล้ำยเขำสัตว์ • สปอร์โรไฟต์เจริญอยู่บนแกมีโทไฟต์
• เจมมำ คัพช่วยสืบพันธุ์แบบไม่อำศัยเพศ • 1 คลอโรพลำสต์ต่อ 1 เซลล์
 อาณาจักรพืช พืชมีท่อลาเลียงที่ไม่มีเมล็ด
ไฟลัมไลโคไฟตา (Phylum Lycophyta)
• ระยะสปอโรไฟต์มีใบแบบไมโครฟิลล์ (microphyll) ที่ปลำยกิ่งจะมีกลุ่มสปอโรฟิลล์ (sporophyll) ทำหน้ำที่สร้ำงอัปสปอร์
หรือสโตรบิลัส (strobilus)
ไลโคโพเดียม ซีแลกจิเนลลา ไอโซอีเทส

คลับมอส (club moss) สไปก์มอส (spike moss) ไอโซอีเทส (Isoetes)

• สร้ำงสปอร์ชนิดเดียว • สร้ำงสปอร์ 2 ชนิด • สร้ำงสปอร์ 2 ชนิด
• สโตรบิลัสอยู่ที่ยอด • เช่น ตีนตุ๊กแก • เช่น กระเทียมน้ำ
• เช่น ช้องนำงคลี่ สร้อยสุกรม
 อาณาจักรพืช พืชมีท่อลาเลียงที่ไม่มีเมล็ด
ไฟลัมโมนิโลไฟตา (Phylum Monilophyta)

หวายทะนอย (whisk fern) หญ้าถอดปล้อง (horsetail) เฟิน (fern)

• ใบคล้ำยเกล็ด • ลำต้นเป็นข้อปล้องชัดเจน • Circinate vernation

• มีกำรแตกกิ่งย่อบเป็นคู่ ๆ • ใบเป็นเกล็ดเชื่อมกันในแตละข้อ • ใบเป็นแบบเมกะฟิลล์ คล้ำยขนนก
• 3 อับสปอร์รวมกัน = ซินเนเจียม • อับสปอร์รวมกันที่ปลำยกิ่ง เรียกว่ำ • อับสปอร์รวมกลุ่มกัน เรียกว่ำ ซอรัส
• สร้ำงสปอร์ชนิดเดียว สปอร์แรงจิโอฟอร์ • ระยะสปอโรไฟต์เด่น
• สร้ำงสปอร์ชนิดเดียว
อาณาจักรพืช พืชมีท่อลาเลียงที่มเี มล็ด
พืชเมล็ดเปลือย (gymnosperm)
• ออวุลจะติดอยู่บนกิ่งหรือแผ่น บำงชนิดกิ่งหรือแผ่นใบที่สร้ำงออวุลมีลักษณะเป็นแผ่นแข็งและเรียงซ้อนกันเป็นสโตรบิลัส
เรียกว่ำ โคน (cone) โดยแยกออกเป็นเพศผู้ (male cone) และโคนเพศเมีย (female cone)

ไฟลัมนีโทไฟตา
ไฟลัมไซแคโดไฟตา ไฟลัมกิงโกไฟตา
ไฟลัมโคนิเฟอโรไฟตา

มะเมื่อย
ปลง
แปะก๊วย สน
 อาณาจักรพืช พืชมีท่อลาเลียงที่มเี มล็ด
พืชดอก (angiosperm)
• จั ด อยู่ ใ นไฟลั ม แอนโทไฟตำ (Phylum Anthophyta) เป็ น กลุ่ ม ที่ มี ค วำมหลำกหลำยมำกที่ สุ ด ในอำณำจั ก รพื ช มี ด อก
(flower) เป็นอวัยวะสืบพันธุ์ มีกำรกำรปฏิสนธิแบบคู่ (double fertilization) เกิดเป็นเอนโดสเปิร์ม และเอมบริโอที่เจริญ
อยู่ภำยในเมล็ดที่มีผลหุ้ม ซึ่งพัฒนำมำจำกรังไข่ (ovary)

โป๊ยกั๊ก พืชใบเลี้ยงเดี่ยว : กล้วยไม้

แอมโบเรลลา

จาปี
บัว
พืชใบเลี้ยงคู่ : กุหลาบ
 อาณาจักรฟังไจ
สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรฟังไจ (kingdom Fungi) เป็นสิ่งมีชีวิตประเภท
ยูคาริโอต มีทั้งพวกที่เป็นเซลล์เดียว และหลายเซลล์
แต่เซลล์ไม่มีการพัฒนาไปเป็นเนื้อเยื่อ มีลักษณะแตกต่างจากสิ่งมีชีวิต
กลุ่มยูแคริโอตอื่น ๆ ในด้านการดารงชีวิต
การเจริญเติบโต และการสืบพันธุ์
อาณาจักรฟังไจ ลักษณะของฟังไจ
• ฟังไจ หรือกลุ่มของเห็ด รำ และยีสต์ ส่วนใหญ่มีกำรดำรงชีวิตเป็นผู้ย่อยสลำยซำก (decomposer) บำงชนิดดำรงชีวิต
เป็นปรสิต โดยผนังเซลล์ของฟังไจเป็นสำรประเภทไคทิน

ไฮฟาแบบมีเยื่อกั้น ไฮฟาแบบไม่มีเยื่อกั้น
เยื่อกั้น ผนังเซลล์
ผนังเซลล์ ทำงเชื่อมระหว่ำงเซลล์ นิวเคลียส
นิวเคลียส

2
1 ไมซีเลียม (mycelium)
เกิดจำกกลุ่มของไฮฟำ (hypha) มีลักษณะเป็นเส้นบำงที่ประกอบขึ้นจำกเซลล์ โดยแบ่งออกเป็น
2 ประเภท คือ แบบมีเยื่อกั้นและไม่มีเยื่อกั้น

1
2 ฟรุตติงบอดี (Fruiting body)
หรือเรียกว่ำ เห็ด (mushroom) เป็นโครงสร้ำงที่เกิดจำกไมซีเลียมของฟังไจบำงชนิดรวมกลุ่มกัน
เป็นมัด ทำหน้ำที่สร้ำงสปอร์จำกกำรสืบพันธุ์แบบอำศัยเพศ
อาณาจักรฟังไจ ไฟลัมไคทริดิโอไมโคตา (Phylum Chytridiomycota)
• สร้ำงเซลล์สืบพันธุ์ที่มีแฟลเจลลำ (zoospore)
• พบในที่ชื้นแฉะ หรือใกล้แหล่งน้ำ
• เป็นปรสิตในกบ
• เช่น 𝐵𝑎𝑡𝑟𝑎𝑐ℎ𝑜𝑐ℎ𝑦𝑡𝑟𝑖𝑢𝑚 𝑑𝑒𝑛𝑑𝑟𝑜𝑏𝑎𝑡𝑖𝑑𝑖𝑠
ซูโอสปอร์ฝังในผิวหนังของ
ซูโอสปอร์ (zoospore) โฮสต์และเจริญเป็นตัวเต็มวัย
ว่ำยไปหำโฮสต์

โฮสต์จะตำย
ภำยใน 120 วัน
ไคทริดตัวเต็มวัยเริ่มสร้ำง
ซูโอสปอร์ภำยในอับสปอร์
ซูโอสปอร์กระจำย
ออกจำกอับสปอร์
อาณาจักรฟังไจ ไฟลัมไซโกไมโคตา (Phylum Zygomycota)
• ไซโกตฟังไจ
• ดำรงชีวิตแบบอิสระเป็นผู้ย่อยสลำยสำรอินทรีย์
• ไฮฟำเป็นแบบไม่มีเยื่อกั้น
• สืบพันธุ์แบบไม่อำศัยเพศ โดยสร้ำงสปอร์แรงจิโอสปอร์ (sporangiospore)
• สืบพันธุ์แบบอำศัยเพศ โดยสร้ำงไซโกสปอร์ (zygospore)
• เช่น รำดำบนขนมปัง (𝑅ℎ𝑖𝑧𝑜𝑝𝑢𝑠 𝑠𝑡𝑜𝑙𝑜𝑛𝑖𝑓𝑒𝑟)
อาณาจักรฟังไจ ไฟลัมโกลเมอโรโมโคตา (Phylum Glomeromycota)
• ไมคอร์ไรซำ (mycorrhiza)
• เส้นใยรำแบบไม่มีผนังกั้น
• ดำรงแบบพึ่งพำ (mutualism) กับรำกของพืช
• ฮอสโตเรียม (haustorium) ช่วยทำให้พืชสำมำรถดูดน้ำและแร่ธำตุได้มำกขึ้น
อาณาจักรฟังไจ ไฟลัมแอสโคโมโคตา (Phylum Ascomycota)
• แซคฟังไจ (sac fungi)
• ไฮฟำจะมีผนังกั้น (septate hypha) ระหว่ำงเซลล์
• สืบพันธุ์แบบอำศัยเพศ โดยสร้ำงแอสโคสปอร์ (ascospore) บรรจุในถุงแอสคัส (ascus)
• สืบพันธุ์แบบไม่อำศัยเพศ โดยสร้ำงสปอร์ (conidium) บนโคนิดิโอฟอร์ (conidiophore)
• เช่น ยีสต์ (𝑠𝑎𝑐𝑐ℎ𝑎𝑟𝑜𝑚𝑦𝑐𝑒𝑠 sp. ) เห็ดถ้วย (𝐶𝑜𝑜𝑘𝑒𝑖𝑛𝑎 𝑖𝑛𝑠𝑡𝑖𝑡𝑖𝑎) เห็ดโมเรล
(𝑀𝑜𝑟𝑐ℎ𝑒𝑙𝑙𝑎 sp. ) เห็ดทรัฟเฟิล (𝐴𝑠𝑡𝑟𝑎𝑒𝑢𝑠 sp. ) แอสโคสปอร์ (ascospore)

เห็ดถ้วย

เห็ดโมเรล

เห็ดทรัฟเฟิล
อาณาจักรฟังไจ ไฟลัมเบสิดิโอโมโคตา (Phylum Basidiomycota)
• คลับฟังไจ (club fungi)
• สืบพันธุ์แบบอำศัยเพศโดยกำรสร้ำงเบสิดิโอสปอร์ (basidiospore) บนเบสิเดียม (basidium)
• เช่น รำสนิม (𝑃𝑢𝑐𝑐𝑖𝑛𝑖𝑎 sp. ) เห็ดโคน (𝑇𝑒𝑟𝑚𝑖𝑡𝑜𝑚𝑦𝑐𝑒𝑠 𝑓𝑢𝑙𝑖𝑔𝑖𝑛𝑜𝑠𝑢𝑠) เห็ดฟำง (𝑉𝑜𝑙𝑣𝑎𝑟𝑖𝑒𝑙𝑙𝑎 𝑣𝑜𝑙𝑣𝑎𝑐𝑒𝑎)
เห็ดเยื่อไผ่ (𝑃ℎ𝑎𝑙𝑙𝑢𝑠 𝑖𝑛𝑑𝑢𝑠𝑖𝑎𝑡𝑢𝑠) และเห็ดหอม (𝐿𝑒𝑛𝑡𝑖𝑛𝑢𝑙𝑎 𝑒𝑑𝑜𝑑𝑒𝑠)

เห็ดเยื่อไผ่
เห็ดหอม
 อาณาจักรสัตว์
สัตว์เป็นสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์จาพวกยูคาริโอต (eukaryotic cell)
ที่เซลล์รวมตัวกันเป็นเนื้อเยื่อเพื่อทาหน้าที่เฉพาะ
โดยดารงชีวิตเป็นผู้บริโภค ไม่สามารถสร้างอาหารได้เอง (heterotroph)
เคลื่อนไหวได้ด้วยการทางานร่วมกันของระบบประสาทและระบบโครงร่าง
เรียนรู้และตอบสนองต่อสิ่งเร้าได้ดี
 อาณาจักรสัตว์ เกณฑ์ในการจาแนกสัตว์

การเปลี่ยนแปลง การเจริญ
เนื้อเยื่อ ช่องว่างในลาตัว ลักษณะสมมาตร
ของบลาสโทพอร์ ในระยะตัวอ่อน
พบในตัวอ่อนสัตว์ที่มสี มมำตร พบในพวกโพรโทสโตเมีย
ด้ำนข้ำง
• โพรโทสโตเมีย • โทรโคฟอร์
ไม่มีช่องว่ำงในลำตัว
(protostomia) (trochophore)
ไม่มีเนื้อเยื่อที่แท้จริง สมมำตรแบบรัศมี • ดิวเทอโรสโตเมีย • เอคไดโซซัว
(deuterostomia) (ecdysozoa)

ช่องว่ำงในลำตัวแบบเทียม

มีเนื้อเยื่อแท้จริง สมมำตรแบบด้ำนข้ำง
ช่องว่ำงในลำตัวแท้จริง
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมพอริเฟอรา (Phylum Porifera)
ฟองน้าถูตัว
ฟองน้าแก้ว

• ไม่มีเนื้อเยื่อที่แท้จริง
• ลำตัวเป็นรูพรุน ช่วยในกำรไหลเวียนของนำภำยในลำตัว
• collar cell (choanocyte) ที่ช่วยดักจับอำหำร
• ตัวเต็มวัยฟองน้ำดำรงชีวิตแบบเกำะอยู่กับที่ (sessile animal)
• มีโครงสร้ำงค้ำจุนภำยในลำตัว เรียก สปิคูล (spicule)
• เช่น ฟองน้ำ (sponge) ฟองน้าหินปูน
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมพอริเฟอรา (Phylum Porifera)
• มีเนื้อเยื่อ 2 ชั้น
แมงกระพรุนกล่อง
• สมมำตร
- ตัวอ่อนมีสมมำตรแบบด้ำนข้ำง
- ตัวเต็มวัยมีสมมำตรแบบรัศมี
• มีรูปร่ำง 2 แบบ
ไฮดรา
- แบบโพลิป (polyp)
- แบบเมดูซำ (medusa) แมงกระพรุน
• ที่เทนทำเคิลมีไนโดไซต์ หรือเข็มพิษ (cnidocyte) ซึ่งใช้จับ
เหยื่อ หรือป้องกันตัว
• ท่อทำงเดินอำหำรแบบไม่สมบูรณ์ = ช่องแกสโตรวำสคิวลำร์
• เช่น ไฮดรำ แมงกระพรุน แมงกระพรุนกล่อง ปะกำรัง
กัลปังหำ

กัลปังหา
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมแพลทีเฮลมินทีส (Phylum Platyhelminthes)

• หนอนตัวแบน (flatworm)
• มีเนื้อเยื่อ 3 ชั้น หนอนหัวขวาน
• ไม่มีช่องว่ำงในลำตัว
• สมมำตรแบบด้ำนข้ำง
• ทำงเดินอำหำรไม่สมบูรณ์ พลานาเลีย
• กำรดำรงชีวิต
- แบบอิสระ เช่น พลำนำเลีย หนอนหัวขวำน
- แบบปรสิต เช่น พยำธิตัวตืด พยำธิใบไม้
• ใช้เฟลมเซลล์เป็นอวัยวะขับถ่ำย

พยาธิตัวตืด
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมมอลลัสกา (Phylum Mollusca)

• สัตว์ลำตัวอ่อนนุ่ม
ทากทะเล
• มีช่องว่ำงในลำตัวแท้จริง
• สมมำตรแบบด้ำนข้ำง
หมึก
• ทำงเดินอำหำรแบบสมบูรณ์
• รูปแบบกำรเจริญเป็นแบบโพรโทสโตม
• ตัวอ่อนจัดอยู่ในกลุ่มโลโฟโทโคซัว (lophotrochozoa)
• เมนเทิลสร้ำงเปลือกแข็งที่มีสำรประกอบแคลเซียมหุ้มตัว
• ใช้อวัยวะคล้ำยไตหรือเนฟิเดียมเป็นอวัยวะขับถ่ำย
• เช่น ลิ่นทะเล หอยฝำเดียว หอยสองฝำ ทำกทะเล และหมึก
หอยทาก
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมแอนเนลิดา (Phylum Annelida)

• หนอนปล้อง (segmented worm) แม่เพรียง

- หนองปล้องทะเล (polychaete) เช่น แม่เพรียง
- หนอนปล้องบก (oligochaete) เช่น ไส้เดือน ปลิงน้ำจืด ทำกดูดเลือด
• ลำตัวมีปล้องทั้งด้ำนในและด้ำนนอก
• มีช่องว่ำงในลำตัวแท้จริง
• สมมำตรแบบด้ำนข้ำง
• ทำงเดินอำหำรแบบสมบูรณ์
• ระบบหมุนเวียนเลือดแบบปิด ทากดูดเลือด
• ใช้อวัยวะคล้ำยไตหรือเนฟิเดียมเป็นอวัยวะขับถ่ำย

ไส้เดือน
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมนีมาโทดา (Phylum Nematoda)

• หนอนตัวกลม (round worm)

• มีลำตัวเป็นทรงกระบอก ไม่มีปล้อง
• มีช่องว่ำงในลำตัวแท้แบบเทียม
• สมมำตรแบบด้ำนข้ำง
• ทำงเดินอำหำรแบบสมบูรณ์
• รูปแบบกำรเจริญเป็นแบบโพรโทสโตม
• จัดอยู่ในกลุ่มเอคไดโซซัว พยาธิไส้เดือน
• ลำตัวคลุมด้วยคิวทิเคิล
• ขับถ่ำยผ่ำนท่อขับถ่ำย (excretory canal)
• เช่น พยำธิปำกขอ พยำธิเส้นด้ำย พยำธิไส้เดือน พยำธิโรคเท้ำช้ำง พยำธิ
แส้ม้ำ ตัวจี๊ด และไส้เดือนฝอย

พยาธิหนอนหัวใจสุนัข
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมอาร์โทรโพดา (Phylum Arthropoda)

• สัตว์ขำปล้อง (arthropod)
• รยำงค์เป็นข้อปล้อง
• สมมำตรด้ำนข้ำง
• มีเปลือกแข็งที่เป็นสำรประเภทไคทินหุ้มลำตัว
• จัดอยู่ในกลุ่มเอคไดโซซัว
• ทำงเดินอำหำรสมบูรณ์
• อวัยวะในระบบขับถ่ำย
- ท่อมัลพิเกียน
- ต่อมเขียว
• ตัวอ่อนมีกำรเจริญในลักษณะเฉพำะ เรียกว่ำ
เมทามอร์โฟซิส
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมอาร์โทรโพดา (Phylum Arthropoda)

ซับไฟลัมเชอริเซอราตา ซับไฟลัมไมเรียโพดา ซับไฟลัมครัสเทเซีย ซับไฟลัมเฮคซะโพดา

คลาสเมอโรสโตมาตา คลาสไดโพลโพดา แมลง

กุ้ง

แมงดาทะเล
กิ้งกือ กระสุนพระอินทร์
ปู
คลาสอะแรคนิดา
คลาสชิโลโพดา
กั้ง

แมงมุม ตะขาบ
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมเอไคโนเดอร์มาตา (Phylum Echinodermata)

ดาวทะเล
• ช่องว่ำงในลำตัวแท้จริง
• ตัวเต็มวัยมีสมมำตรแบบรัศมี
• รูปแบบกำรเจริญของตัวอ่อนเป็นแบบดิวเทอโรสโตม
• ระบบหมุนเวียนน้ำ water vascular system ใช้ทิวป์ฟีท
(tube feet) ในกำรเคลื่อนที่
• มีโครงร่ำงแข็งภำยใน เรียกว่ำออสซิเคิล
• เช่น ดำวขนนก ดำวเปรำะ ปลิงทะเล เม่นทะเล และดำวทะเล

เม่นทะเล หมึก
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)
ฉลาม

• สัตว์มีแกนสันหลัง (chordates)
• สมมำตรแบบด้ำนข้ำง
• รูปแบบกำรเจริญของตัวอ่อนเป็นแบบดิวเทอโรสโตม สุนัข
• ลักษณะร่วมของสัตว์ในกลุ่มคอร์เดต
- มีโนโทคอร์ด (Notochord) อย่ำงน้อยชั่วระยะหนึ่งของชีวิต
- กำรมีท่อประสาทกลวงที่ด้านหลัง(dorsal hollow nerve cord)
- กำรมีช่องเหงือก (gill slit)
- มีส่วนหางยื่นเลยทวำรหนักไป
จระเข้
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)

ซับไฟลัมยูโรคอร์ดาตา ซับไฟลัมเซฟาโลคอร์ดาตา

เพรียงหัวหอม (tunicate) แอมฟิออกซัส (amphioxus)

• ตัวเต็มวัยไม่มีโนโทคอร์ด • รูปร่ำงคล้ำยใบมีด
• มีสำรเหนียว เรียกว่ำ ทูนิก ปกคลุมลำตัว • มีลักษณะของคอร์เดตครบทั้ง 4 ประกำรตลอดทั้งชีวิต
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)

ซับไฟลัมเวอร์ทิบราตา
สัตว์มีกระดูกสันหลังที่ไม่มีขากรรไกร เช่น ปลาปากกลม (Agnatha)
• แฮกฟิช (hagfish) • แลมเพรย์ (lamprey)
- ดำรงชีวิตเป็นผู้กินซำก - ดำรงชีวิตเป็นปรสิต
- สร้ำงเมือกได้เป็นจำนวนมำก - มีโครงร่ำงเป็นกระดูกอ่อน
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)

ซับไฟลัมเวอร์ทิบราตา
สัตว์มีกระดูกสันหลังที่มีขากรรไกร
• คลาสคอนดริคไทอิส (Class Condrichtyes)
- ปลำกระดูกอ่อน
- ไม่มีแผ่นปิดเหงือก (operculum)
- มีกำรปฏิสนธิในร่ำงกำย และออกลูกเป็นตัว
- มีเกล็ดแหลมปกคลุมร่ำงกำย
ปลากระเบน
- เช่น ปลำฉลำม ปละกระเบน

ปลาฉลาม
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)

• คลาสออสติอิคไทอิส (Class Osteichtyes)

- ปลำกระดูกแข็ง
- ผิวหนังมีเกล็ดปกคลุม
- มีแผ่นปิดเหงือก
- มีอวัยวะสำหรับเติมแก๊ส คือ ถุงลม ปอด
- ปฏิสนธิภำยนอก และออกลูกเป็นไข่

ปลามีก้านครีบ (ray − finned fish) ปลามีครีบเนื้อ (lobe − finned fish)

 อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)

• คลาสแอมฟิเบีย (Class Amphibia)

- สัตว์เทินน้ำสะเทินบก
- ไม่มีเกล็ดปกคลุมร่ำงกำย
- ปฏิสนธิภำยนอก และออกลูกเป็นไข่
- ตัวอ่อนอำศัยอยู่ในน้ำ และหำยใจด้วยเหงือก
- ตัวเต็มวัยใช้ปอดและผิวหนังในกำรหำยใจ
- เช่น กบ ซำลำมันเดอร์ และเขียดงู
กบ

แอกโซลอเติล

เขียดงู
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)

• คลาสเอเวส (Class Aves)

- นก หรือสัตว์เลือดอุ่น
- กำรปรับโครงสร้ำงเพื่อช่วยในกำรบิน
- รยำงค์คู่หน้ำเปลี่ยนเป็นปีก
- ลำตัสปกคลุมด้วยขนที่เป็นแผง (feather)
- กระดูกมีรูพรุ่นทำให้น้ำหนักเบำ
นกที่บินได้ทั่วไป - ปฏิสนธิภำยใน และออกลูกเป็นไข่

นกที่ปีกเหมาะกับการว่ายน้า
นกขนาดใหญ่ที่บินไม่ได้
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)

• คลาสเรปทิเลีย (Class Reptile) เต่าทะเล

- สัตว์เลื้อยคลำน
- จัดอยู่ในกลุ่มแอมนิโอต (Amniote)
- ผิวหนังปคลุมด้วยเกล็ดที่เป็นเครำทิน
- ใช้ปอดหำยใจ
- ปฏิสนธิภำยใน และออกลูกเป็นไข่ที่มีเปลือกหุ้ม

จระเข้ งูพิษไวเปอร์
อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)

• คลาสแมมมาเลีย (Class Mammalia)

- สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม
- มีหัวใจ 4 ห้องสมบูรณ์ และเป็นสัตว์เลือดอุ่น
- ลำตัวปกคลุมไปด้วยขนแบบเส้น (hair) หรือแบบขน
ยำวอ่อนนุ่ม (fur) และมีต่อมเหงื่อ
- มีใบหู และโครงสร้ำงภำยในของหูมีกระดูก 3 ชิ้น คือ
กระดูกค้อน ทั่ง โกลน ช่วยในกำรได้ยิน
- มีต่อมสร้ำงน้ำนมในเพศเมีย
- กะโหลกศีรษะมีขนำดใหญ่ เพื่อรองรับสมองที่มีขนำดใหญ่
และมีกำรเจริญพัฒนำที่ดีมำก
- เม็ดเลือดแดงไม่มีนิวเคลียส
 อาณาจักรสัตว์ ไฟลัมคอร์ดาตา (Phylum Chordata)

สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้านมสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ซับคลาส
ซับคลาสโพรเทอเรีย (SubClass Protheria) ซับคลาสเทอเรีย (SubClass Theria)
• ออกเป็นไข่ จิ้งโจ้
• มีทวำรร่วม (cloaca) • กลุ่มเมทาเทอเรีย (Metatheria)
• พบเฉพำะในประเทศออสเตรเลีย และนิวกีนี - สัตว์มีถุงหน้ำท้อง (marsupials) เช่น จิ้งโจ้
• เช่น ตุ่นปำกเป็ด - ส่วนมำกพบในทวีปออสเตรเลีย
- ลูกอยู่ในถุงหน้ำท้องจนกว่ำจะเจริญเติบโตเต็มที่

• กลุ่มยูเทอเรีย (Eutheria)
- สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีรก
- ตัวอ่อนมีกำรเจริญเติบโตภำยในมดลูกของแม่
ตุ่นปากเป็ด - ลูกได้รับอำหำรผ่ำนทำงรก แมวบ้าน
อาณาจักรสัตว์ ไพรเมต (primate)

• เป็นออร์เดอร์หนึ่งในกลุ่มยูเทอเรีย มีมือและเท้ำที่มี 5 นิ้ว

ซึ่ ง นิ้ ว หั ว แม่ มื อ พั บ ขวำงได้ ท ำให้ ส ำมำรถจั บ หรื อ ก ำ
สิ่งของต่ำง ๆ ได้ มีสมองขนำดใหญ่ ดวงตำอยู่ด้ำนหน้ำ
จึงมีกำรมองที่ดีกว่ำ และมีพฤติกรรมทำงสังคมซับซ้อน
มำกกว่ำสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมชนิดอื่น ๆ

สัตว์ ในกลุ่มไพรเมตสำมำรถแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่ม ได้แก่

1. โพรซิเมียน (prosimian)
2. แอนโทรพอยด์ (Anthropoid)
อาณาจักรสัตว์ ไพรเมต (primate)

โพรซีเมียน (Prosimian) แอนโทรพอยด์ (Anthropoid)

• ส่วนใหญ่อำศัยบนตันไม้
• ตำกลมโตเพื่อใช้หำอำหำรในเวลำกลำงคืน
• เช่น ลีเมอร์ และทำร์เซีย

• ลิงมีหำง
- ลิงโลกเก่ำ และลิงโลกใหม่
• ลิงไม่มีหำง (apes)
- ชะนี อุรังอุตัง กอลริลลำ กอริลลำ ชิมแปนซี และมนุษย์
 สรุปบทเรียน
ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต
• ควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ (biodiversity) หมำยถึง
กำรมี สิ่งมี ชีวิตหลำกหลำยชนิดมำอยู่ร่ วมกัน ณ สถำนที่
หนึ่งหรือระบบนิเวศใดระบบนิเวศหนึ่ง
ความหลากหลายทางพันธุกรรม
ควำมหลำกหลำยของสิ่งมีชีวิต ซึ่งเป็นผลมำจำกควำม
แปรผันทำงพันธุกรรม
ความหลากหลายของสปีชีส์
ควำมหลำกหลำยของสปีชีส์สิ่งมีชีวติ
ความหลากหลายของระบบนิเวศ
ควำมหลำกหลำยของสิ่งมีชีวิต อันเนื่องมำจำกควำม
แตกต่ำงของระบบนิเวศ
การศึกษาความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต กาเนิดของสิ่งมีชีวิต
กาเนิดเซลล์ โพรคาริโอต
สิ่งมีชีวิตที่วิวัฒนำกำรมำจำกเซลล์แรกเริ่ม น่ำจะเป็น
สิ่งมีชีวิตที่ดำรงชีวิตโดยไม่ ใช้แก๊สออกซิเจน เนื่องจำกใน
ช่วงนั้นบรรยำกำศของโลกมีแก๊สออกซิเจนปริมำณน้อย
1. กำรจัดหมวดหมู่สิ่งมีชีวิต นักวิทยำศำสตร์จัดหมวดหมู่ของ
สิ่ งมี ชีวิตโดยพิ จำรณำจำกควำมสั มพั นธ์ ที่ใกล้ ชิดกันทำงสำย
วิ วั ฒ นำกำรและควำมคล้ ำ ยคลึ ง กั น ของสิ่ ง มี ชี วิ ต ซึ่ ง จั ด จำก
หมวดหมู่ใหญ่ลงไปหมวดหมู่ย่อย ๆ กาเนิดเซลล์ยูคาริโอต
2. ชื่อของสิ่งมีชีวิต กำรเขียนชื่อวิทยำศำสตร์  ในระบบทวินำม
เยื่อหุ้มเซลล์ของโพรคำริโอตคอดเว้ำ และพับซ้อนเข้ำไปใน
ส่วนแรกเป็นชื่อจีนัส และส่วนที่ 2 เป็นชื่อสปีชีส์
เซลล์กลำยเป็นเอนโดพลำสมิกเรติคิวลัมและเยื่อหุ้ม
3. กำรระบุ ช นิ ด ไดโคโตมั ส คี ย์ (dichotomous key) เป็ น
นิวเคลียส ส่วนไมโทคอนเดรียและคลอโรพลำสต์เกิดจำก
เครื่องมือที่ ใช้ระบุชนิดของสิ่งมีชีวิต ซึ่งพิจำรณำควำมแตกต่ำง
โพรคำริโอตขนำดเล็กเข้ำไปอำศัย
ของโครงสร้ำงทีละลักษณะเป็นคู่ ๆ
 สรุปบทเรียน
• อาณาจักรโพรทิสตา เป็นกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่มีควำมหลำกหลำยมำก และมีกำรค้นพบสิ่งมีชีวิตชนิดใหม่อยู่ตลอดเวลำ ทำให้กำรจำแนกโพรทิสต์ออกเป็นกลุ่มต่ำง ๆ
มีข้อจำกัดเป็นจำนวนมำก เนื่องจำกกำรจัดหมวดหมู่ของโพรทิสต์มีกำรเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลำ

• อาณาจักรมอเนอรา มีลักษณะเป็นเซลล์แบบโพรคำริโอต (prokaryotic cell) เดิมสิ่งมีชีวิตเหล่ำนี้ถูกจัดอยู่ในกลุ่มเดียว ปัจจุบันนักอนุกรมวิธำนจัด

สิ่งมีชีวิตในกลุ่มนี้ออกเป็น 2 กลุ่ม คือ อำร์เคียแบคทีเรีย (Archaebacteria) และกลุ่มยูแบคทีเรีย (Eubacteria)

• อาณาจักรฟังไจ เป็นสิ่งมีชีวิตประเภทยูคำริโอต มีทั้งพวกที่เป็นเซลล์เดียว และหลำยเซลล์ แต่เซลล์ไม่มีกำรพัฒนำไปเป็นเนื้อเยือ่ มีลักษณะแตกต่ำงจำก

สิ่งมีชีวิตกลุ่มยูแคริโอตอื่น ๆ ในด้ำนกำรดำรงชีวิต กำรเจริญเติบโต และกำรสืบพันธุ์

• อาณาจักรพืช เป็นสิ่งมีชีวิตหลำยเซลล์ สำมำรถสังเครำะห์ด้วยแสงได้ ซึ่งนักวิทยำศำสตร์สันนิษฐำนว่ำเมื่อประมำณ 500 ล้ำนปี พืชเริ่มมีวิวัฒนำกำรจำกน้ำ

ขึ้นมำอยู่บนบก โดยพืชรุ่นแรก ๆ น่ำจะวิวัฒนำกำรมำจำกสำหร่ำยสีเขียว

• อาณาจักรสัตว์ เป็นสิ่งมีชีวิตหลำยเซลล์จำพวกยูคำริโอต ที่เซลล์รวมตัวกันเป็นเนื้อเยื่อเพื่อทำหน้ำที่เฉพำะโดยดำรงชีวิตเป็นผู้บริโภค

eukaryotic cell
ไม่สำมำรถสร้ำงอำหำรได้เอง (heterotroph) เคลื่อนไหวได้ด้วยกำรทำงำนร่วมกันของระบบประสำทและระบบโครงร่ำง เรียนรู้และตอบสนองต่อสิ่งเร้ำได้ดี