Trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, nhân vật Phùng khi quan sát chiếc thuyền ở

ngoài xa đã phát hiện: “Chưa bao giờ thấy được một cảnh đắt trời cho như vậy […] toàn
bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản
và toàn bích khiến đứng trước nó tôi trở nên bối rối, trong tim như có cái gì bóp thắt
vào. Chẳng biết ai đó lần đầu đã phát hiện ra bản thân cái đẹp chính là đạo đức?”.
Nhưng khi chiếc thuyền tới gần, Phùng lại bàng hoàng chứng kiến: “Lão đàn ông lập tức
trở nên hùng hổ, mặt đỏ gay, lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính ngụy
ngày xưa, có vẻ như những điều phải nói với nhau họ đã nói hết, chẳng nói chẳng rằng
lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng
người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két […] Tất cả
mọi việc xảy đến khiến tôi kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há hốc
mồm ra mà nhìn. Thế rồi chẳng biết từ bao giờ, tôi đã vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy
nhào tới”.
(Nguyễn Minh Châu - Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017, tr70 và
tr72)
Anh/chị hãy phân tích sự thay đổi trong nhận thức của nhân vật Phùng qua hai
phát hiện, từ đó hãy làm sáng tỏ ý nghĩa thông điệp mà nhà văn muốn gửi gắm qua tình
huống đó.
HƯỚNG DẪN CHẤM
Phần Câu Nội dung Điểm

II 2 Phân tích sự thay đổi trong nhận thức của nhân vật Phùng qua 5,0
hai phát hiện (…), từ đó hãy làm sáng tỏ ý nghĩa thông điệp mà
nhà văn muốn gửi gắm qua tình huống.

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận 0,25

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái
quát được vấn đề.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,25

Phân tích sự thay đổi trong nhận thức của nhân vật Phùng qua
hai phát hiện, từ đó làm sáng tỏ ý nghĩa thông điệp mà nhà văn
muốn gửi gắm qua tình huống.

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng
các thao tác, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo
các yêu cầu sau:

1. Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm và vấn đề cần 0,5
nghị luận.

2. Phân tích

a. Giới thiệu chung về nhân vật

- Thuộc kiểu nhân vật tư tưởng, là chủ thể của nhận thức, chứa 0,25
đựng cái nhìn của nhà văn.

- Quá trình biến đổi trong nhận thức của Phùng được miêu tả
thông qua những phát hiện đầy bất ngờ của nhân vật.

b. Phân tích sự thay đổi trong nhận thức của nhân vật 2,0
Phùng qua hai phát hiện:

* Phát hiện thứ nhất: Chiếc thuyền ngoài xa

- Một chiếc thuyền lưới vó tuyệt đẹp trong bình minh: “một
cảnh đắt trời cho”, “một bức tranh mực tàu của một danh họa
thời cổ”, toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều
hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích.

- Tâm trạng của Phùng:

+ “bối rối”, “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào”

+ phát hiện ra bản thân cái đẹp là đạo đức, khám phá thấy cái
chân lí của sự toàn thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong
ngần của tâm hồn

- Ý nghĩa:

+ Cái đẹp bắt nguồn từ thiên nhiên và cuộc sống lao động của
con người.

+ Niềm hạnh phúc của người nghệ sĩ chân chính là hạnh phúc
của sự khám phá và sáng tạo, của sự cảm nhận tinh tế về cái đẹp
tuyệt diệu của cuộc sống ấy.

+ Cái đẹp bao giờ cũng có tác dụng thanh lọc tâm hồn con
người, hướng con người vươn tới cái chân, thiện, mĩ.
* Phát hiện thứ hai: Khi chiếc thuyền vào bờ

- Cảnh bạo hành gia đình đầy xấu xí: Lão đàn ông … hùng hổ,
mặt đỏ gay, rút trong người ra một chiếc thắt lưng …, chẳng
nói chẳng, dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn
bà, vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két,
nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn ….

- Tâm trạng của Phùng: kinh ngạc đến mức cứ đứng há hốc
mồm ra mà nhìn; vứt chiếc máy ảnh xuống đất, chạy nhào tới
định cứu người đàn bà…

- Ý nghĩa:

+ Trong Phùng có sự đổ vỡ về cái đẹp khi phát hiện ra điều

nghịch lí giữa vẻ đẹp của ngoại cảnh với bản chất bên trong của
nó.

+ Nhận ra rằng đôi khi cái đẹp bề ngoài thường che giấu cái xấu
xí bên trong, cuộc sống đôi khi nhìn từ xa đầy mơ mộng, đẹp đẽ,
nhưng nếu sát gần thì trần trụi, xấu xí.

+ Nhận thức được đằng sau cái đẹp của nghệ thuật, còn biết bao
ẩn ức, cay đắng của cuộc đời mà người nghệ sĩ chưa nhìn thấu
và phát hiện ra.

+ Nhận ra rằng nghệ thuật trở nên thứ yếu trước sứ mệnh bảo vệ
con người, nghệ thuật sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu cuộc sống này
không được bình yên.

c. Thông điệp mà nhà văn muốn gửi gắm qua hai phát hiện: 1,0

- Từ hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng, tác giả xây dựng thành
công tình huống nhận thức trong tác phẩm, qua đó, tác giả muốn
gửi gắm những quan niệm mới mẻ và sâu sắc về cuộc đời, con
người và nghệ thuật:

+ Cuộc đời không đơn giản, xuôi chiều mà luôn chứa đựng
những nghịch lí. Cuộc sống luôn tồn tại những mặt đối lập,
những mâu thuẫn: đẹp - xấu, thiện - ác,…Không thể nhìn đời
một cách giản đơn, cần phải nhìn nhận cuộc sống và con người
 đa diện, nhiều chiều.

+ Đừng nhầm lẫn hiện tượng với bản chất, giữa hình thức bên
ngoài với nội dung bên trong không phải bao giờ cũng thống
nhất; đừng vội đánh giá con người, sự vật ở dáng vẻ bên ngoài,
phải phát hiện ra bản chất thực sau vẻ ngoài đẹp đẽ của hiện tượng.

+ Đặt ra cho người nghệ sĩ về mối quan hệ giữa nghệ thuật và

cuộc đời.

++Nghệ thuật chân chính không bao giờ rời xa cuộc đời.
Nghệ thuật chính là cuộc đời và phải luôn vì cuộc đời mà có.

++Người nghệ sĩ không thể đơn giản và dễ dãi khi nhìn nhận
mọi vấn đề trong cuộc sống và nhìn nhận con người; người nghệ
sĩ chân chính phải luôn đặt con người lên trên nghệ thuật, sẵn
sàng hi sinh nghệ thuật vì con người.

d. Chính tả, ngữ pháp 0,25

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

e. Sáng tạo 0,5

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt
mới mẻ.

Câu 2 (5,0 điểm):

Trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, nhà văn Nguyễn Minh Châu hai lần miêu tả hành động
van xin của người đàn bà hàng chài:
Tại bờ biển, khi bị chồng đánh và chứng kiến cảnh đứa con trai - thằng Phác - đánh lại bố: “Người
đàn bà dường như lúc này mới cảm thấy đau đớn – vừa đau đớn vừa vô cùng xấu hổ, nhục nhã.
- Phác, con ơi!
Miệng mếu máo gọi, người đàn bà ngồi xệp xuống trước mặt thằng bé, ôm chầm lấy nó rồi lại
buông ra, chắp tay vái lấy vái để, rồi lại ôm chầm lấy.”
Và tại tòa án huyện, khi chánh án tòa án huyện - Đẩu – yêu cầu bỏ chồng: “ Người đàn bà hướng về
phía Đẩu, tự nhiên chắp tay lại vái lia lịa:
- Con lạy quý tòa… Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được,
đừng bắt con bỏ nó…”
Hãy phân tích hình ảnh người đàn bà hàng chài trong hai lần miêu tả trên, từ đó làm rõ vẻ đẹp khuất lấp
của nhân vật này.
2. Phân tích hai chi tiết miêu tả người đàn bà hàng chài trong truyện ngắn 5,0
“Chiếc thuyền ngoài xa”, từ đó làm rõ vẻ đẹp khuất lấp của nhân vật này.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận 0,25

Mở bài nêu được vấn đề; thân bài triển khai được vấn đề; kết bài khái
quát được vấn đề.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,5

Phân tích hai chi tiết của người đàn bà hàng chài trong truyện “Chiếc
thuyền ngoài xa”, thấy được vẻ đẹp khuất lấp của nhân vật này.

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các
thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu
cầu sau:

1. Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm 0,5

- Nguyễn Minh Châu là một trong số “những nhà văn mở đường tài
hoa và tinh anh nhất”. Ông luôn thiết tha truy tìm những hạt ngọc ẩn
giấu nơi bề sâu tâm hồn.
- Chiếc thuyền ngoài xa in trong tập truyện ngắn cùng tên, tác phẩm
đem đến cái nhìn đúng đắn về cuộc sống và con người.
- Tác giả đã tìm thấy một trong những hạt ngọc ẩn giấu ấy trong tâm
hồn người đàn bà hàng chài.
2. Phân tích hai chi tiết

2.1. Giới thiệu khái quát về người đàn bà hàng chài 0,5

- Không tên tuổi, vô danh như bao người đàn bà vùng biển khác

- Ngoại hình xấu xí, thô kệch

- Số phận đau khổ, bất hạnh:

+ Nghèo khổ, lam lũ, vất vả

+ Nạn nhân của nạn bạo hành gia đình: thường xuyên bị chồng đánh đập

2.2. Phân tích chi tiết hành động vái lạy đứa con trai 1,0
- Hoàn cảnh xuất hiện:

+ Người đàn bà, sau một đêm thức trắng kéo lưới, theo người đàn ông lên
bờ, chờ chồng đánh. Bị chồng đánh dã man, tàn bạo, người đàn bà cam chịu,
nhẫn nhục, không hề kêu, không chống trả, không chạy trốn.

+ Thằng Phác lao tới, giằng chiếc thắt lưng, quật vào lão đàn ông. Gã đàn
ông tát thằng bé hai cái khiến nó lảo đảo ngã dúi xuống cát….

- Ý nghĩa của hành động:

+ Cầu xin thằng bé tha thứ, mụ day dứt, mặc cảm vì chưa trọn phận làm mẹ.
Mụ đã không thể che chở cho tâm hồn ngây thơ non nớt ấy tránh được vết
thương tâm hồn.

+ Van nài thằng bé giữ trọn đạo hiếu của kẻ làm con.

=> Đó là nghịch lí của cuộc đời và cũng là hành động của người mẹ rất mực
thương con, xót đau khi phải chứng kiến đứa con vì thương mẹ mà lỗi đạo
với cha nó.

2.3. Phân tích chi tiết hành động vái lạy quý tòa

- Hoàn cảnh xuất hiện: Chứng kiến cảnh ngộ của người đàn bà “ba ngày một
trận nhẹ, năm ngày một trận nặng”, với tư cách là người bảo vệ công lí cho
nhân dân, chánh án Đẩu đã mời người đàn bà đến và yêu cầu người đàn bà
li hôn. 1,0

- Ý nghĩa của hành động:

+ Cầu xin không ly hôn với chồng, quyết không giải phóng cuộc đời mình =>
nghịch lí, trớ trêu, khó hiểu

+ Thể hiện sự cam chịu, nhẫn nhục thậm chí nhu nhược, đớn hèn không dám
đấu tranh để giải phóng số phận của nhân vật => cái nhìn bề ngoài.

=> Đó là hành động của con người chấp nhận đớn đau để có hạnh phúc.
Nghịch lí đó khiến Phùng và Đẩu nhận ra, cuộc đời không đẹp, không lãng
mạn nên thơ như chiếc thuyền ngoài xa bồng bềnh trong sương hồng. Đây
cũng là cơ hội để họ thấu hiểu về cuộc đời.

2.4. Vẻ đẹp khuất lấp của người đàn bà hàng chài qua hai chi tiết

- Vẻ đẹp của một người đàn bà từng trải, sâu sắc lẽ đời. Đây là vẻ đẹp đặc
biệt nhất của chị bởi chị là người đàn bà ít học: chị thấu hiểu nỗi khổ của
chồng (do hoàn cảnh), thấu hiểu tình thương và cả sự nông nổi của con thơ,
 chị hiểu cuộc đời của người đàn bà hàng chài cần một người đàn ông trên
thuyền để chèo chống khi phong ba bão táp. Vì vậy, chị không thể bỏ chồng,
càng không thể để đứa con phạm đạo hiếu.

- Vẻ đẹp khoan dung, nhân hậu, hi sinh, vị tha: Chị cương quyết không chịu
bỏ chồng có nghĩa chị chấp nhận đòn roi của chồng. Chị coi đó như một cách 0,5
giải tỏa những bức bách, u uất trong lòng người chồng. Thậm chí chị không
đổ lỗi cho chồng mà kéo lỗi về phía mình (nhà nghèo mà mình lại đẻ nhiều
quá)

- Vẻ đẹp tình mẫu tử thiêng liêng:

+ Chị luôn tìm mọi cách để bảo vệ con, bảo vệ tâm hồn non nớt của thằng
Phác: xin chồng đưa mình lên bờ mà đánh, và phải gửi thằng Phác lên rừng ở
với ông ngoại.

+ Chị không bỏ chồng vì “Người đàn bà hàng chài chúng tôi sống cho con
chứ không phải sống cho mình” và niềm hạnh phúc của người đàn bà ấy là
“ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no…”

=> Đánh giá

+ Đây là những chi tiết nghệ thuật độc đáo mà NMC đã dụng công xây dựng
để khắc họa vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài. Từ hành động ấy, tác giả đã
giúp ta phát hiện ra “hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn của nhân vật”.

+ Người đàn bà hàng chài là đại diện tiêu biểu cho cuộc đời và phẩm chất của
người phụ nữ vùng biển nói riêng, người phụ nữ VN nói chung. Qua nhân vật
người đàn bà hàng chài, tác giả không chỉ bộc lộ niềm cảm thông sâu sắc
trước nỗi khổ của con người mà còn là cái nhìn ấm áp trước vẻ đẹp tâm hồn
con người, thức tỉnh con người về cách nhìn nhận cuộc đời.

d. Chính tả, ngữ pháp 0,25

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt

e. Sáng tạo 0,5

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ

Câu 2 (5.0 điểm)

 Trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã miêu tả thái độ của người
đàn bà hàng chài khi được mời đến tòa án huyện về công việc gia đình. Đầu tiên là thái độ của người đàn
bà : “lúng túng, sợ sệt – cái vẻ lúng túng, sợ sệt mà ngay lúc mụ đứng giữa bãi xe tăng cũng không hề
thấy có…chắp tay vái lia lịa: Con lạy quý tòa…”. Và sau đó “ mất hết vẻ khúm núm, sợ sệt. Điệu bộ khác,
ngôn ngữ khác: Chị cảm ơn các chú!”.
(Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2015 tr.73 - 74)
Phân tích sự thay đổi thái độ của người đàn bà hàng chài trong hai lần miêu tả trên, từ đó làm
nổi bật vẻ đẹp của nhân vật.
…..Phân tích hình ảnh người đàn bà hàng chài trong hai lần miêu tả trên, từ đó làm nổi bật vẻ
đẹp của nhân vật. 5.0

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

0.25
Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích hình ảnh người đàn bà hàng chài trong hai lần miêu tả, từ đó làm nổi bật được sự thay đổi 0.5
thái độ, tâm trạng của người đàn bà hàng chài đồng thời phát hiện ra vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật.

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ
giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:

* Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm, vấn đề cần nghị luận. 0.5

* Phân tích nhân vật người đàn bà hàng chài trong hai lần miêu tả:
- Lúc đầu, người đàn bà rụt rè, sợ sệt lúng túng. Chị xưng “con” và có lúc đã van xin.

- Về sau, khi thấy Phùng xuất hiện, người đàn bà thay đổi thái độ, ngôn ngữ, mất hết vẻ bề ngoài
khúm núm, sợ sệt, xưng “ tôi”. 2.0

- Nhận xét: Sự thay đổi thái độ, ngôn ngữ của người đàn bà hàng chài cho thấy cái nhìn đa diện của
nhà văn khi phát hiện ra đằng sau vẻ ngoài xấu xí, thô kệch, quê mùa, ít học của người đàn bà là một
tâm hồn đẹp đẽ, từng trải, thấu hiểu sâu sắc lẽ đời. Đó là vẻ đẹp đáng được trân trọng, ngợi ca.

* Vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài

- Giàu đức hi sinh, lòng vị tha. 0.5

- Có lòng tự trọng và một tình yêu thương con vô bờ bến.

- Cảm thông, bao dung, thấu hiểu sâu sắc lẽ đời.

- Là biểu tượng cho vẻ đẹp của người phụ nữ khi bị đặt vào hoàn cảnh khắc nghiệt.

* Đánh giá chung:

- Qua hai lần miêu tả về nhân vật người đàn bà, cho thấy cái nhìn hiện thực, quan niệm nhân đạo sâu
sắc của nhà văn, đồng thời mang đến một bài học đúng đắn về cách nhìn cuộc sống, con người. 0.5

- Nghệ thuật tạo tình huống truyện độc đáo, kể chuyện sinh động, miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế,
sâu sắc...

d. Chính tả, ngữ pháp

0.25
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

e. Sáng tạo
0.5
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.