EĞİTİMDE AHLAK VE ETİK

RESTORAN SIRLARI

 ELİF YÜCEEL
 190444025
 3.SINIF
 İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ
 RESTORAN SIRLARI 9. SEZON 5. BÖLÜM
https://www.dmax.com.tr/restoran-sirlari/9-sezon-5-bolum

KISA ÖZET: Restoran sahibi Amerikalılara kendi ürettiği balti sosunu tanıtmak istemektedir. Ayrıca
Pazar günleri Hint yemeği konseptinde restoranlarında balti sosunu servis etmeyi istemektedir. Fakat
restoran sahibi online yorumlarda Pazar akşamları Hint yemeği sattıklarını söyleyenlerin olmasından
dolayı kafa karışıklığı yaşamaktadır. Restoran sahibi bu durumun araştırılması için çağırdığı restoran
sırları ekibinin sayesinde yerleştirilen gizli kameralar incelenmektedir. Restorandan daha önceden
kovulan restoran sahibinin kardeşi Pip, abisinin fikri olan kendi üreteceği balti sosunu deniz ötesi bir
ülkeden getirterek kendisi üretmiş gibi abisinin restoranında pazarladığı ve abisinin portatif Hint
restoranı açma fikrini kullanarak restorana dışarıdan getirdikleri yemeklerde bu sosu kullanarak Hint
konseptli restoranında balti sosunu müşterilere tanıttığı ortaya çıkmaktadır. Pip’in iş birliği içinde
olduğu restoran müdürü Raj, restoran sahibinin başka bir yerde olduğu hafta sonları restoran
sahibinden habersiz olarak restoranı açtığı ve restoranın malzemelerini, elektriğini, gazını, baş aşçısını,
elemanlarını kullanarak masrafa girmeden para kazandığı görülmektedir.
Bu doğrultuda yukarıda bahsedilen restoranda çalışan ve daha önceden kovulan kişi tarafından
gerçekleştirilen iki etik dışı davranış tanımlanarak bu kişilerin savunma sırasındaki söylemleri
ve yaptıkları davranışın sonucunda gerçekleşen durum paylaşılmıştır.

1. ETİK DIŞI DAVRANIŞ: Restoran sahibinin kardeşi olan Pip, abisinin fikri olan kendi üreteceği
balti sosunu deniz ötesi bir ülkeden getirterek kendisi üretmiş gibi abisinin restoranında pazarlaması
ve abisinin portatif Hint restoranı açma fikrini kullanarak dışarıdan getirdikleri yemeklerde bu sosu
kullanarak Hint restoranında balti sosunu müşterilere tanıtması.

1. Etik Dışı Davranışı Gerçekleştiren Kişinin Savunması:

A. Restoran sahibinin kardeşi Pip’in restoran sahibine kendisini savunurken kullandığı ifadeler:
Pip: Vay canına, sherlock holmes’a bak sen! Bunları dinlemek zorunda mıyım ben?
Restoran Sahibi: Dinlemezsen buraya polis çağıracağım.
Restoran Sahibi: Annemler yaptıklarını biliyor mu?
Pip: Annemler beni kovduğunu biliyor mu?
Restoran Sahibi: Seni kardeşimsin diye işe almıştım. Kovdum çünkü ense yapıyordun. Yemek
yapmıyorsun.
Pip: Bir daha sakın benimle konuşma abim falan değilsin.
Restoran Sahibi: Restorana sakın gelme.
B. Restoran sahibinin kardeşi Pip’in kendisine verilen savunma hakkı sırasında kullandığı
ifadeler:
Pip: Sonny(restoran sahibi)’nin balti sosunu Amerika’ya getireceğini söylemesi, benim İngiltere’ye
dönüp barbekü sosunu ben icat ettim demem gibi bir şey. Saçmalık.

1. Etik Dışı Davranışın Sonucunda Ortaya Çıkan Durum:

Restoran sahibinin kardeşi olan Pip ailesinden azar işitti ve abisinden özür diledi.

2. ETİK DIŞI DAVRANIŞ: Restoran müdürünün, Pip ile iş birliği yaparak restoran sahibinin başka
bir yerde olduğu hafta sonları restoran sahibinden habersiz olarak restoranı açması ve restoranın
malzemelerini, elektriğini, gazını, baş aşçısını, elemanlarını kullanarak masrafa girmeden para
kazanmaları.

2. Etik Dışı Davranışı Gerçekleştiren Kişinin Savunması:

A. Bayan Garson restoran sahibine kendisini savunurken kullandığı ifadeler:

Restoran sahibi kovulduğunu söylediğinde ve “Yapma Sonny” diyerek herhangi bir savunma
yapmadan gitmiştir.

B. Restoran Müdürünün kendisine verilen savunma hakkı sırasında kullandığı ifadeler:

Restoran Müdürü Raj: Aile içinde bir sorundu faturası bize kesildi.

2. Etik Dışı Davranışın Sonucunda Ortaya Çıkan Durum:

Restoran Müdürü Raj kendisine restoran açtı ama başarılı olamadı.

Bu doğrultuda yukarıda bahsedilen iş yerinde çalışan kişiler tarafından gerçekleştirilen iki etik
dışı davranış “Öğretmenlik Meslek Etiği” dersi bağlamında;

 “Davranışın Yargılanması ile ilgili 6”,

 “Davranışın Ussallaştırılması ile ilgili 12” ve
 “Etik Karar Verme ile ilgili 7” olmak üzere toplam 25 ilke doğrultusunda analiz
edilmiştir.

1. ETİK DIŞI DAVRANIŞIN YARGILANMASI: Bahsedilen etik dışı davranış yargılanırken,

(kendinizi) bu davranışı yapan kişi sizinle aynı işi yapan en yakın meslektaşınızmış gibi düşünerek
aşağıdaki soruları davranışı yapan kişinin kendisini işyeri sahibinin yerine koymasını sağlayacak
şekilde (onun yerine) cevapladıktan sonra bu davranış hakkında genel bir yargıya ulaşmaya çalışınız.
 1. Bu doğru mu?
1.etik dışı davranışta restoran sahibin kardeşi olan Pip abisinin balti sosu üretmesini, bu sosu Pazar
günleri portatif restoranda tanıtma ve pazarlama fikrini o henüz gerçekleştirmeden ondan önce
habersiz bir şekilde onun restoranında gerçekleştirmiştir. Burada yapan kişinin restoran sahibinin
yerine koymasını sağlayacak şekilde düşündüğümüzde, restoranı için emek verdiği ve planladığı fikri
ondan habersiz kullanıp, onun restoranında gizlice uygulamaya geçirmesi doğru değildir. Bu şekilde
yeni fikir üretmeden başkalarının fikrini kendi fikrinmiş gibi kullanmak etik değildir.

2. Bu adil mi? Benim onun fikrini çalmam adil değil.

Burada yapan kişinin restoran sahibinin yerine koymasını sağlayacak şekilde düşündüğümüzde,
restoran sahibinin üzerinde çalıştığı ve üreteceği bir sosu, onun fikrini bildiği halde dışarıdan alarak
restoran sahibinin restoranında kendisi üretmiş gibi kullanırsa asla adil olacağını düşünmem. Çünkü
bu sosun restoran sahibinin fikri olduğunu biliyor. Aynı zamanda restoran sahibinin ürettiğim sosu
tanıtacağı şekilde restoran sahibinin restoranını kullanarak sosu tanıtması da hiç adil değil. Çünkü
restoran sahibinin fikriyle onun restoranında sosu tanıtıyoruz. Buradaki fikir hırsızlığı adil değildir.

3. Eğer birisi zarar görecekse bu kim? İki tarafta zarar görür

Buradaki etik dışı davranışta iki tarafta zarar görmektedir. Çünkü bir taraftan restoran sahibinin
fikrinin çalınmasından dolayı restoran sahibi zarar görürken diğer taraftan da etik dışı davranışı
gerçekleştiren kişi kovulma ile karşı karşıya gelmektedir. Burada yapan kişinin restoran sahibinin
yerine koymasını sağlayacak şekilde düşündüğümüzde, bu etik dışı davranışları gerçekleştirenleri
kovmasını haklı buluyorum. Burada kazanan restoran sahibi olmalıdır. Eğer birisi zarar görecekse o
kişi bu etik dışı davranışı gerçekleştiren kişi olmalıdır.

4. Eğer verdiğiniz karar gazetelerin birinci sayfasında yer alsaydı kendinizi rahat hisseder
miydiniz?
Etik davranışı gerçekleştiren kişi olarak burada kendimi rahat hissetmezdim. Çünkü başkasının fikrini
kendi fikrimmiş gibi sundum ve hafta sonu restoran sahibinden habersiz müşterileri alarak bu fikrimi
uygulamaya geçirdim. Bunu açığa çıkması beni rahatsız eder. Burada yapan kişinin restoran sahibinin
yerine koymasını sağlayacak şekilde düşündüğümüzde, böyle bir şeyi restoran sahibi yapsaydı rahatsız
hissederdi. Restoran sahibinin böyle bir davranışı yapmamasına rağmen gazetelerden okuması da
rahatsız hissettirirdi.

5. Aileniz, çocuğunuz ya da akrabalarınıza bunu söyler miydiniz?

Aslında restoran sahibinin arkasından gizlice iş çeviren kardeşidir. Bu durumda öğrenmesini
istemediği açıktır. Böyle bir durumun öğrenilmesi kişinin ailesine karşı utanmasına ve yüzünün
kızarmasına neden olur.
6. Olay nasıl kokuyor?
Restoran sahibi Pazar günleri işe geldiğinde restoranın dağınık olduğunu fark etmiştir fakat bir şey
düşünmemiştir. Restoran sahibinin online yorumları okuması üzerine Pazar günleri restoranlarının
açıldığını ve Hint yemeği verildiğini okumasalardı bu durum fark edilmeyecekti. Her hafta sonu
kardeşi ve müdürü kendi üretme aşamasındaki sosunu kullanıp, pazarlayarak haksız kazanç elde
edeceklerdi.

ÇIKARIM: Sonuç olarak, burada Pip’in davranışı tamamen etik değildir. Restoran sahibinin fikri
olan kendi üreteceği balti sosunu başka bir yerden getirterek kendisi üretmiş gibi restoran sahibinin
restoranında tanıtıyor ve onlara pazarlıyor. Ayrıca portatif Hint restoranı açma fikrini kullanarak
dışarıdan getirdikleri yemeklerde bu sosu kullanarak hafta sonu restoran sahibi başka bir yerdeyken
Hint restoranında balti sosunu müşterilere tanıtıyor. Pip, bu fikri çalmak yerine abisi olan restoran
sahibi ile konuşup onunla birlikte bu fikri gerçekleştirebilirdi.

1. ETİK DIŞI DAVRANIŞIN USSALLAŞTIRILMASI: Bahsedilen etik dışı davranış

ussallaştırılırken (haklı gösterilirken) bu davranışı yapan kişinin savunmasını dikkate alarak öncelikle
aşağıdaki maddelerden hangilerinin davranışın ussallaştırılmasında kullanıldığını belirleyiniz.

Yaklaşımın
Kullanılma Yaklaşımın Kullandığını
Ussallaştırma Yaklaşımları
Durumu Gösteren İfade
Evet Hayır
1 Eğer gerekli ise etiktir +
2 Sahte gereklilikler tuzağı + Bu işe karışmiyim diye kovdun
ama ben senin kardeşinim.
3 Eğer yasal ve izin verilebilir ise +
uygundur
4 Bu işin bir parçası +
5 Sonuçta herkesin yararı sağlanacak +
6 Bunu sadece senin için yapıyorum +
7 Sadece ateşe ateşle karşılık veriyorum +
8 Kimse zarar görmeyecek +
9 Herkes aynı şeyi yapıyor +
 10 Kişisel olarak benim kazancım yoksa +
tamam
11 Hak ettiğimi alamıyorum +
12 Hala tarafsız olabilirim +
Daha sonra bu davranışın ussallaştırılmasını (kendinizi) bu davranışı yapan kişi sizinle aynı işi yapan
en yakın meslektaşınızmış gibi düşünerek yapılan savunma ile ilgili olarak (onun yerine) bir vicdan
muhasebesi yaparak yapılan savunmadaki hataları sorgulamaya çalışınız.

ÖZELEŞTİRİ: Burada abimin fikri olan üretmek istediği sosu, o üretmeden dışarıdan alıp kendim
üretmişim gibi tanıtmam doğru değildi. Fakat bu sos İngiltere’de var olan bir sos olduğu için dışarıdan
getirip tanıtmam yanlış gelmemişti. Ayrıca sosu Pazar günü portatif bir restoran konseptiyle sunma
fikri de abimin fikriydi. Bu fikri Pazar geceleri o başka yerdeyken restoranında gerçekleştirmek hiç
etik değildi. Beni bu işte istemediği için kovduğunu düşündüm ve abimin arkasından böyle bir iş
çevirdim. Abim yaptıklarımı öğrendiğinde bana sert çıkmasında çok haklıydı. O an sinirle hiç
savunma yapmadım sadece kardeşim olduğu için aile ile ilgili konuda sorular sordum. Bu yanlıştı.
Neden böyle şeyler yaptığımı uygun bir dille açıklayıp kendimi savunmalıydım. Bu etik dışı
davranışları yaparken abimin nasıl hissedeceğini ve restoranın nasıl etkileneceğini düşünmedim.
Yaptıklarım için sonradan pişman olur ve özür dilerdim.

1. ETİK DIŞI DAVRANIŞ HAKKINDA KARAR VERME: Bahsedilen etik dışı davranış hakkında
karar verirken, (kendinizi) bu davranışı yapan kişi sizinle aynı işi yapan en yakın meslektaşınızmış
gibi düşünerek aşağıdaki aşamaları davranışı yapan kişinin kendisini işyeri sahibinin yerine koymasını
sağlayacak şekilde (onun yerine) gerçekleştirerek davranışın sonuçları ve önerilerinizi tartışınız.

1. Dur ve Düşün: Abinin sos üretme fikrini çalarak dış ülkeden getirdiğin sosu kendin üretmiş gibi
davranman doğru mu? Abinin ürettiği sosu Pazar günleri portatif bir restoranda tanıtma fikrini
uygulaman doğru mu? Abin seni kovduğu için kızgın olabilirsin fakat abinin restoranında onun
fikirlerini gizlice uygulamak yerine abinden bir şans daha istemen daha doğru olmaz mıydı? Kendini
restoran sahibinin yerine koy ve düşün. Sen böyle bir durumda olsaydın ne yapardın? Sence bu
davranışın etik mi? Durup düşünmeli ve ona göre davranmak gerekmektedir.

2.Amaçların Tanımlanması: Pip’in amacı dış ülkeden aldığı sosu, Pazar günleri abisinin restoranında
dışarıdan aldığı yemeklerde kullanmak ve bu sosun tanıtımını, pazarlamasını yapmaktır. Bu şekilde
sadece dışarıdan aldığı yemeklere ve sosa para vererek kar edecek şekilde para kazanacaktır. Bu hiç
etik değildir.
3. Gerçekleri Bilmek: Gerçekler ortaya çıktığında herhangi bir üzüntü veya pişmanlık duymadı.
Kendini iş yeri sahibinin yerine koyduğumda, böyle bir olay karşısında üzüntü ve pişmanlık duymak,
hiçbir şey olmamış gibi savunma yapmamaktan çok daha iyidir. Pişmanlık duyup restoran sahibinden
özür dilemesi önemli bir öneridir.
4. Seçenekler Geliştirmek: Pip bu davranışı yaparken müdür Raj da onunla işbirliği içindeydi. Pip bu
davranışın etik olmadığını fark edip müdür Raj’la konuşabilirdi. Pip abisine olan biteni kendisi anlatıp
hatalı olduğu için özür dileyip bir daha böyle bir işe kalkışmayabilirdi.

5. Sonuçları Göz önüne Almak: Verilen karar üzerine sonuçlar ilkeleştirilir ve etiğe uygun
olmayanlar elenir. Pip yapacağı şeylerin sorumluluğunu almıştır. Çünkü kaybedecek bir şeyi yoktur.
Zaten restorandan 2 ay önce kovulmuştu yeniden kovulamazdı. Karar sonucunda sinirli bir tavır
sergiledi. Karar sonucunda sergileyeceği eylemler saygısızlık yarattı.

6. Seçmek ve Karar Vermek: Pip restoran sahibi yerinde olsaydı nasıl davranırdı diye düşünmelidir.
Başkası bu durumu bilseydi ve restoran sahibine onları şikâyet etseydi ne hissederdi diye
düşünmelidir. Eğer en dürüst kişi bu davranışın etik dışı bir davranış olduğunu anladığında gerekli
kişileri uyarır ve gerekli kişiye bu davranışı gerçekleştirenleri söylerdi.

SONUÇ VE ÖNERİLER:
Bu etik dışı davranışının öğrenilmesi sonucu restoran sahibi olan abisi restorana bir daha gelme
diyerek kardeşini kovmuştur. Bunun sonucunda Restoran sahibinin kardeşi olan Pip ailesinden azar
işitti ve abisinden özür diledi. Restoran sahibi kardeşi olan Pip’i kardeşi olduğu için işe almıştır fakat
Pip yemek yapmamış ve hiç yardımcı olmamıştır. Bu yüzden abisi onu işten çıkartmıştır. Bu işten
çıkartmanın üzerinden 2 ay geçmiştir. Bunun üzerine Pip, restoran müdürü Raj ile işbirliği içinde
abisinin arkasından iş çevirmiştir. Pip, müdür Raj ile iş birliği yaparak abisinin olmadığı Pazar günleri
müdür Raj’ın restoranı açması üzerine restorana gitmiştir. Pip, abisinin fikri olan kendi üreteceği balti
sosunu başka ülkeden getirterek kendisi üretmiş gibi abisinin restoranında pazarlamış ve abisinin
portatif Hint restoranı açma fikrini kullanarak dışarıdan getirdikleri yemeklerde bu sosu kullanarak
Hint restoranında balti sosunu müşterilere tanıtmıştır. Pip abisinin fikrini kendi fikriymiş gibi
kullanmıştır bu fikir hırsızlığıdır. Pip’in yaptığı hiçbir davranış asla etik ve ahlak kurallarına uymaz.
Öneri olarak; Pip abisinden özür dileyip daha çok çalışarak yemek yapmayı öğrenebilir. Restoran
sahibi bu etik dışı davranışları üzerine Pip’i eskiden yemek yapamadığı ve bir işe yaramayıp hep
yattığı için kovmak yerine ona ne yapması gerektiğini öğretip her gün kontrol edebilirdi. Diğer bir
öneri olarak da ona yapabildiği bir iş verip verimli çalışmasını sağlayabilirdi. Eğer eskiden kardeşi
Pip’i kovmasaydı belki de kardeşi böyle davranışlara kalkışmayacaktı. Her şeye rağmen Pip’in bu etik
dışı davranışları üzerine abisi onun özrünü ve pişmanlığını kabul edip onu yeniden işe alabilir.
Yeniden işe alırsa hem restoran içinde hem de aile içinde yeniden huzur sağlanmış olacaktır.
2. ETİK DIŞI DAVRANIŞIN YARGILANMASI: Bahsedilen etik dışı davranış yargılanırken,
(kendinizi) bu davranışı yapan kişi sizinle aynı işi yapan en yakın meslektaşınızmış gibi düşünerek
aşağıdaki soruları davranışı yapan kişinin kendisini işyeri sahibinin yerine koymasını sağlayacak
şekilde (onun yerine) cevapladıktan sonra bu davranış hakkında genel bir yargıya ulaşmaya çalışınız.

1. Bu doğru mu?
Müdür Raj, restoran sahibinin başka bir yerde olduğu hafta sonları restoran sahibinden habersiz olarak
restoranı açmış ve restoranın malzemelerini, elektriğini, gazını, baş aşçısını, elemanlarını kullanarak
masrafa girmeden para kazanmışlardır. Burada yapan kişinin restoran sahibinin yerine koymasını
sağlayacak şekilde düşündüğümüzde, restoranının ondan habersiz gizlice açılması ve restoranın
malzemelerinin, elektriğinin, gazının, baş aşçısının, elemanlarının kullanarak masrafa girmeden
kullanılması doğru değildir. Burada ekonomik bir sıkıntıya ve maddi bir açığa da neden olmaktadır.
Bu davranışlar etik değildir.

2. Bu adil mi?
Burada yapan kişinin restoran sahibinin yerine koymasını sağlayacak şekilde düşündüğümüzde;
burada restoranın kirasını, elektriğini ve gazını restoran sahibinin ödemesi, restoranın malzemelerinin
restoran sahibinin parasıyla alınması, baş aşçısının ve diğer elemanların maaşını restoran sahibinin
vermesi fakat tüm bu imkânları kullanarak restoranda müşterilere yemek sunarak haksız kazanç elde
etmeleri adil değildir.

3. Eğer birisi zarar görecekse bu kim? İki tarafta zarar görür

Buradaki etik dışı davranışta iki tarafta zarar görmektedir. Çünkü bir taraftan restorandaki malzemeler,
elektrik, gaz kullanıldığı için maddi açık oluşacağından restoran zarar görürken diğer taraftan da etik
dışı davranışı gerçekleştiren kişi kovulma ile karşı karşıya gelmektedir. Restoran sahibinin yerine
koyduğumuzda bu etik dışı davranışları gerçekleştirenleri kovmasını haklı buluyorum. Burada
kazanan restoran sahibi olmalıdır. Eğer birisi zarar görecekse o kişi bu etik dışı davranışı
gerçekleştiren kişi olmalıdır.

4. Eğer verdiğiniz karar gazetelerin birinci sayfasında yer alsaydı kendinizi rahat hisseder
miydiniz?
Burada yapan kişinin restoran sahibinin yerine koymasını sağlayacak şekilde düşündüğümüzde,
kendimi rahat hissetmezdim. Çünkü başkasının restoranını ondan habersiz açtım ve restoranın
malzemelerini, elektriğini, gazını, baş aşçısını, elemanlarını kullanarak haksız bir kazanç elde ettim.
Bunu açığa çıkması beni rahatsız eder.
 5. Aileniz, çocuğunuz ya da akrabalarınıza bunu söyler miydiniz?
Burada yapan kişinin restoran sahibinin yerine koymasını sağlayacak şekilde düşündüğümüzde, böyle
bir durumu aileme, çocuğuma ya da akrabalarıma söyleyemezdim. Onların öğrenmesini istemezdim.
Çünkü burada başkasının hakkına girerek haksız bir kazanç elde ediyorum. Bu hiç etik değil.

6. Olay nasıl kokuyor?

Restoran sahibi Pazar günleri işe geldiğinde restoranın dağınık olduğunu fark etmiştir fakat bir şey
düşünmemiştir. Restoran sahibinin online yorumları okuması üzerine Pazar günleri restoranlarının
açıldığını ve Hint yemeği verildiğini okumasalardı bu durum fark edilmeyecekti. Her hafta sonu
kardeşi ve müdürü kendi restoranlarıymış gibi restoranı habersiz açacaklardı. Bu restorandaki
malzemeleri, elektriği, gazı, baş aşçılarını, elemanlarını kullanarak maddi açıdan restoranı zor duruma
düşüreceklerdi.

ÇIKARIM: Sonuç olarak, burada müdür Raj’ın davranışı tamamen etik değildir. Müdür Raj, restoran
sahibinin başka bir yerde olduğu hafta sonları restoran sahibinden habersiz olarak restoranı açmış ve
restoranın malzemelerini, elektriğini, gazını, baş aşçısını, elemanlarını kullanarak masrafa girmeden
para kazanmışlardır. Burada ekonomik bir sıkıntıya ve maddi bir açığa da neden olmaktadır. Müdür
Raj, Pip ona bu konuda iş birliği sunduğunda kabul etmek yerine restoran sahibine söyleyebilirdi.
Restoranda ekonomik bir sorun oluşmasını önlemek için en azından müşterilerden topladığı haksız
kazançla en azından kullanılan malzemeleri temin edebilirdi.

2. ETİK DIŞI DAVRANIŞIN USSALLAŞTIRILMASI: Bahsedilen etik dışı davranış

ussallaştırılırken (haklı gösterilirken) bu davranışı yapan kişinin savunmasını dikkate alarak öncelikle
aşağıdaki maddelerden hangilerinin davranışın ussallaştırılmasında kullanıldığını belirleyiniz.

Yaklaşımın
Kullanılma Yaklaşımın Kullandığını
Ussallaştırma Yaklaşımları
Durumu Gösteren İfade
Evet Hayır
1 Eğer gerekli ise etiktir +
2 Sahte gereklilikler tuzağı + Aile içinde bir sorundu faturası
bize kesildi.
3 Eğer yasal ve izin verilebilir ise +
uygundur
 4 Bu işin bir parçası +
5 Sonuçta herkesin yararı sağlanacak +
6 Bunu sadece senin için yapıyorum +
7 Sadece ateşe ateşle karşılık veriyorum +
8 Kimse zarar görmeyecek +
9 Herkes aynı şeyi yapıyor +
10 Kişisel olarak benim kazancım yoksa +
tamam
11 Hak ettiğimi alamıyorum +
12 Hala tarafsız olabilirim +

Daha sonra bu davranışın ussallaştırılmasını (kendinizi) bu davranışı yapan kişi sizinle aynı işi yapan
en yakın meslektaşınızmış gibi düşünerek yapılan savunma ile ilgili olarak (onun yerine) bir vicdan
muhasebesi yaparak yapılan savunmadaki hataları sorgulamaya çalışınız.

ÖZELEŞTİRİ: Aslında yaptığımı hatalı ve yanlış bulmuyorum. Aile içinde bir sorundu faturası bize
kesildi. Restoran sahibinin üreteceği sosu ve bunu hafta sonu portatif bir restoranda sunma fikrini
habersiz bir şekilde başka bir yerde olduğu hafta sonları gerçekleştirmek için restoranı açmam hiç etik
bir davranış değildi. Ayrıca restoranın malzemelerini, elektriğini, gazını, elemanlarını kullanmam
restoranı zarara uğratıp kapanmasına yol açabilirdi. Restorana ekonomik açıdan da sorun vereceğini
düşünmem gerekirdi.

2. ETİK DIŞI DAVRANIŞ HAKKINDA KARAR VERME: Bahsedilen etik dışı davranış hakkında
karar verirken, (kendinizi) bu davranışı yapan kişi sizinle aynı işi yapan en yakın meslektaşınızmış
gibi düşünerek aşağıdaki aşamaları davranışı yapan kişinin kendisini işyeri sahibinin yerine koymasını
sağlayacak şekilde (onun yerine) gerçekleştirerek davranışın sonuçları ve önerilerinizi tartışınız.

1. Dur ve Düşün: Restoran müdürü olarak, restoran sahibinin işten kovulmuş olan kardeşi Pip ile
restoran sahibinin arkasından iş çevirmen ve restoranı gizlice açman doğru mu? Restoranın
malzemelerini, elektriğini, gazını, baş aşçısını, elemanlarını kullanarak masrafa girmeden para
kazanman doğru mu? Bu ekstra kullanılan malzemeler restoranı sıkıntıya sokmaz mı? ? Kendini
restoran sahibinin yerine koy ve düşün. Sen böyle bir durumda olsaydın ne yapardın? Sence bu
davranışın etik mi? Durup düşünmeli ve ona göre davranmak gerekmektedir.

2. Amaçların Tanımlanması: Restoran müdürünün amacı dışarıdan temin ettikleri sosu, kirasını
ödemediği restoranda tanıtmak ve restoranın malzemelerini, elektriğini, gazını, baş aşçısını,
elemanlarını kullanarak yapılan yemekleri müşterilere sunmak. Bu şekilde restoranın malzemelerini,
elektriğini, gazını, baş aşçısını, elemanlarını kullanarak masrafa girmeden para kazanmak
amaçlamışlardır. Bu hiç etik değildir.

3. Gerçekleri Bilmek: Gerçekler ortaya çıktığında herhangi bir üzüntü veya pişmanlık duymadı.
Burada yapan kişinin restoran sahibinin yerine koymasını sağlayacak şekilde düşündüğümüzde, böyle
bir olay karşısında üzüntü ve pişmanlık duymak, hiçbir şey olmamış gibi savunma yapmamaktan çok
daha iyidir. Pişmanlık duyup restoran sahibinden özür dilemesi önemli bir öneridir.

4. Seçenekler Geliştirmek:
Restoran müdürü bu davranışı yaparken restoran sahibinin kardeşi Pip de onunla işbirliği içindeydi.
Restoran müdürü bu davranışın etik olmadığını fark edip Pip’le konuşabilirdi. Pip’e bunun doğru
olmadığını anlatıp yaptıkları davranışa son verebilirlerdi. Restoran müdürü, restoran sahibine olan
biteni kendisi anlatıp hatalı olduğu için özür dileyip bir daha böyle bir işe kalkışmayabilirdi.

5. Sonuçları Göz önüne Almak: Verilen karar üzerine sonuçlar ilkeleştirilir ve etiğe uygun
olmayanlar elenir. Restoran müdürü yapacağı şeylerin sorumluluğunu almıştır. Karar sonucunda
umursamaz bir tavır sergiledi.

6. Seçmek ve Karar Vermek: Restoran müdürü, restoran sahibinin yerinde olsaydım nasıl
davranırdım diye düşünmelidir. Başkası bu durumu bilseydi ve restoran sahibine onları şikâyet etseydi
ne hissederdi diye düşünmelidir. Eğer en dürüst kişi bu davranışın etik dışı bir davranış olduğunu
anladığında gerekli kişileri uyarır ve gerekli kişiye bu davranışı gerçekleştirenleri söylerdi.

SONUÇ VE ÖNERİLER:
Bu etik dışı davranışının öğrenilmesi sonucu işten kovulan restoran müdürü Raj, kendisine yeni bir
restoran açtı fakat başarılı olamadı. Bence başarılı olamamasının sebebi kolay yoldan çok para
kazanma isteğidir. Müdür Raj eski restoran sahibinin ne zorluklarla bir restoran açtığını ve bu
restoranı nasıl yürüttüğünü kendisi yeni bir restoran açınca fark etmiş olabilir. Müdür Raj, restoran
sahibinin olmadığı zamanlarda gizlice restoranı açmış ve restoranın malzemelerini, elektriğini,
suyunu, elemanlarını, baş aşçısını izinsizce kullanmıştır. Az uğraşla çok paralar kazanarak haksız
kazanç elde etmiştir. Bu davranışı tamamen etik ve ahlak kurallarına aykırıdır. Öneri olarak; Müdür
Raj, bu davranışlarını değiştirip ahlaklı bir şekilde restoran açabilecek konuma gelince restoran
açmalıdır. Restoran sahibi bu etik dışı davranışları üzerine Müdür Raj’ı kovmak yerine müdürlükten
alıp daha düşük bir yetki verebilirdi. Örneğin mutfak işleri, temizlik işleri ve garsonluk işlerinden
birine devam etmesine izin verebilirdi. Bir başka öneri ise restoran sahibinden habersiz restoranda
Pazar günleri kullanılan elektriğin, suyun, malzemelerin parasını Müdür Raj’dan alarak eğer Müdür
Raj’ın pişmanlığını görürse işine devam etmesine izin verebilirdi. Fakat bundan sonra sadece
anahtarın kendisinde olması şartıyla işine devam ettirebilirdi. Çünkü güveni sarsılmıştı. Eğer işten
çıkarmazsa ve kullanılan malzemeleri temin ederse restoran etik dışı davranışlardan temizlenmiş bir
şekilde kaldığı yerden işleyişine devam edecektir.

KAYNAKÇA
 https://www.dmax.com.tr/restoran-sirlari/9-sezon-5-bolum
 Aydın, İnayet(2018), Eğitim ve Öğretimde Etik, Pegem Akademi, Ankara, s.32-40