2 Region I

SCHOOLS DIVISION OFFICE

SAN CARLOS CITY, PANGASINAN

ARALING PANLIPUNAN
Kwartër: 1 | Modyul: 5
Araling Panlipunan - Grade 2
Kwartër 1 – Modyul 5 : Papel, Obligasyon, tan Gagawaën na Manutugyop ëd Komunidad
Unang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o
tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon – SDO San Carlos City

Schools Division Superintendent: Lourdes D. Servito, CESO VI
Asst. Schools Division Superintendent: Marilu N. Cardenas
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat: Leilanilee B. Vergara
Mga Editor: Joel Bandong Soledad B. Malicdem Perla C. Cancino
Tagasuri: Allan S. Macaraeg
Tagaguhit: Leilanie B. Vergara
Layout Artist: Jayson M. Cabacungan Roldan B. Eden
Clahren DC. Canilang

Tagapamahala: Lourdes D. Servito Marilu N. Cardenas

Editha R. Pridas Ellen C. De Guzman

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – Schools Division Office of San Carlos City

Office Address: Roxas Blvd., San Carlos City, Pangasinan
Telefax: (075) 632-3293 (OSDS)
Trunk Line Nos. (075) 633-5691 to 93
Email Address: sdosancarloscity@gmail.com or sancarlos.city1@deped.gov.ph

2
 2

Araling Panlipunan
Kwartër 1 – Modyul 5:
Papel, Obligasyon, tan
Gagawaën na Manutugyop
ëd Komunidad

3
UNUNAN BALIKAS

Para ëd saray bumabangat:

Malikët ya agëw! Saya so Araling Panlipunan 2 Modyul 5 !

Sayan modyul ët masimpit a ginawa, inaral, tan minutëktëk na saray

ulop na mamaestra tan saray opisyal na DepEd San Carlos City piyan wala’y
nausar na ugugaw. Saya so mangigiya ëd saray bumabangat tan ugugaw ta
piyan nagamuran da so bëngatlan kaukulan na K to 12 Curriculum. Diya’d
panamëglëy na sayan modyul, natalusan na ugugaw so aaralën ëd abitlan
simba o agëw. Iwanwan mët na sayan modyul so siyopaman a mambangat
ëd ugaw piyan mainumay ya natalusan so konsepto ya ipaparungtal na kada
aaralën. Untan to mët piyan nagamuran iray abilidar a kaukaulan ëd 21st
Century.

Sikayo iran bumabangat, ët iilaluan a mangiwanwan ëd ugugaw unong

ëd dugan panag-ëbat na sayan modyul.

Para ëd manaaral:

Malikët ya agëw! Saya so Araling Panlipunan 2 Modyul 5!

Ginawa iyan modyul piyan untan napabiskëg so kumpiyansam ya

usarën so dilin salitam. Napaaliguwas to mët iya iray kakabatan tan pakayarim
ya unëbat ëd saray tëpët. Makabasa ka diya na mararakëp a rima, anlong,
pabitla, antikëy ya istorya, diparan tan arum nin abangunan iran babasaën.
Ëbatan tan talusan iray intaryan gagawaën.

Sayan modyul ët pakanëngnëngan na saray manumtumbok:

Wadya ira so TARGET tan importantin

naaralan na ugugaw kasumpal dan binasa
Amtaën
tan inëbatan so modyul.

Nanëngnëng ira dya so ununan

Subukën gagawaën piyan nasukat so amta na
sakëy ya ugaw ëd aralën.

4
 Panagpawil na inaral piyan akatarya so
utëk tan laman na saray ugugaw ëd
Pawilën
balon aaralën.

Wala’d sayan parte so pangiparungtal na

balon aaralën. Pakanëngëngan iraya na
Aralën anlong, istorya tan nanduruman
babasaën.

Mutëktëkën Aya so pasën a pampaliwawa na aaralën.

Wadya ira so saray gagawaën unong ëd

Payamanën
aaralën.

Diya nanëngnëng so saray gagawaën a

Nunutën
mangitibukël ëd inaral.

Pakanëngëngan na saray gagawaën

Gawaën amangiparungtal na abilidar na ugugaw
ya sarag dan usarën so inaral da.

Sukatën so Diya sukatën so kakabatan na ugugaw ëd

Inaral inaral da.

Wadiya ira so arum ni iran gagawaën piyan

Arum ni’n mas natalusan na ugugaw so inaral.
Gagawaën

Saray Pakanëngnëngan na saray ëbat ëd

Dugan gagawaën.
Ёbat

5
Diya’d sampot to iyan modyul nanëngnëng so:
Angalaan Wadya ira so libro tan link na internet ya
angalaan na saray ingkarga ëd modyul.

Ta piyan untan nasumpal a masanting tan maplës iyan modyul, wadya iray
nëpëg mon gawaën:

1. Basaën a maung so saray pangiwanwan.

2. Ag nababaingan a mantëpët ëd bumabangat no wala iray ag
natalusan a gagawaën.
3. Basaën a maung iray panumbukan antis gawaën/ëbatan so kada
gagawaën.
4. Obserbaan so katuwaan tan integridad ëd panaggawa na saray
gagawaën tan ëd pan-tsek na saray ëbat.
5. Sumpalën so akaunan gagawaën antis ya ëbatan so arum ni iran
gagawaën.
6. Ipawil iyan modyul ëd bumabangat no asumpal lan ëbatan so amin a
gagawaën.

No bilang sika ët nairapan ya ëbatan iray gagawaën ëd sayan modyul,

ag nababaingan a mantëpët ëd bumabangat mo. Nayari ka mët a mikërëw
ya tulong ëd nanay o tatay odino diya’d say mas matakkën ya agi o siyopa
man a kaiba ëd abung a mas matakkën nën say sika. Ag mo lilingwanan ya
ag mo bukbukor ëd sayan panag-aral.

Iilaluan mi ya diya'd panamëglëy na sayan modyul, nadanas mo so

makanan panag-aral tan makala ka na mas aralëm a pakatalus ëd sayan
kompetensi. Sarag mo iya! Nayari ka lan unggapo.

6
 Amtaën

Ginawa iyan modyul para ëd sika ya wala’d kumaduwan balitang

piyan natalusan mo so papel, obligasyon, tan gagawaën na
manutugyop na komunidad ëd dili tan dilin pamilya.
Diya’d sayan modyul, ilaluan a nagamuran mo iyan gëtma:
➢ Naiuugnay ang tungkulin at gawain ng mga bumubuo ng
komunidad sa sarili at sariling pamilya. MELC 5

Subukën

Panuntunan: Nëngnëngën so kada retrato. Ibaga no

pakakanëngnëngan yo ëd sikara, Antoy gagawaën da? Akin
gagawaën da iraya?

Pakanëngnëngan? ______________
Anto’y gagawaën da ? ___________
Akin gagawaën da iraya ?______

Pakanëngnëngan? ______________
Anto’y gagawaën diya ? _____
Akin gagawaën da iraya ?______

Pakanëngnëngan? ______________
Anto’y gagawaën da ? ___________
Akin gagawaën da iraya ?______

7
 Pakanëngnëngan? ______________
Antoy gagawaën da ? ___________
Akin gagawaën da iraya ?______

Papel, Obligasyon, tan

Aaralën 5 Gagawaën na Manutugyop ëd
Komunidad

Pawilën

Panuntunan: Itugyop so saray retrato ëd dasig A ëd saray salita ëd

Dasig B. Isulat so ëbat ëd dilin papel.
Dasig A Dasig B

1. eskuwelaan

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%

simbaan

2.

8
3. ospital

https://www.google.com/search?q=people+praying+in+man
aoag+church&tbm=isch&ved=2ahUKEwiFpez-1-
bqAhVMBaYKHbhLA8sQ2-
cCegQIBAA&oq=people+praying+in+manaoag+church&gs_lc
p=CgNpbWcQA1DPuQpYwswKYO3YCmgAcAB4AIABnAGIAY
MIkgEDMC44mAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1pbWfAAQE&sclien
t=img&ei=Hj8bX4WeDsyKmAW4l43YDA&bih=657&biw=134
9&tbs=su

Abung
4.

5. Tindaan

https://www.google.com/search?q=filipino+houses+&tbm=isch
&ved=2ahUKEwiBr7fT2ObqAhVI3pQKHdHFAtAQ2-
cCegQIABAA&oq=filipino+houses+&gs_lcp=CgNpbWcQAzICCAA
yAggAMgIIADICCAAyBAgAEB4yBggAEAUQHjIGCAAQBRAeMgYI
ABAFEB4yBggAEAUQHjIGCAAQBRAeOgUIABCxAzoECAAQQzoH
CAAQsQMQQzoGCAAQCBAeUKCaKljggStg3ocraARwAHgAgAHu
AYgB2hSSAQYwLjE5LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ
&sclient=img&ei=zz8bX8GLJsi80wTRi4uADQ&bih=657&biw=13
49&tbs=sur%3Afc&hl=en&hl=en#imgrc=Ku4wAT8ezgXq9M

9
 Aralën

Basaën tan talusan.

Saray naduruman manutugyop na komunidad ët wala’y
bëbëmbënan dan papel, obligasyon, tan kimëy unong ëd
pangkaabigan na komunidad laut la ëd saray tutuon taga diman.
Untan to mët, mitulungan ëd sarayan pangkamaungan piyan
malikët tan marëën so panagbilay ëd asalitan komunidad.

Barangay hall - diya da

3gagawën so amin a para ëd
pangkaabigan nipaakar ëd
karëënan tan kauksuyan na
komunidad.

https://sancarloscitypangasinan.gov.ph/wp-
content/uploads/2017/09/mamarlaw.jpg

Abung— diya
manaayam so pamilya ya
mangkakasakëy tan
maniibaan piyan
nagamuran so pangkaukulan
da
Patnubay ng Guro p.45

Ospital - diya makakaala na

serbisyon medikal so tutuo ëd
kumunidad

https://www.google.com/imgres?imgurl=https%3A%2F%2F
lookaside.fbsbx.com%2Flookaside%2Fcrawler%2Fmedia%2
F%3Fmedia_id%3D444721285730438&imgrefurl=https%3A%
2F%2Fwww.facebook.com%2F443913785811188%2Fphoto
s%2Fpb.443913785811188.-
2207520000..%2F444721285730438%2F%3Ftype%3D3%26eid
%3DARAmWoovZw4aJCoYWQWPsxIOoUcjjRoR

10
 Simbaan - diya so
pandaragupan daray
tutuo piyan mandasal tan
undëngël na salita na Diyos

Tindaan– diya so
panagsaliwan na pan-
agëw-agëw ya
pangkaukulan na pamilya

https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fc
ommons.wikimedia.org%2Fwiki%2FFile%3A04300jfPoblaci
on_Markets_Avenue_Roxas_Rizal_San_Carlos_Pangasina
nfvf_03.JPG&psig=AOvVaw0v4zYADehFS9YDzbqi3Ncp&u
st=1595618749123000&source=images&cd=vfe&ved=0C
AIQjRxqFwoTCOjdteuN5OoCFQAAAAAdAAAAABAz

Mutëktëkën

Basaën tan ëbatan iray tëpët. Isulat so ëbat ëd dilin papel.

Say sakëy ya pamliya ët amayamay so pangkaukulan to.
Manunaan la diya so masustansiyan panangan, isulong ëd laman,
malinis tan marëën a panayaman, Mangkakasakëy tan maniibaan
so balang sinansakëy ëd pamilya piyan nagamuran irayan
pangkaukulan.
Say eskuwelaan so mangibangat ëd ugugaw na suston
kakabatan, panagsulat, panagbasa, panagbilang tan dugan
walna tan kimëy, Untan to mët, say eskuwelaan so
mamapaaliguwas na talento na ugugaw.
Nëpëg ya naamtaan na ugugaw so importansiya na
kakabatan, pananisiya tan panangidayëw ëd Diyos a dalan
piyan natalusan so kabaliksan na panangaro ëd kaparan tuo.
Saray nanduruman pangkaukulan ëd inagëw-agew ët

11
nasaliw diya ëd tindaan. Diya so lalaën na saray tutuon wala’y ilako
dan bëngatlan produkto ya pangaalaan da mët na gastusën da
ëd arum ni iran pangkaukulan na pamilya da.

1. Anto so saray manunan pangkaukulan na sakëy a pamilya ?

2. Panon da ya nagamuran so saray pangkaukulan da?
3. Anto so niitër na eskuwelaan ëd saray ugugaw?
4. Panon a makatulong irayan gagawaën na eskuwelaan ëd saray
ugugaw?
5. Anto so naamtaan na sakëy ya tuo ëd iluluob to ëd abung na
Diyos?
6. Wala kasi so karakëpan na pangitër na panangaro ëd kaparan
tuo? Akin?
7. Inër so pakasaliwan tayo na pangkaukulan tayo ëd inagëw-
agëw ?
8. Mangibaga ka pa na saray produkto o bëngatlan nasasaliw mo
ëd tindaan?
9. Siyopa irayan tutuo so makapangawit tan makapanlako na
nanduruman pangkaukulan tayo ëd tindaan?
10. No sarayan tutuo ya makapangiitër na pangkaukulan tayo ët
sakëy a miyembro na pamilya, anto so manëpëg mon gawaën
o Ibaga?

Payamanën

A. Panuntunan: Isulat so tsek (✓) ëd dilin papel no duga so balikas,

ekis (×) balët no aliwa.
____ 1. Pulyunan so saray ugugaw ya aga unluob ëd eskuwelaan.
____ 2. Maugës so mangala na lako ëd tindaan ya andi bayaran.
____ 3. Aruën tan panaralën iray ugugaw ëd eskuwelaan.
____ 4. Mantungtong na maksil ëd luob na simbaan.

12
 ____ 5. Naaralan na ugugaw so manasikaso na kalibër-libër ëd
eskuwelaan.
____ 6. Maung so liknaan na manaayam ëd marutak tan atakatak
ya abung.

____ 7. Mamura so sasaliwën no dakël so Ilalako ëd tindaan.

____ 8. Nëpëg ya ibangat so importansiya na pananisiya ëd Diyos.

____ 9. Isaliwan na masustansansiyan panangan tan kawës iray
miyembro na pamilya.
____10. Say ina so unaan a maestra na ugugaw ëd abung.

Panuntunan: Natan ta amtam la so saray nanduruman

manutugyop na komunidad tan wala’y bëbëmbënan dan
obligasyon, uksuyën iray kada letra piyan natuop so dugan salita.
Gawaën a giya iray retraton wala’d kawanan. Isulat so ëbat ëd
pan – ëëbatan a papel.

1.buang _____________

2. pitalos _____________

3. anbasim _____________

13
4. andatin _____________

5. nisipiyomu ___________

6. abarngay hall __________

Nunutën

Ag Lilingwanan

Saray manutugyop na sakëy a komunidad ët wala’y

balang sinansakëy dan papel, obligasyon, tan gagawaën ëd
saray tutuo.

14
 Gawaën

Panuntunan: Mangkatli na retrato ya mangipapanëngnëng na

obligasyon tan gagawaën na barangay. Ipëkët ëd dugan kahon
diya’d dilin papel.

Obligasyon Gagawaën

Gagawaën 1. Panuntunan: Mangitër na rason no akin ët

makakanaan so papel o obligasyon tan gagawaën na komunidad
ëd sika .Isulat so ëbat ëd pan-ëëbatan a papel.

1. Ospital -

2. Simbaan --

3. Tindaan -

15
Gagawaën 2. Panuntunan : Idrowing ëd dilin papel so
mantutugyop ëd komunidad ya akasulat ëd lëksab.

Lidër na simbaan Tindaan

Doktor Eskuwëlaan

Sukatën so Inaral

A. Panuntunan: Isulat ëd dilin papel so naibagam nipaakar ëd

sara’y akasulat ëd lëksab.
1. Saray atatëng mo
2. Saray maestra tan ka-eskuwëlam
3. Lidër na simbaan yo
4. Lakuan ya asinggër ëd eskuwëlaan yo
5. Lidër na barangay
B. Panuntunan: Mangitër na rason no akin makakanaan ira ëd
komunidad. Isulat so ëbat ëd pan-ëëbatan a papel.

1. ________________________________

________________________________

2. ________________________________

________________________________

16
3. ________________________________

________________________________

4. ________________________________

________________________________

Arum ni’n Gagawaën

Panuntunan: Kumpletuën so tsart. Isulat ëd papel so obligasyon

tan gagawaën na kada manutugyop na komunidad.

Manutugyop na Papel/Obligasyon Gagawaën

Komunidad

Pamilya

Eskuwelaan

Abung na
Diyos/Simbaan

Ospital

Tindaan

17
 18
Subuken Pawilën
1 abung 1. Doktor
2. ospital 2. Eskwelaan
3. simbaan 3. Simbaan
4. tindaan 4. Tindaan
5. munisipyo 5. Munisipyo
6. barangay hall 6. Barangay Hall
Mutektekën
Depende ëd ëbat na ugaw.
Payamanën Gawaën
A. Pagyamanen Gagawaën 1:
1. X 6. X Depende ëd ëbat na
2. 7. X ugaw
3. / 8. / Gagawaen 2 :
4. / 9. / Depende ëd ëbat na
5. X 10 / ugaw
Sukatën so Inaral
Depende ëd ëbat na ugaw.
Arum nin Gagawaën
Saray Dugan Ëbat
Angalaan
Araling Panlipunan 2 - Kagamitan ng Mag-aaral Pangasinan
Araling Panlipunan 2 – Patnubay ng Guro
MELC 5
https://www.google.com/imgres?imgurl=https%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2F
wikipedia%2Fcommons%2Fc%2Fc3%2FSan_Carlos_Pangasinan_4.JPG&imgref
url=https%3A%2F%2Fcommons.wikimedia.org%2Fwiki%2FFile%3ASan_Carlos_Pa
ngasinan_4.JPG&tbnid=MFXflYv6eSMcGM&vet=12ahUKEwjcxs-
VieTqAhWgx4sBHVryDQEQMygDegUIARClAQ..
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fcommons.wikimedia.org%2F
wiki%2FFile3San_Carlos_church_facade.JPG&psig=AOvVaw0BLnNiieYEnyphcs
NTCMZa&ust=1595620337099000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFw
oTCKjOg5-T5OoCFQAAAAAdAAAAABAD
https://www.google.com/imgres?imgurl=https%3A%2F%2Flookaside.fbsbx.com%2Flo
okaside%2Fcrawler%2Fmedia%
https://www.google.com/search?q=people+praying+in+manaoag+church&tbm=is
ch&ved=2ahUKEwiFpez-1-
bqAhVMBaYKHbhLA8sQ2cCegQIABAA&oq=people+praying+in+manaoag+c
hurch&gs_lcp=
https://photos.wikimapia.org/p/00/03/73/19/86_big.jpg

19
For inquiries or feedback, please write or call:
Schools Division Office of San Carlos City
Roxas Blvd., San Carlos City, Pangasinan 2420
Tel./Fax No. (075) 632-3293 (OSDS)
Trunk Line Nos. (075) 633-5691 to 93
Email Address: sdosancarloscity@gmail.com;
sancarlos.city1@deped.gov.ph