Professional Documents
Culture Documents
FILIPINO
Kwarter 1 – Modyul 2
Gunitain Mo
1
Filipino – Baitang 10
Kawarter 1 – Modyul 2: Gunitain Mo
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
2
Paunang Salita
ii
Gunitain Mo
Panimula
Masayang araw! Kumusta ka? Masaya ako na nasa mabuti kang kalagayan.
Sabik ka na ba sa iyong bagong aralin? Halika, ito ay sisimulan na natin. Nasa mundo
ka ng gunita!
Layunin:
Sa modyul na ito, inaasahan na naiuugnay mo ang mga kaisipang nakapaloob
sa akda sa nangyayari sa sarili, pamilya, pamayanan, lipunan at daigdig.
Talasalitaan
Ito ang mahahalagang susing salita na dapat alamin sa araling ito. Ibigay ang
kahulugan ng mga sumusunod at gamitin sa pangungusap.
1
Panimulang Pagsubok
Subukin Natin?
Basahin ang akda sa ibaba at sagutin ang kasunod na mga tanong. Isulat sa
papel ang sagot.
Walang ginawa ang bunsong anak kung hindi ang magpasarap sa buhay.
Ginastos nito ang perang ipinama sa paraang nais niya. Madalas siyang pumunta
sa mga kasiyahan. Sinubukan din nitong magsugal.
Dahil sa kapabayaan, naubos agad ng bunso ang kaniyang mana. Nabaon ito sa
utang at hindi na nakabangon pa.
2
Tungkol saan ang _____________________
binasang mong teksto? _____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
Mula sa iyong binasang ___________________________
akda, anong katangian ng ___________________________
bunsong anak na maaari
___________________________
mong iugnay sayong sarili
___________________________
at sa iyong pamilya?
___________________________
___________________________
______
3
Pagsasanay 1: Lakbay-Basa!
Basahin mo!
“Ang Kalupi” ni Benjamin Pascual
Isang araw, lumabas si Aling Marta at tumungo sa pamilihan upang bumili ng garbansos
dahil paborito ito ng kanyang anak na magtatapos ng highschool sa araw na iyon.
Pagkapasok niya sa pamilihan, siya ay nabangga ng isang batang lalaki na nakasuot ng
maruming maong at punit na kamiseta.
Pinagalitan ni Aling Marta ang bata at tumungo kay Aling Godyang upang mamili.
Dumukot sa bulsa si Aling Marta ngunit wala ang kanyang kalupi.
Naalala niya ang batang bumangga sa kanya at agad na hinabol ito sapagkat ito ay hindi
pa nakakalayo. Inakusahan niya ang bata at tumawag pa ng pulis ngunit wala sa bata
ang nawawalang kalupi. Ipinilit ni Aling Marta na ang bata talaga ang siyang nagnakaw
kaya pumunta sila sa outpost. Pilit na gustong paaminin ni Aling Marta ang bata kaya’t
sinaktan niya ito. Nagpumiglas ang bata at nakawala. Tumakbo siya patungo sa
maluwang na daan ngunit siya ay nabangga ng isang humahagibis na sasakayan.
Mga ilang sandali bago siya namatay, pagatol-gatol niyang sinabi na wala silang
makukuha sa kanya. Pagkatapos nito, tuluyang pumanaw ang bata.
Umalis sa outpost si Aling Marta at nangutang upang makabili ng ulam para sa hapunan.
Noong siya ay pauwi, natatanaw na niya ang kanyang mag-ama. Nagtatakang nagtanong
ang kanyang anak kung saan niya nabili ang ulam.
Nagsinungaling si Aling Marta at sinabi na ginamit niya ang pera mula sa kanyang pitaka.
Sinabi ng kanyang asawa na naiwan niya ang kanyang pitaka at nawalan siya ng malay
habang paakyat ng hagdanan.
4
Sagutin mo ang mga sumusunod na katanungan.
5
Pagsasanay 2: Aral-Linang
Laking tuwa ni Inday nang matanggap ang kaniyang bagong selpon. Pero parang
naging tali siya buong panahon ng bakasyon sa kanyang selpon. Palagi niyang kausap
ang kaniyang matalik na kaibigang si Bessy o kaya naman ay magkatext sila. Narinig rin
ni Aling Peling na may kikitaing lalaki si Inday na may pangalang "Rico" sa unang
pagkakataon. Sinubukang tanungin ni Aling Peling si Inday tungkol sa lalaking ito, pero
hindi naging magalang ang kaniyang pagsagot--isang bagay na ikinagulat ng Ina.
Kinabukasan, umalis na lang nang walang paalam si Inday, at nadatnan na lang ni Aling
Peling sa kalye na umiiyak dahil kinuha umano ni Rico ang kanyang bag na naglalaman
ng kaniyang selpon, nagpaalam lamang na magpupunta sa banyo, ngunit hindi na ito
bumalik. Ang laking panghihinayang ni Inday sa nangyari.
Mahusay! Maraming salamat sa iyong mga kasagutan! Nakita ko ang iyong pagpupursige
na gunitain ang lahat ng kaisipan sa akda na iyong binasa. Magpatuloy ka lamang sa
paglalakbay mo! Yaman mo ang iyong kaisipan.
6
Pagsasanay 3: Lapat-Diwa
Basahin mo ang akda at gunitain mong muli ang iyong mga kaisipan.
Noong unang panahon, pinaniniwalaan ng mga ninuno natin ang mga sirena,
mga mahiwagang nilalang na kalahating tao at kalahating isda. Patok rin noon ang
pinag-uusapang gantimpala sa sinumang makakahuli ng sirena, patay man o
buhay. Maraming siglo na ang nakaraan, mayroong namuhay na isang makisig na
mangingisdang nagngangalang Santiago. Sa mga dagat ng Pagadian, siya ay
nakikipagsapalaran kasama ang iba pa upang makarami ng huli kada araw.
Isang hapon, habang siya’y nag-iisang nangingisda, mayroon siyang narining
na napakagandang tinig. Sinundan niya ang boses hanggang natagpuan niya ang
isang babaeng mahiwaga ang ganda sa likod ng mga malalaking bato. Hindi siya
makapaniwala sa kanyang natanaw, mala-diyosang tinig at ganda ang angking
galing ng babaeng ito. Ngunit mayroong napansin ang binata, mayroong buntot na
parang isda ang dalagang nasa harap niya.
Nang napansin ng dalaga na may taong nakakita sa kanya, kinabahan ito at
dali-daling lumangoy, ngunit nabihag niya ang puso ng lalaki na agad-agad
din namang sumagwan para mahabol niya ito.
Nakumbinsi ni Santiagong mag-usap silang dalawa at dahil dito ay naging
malapit sila sa isa’t-isa. Nagpakilala naman ang sirenang si Clara sa binata.
Pagkatapos nang nangyari, araw-araw na silang nagkikita at nag-uusap sa lugar na
iyon hanggang sa nahulog sila sa isa’t-isa.
7
Sinabi ng mga isda ang kanilang nakitang marahas na pagpatay sa dalawa sa
puno ng kaharian ng mga sirena na napuno ng galit kaya’t gustong bigyan ng parusa
ang mga tao upang matuto ang mga ito. Nagpakawala sila ng napakalakas na alon, o
tinatawag na “tsunami” sa kasalukuyan, na naglunod at pumatay sa mga mangingisda
at nagdulot ng malaking pagkakasira sa buong lungsod ng Pagadian.
Pangwakas na Pagsubok
Basahin natin!
Si Gualyi at Churalyi
– Mitolohiya ng Kalsangi (Isinalin Mula sa Espanyol)
Noong unang panahon sa mahiwagang lupain ng Kalsangi, may naninirahang mag-
asawa na nagngangalang Churalyi at Gualyi. Sila ay nagmamahalan, nagutom, umiyak at
hinarap ang hirap ng buhay. Sa kasamaang palad, hindi sila nagkaroon ng anak dahil baka
mapahamak ang bata sa mga masamang nilalang ng Kalsangui. Kaya naman, nagsikap
ang mag-asawa para puksain ang mga nilalang sa Kalsangui para sa kanilang kaligtasan.
Akala nila na sila na lang dalawa ang naninirahan sa lugar na iyon. Pero, hindi nila
napansin sa mga taong nakalipas na merong misteryosong nilalang na naninirahan din
doon.
8
Isang gabi habang mahimbing na natutulog ang mag-asawa, bumangon si Gualyi dahil
sa narinig na kumakaluskos sa labas. Agad namang ginising ni Gualyi si Churalyi, ang
bana. “Ano ba iyon? May narinig ka ba?,” tanong ni Gualyi. “Oo, may narinig ako. Wala
iyon. Nahuhulog lang na mga dahon iyon. Sige, matulog ka na.,” sagot ni Churalyi.
Pabalik na sana sa pagtulog ang mag-asawa, nang may narinig ulit si Gualyi. Dahil
dito, lumabas si Churalyi sa kanilang bahay dala-dala ang palakol para tingnan kung ano
ang nangyayari. Sa isang madilim na sulok, napansin niya ang isang hayop na mas malaki
sa kanyang bahay na tumitingin sa kanya. Sa isang saglit, inihagis niya ang kanyang
palakol diretso sa dibdib ng hayop, ngunit maliit lang na sugat ang kanyang nagawa.
Pero di kalaunan, nagpakilala ang hayop na hindi siya masama. Ipinaliwanag niya na
dumating siya para tulungan si Churalyi na puksain ang mga masasamang nilalang sa
Underworld o sa mundo ng mga patay.
Matapos ang mahabang pakikipagsapalaran sa mundo ng mga patay, nagpasalamat si
Churalyi sa misteryosong nilalang at agad na itong nawala at hindi na bumalik.
Pagdating ni Churalyi sa kanyang bahay, agad siyang kinamusta ni Gualyi at hinatid
ang balita na siya ay buntis. Ilang buwan ang nakalipas, nanganak si Gualyi ng isang
malusog na lalaki at pinangalanan itong Coco.
Ilang taon ang nagdaan, si Coco na ang namuno ng malawak na lupain ng Kalsangi
matapos siyang iniwan ng kanyang mga magulang. Siya ay namuhay ng masagana at
nagkaroon na ng sariling pamilya.
Mula sa iyong akdang binasa na “Si Gualyi at Churalyi”, ano ang kaisipang
namayani sa akda na nagsilbing aral para sa iyo at iugnay mo nga ito sa mga
sumusunod:
Sa iyong sarili
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Sa iyong pamilya
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Sa iyong lipunan
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
9
Karagdagang Gawain
G - _______________________________________________
U - _______________________________________________
N - _______________________________________________
I - ________________________________________________
T - _______________________________________________
A - _______________________________________________
Binabati kita sa puntong ito sapagkat napagtagumpayan mong ginunita at nilakbay ang mundo
ng mitolohiya sa panitikan mediterranean at naiugnay mo ang iyong sariling kaisipan mula sa
mga akdang iyong binasa sa iyong sarili, pamilya, pamayanan, lipunan at daigdig. Dahil diyan, isa
ka ring diyos o diyosa ng iyong sariling buhay!
10
Mga Susi sa Pagwawasto
Panimulang Pagsubok :
Subukin Natin
Ang sagot ay babasahin at iwawasto ng guro sa pamamagitan ng pamantayan
Kaisipang inilahad – 50 %
Paliwanag – 50%
Kabuoan – 100%
11
Mga sanggunian:
Alibughang Anak (Buod). (n.d.). Retrieved June 01, 2020, from
https://www.panitikan.com.ph/alibughang-anak-buod/
Blogadag. (2015, July 21). Si Gualyi at Churalyi – Mitolohiya ng Kalsangi (Isinalin Mula
sa Espanyol). Retrieved May 27, 2020, from
https://blogadagdps.wordpress.com/2015/07/12/si-gualyi-at-churalyi-
mitolohiya-ng-kalsangi-isinalin-mula-sa-espanyol/
Blogadag. (2015, July 21). Ang Sirena at si Santiago – Mitolohiya mula sa Pagadian.
Retrieved May 27, 2020, from
https://blogadagdps.wordpress.com/2015/07/08/mitolohiya-ng-
pagadian-city/
Ghaz, S. (2018, November 27). Maikling Kwento: Si Inday At Ang Bago Niyang
Selpon. Retrieved June 01, 2020, from
https://philnews.ph/2018/11/27/maikling-kwento-inday-bago-selpon/
12
Para sa iba pang tanong at puna, maaaring sumulat o tumawag sa:
13