7/10/2019

MỤC TIÊU HỌC TẬP

Chương 10
HOẠT ĐỘNG KINH • Nhận diện hoạt động kinh doanh hàng hóa
DOANH HÀNG HÓA • Biết quy định pháp luật về kinh doanh hàng
hóa
&
• Xác định được chi phí và doanh thu kinh
XÁC ĐỊNH KẾT doanh hàng hóa theo quy định chuẩn mực
QUẢ KINH DOANH Việt Nam và quốc tế
• Thực hiện xác định kết quả kinh doanh cuối
Kế toán tài chính 2 kỳ
• Trình bày thông tin trên BCTC
1 2

VĂN BẢN PHÁP LÝ NỘI DUNG

1 Tổng quan
• Pháp luật thương mại:
– Luật thương mại
2 KT kinh doanh hàng hóa - quy định Việt Nam
– Luật quản lý ngoại thương
• Pháp luật kế toán 10.2.1 Kế toán mua hàng
– Chuẩn mực kế toán số 02: Hàng tồn kho (VAS
02) 10.2.2 Kế toán bán hàng
– Chuẩn mực kế toán số 14: Doanh thu và thu 10.2.3 Xác định kết quả kinh doanh
nhập khác (VAS 14)
– Chế độ kế toán DN: TT 200 và TT 133 3 KT kinh doanh hàng hóa - quy định quốc tế

3 4

TỔNG QUAN TỔNG QUAN

• Đặc điểm kinh doanh hàng hóa
• Hàng hóa
Khoản phải
– Là loại hàng tồn kho được mua về để bán trong thu
một kỳ sản xuất kinh doanh thông thường

Bán hàng

Mua hàng

Khoản phải
trả
5 6

1
 7/10/2019

KẾ TOÁN MUA HÀNG HÓA

Kế toán kinh doanh • Thời điểm ghi nhận
hàng hóa theo – Khi bên mua nhận quyền kiểm soát hàng hóa
– Xác định dựa vào điều kiện hợp đồng
quy định Việt Nam
Minh họa:
Buy mua hàng từ Sell. Ngày 31/12, hàng đã giao cho
công ty vận chuyển. Ngày 2/1, hàng được giao đến
kho của Buy. Hàng tồn kho được Buy ghi nhận vào
ngày nào?

7 8

KẾ TOÁN MUA HÀNG HÓA KẾ TOÁN MUA HÀNG HÓA

• Giá gốc hàng hóa
Giá gốc
hàng hóa
= Giá mua
= Giá mua hàng thực nhập
+ Thuế không hoàn lại
+Chi phí chế biến gia công
–Chiết khấu thương mại,
giảm giá hàng mua
• Chi phí thu mua hàng hóa
– Có thể được theo dõi riêng, tách biệt với Giá
+ Chi phí thu mua mua & phân bổ cho các mặt hàng 1 lần vào lúc
cuối kỳ (với DN có rất nhiều chủng loại hàng,
= CP vận chuyển bốc khó theo dõi riêng chi phí cho từng loại hàng
xếp, bảo hiểm, kho bãi nhập kho)
trong quá trình mua – Có thể được theo dõi chung với Giá mua (với DN
hàng, lương nhân viên
có chủng loại hàng không nhiều, dễ dàng xác
thu mua…
+Hao hụt tự nhiên trong định chi phí mua hàng riêng cho từng loại hàng
định mức khi mua hàng nhập kho)
9 10

KẾ TOÁN MUA HÀNG HÓA KẾ TOÁN MUA HÀNG HÓA

• ĐIỀU CHỈNH GIÁ GỐC HÀNG HÓA
– Sau khi mua, giá gốc được điều chỉnh giảm trong
các trường hợp sau:
• Bên mua đủ điều kiện hưởng chiết khấu
thương mại.
• Bên bán giảm giá hoặc bồi thường tiền cho
bên mua do hàng không đạt yêu cầu theo hợp
đồng
• Trả lại hàng.
• THANH TOÁN TIỀN
Khi thanh toán tiền, bên mua có thể được hưởng
chiết khấu thanh toán.
Chiết khấu thanh toán:
+Số tiền bên mua được giảm nếu thanh toán
sớm theo thỏa thuận trong hợp đồng,
+Là Doanh thu tài chính của bên mua,
KHÔNG ảnh hưởng đến giá gốc hàng hóa.

11 12

2
 7/10/2019

Ví dụ minh họa KẾ TOÁN MUA HÀNG HÓA

• Ngày 1/1, Buy mua của Sell 1000 đơn vị hàng hóa, chưa Chứng từ & quy trình
trả tiền. Giá mua thông thường chưa thuế là 1000đ/1 DN sử dụng chứng từ và xây dựng quy trình mua
đơn vị. Sell quy định: khách hàng mua từ 500 đơn vị trở hàng hóa phù hợp với đặc điểm riêng.
lên sẽ được chiết khấu 10đ/1 đơn vị. Thuế GTGT 10%.
Chi phí vận chuyển 2000đ Buy tự trả bằng tiền mặt, đã
nhận hàng nhập kho đủ • Phiếu yêu cầu mua
Nhận hàng • Biên bản
Thanh toán
hàng • Hóa đơn trả hàng
• Ngày 5/1, Buy phát hiện hàng bị lỗi. Đề nghị Sell giảm giá • Đơn đặt hàng
• Hóa đơn
• Bảng kê mua hàng • Hóa đơn điều
• Phiếu chi
• Séc thanh
• Hợp đồng chỉnh giảm giá
10%, có giảm thuế. Sell chấp nhận. • Báo cáo nhận hàng
• Phiếu kiểm soát
toán/Giấy báo Nợ
• Bản sao kê ngân
• Ngày 10/1, Buy chuyển khoản trả đủ tiền, do thanh toán
hàng
Đặt hàng Điều chỉnh
sớm, được hưởng chiết khấu 2% số tiền phải trả.
• Xác định giá gốc của lô hàng?

13 14

GHI SỔ HĐ MUA HÀNG

KẾ TOÁN MUA HÀNG HÓA PP KÊ KHAI THƯỜNG XUYÊN
• Tài khoản: 111,112,331 1561 331,111,112
Mua hàng hóa Khoản chiết khấu thương …
– Phương pháp kê khai thường xuyên: nhập kho mại, giảm giá được
133
hưởng, tiền được bồi
• TK 1561: Giá mua
VAT khấu trừ thường do hàng hóa
• TK 1562: Chi phí thu mua không đạt yêu cầu,
• TK 1567: Hàng hóa bất động sản (Chương 14) trả lại hàng
333 Thuế nhập khẩu, thuế
• TK 151: Hàng mua đang đi đường TTĐB
– Phương pháp kiểm kê định kỳ 154 Gia công, chế biến
• TK 611: Mua hàng nhập kho
• TK 151, 156

SD
15 16

GHI SỔ HĐ MUA HÀNG

PP KÊ KHAI THƯỜNG XUYÊN
VÍ DỤ MINH HỌA

• Ngày 1/7/20X8, công ty ABC mua hàng điện tử của

111,112,331,… 1562 công ty XYZ, trên hóa đơn của công ty XYZ ghi trị
giá hàng chưa thuế là 1.000.000đ (số lượng 10 cái,
đơn giá 100.000 đ/cái), thuế GTGT khấu trừ
Tập hợp CP thu mua
100.000đ, tổng giá thanh toán là 1.100.000đ. Công
(=Chi phí mua hàng+hao hụt
trong định mức khi thu mua) ty ABC đã chở hàng về nhập kho đủ. Tiền hàng
chưa thanh toán
• Ghi nhận mua hàng tại ABC?

17 18

3
 7/10/2019

Thực hành THỪA THIẾU KHI MUA & DỰ TRỮ HÀNG

• KHI MUA HÀNG
• Ngày 1/1, Buy mua của Sell 1000 đơn vị hàng hóa, chưa
trả tiền. Giá mua thông thường chưa thuế là 1000đ/1 Hao hụt trong định mức được tính vào giá gốc hàng mua:
đơn vị. Sell quy định: khách hàng mua từ 500 đơn vị trở Nợ 156 (1562): Thiếu trong định mức
lên sẽ được chiết khấu 10đ/1 đơn vị. Thuế GTGT 10%. Nợ 133
Chi phí vận chuyển 2000đ Buy tự trả bằng tiền mặt, đã Có 331, 111, 112
nhận hàng nhập kho đủ Thiếu vượt định mức: xử lý tương tự các TS thiếu khác
• Ngày 5/1, Buy phát hiện hàng bị lỗi. Đề nghị Sell giảm giá Nếu chưa có quyết định xử lý:
10%, có giảm thuế. Sell chấp nhận. Nợ 1381: TS thiếu chờ xử lý
• Ngày 10/1, Buy chuyển khoản trả đủ tiền, do thanh toán Có 331, 111, 112
sớm, được hưởng chiết khấu 2% số tiền phải trả. Xử lý hàng thiếu
Nơ 1388, 632…
• Xác định chứng từ cần lập, và định khoản tại Buy?
Có 1381
19 20

THỪA THIẾU KHI MUA & DỰ TRỮ HÀNG

THỪA THIẾU KHI MUA & DỰ TRỮ HÀNG (tự đọc)
KHI DỰ TRỮ HÀNG • Thừa khi mua hàng và dự trữ hàng
Khi dự trữ hàng, thiếu mất thường được phát hiện – Nếu chưa có quyết định xử lý
thông qua kiểm kê
Nợ 156
• Khi kiểm kê, phát hiện thiếu trong định mức
Có 3381: Tài sản thừa chờ xử lý
Nợ 632
Đã có quyết định xử lý
Có 156 Nợ 3381
• Khi kiểm kê, phát hiện thiếu vượt định mức Có 711, 156
Nợ 1381, 1388…
Có 156
21 22

Ví dụ minh họa Ví dụ minh họa

• Công ty ABC cử nhân viên thu mua nông sản
• Công ty kinh doanh nông sản ABC kiểm kê
từ hợp tác xã, số lượng 1000 kg với giá
kho, phát hiện thiếu 15kg hàng, đơn giá
200.000đ/kg, chưa trả tiền. Hao hụt trong
định mức 1%. Hàng hóa về nhập kho phát 200.000đ/kg. Trong đó hao hụt trong định
hiện thiếu 15kg. Hàng thiếu vượt định mức mức 10kg, ngoài định mức 5kg chưa có
sẽ bắt nhân viên áp tải bồi thường quyết định xử lý.
• Định khoản?
• Định khoản?
• Xác định giá gốc của toàn bộ lô hàng, và giá
gốc của 1 kg hàng?

23 24

4
 7/10/2019

KẾ TOÁN BÁN HÀNG Ví dụ minh họa

Thời điểm Số tiền
Tình huống
Điều kiện ghi nhận (tự học) Xác định thời điểm & số tiền ghi nhận doanh thu.
ghi DT

Bên bán nộp VAT theo PP khấu trừ, có kỳ kế toán bắt

đầu từ 1/1 đến 31/12
Đã chuyển giao phần lớn rủi ro & lợi ích
gắn liền với quyền sở hữu 1/Ngày 25/12/20X8, bên bán giao đủ hàng, đã
xuất hóa đơn, giá bán chưa thuế 100tr, VAT
Không còn quyền quản lý/kiểm soát SP 10%, bên mua đã nhận hàng, chấp nhận
thanh toán nhưng chưa trả tiền.
Ngày 4/1/20X9, bên mua chuyển tiền trả đủ
Doanh thu Xác định tương đối chắc chắn
bán hàng 2/Ngày 25/12/20X8, bên bán nhận đủ tiền cho lô
Thu được lợi ích kinh tế từ việc bán hàng hàng có giá bán chưa thuế 100tr, VAT 10%,
đã xuất hóa đơn nhưng hàng vẫn nằm trong
kho bên bán chưa được giao.
Xác định được chi phí liên quan Ngày 4/1/20X9, hàng giao đủ, bên mua chấp
25 nhận hàng 26

Ví dụ minh họa Ví dụ minh họa

Thời điểm
Tình huống
3/Ngày 25/12/20X8, bên bán xuất hàng giao cho
công ty vận chuyển, giá bán chưa thuế 100tr,
VAT 10%, theo hợp đồng chi phí và rủi ro khi
vận chuyển do bên bán chịu.
Ngày 4/1/20X9, bên mua nhận được hàng, chấp
nhận thanh toán, 1 ngày sau: thanh toán đủ.
4/Ngày 25/12/20X8, bên bán đã xuất hàng giao
cho công ty vận chuyển, giá chưa thuế 100tr,
VAT 10%, chi phí và rủi ro khi vận chuyển do
bên bán chịu.
Ngày 4/1/20X9, bên mua nhận được hàng,
nhưng chỉ chấp nhận lấy 50% hàng, 1 ngày
sau: thanh toán đủ cho số hàng đã lấy.
Số tiền Thời điểm Số tiền
ghi DT
Tình huống ghi DT
5/Ngày 25/12/20X8, bên bán xuất hàng giao cho
đại lý nhờ bán hộ, giá bán chưa thuế quy định
là:100tr, VAT 10%. Theo thỏa thuận, nếu bán
được, đại lý được hưởng hoa hồng, nếu bán
không được thì đại lý sẽ được trả lại hàng.
Ngày 31/12/20X8, đại lý thông báo đã bán được
50% lô hàng, và được hưởng hoa hồng 1tr.
Ngày 31/1/20X9, đại lý thông báo đã bán được
hết hàng và được hưởng hoa hồng 1 tr
Ngày 2/2/20X9, đại lý chuyển trả tiền cho bên
bán, sau khi trừ 2 tr hoa hồng.
27 28

Kế toán bán hàng KẾ TOÁN BÁN HÀNG

• Chứng từ và quy trình (tự đọc) • Khi bán hàng

Xuất hàng Thanh toán Khoản phải

• Đơn đặt hàng (của • Biên bản
khách hàng) • Hóa đơn giảm giá thu
• Hóa đơn • Phiếu thu
• Lệnh bán hàng • Phiếu nhập kho,
• Phiếu xuất kho • Séc thanh
HĐ trả hàng
• Chứng từ chuyển toán/Giấy báo Có
hàng • Bản sao kê ngân
Phê chuẩn Điều chỉnh hàng
bán hàng giảm
Giá vốn hàng bán Doanh thu bán hàng
(Giá gốc) (Giá bán)

Doanh thu BH - GVHB

29 =Lợi nhuận gộp 30

5
 7/10/2019

KẾ TOÁN BÁN HÀNG SƠ ĐỒ TỔNG HỢP

TÀI KHOẢN SỬ DỤNG GIÁ VỐN HÀNG BÁN
Giá gốc/giá vốn Doanh thu bán hàng
331,111,… 632 911
Mua xong bán Kết chuyển giá
TK 156-Hàng hóa: Giá ngay vốn hàng đã bán
157
gốc hàng hóa tồn kho TK 511: Doanh trong kỳ
thu bán hàng Mua Hàng gởi
TK 157: Giá trị hàng hóa xong gởi bán đã
156 bán bán được
gửi đi bán, nhưng chưa
Gởi
bán được bán
Xuất kho bán
TK 632-Giá vốn hàng trực tiếp
bán: Giá trị hàng hóa đã Hàng hóa đã bán bị trả lại
bán được nhập kho
31 32

SƠ ĐỒ TỔNG HỢP
DOANH THU CÁC PHƯƠNG THỨC BÁN HÀNG
3332,3333,.. 511 111,112
Các khoản thuế gián thu Bán hàng thu bằng tiền  Bán hàng qua kho
trừ vào doanh thu (nếu
không tách khi ghi DT) 113  Giao hàng tại kho bên bán
Khách mua hàng trả
521
bằng thẻ tín dụng
 Giao hàng tại kho bên mua
Cuối kỳ kết chuyển chiết
khấu thương mại, hàng 131  Bán hàng vận chuyển thẳng
bán bị trả lại, giảm giá hàng Bán chịu  Mua hàng và bán ngay
911 bán
341  Mua và chuyển bán
Doanh thu bán hàng thuần
Doanh thu được chuyển  Không tham gia thanh toán
thẳng để trả nợ
641,642  Bán hàng thông qua đại lý: bán đúng giá
Các khoản tiền hoa hồng, phí hưởng hoa hồng
ngân hàng trích từ doanh thu
33 34

Bán hàng qua kho, giao tại kho bên bán

(Phương thức giao hàng)
• Bán trả chậm trả góp Giá vốn Doanh thu

• Trao đổi hàng

155,156 632 511 11*,131
• Xuất hàng tiêu dùng nội bộ tiếp tục kinh
doanh Giá xuất Giá bán
kho chưa Giá bán
• Xuất hàng cho, biếu tặng thuế
bao
gồm
• Xuất hàng trả lương thương 33311 thuế

• Xuất hàng khuyến mãi quảng cáo làm Thuế GTGT

hàng mẫu (nếu có)

• Chương trình khách hàng truyền thống Quyền sở hữu hàng chuyển giao tại kho bên bán.
Thời điểm ghi nhận doanh thu: khi xuất kho giao hàng.
35 Rủi ro trên đường vận chuyển: bên mua chịu 36

6
 7/10/2019

Bán hàng qua kho, giao tại kho bên mua

Ví dụ minh họa (Phương thức chuyển hàng)
Giá vốn Doanh thu
• Xuất bán trực tiếp tại kho, chưa thu tiền KH
156 157 632
100 đvị hàng A, giá bán chưa thuế 511 11*,131
Gửi bán Đã bán
200.000đ/đơn vị, giá xuất kho: Doanh thu
150.000đ/đơn vị, VAT 10%. Nêu chứng từ Giá
bao
cần lập và định khoản? gồm
thuế
3331
Thuế GTGT
(nếu có)

Quyền sở hữu hàng: chuyển giao tại địa điểm bên mua chỉ định
Thời điểm ghi nhận doanh thu: Khi giao hàng tại địa điểm chỉ định
Rủi ro khi vận chuyển: bên bán chịu
37 38

Bán hàng vận chuyển thẳng

Ví dụ minh họa Mua hàng và bán ngay
Ngày 1/1: Xuất kho bán cho KH Y theo
phương thức chuyển hàng: 100 đvị hàng A, Giá vốn Doanh thu

giá bán chưa thuế: 200.000đ/đvị, VAT 10%, 331 632 511 11*,131
giá xuất kho 150.000đ/đvị. Hàng chưa giao Giá mua Giá bán
cho Y. Giá bao
gồm
Ngày 3/1: Nhận thông báo của KH: chấp nhận thuế
thanh toán 90 đơn vị, còn 10 đơn vị sai so 133 3331
với hợp đồng KH không mua, chỉ nhận giữ Thuế GTGT được Thuế GTGT (nếu
khấu trừ có hóa đơn GTGT)
hộ.
Nêu chứng từ cần lập và định khoản?
Thời điểm ghi nhận doanh thu: Khi giao hàng
39 40

Bán hàng vận chuyển thẳng

Ví dụ minh họa Mua hàng và chuyển bán (tự đọc)
• Cty T mua hàng hóa của DN A: 300 cái, đơn giá Giá vốn Doanh thu

chưa thuế 90.000 đ/c, thuế GTGT 10%, thanh toán

331 157 632 511 131
sau 10 ngày.T nhận hàng từ A và bán ngay cho (1) (2b) (2a)Doanh thu
khách hàng C toàn bộ 300 cái, đơn giá bán chưa Giá mua Giá bao
gồm
thuế
thuế 100.000đ/c, thuế GTGT 10%, thanh toán sau
133 3331
15 ngày. Thuế GTGT được Thuế GTGT (nếu
khấu trừ có hóa đơn GTGT)
• Yêu cầu: định khoản tại T?

Thời điểm ghi nhận doanh thu: Khi giao hàng tại địa điểm bên mua chỉ định
41 42

7
 7/10/2019

Ví dụ minh họa(tự đọc) Trả lời(tự đọc)

• Cty T mua hàng hóa của DN A: 300 cái, đơn giá T mua hàng của A, chuyển đi giao cho C
Nợ TK 157: 27.000.000
chưa thuế 90.000 đ/c, thuế GTGT 10%, thanh toán
Nợ TK 133: 2.700.000
sau 10 ngày.T nhận hàng từ A và chuyển đi giao
Có TK 331 A: 29.700.000
cho khách hàng C toàn bộ 300 cái, đơn giá bán
Khi C nhận được hàng
chưa thuế 100.000đ/c, thuế GTGT 10%. 2 ngày sau
+Nợ 632/Có 157: 27.000.000
C nhận đủ hàng và trả bằng tiền gửi ngân hàng. +Nợ TK 131 C: 33.000.000
• Yêu cầu: định khoản tại T? Có TK 511: 30.000.000
Có TK 33311: 3.000.000
43 44

Bán hàng vận chuyển thẳng KHÔNG tham

gia thanh toán (tự đọc) Ví dụ minh họa (tự đọc)
Cty ABC làm môi giới cho cty XYZ bán 2 cái
• Bản chất: không phải giao dịch bán hàng, mà máy điện tử cho cty MMM, đơn giá bán chưa
là cung cấp dịch vụ môi giới mua bán hàng. thuế 100 trđ, thuế GTGT 10%, tiền thanh toán
Doanh thu ghi nhận là doanh thu dịch vụ. sau 1 tháng.
511 131, 112… Cty ABC được hưởng phí hoa hồng môi giới
(2a)Phí môi giới giá chưa thuế là 5% trên giá bán chưa thuế,
chưa thuế thuế GTGT của phí môi giới 10%.
Cty ABC thanh toán số tiền còn lại cho XYZ sau
3331
khi trừ phí môi giới bằng TGNH.
Thuế GTGT (nếu
có hóa đơn GTGT) Yêu cầu: định khoản tại cty ABC
45 46

Trả lời (tự đọc) Bán hàng thông qua đại lý

• Khi nhận 2 máy điện tử bán hộ cho XYZ: không định khoản
• Khi bán 2 máy điện tử hộ cho XYZ: Đại lý là trung gian phân phối hàng
Nợ TK 111, 112: 220.000.000 • Có 2 hình thức
Có TK 331 – XYZ: 220.000.000
– Đại lý mua hàng từ chủ hàng, ấn định giá bán
• Phí môi giới được hưởng 5%*200.000.000=10.000.000
cao hơn giá mua từ chủ hàng để hưởng chênh
Nợ TK 331-XYZ : 11.000.000
lệch giá: Đại lý mua đứt bán đoạn (tự đọc)
Có TK 5113: 10.000.000
Có TK 33311: 1.000.000
– Chủ hàng ấn định sẵn giá bán, đại lý chỉ được
hưởng hoa hồng tính % trên giá bán hàng: Bán
• Khi thanh toán số tiền còn lại:
đúng giá hưởng hoa hồng
Nợ TK 331-XYZ: 209.000.000
Có TK 111,112: 209.000.000

47 48

8
 7/10/2019

Bán hàng qua đại lý: Bán đúng giá hưởng hoa hồng Bánhàng qua đại lý: Bán đúng giá hưởng hoa hồng
Kế toán tại công ty Kế toán tại đại lý
Giá vốn Doanh thu  Khi nhận hàng, đại lý theo dõi và ghi chép thông tin về
156 157 632 hàng nhận bán đại lý trong phần thuyết minh Báo cáo tài
511 131-đại lý 641 chính. KHÔNG ghi sổ kép.
(1)Gửi (2a) Giá (2b)  Bán hàng thu tiền của khách
đại lý vốn hàng DT
(3)Hoa
đã bán hồng đại lý Nợ 111,112: Giá bán hàng (bao gồm thuế)
3331 Có 331(công ty): Giá bán hàng (bao gồm thuế) (1)
133
ThuếVAT Đồng thời theo dõi và ghi chép thông tin về hàng nhận bán
(nếu có) đại lý đã xuất bán trong phần thuyết minh Báo cáo tài
chính.
111
(4)Thu tiền
bán hàng từ
Đại Lý 50

Bánhàng qua đại lý: Bán đúng giá hưởng hoa hồng
Ví dụ minh họa
Kế toán tại đại lý Ghi nhận tại công ty A Ghi nhận tại đại lý X

Đầu tháng, A xuất

hàng hóa cho đại lý
 Cuối kỳ, ghi nhận hoa hồng được hưởng tương ứng X, giá vốn
với số hàng đã bán: 300.000.000. Giá bán
có thuế GTGT 10%
Nợ 331: Hoa hồng phải thu của công ty (2) 440.000.000 đ.
Trong tháng, đại lý X
Có 511: Hoa hồng đại lý đã bán được 100%
Có 333: Thuế GTGT của hoa hồng hàng, thu tiền mặt.
Hoa hồng đại lý 5%
 Trả tiền lại cho công ty (bên cung cấp hàng) trên giá bán chưa
Nợ 331: (1) – (2) thuế, thuế suất dịch
vụ đại lý 10%.Sau khi
Có 111,112 trừ hoa hồng được
hưởng, X đã thanh
toán tiền hàng cho
doanh nghiệp bằng
chuyển khoản.
51 52

Bán trả chậm, trả góp Ví dụ minh họa

Giá vốn Doanh thu
• Cty H bán xe máy, giá bán trả ngay chưa thuế là
14.000.000, giá bán trả góp chưa thuế trong 12
156 632 511 131 tháng là 15.200.000. Thuế GTGT 10%. Giá vốn
(1) (2) Giá bán 10.000.000đ
Giá xuất trả ngay
3331 • Khách hàng trả ngay 3.000.000, số còn lại trả mỗi
kho tháng bắt đầu từ tháng sau trong vòng 12 tháng
Thuế GTGT
(tính theo giá • Lãi trả góp phân bổ đều qua các kỳ theo phương
bán trả ngay) pháp đường thẳng
515
3387 • Định khoản khi mua và các tháng sau đó ?
(3)Định kỳ phân Lãi trả góp
bổ lãi trả góp 53 54

9
 7/10/2019

TRAO ĐỔI TƯƠNG TỰ TRAO ĐỔI KHÔNG TƯƠNG TỰ

• Ghi nhận doanh thu đối với hàng bán
• Không ghi nhận doanh thu
Bán Mua
HH A HH B
HH A HH B Trao đổi không tương tự
Hairspray
Hairspray
x 12
Hairspray
Hairspray Trao đổi tương tự x 12
Hairspray
Hairspray
bản chất & giá trị
x 12
x 12 x 12
x 12
Hairspray Hairspray
Hairspray Hairspray
x 12 x 12
x 12 x 12

55 56

Ví dụ minh họa
511 131 152, 153, 156… • Xuất kho hàng A đổi lấy hàng B không tương
Giá bán hàng tự. Giá xuất kho của A: 8.000.000đ, giá bán
Giá hàng
chuyển đi của A: 9.000.000đ. Giá mua hàng B:
nhận về
10.000.000đ. VAT của cả A và B: 10%. Số
133 tiền chênh lệch đã được thanh toán bằng
3331
Thuế GTGT tiền mặt.

111,112 111,112
Chi CLệch Thu CLệch

57 58

HÀNG HÓA TIÊU DÙNG NỘI BỘ TIẾP

TỤC KINH DOANH (tự đọc)

• Trả lời (tự đọc) Dùng hàng hóa làm văn phòng phẩm, tài sản
Xem ví dụ 10.13 cố định, vật liệu bán hàng…
Nợ 641,642,211…
Có 156

59 60

10
 7/10/2019

Ví dụ minh họa(tự đọc) XUẤT HÀNG CHO, BIẾU TẶNG

Dùng hàng để biếu tặng cho khách bên ngoài doanh
• Công ty xuất kho hàng hóa A, giá xuất kho nghiệp (tặng đối tác, tặng trong các hội nghị khách
8.000.000đ, để dùng làm văn phòng phẩm hàng…)
tại Công ty. Nợ 641, 642…
• Định khoản? Có 156
• Trả lời: xem ví dụ 10.14 Và
Nợ 133 : nếu thuế được khấu trừ
Nợ 641, 642: nếu thuế không được khấu trừ
Có 33311: thuế GTGT đầu ra phải nộp
61 62

XUẤT HÀNG TRẢ LƯƠNG, THƯỞNG

Ví dụ minh họa
• Công ty xuất kho hàng hóa A, giá xuất kho • Dùng hàng để trả cho nhân viên như một
8.000.000đ, giá bán chưa thuế GTGT hình thức trả lương, thưởng, trả phúc lợi.
8.500.000đ, thuế GTGT 10% để biếu tặng Nợ TK 334, 338 (tổng giá thanh toán)
các đối tác không thu tiền tại hội nghị cuối Có TK 511
năm. Thuế GTGT phải nộp khi xuất kho biếu
tặng này không được khấu trừ. Có TK 33311
• Định khoản Nợ TK 632
Có TK 156

63 64

XUẤT HÀNG KHUYẾN MÃI, QUẢNG CÁO

Ví dụ minh họa LÀM HÀNG MẪU
• Xuất hàng tặng mà không yêu cầu khách phải mua hàng
• Công ty xuất kho hàng hóa A, giá xuất kho Nợ 641
Có 156
8.000.000đ, giá bán chưa thuế 9.000.000đ,
• Xuất hàng tặng, kèm yêu cầu mua hàng
thuế GTGT khấu trừ 10%, để thưởng cho
Nợ TK 111,112 (tổng giá thanh toán)
nhân viên vào dịp lễ Quốc khánh. Có TK 511-Doanh thu hàng bán
• Định khoản? Có TK 511-Doanh thu hàng khuyến mãi
Có TK 33311
Nợ TK 632
Có TK 156-Hàng bán
Có TK 156-Hàng khuyến mãi tặng kèm

65 66

11
 7/10/2019

CHƯƠNG TRÌNH DÀNH CHO KHÁCH

Ví dụ minh họa HÀNG TRUYỀN THỐNG
a/ Xuất kho hàng hóa A, giá xuất kho 8.000.000đ, giá bán • Khi mua hàng hóa khách hàng được tích điểm
chưa thuế GTGT 8.500.000đ, thuế GTGT 10% để cho khách thưởng để khi đạt đủ số điểm theo quy định sẽ
dùng thử tại siêu thị, không kèm theo điều kiện mua hàng. được nhận một lượng hàng hóa, dịch vụ miễn phí
b/DN thực hiện khuyến mãi: khách mua 2 chai dầu gội hoặc được giảm giá chiết khấu
được tặng kèm 1 chai dầu xả (thủ tục tuân thủ đúng quy • Tại thời điểm bán hàng hóa, người bán phải xác
định pháp luật thương mại). Đinh khoản khi bán 2 chai dầu định riêng giá trị hợp lý của hàng hóa, dịch vụ
gội thu tiền mặt? Thông tin giá theo bảng: phải cung cấp miễn phí hoặc số phải giảm giá cho
người mua. Phần này được ghi nhận là DOANH
Tên Đơn giá gốc Đơn giá bán chưa Thuế GTGT 1 đơn vị
hàng GTGT THU CHƯA THỰC HIỆN.
Dầu gội 20.000đ 30.000đ 3.000đ
Dầu xả 5.000đ 10.000đ 0đ (hàng khuyến mãi
đúng pháp luật thương
67
mại, giá tính thuế = 0) 68

CHƯƠNG TRÌNH DÀNH CHO KHÁCH
HÀNG TRUYỀN THỐNG
• Nếu hết thời hạn của chương trình mà
người mua không đạt đủ điều kiện theo quy
định và không được hưởng hàng hóa dịch vụ
miễn phí hoặc chiết khấu giảm giá, doanh
thu chưa thực hiện được chuyển vào doanh
thu bán hàng, cung cấp dịch vụ.
CHƯƠNG TRÌNH DÀNH CHO KHÁCH
HÀNG TRUYỀN THỐNG
Khi bán hàng
+Nợ các TK 112, 131: Tổng số tiền phải thu
Có TK 511: Tổng số tiền phải thu trừ giá trị
hợp lý của hàng hóa DV miễn phí, giảm giá
Có TK 3387: giá trị hợp lý của hàng hóa, dịch
vụ cung cấp miễn phí hoặc số tiền chiết khấu, giảm giá
cho khách hàng
Có TK 333 (tính trên tổng số tiền phải thu)
+Nợ 632/Có 156: Giá vốn hàng bán

69 70

CHƯƠNG TRÌNH DÀNH CHO KHÁCH Ví dụ minh họa

HÀNG TRUYỀN THỐNG • Công ty A đưa ra chương trình bán hàng cho khách hàng
truyền thống công ty B là nếu trong năm tài chính 20XX, B
mua hàng đạt được mức chưa thuế là 500 triệu
• Kết thúc chương trình đồng/năm, thì A sẽ khuyến mãi lô hàng trị giá 5%, tương
– Khách hàng đủ điều kiện nhận hàng, dịch vụ đương là 25 triệu đồng. Giao dịch bán hàng cho công ty B
miễn phí trong năm như sau:
+Nợ 632/Có 156, 331, 111… • Ngày 2/1, công ty A xuất kho có giá bán chưa thuế là 200
+Nợ 3387: giá trị hợp lý của HH DV miễn phí triệu đồng và thuế GTGT là 20 triệu đồng;
Có 511 • Ngày 1/7, công ty A xuất kho lô hàng có giá bán chưa thuế
– Khách không đủ điều kiện nhận hàng, dịch vụ là 350 triệu đồng và thuế GTGT là 35 triệu đồng;
miễn phí • Ngày 25/12, tổng kết doanh số bán hàng cho công ty B là
+Nợ 3387: giá trị hợp lý của HH DV miễn phí 550 triệu đồng, theo chương trình công ty B đã đủ điều
Có 511
kiện nhận 1 lô hàng khuyến mãi 25 tr mà không thanh
toán tiền. Công ty A xuất kho lô hàng khuyến mãi có giá
71 gốc là 20 triệu đồng giao cho công ty B. 72

12
 7/10/2019

PHÂN BỔ CHI PHÍ THU MUA HÀNG PHÂN BỔ CHI PHÍ THU MUA HÀNG

• Với các DN tập hợp chi phí thu mua hàng Tiêu thức được chọn để phân bổ chi phí mua
vào TK riêng (1562), đến cuối kỳ, DN sẽ hàng là đại lượng có quan hệ tỷ lệ thuận với
phân bổ chi phí mua hàng như sau: chi phí mua hàng tại doanh nghiệp, thường
– Chi phí thu mua của hàng đã bán ra => Giá vốn là giá trị hàng hoặc khối lượng hàng mua
hàng bán
– Chi phí thu mua của hàng còn tồn kho => Hàng
hóa

73 74

PHÂN BỔ CHI PHÍ THU MUA HÀNG PHÂN BỔ CHI PHÍ THU MUA HÀNG
• Công thức phân bổ chi phí mua hàng • Công thức phân bổ chi phí mua hàng
theo tiêu thức giá trị theo tiêu thức khối lượng
CP mua Chi phí mua Chi phí mua
CP mua hàng Trị giá CP mua CP mua hàng Số
hàng + hàng phát + hàng phát
lúc đầu kỳ mua của hàng lúc đầu kỳ lượng
phân bổ sinh trong kỳ phân bổ sinh trong kỳ
= X hàng đã = X hàng đã
cho hàng Trị giá mua Trị giá mua bán ra cho hàng Số lượng Số lượng bán ra
bán ra hàng tồn lúc + hàng nhập trong kỳ bán ra hàng tồn đầu + hàng nhập trong kỳ
trong kỳ đầu kỳ trong kỳ trong kỳ kỳ trong kỳ

75 76

THỪA, THIẾU KHI GỬI HÀNG ĐI BÁN

Ví dụ minh họa
• Nếu phát sinh hàng thừa, thiếu khi gửi đi bán,
• Số dư đầu kỳ: Dư Nợ TK 1562 là 10.000.000đ, TK thuộc trách nhiệm của bên bán, kế toán ghi sổ
1561 là 100.000.000đ.
• Trong tháng nhập hàng trị giá thuần
• Hàng thiếu
198.000.000đ, chi phí mua hàng 15.000.000đ. Nợ 1381, 1388…:
• Trị giá mua của hàng đã xuất bán ra trong kỳ Có 157: Hàng gửi đi bán
250.000.000đ.
• Hàng thừa:
• Hãy phân bổ chi phí mua hàng cho hàng đã bán ra
trong kỳ theo tiêu thức trị giá mua Nợ 157: Hàng gửi đi bán
Có 3381, 3388…

77 78

13
 7/10/2019

CÁC KHOẢN LÀM GIẢM DOANH THU - Định nghĩa

• Chiết khấu thương mại: Là khoản bên bán giảm giá niêm yết
1. Hàng bán bị trả lại cho khách hàng mua hàng với khối lượng lớn.
2. Giảm giá hàng bán • Giảm giá hàng bán: Là khoản giảm trừ cho người mua do hàng
hóa kém phẩm chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thị hiếu.
3. Chiết khấu thương mại • Giá trị hàng bán bị trả lại: Là giá trị khối lượng hàng bán đã
xác định là tiêu thụ bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán.
• (Chiết khấu thanh toán: Là khoản tiền người bán giảm trừ cho
người mua, do người mua thanh toán tiền mua hàng trước
thời hạn theo hợp đồng. Lưu ý chiết khấu thanh toán không
phải là khoản giảm trừ doanh thu)

79 80

Chứng từ và tài khoản Sơ đồ các khoản giảm trừ doanh thu

Tài khoản
Chứng từ (tự đọc) 521 511
• Biên bản - Tài khoản 5211 - 11*, 131
Chiết khấu thương mại Cuối kỳ, kết chuyển
• Hóa đơn
- Tài khoản 5212 –
Hàng bán bị trả lại 33311

- Tài khoản 5213 –

Giảm giá hàng bán

81 82

Ví dụ minh họa
• Trước đây Sell đã bán cho Buy 100 sản
phẩm với giá bán chưa thuế 100.000 đ/sp,
giá vốn 80.000 đ/sp, VAT 10% . Do hàng hóa
bị lỗi trong quá trình sử dụng, Sell nhận lại
20 sản phẩm đã bán trước đây và trả tiền
mặt cho Buy.
• Yêu cầu: Định khoản
XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH
• Kết quả kinh doanh được thể hiện bằng chỉ
tiêu Lợi nhuận
• Các công việc cần thực hiện trước khi xác
định KQKD
– Chọn thời điểm
– Kiểm tra rà soát nghiệp vụ
– Thực hiện các bút toán điều chỉnh (phân bổ
doanh thu chi phí, lập dự phòng…)

83 84

14
 7/10/2019

Xác định kết quả kinh doanh

Xác định kết quả kinh doanh 632 911 511
K/c giá vốn (2a) K/c DT thuần
Lợi nhuận hàng đã bán
= Lợi nhuận gộp thuần từ hoạt
641,642 của hoạt động
Bán hàng và cung cấp dịch vụ 521
động kinh
Bán hàng hóa, bán sản phẩm, cung cấp dịch vụ
doanh K/c CP bán hàng (1) K/c các khoản
và QLDN giảm trừ DT
635
+

K/c CP tài chính 515

= Lợi nhuận (2b) K/c DT tài chính
Hoạt động khác: Bán tài sản cố định, nhận tiền bồi thường, chi tiền phạt…
khác 811 711
K/c CP khác (2c) K/c thu nhập khác

= Lợi nhuận kế 821 821

toán CP thuế TNDN Thu nhập thuế TNDN
421 421
K/c Lãi K/c Lỗ
85 86

TRÌNH BÀY THÔNG TIN BCTC

Ví dụ minh họa (tự đọc)
• Công ty ABC tính thuế GTGT khấu trừ, có Báo cáo tình hình tài chính
tổng doanh số bán ra trong kỳ 200trđ, cuối
Hàng tồn kho
tháng tổng hợp chiết khấu thương mại đã
trừ cho khách là 1trđ, giảm giá hàng bán Báo cáo kết quả hoạt động
4trđ, hàng bán bị trả lại 5trđ. Tổng giá vốn Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
hàng bán trong kỳ 150trđ (đã loại giá vốn Lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh
của hàng bị trả lại), chi phí bán hàng 20trđ, & các thông tin liên quan khác đến chi phí.
chi phí quản lý DN 15trđ.
• Hãy xác định kết quả kinh doanh trong
tháng
87 88

TRÌNH BÀY THÔNG TIN BCTC TRÌNH BÀY THÔNG TIN BCTC
• Thuyết minh BCTC
 Thuyết minh BCTC • Thông tin bổ sung
 Nguyên tắc ghi nhận hàng tồn kho • Hàng tồn kho:

 Phương pháp tính giá trị hàng tồn kho – Trình bày số dư về giá gốc và dự phòng của các loại hàng tồn
kho:
 Phương pháp hạch toán hàng tồn kho
– Công bố giá trị hàng tồn kho ứ đọng, kém, mất phẩm chất
 Phương pháp lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho
không có khả năng tiêu thụ tại thời điểm cuối kỳ, nguyên nhân
 Nguyên tắc và phương pháp ghi nhận doanh thu và thu và hướng xử lý chúng;
nhập khác
– Trình bày giá trị hàng tồn kho đang dùng để thế chấp, cầm cố;
 Nguyên tắc kế toán các khoản giảm trừ doanh thu
– Lý do dẫn đến trích lập thêm hoặc hoàn nhập dự phòng giảm
 Nguyên tắc kế toán giá vốn hàng bán giá hàng tồn kho.

89 90

15
 7/10/2019

Kế toán mua bán hàng theo

TRÌNH BÀY THÔNG TIN BCTC thông lệ quốc tế
Thông tin bổ sung
• Theo hệ thống chuẩn mực quốc tế, Doanh
• Doanh thu
– Doanh thu của riêng hoạt động bán hàng nghiệp vận dụng chuẩn mực kế toán quốc tế
– Doanh thu đối với các bên liên quan (chi tiết cho từng đối tượng)
– Giá trị của từng khoản giảm trừ doanh thu
“Hàng tồn kho” (IAS 02 “Inventories”), và
• Giá vốn hàng bán: công bố riêng biệt: chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế “Hợp
–
–
Giá vốn hàng đã bán,
Giá trị hàng tồn kho mất mát trong kỳ,
đồng với khách hàng”
– Giá trị từng loại hàng tồn kho hao hụt ngoài định mức trong kỳ,
– Các khoản chi phí vượt mức bình thường khác được tính trực tiếp vào giá vốn,
– Dự phòng giảm giá hàng tồn kho,
– Các khoản ghi giảm giá vốn

91 92

Kế toán mua bán hàng theo Kế toán mua bán hàng theo
thông lệ quốc tế (tự đọc) thông lệ quốc tế (tự đọc)
• Giá gốc hàng hóa bao gồm tất cả các chi phí • Khi bán hàng, doanh thu được ghi nhận tuân
mua, chi phí chế biến và tất cả các chi phí thủ chuẩn mực IFRS 15- Hợp đồng với
khác phát sinh để mang hàng hóa đến địa khách hàng.
điểm và trạng thái hiện tại. Các khoản chiết
khấu, giảm giá và những khoản tương tự
được trừ khỏi giá gốc hàng mua.
• Lưu ý: Theo thông lệ quốc tế: chiết khấu
thanh toán được trừ khỏi giá gốc hàng mua
(kế toán Việt Nam không trừ CKTT khỏi giá
gốc hàng mua)
93 94

TÓM TẮT CHƯƠNG 10

• Hoạt động kinh doanh hàng hóa có mục tiêu
kiếm lời, có thể được thực hiện thông qua
nhiều phương thức khác nhau.
• Kế toán hoạt động mua hàng cần tuân thủ
chuẩn mực kế toán Hàng tồn kho
• Kế toán hoạt động bán hàng cần tuân thủ
chuẩn mực kế toán về ghi nhận doanh thu.
• Cuối kỳ, kế toán xác định kết quả kinh doanh để
đánh giá hiệu quả hoạt động của DN

95

16