Professional Documents
Culture Documents
ĐỀ SỐ 13 – PHƯƠNG ÁN 3
HỌC KÌ 221
Giảng viên hướng dẫn: TS. Nguyễn Vũ Thịnh
KHOA CƠ KHÍ
ĐỒ ÁN
Ngày bắt đầu: 15/09/2022 Ngày kết thúc: ________ Ngày bảo vệ: ________
ĐỀ TÀI
Đề số 13: THIẾT KẾ HỆ THỐNG TRUYỀN ĐỘNG THÙNG TẢI
Phương án số: 3
4: Bộ truyền xích 5: Xích tải 6: Bộ phận căng xích 7: Thùng 8: Vật được tải
Lực vòng xích tải, F (N): 4710 N Quay 1 chiều, làm việc 2 ca.
Vận tốc xích tải, v (m/s): 1,44 m/s (Làm việc 300 giờ/năm, 8
giờ/ca)
Đường kính xích tải, D (mm): 280 mm
2. Xác định công suất động cơ và phân phối tỉ số truyền cho hệ thống truyền động.
a. Tính toán các bộ truyền ngoài (đai, xích hoặc bánh răng).
b. Tính toán các bộ truyền trong hộp giảm tốc (bánh răng, trục vít - bánh vít).
c. Vẽ sơ đồ lực tác dụng lên các bộ truyền và tính giá trị các lực.
MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH VẼ 1
DANH MỤC BẢNG BIỂU 2
LỜI NÓI ĐẦU 3
PHẦN 1: PHÂN TÍCH PHƯƠNG ÁN - CHỌN ĐỘNG CƠ ĐIỆN – PHÂN PHỐI TỈ SỐ
TRUYỀN 4
A – PHÂN TÍCH PHƯƠNG ÁN ........................................................................................................................................ 4
B – CHỌN ĐỘNG CƠ ĐIỆN .............................................................................................................................................. 5
I. Tính công suất cần thiết: ............................................................................................................................................. 5
II. Xác định số vòng quay sơ bộ của động cơ: ............................................................................................................... 5
III. Chọn động cơ:............................................................................................................................................................ 5
C – PHÂN PHỐI TỈ SỐ TRUYỀN ..................................................................................................................................... 6
D – XÁC ĐỊNH CÔNG SUẤT, SỐ VÒNG QUAY VÀ MÔMEN XOẮN TRÊN CÁC TRỤC ..................................... 6
I. Công suất trên các trục:............................................................................................................................................... 6
II. Tốc độ quay các trục: ................................................................................................................................................. 7
III. Mômen xoắn trên các trục: ...................................................................................................................................... 7
E – BẢNG THÔNG SỐ TÍNH TOÁN ............................................................................................................................... 8
PHẦN 3: TÍNH TOÁN THIẾT KẾ BỘ TRUYỀN TRONG HỘP GIẢM TỐC BÁNH
RĂNG NGHIÊNG 1 CẤP 17
A – THÔNG SỐ ĐẦU VÀO .............................................................................................................................................. 17
B – CHỌN VẬT LIỆU....................................................................................................................................................... 17
C - ỨNG SUẤT CHO PHÉP ............................................................................................................................................. 18
I. Số chu kỳ làm việc và hệ số tuổi thọ: ........................................................................................................................ 18
II. Giới hạn mỏi: ............................................................................................................................................................ 19
III. Ứng suất tiếp xúc cho phép: ................................................................................................................................... 19
IV. Ứng suất uốn cho phép: .......................................................................................................................................... 20
D – TRUYỀN ĐỘNG BÁNH RĂNG TRỤ RĂNG NGHIÊNG ..................................................................................... 20
I. Xác định thông số cơ bản của bộ truyền: ................................................................................................................. 20
II. Xác định các thông số ăn khớp: ............................................................................................................................... 21
III. Các thông số hình học chủ yếu của bộ truyền bánh răng: ................................................................................... 23
IV. Tính vận tốc vòng 𝐯 và chọn cấp chính xác của bộ truyền: ................................................................................. 24
V. Xác định lực tác dụng lên bộ truyền: ...................................................................................................................... 25
E – KIỂM NGHIỆM RĂNG VỀ ĐỘ BỀN TIẾP XÚC VÀ ĐỘ BỀN UỐN .................................................................. 25
I. Kiểm nghiệm răng về độ bền tiếp xúc: ..................................................................................................................... 25
II. Kiểm nghiệm răng về độ bền uốn: .......................................................................................................................... 30
F – BẢNG THÔNG SỐ BỘ TRUYỀN BÁNH RĂNG .................................................................................................... 34
PHẦN 7: CHỌN THÂN MÁY, BULÔNG VÀ CÁC CHI TIẾT PHỤ KHÁC...... 64
A – THIẾT KẾ HỘP GIẢM TỐC.................................................................................................................................... 64
I. Chọn loại vỏ hộp giảm tốc và vật liệu:...................................................................................................................... 64
II. Xác định các kích thước cơ bản của vỏ hộp: .......................................................................................................... 64
B – CÁC CHI TIẾT PHỤ.................................................................................................................................................. 66
PHẦN 8: CHỌN DẦU BÔI TRƠN VÀ BẢNG DUNG SAI LẮP GHÉP .............. 71
A – CHỌN DẦU BÔI TRƠN ............................................................................................................................................ 71
I. Bôi trơn trong hộp: .................................................................................................................................................... 71
II. Bôi trơn ngoài hộp: ................................................................................................................................................... 71
III. Bôi trơn ổ lăn: .......................................................................................................................................................... 71
B – BẢNG DUNG SAI LẮP GHÉP.................................................................................................................................. 71
I. Chọn cấp chính xác: ................................................................................................................................................... 71
II. Dung sai lắp ghép trục với bánh răng:.................................................................................................................... 72
III. Dung sai lắp ghép ổ lăn:.......................................................................................................................................... 72
IV. Dung sai lắp ghép then:........................................................................................................................................... 72
V. Dung sai lắp ghép vòng chắn dầu: ........................................................................................................................... 73
VI. Dung sai lắp ghép nắp ổ: ......................................................................................................................................... 73
PHẦN 9: TÍNH TOÁN CÁC CHI TIẾT HỆ THỐNG TRUYỀN ĐỘNG ............. 74
A – LỰA CHỌN PHƯƠNG ÁN THIẾT KẾ ................................................................................................................... 74
B – THIẾT KẾ CÁC CHI TIẾT TRONG HỆ THỐNG TRUYỀN ĐỘNG .................................................................. 74
I. Xích tải: ....................................................................................................................................................................... 74
II. Thùng tải: .................................................................................................................................................................. 75
III. Giá đỡ bộ phận xích tải: ......................................................................................................................................... 76
IV. Bộ phân căng xích tải: ............................................................................................................................................. 76
V. Bệ đỡ động cơ và hộp giảm tốc: ............................................................................................................................... 77
Đối với các đề tài hệ thống truyền động thì đề tài thiết kế hệ thống truyền động xích tải
là một trong những đề tài được ứng dụng nhiều trong cuộc sống như dùng để vận chuyển hàng
hóa tại các khu mỏ than, hầm lò, mỏ địa chất, khoáng sản hoặc các ngành công nghiệp thực
phẩm như bánh kẹo, nước ngọt… Các bộ truyền động được sử dụng trong hộp giảm tốc có thể
là bộ truyền trục vis – bánh vis, bộ truyền bánh răng côn răng thẳng 1 cấp hoặc 2 cấp,… Trong
phạm vi đồ án này ta xét đến bộ truyền bánh răng trụ răng nghiêng 1 cấp với trục đi vào được
nối với động cơ thông qua nối trục đàn hồi, trục đầu ra gắn với bộ truyền xích. Đồ án hệ thống
truyền động đã giúp chúng em có thể tìm hiểu và thiết kế được hộp giảm tốc, các chi tiết trong
hộp giảm tốc và hệ thống truyền động. Thông qua đó, chúng em có thể củng cố và ứng dụng
được các kiến thức đã học cơ sở ngành trước đó như Nguyên lý máy, Chi tiết máy, Vẽ kỹ thuật
cơ khí, sức bền vật liệu,... cũng như giúp chúng em có thêm cái nhìn tổng quan về việc thiết
kế cơ khí.
Nhóm em xin chân thành cảm ơn thầy TS. Nguyễn Vũ Thịnh đã giúp đỡ nhóm em rất
nhiều trong quá trình thực hiện đồ án.
Với kiến thức còn khá hạn hẹp, thiếu sót là điều khó có thể tránh khỏi, vì vậy nhóm em
rất mong nhận được ý kiến từ thầy cô, từ đó giúp chúng em trau dồi và sửa chữa những sai sót
của bản thân.
Quay 1 chiều, làm việc 2 ca. ( Làm việc 300 giờ/năm, 8 giờ/ca)
ƞbr = 0,97
ƞnt = 0,99
ƞol = 0,99
ƞx = 0,91
Ta tiến hành tính toán các bộ truyền để chọn ra động cơ thích hợp nhất.
D – XÁC ĐỊNH CÔNG SUẤT, SỐ VÒNG QUAY VÀ MÔMEN XOẮN TRÊN CÁC
TRỤC
I. Công suất trên các trục:
*Đối với động cơ 1 và động cơ 2 như nhau:
PII 7,52
PI = = = 7,83 kW
ηbr .ηol 0,97.0,99
PI 7,83
Pđc = = = 7,98 kW < 11kW -> Hợp lý
ηnt.ηol 0,99.0,99
TI = 51287,03 (Nmm)
TIII = 657216,81(Nmm)
Trục
Động cơ I II Công tác
Thông số
Công suất (𝐤𝐖) 7,98 7,83 7,52 6,78
Tỷ số truyền 1 5 5,92
Số vòng quay (𝐯ò𝐧𝐠/𝐩𝐡ú𝐭) 2907 2907 581,4 98,21
Momen xoắn (Nmm) 26215,68 25722,91 123522,53 659291,31
B ẢNG 2: B ẢNG THÔNG SỐ TÍNH TOÁN ĐỘNG CƠ 1
Trục
Động cơ I II Công tác
Thông số
Công suất (𝐤𝐖) 7,98 7,83 7,52 6,78
Tỷ số truyền 1 5 2,97
Số vòng quay (𝐯ò𝐧𝐠/𝐩𝐡ú𝐭) 1458 1458 291,6 98,18
Momen xoắn (Nmm) 52269,54 51287,03 246282,57 657216,81
B ẢNG 3: B ẢNG THÔNG SỐ TÍNH TOÁN ĐỘNG CƠ 2
- Tỉ số truyền: ux = 5,92
- Tỉ số truyền: ux = 2,97
• Đồng thời theo Bảng 5.8 Tài liệu [1] trang 83, 𝑝𝑐 = 25,4 < 𝑝𝑚𝑎𝑥 = 31,75
z1 + z2 z1 + z2 2 z2 − z1 2
a = 0,25pc [X − + √(X − ) − 8( ) ]
2 2 2π
= 1021,52 (mm)
• Để xích không chịu lực căng quá lớn giảm a một lượng bằng:
∆𝑎 = 0,003𝑎 = 0,003 × 1021,52 = 3,06(mm)
Do đó a = 1021,52 – 3,06 = 1018,46 (mm)
• Kiểm nghiệm số lần va đập của xích trong một giây:
z1 nII 19.581,4
i= = = 4,845 ≤ [i] = 30
15X 15.152
i = 3,68 =≤ [i] = 30
• Tra Bảng 5.2 Tài liệu [1] trang 78, ta được 𝑄 = 56700 N và 𝑞 = 2,6 kg/m (Với xích
ống con lăn 1 dãy, bước xích 𝑝𝑐 = 25,4 mm)
• 𝑘đ = 1,2 (tải va đập nhẹ)
𝑍1 𝑝𝑐 𝑛𝐼𝐼 19.25,4.581,4
• Vận tốc xích: 𝑣 = = = 4,67 (m/s)
60000 60000
• Lực vòng:
1000𝑃𝐼𝐼 1000.7,52
𝐹𝑡 = = = 1610,27 (N)
𝑣 4,67
• Lực căng do lực li tâm sinh ra: 𝐹𝑣 = 𝑞𝑣 2 = 2,6.4,672 = 56,7 (N)
• Lực căng do trọng lượng xích trên nhánh bị động sinh ra:
𝐹𝑜 = 𝐾𝑓 𝑎𝑞𝑚 𝑔 = 4 . 1,01846 . 2,6 . 9,81 = 103,9 (N)
Do đó:
𝑄 56700
𝑠= = = 27,09
𝑘đ . 𝐹1 + 𝐹𝑣 + 𝐹𝑜 1,2.1610,27 + 56,7 + 103,9
Theo Bảng 5.10 Tài liệu [1] trang 86 với 𝑛1 ≤ 600 vòng/phút và bước xích 𝑝𝑐 = 25,4
mm, [s] = 10,3. Vậy s > [s]: Bộ truyền xích đảm bảo độ bền.
• Tra Bảng 5.2 Tài liệu [1] trang 78, ta được 𝑄 = 56700 N và 𝑞 = 2,6 kg/m (Với xích
ống con lăn 1 dãy, bước xích 𝑝𝑐 = 25,4 mm)
• 𝑘đ = 1,2 (tải va đập nhẹ)
• Vận tốc xích: 𝑣 = 3,08 (m/s)
• Lực vòng: 𝐹𝑡 = 2441,55 (N)
• Lực căng do lực li tâm sinh ra: 𝐹𝑣 = 24,66 (N)
• Lực căng do trọng lượng xích trên nhánh bị động sinh ra: 𝐹𝑜 = 104,2 (N)
Do đó:
𝑠 = 18,53
Theo Bảng 5.10 Tài liệu [1] trang 86 với 𝑛1 ≤ 400 vòng/phút và bước xích 𝑝𝑐 = 25,4
mm, [s] = 9,3. Vậy s > [s]: Bộ truyền xích đảm bảo độ bền.
E – XÁC ĐỊNH CÁC THÔNG SỐ CỦA ĐĨA XÍCH VÀ LỰC TÁC DỤNG LÊN TRỤC
I. Xác định thông số của đĩa xích:
* Đối với động cơ 1:
Trong đó: K m = 1,15 – hệ số trọng lượng xích: góc nghiêng đường tâm trục và
phương nằm ngang nhỏ hơn 40o (39o )
Ft = 2441,55 (N)
Fr = 2807,78 (N)
- Tỉ số truyền: u = 5
- Tỉ số truyền: u = 5
2. Phương pháp nhiệt luyện: Chọn phương pháp nhiệt liệu là Tôi cải thiện.
4. Độ rắn bánh bị dẫn: Độ rắn bánh bị dẫn thỏa mãn điều kiện:
H1 ≥ H2 + (10 ÷ 15)HB
𝑚𝐹 𝑁
• Hệ số tuổi thọ khi thử về mỏi: 𝐾𝐹𝐿 = √𝑁
𝐹𝑂
𝐹𝐸
Theo Bảng 6.13 Tài liệu [3] trang 223, ta có: 𝜎0𝐹𝑙𝑖𝑚 = 1,8𝐻𝐵
Suy ra:
Trong đó: sH = 1,1 – hệ số an toàn theo Bảng 6.13 Tài liệu [3] trang 223
Kiểm tra điều kiện: 384,55 = [σH ]𝑚𝑖𝑛 ≤ [σH ] ≤ 1,25[σH ]𝑚𝑖𝑛 = 480,69 (thỏa mãn) Ta
chọn: [σH ] = 392,73 𝑀𝑃a
Trong đó:
• 𝐾𝐹𝐶 = 1 – hệ số xét đến ảnh hưởng đặt tải, bộ truyền quay 1 chiều.
• 𝑠𝐹 = 1,75 ( tra Bảng 6.2 Tài liệu [1] trang 94 )
Suy ra:
𝜎0𝐹𝑙𝑖𝑚1 𝐾𝐹𝐶 378.1.1
• [𝜎𝐹1 ] = 𝐾𝐹𝐿 = = 216 (MPa)
𝑠𝐹 1,75
𝜎0𝐹𝑙𝑖𝑚2 𝐾𝐹𝐶 360.1.1
• [𝜎𝐹2 ] = 𝐾𝐹𝐿 = = 205,71 (MPa)
𝑠𝐹 1,75
- Chọn ψba theo Bảng 6.15 Tài liệu [3] trang 231:
Do H1 , H2 < 350HB và bánh răng nằm đối xứng các ổ trục nên ψba = 0,30 ÷ 0,50
- Từ giá trị ψbd tính được, theo Bảng 6.7 Tài liệu [1] trang 98 ta chọn sơ bộ hệ số tải
trọng tính:
K Hβ = 1,06; K Fβ = 1,14
3 TI K Hβ 3 25722,91.1,06
aw = 43(ubr + 1)√ = 43. ( 5 + 1 )√ = 104,32 (mm)
ψba [σH ]2 ubr 0,4. 454,092 . 5
- Từ giá trị ψbd tính được, theo Bảng 6.7 Tài liệu [1] trang 98 ta chọn sơ bộ hệ số tải
trọng tính:
K Hβ = 1,06; K Fβ = 1,14
aw = 131,30 (mm)
1. Chọn mô đun mn :
⇔ 27,5 ≥ z1 ≥ 26,1
Chọn z1 = 27 răng.
1. Chọn mô đun mn :
⇔ 26,4 ≥ z1 ≥ 25,05
Chọn z1 = 26 răng.
β = 12,83o
III. Các thông số hình học chủ yếu của bộ truyền bánh răng:
* Đối với động cơ 1:
aw = 125mm
b1 = b2 + 5 = 50 + 5 = 55 (mm)
aw = 160 mm
b2 = 64 (mm)
b1 = 69 (mm)
d1 = 53,33 (mm)
d2 = 266,66 (mm)
IV. Tính vận tốc vòng 𝐯 và chọn cấp chính xác của bộ truyền:
* Đối với động cơ 1:
- Lực vòng Ft
2TI cosβ 2.25722,91. cos13,59o
Ft1 = Ft2 = = = 1234,7 (N)
mn z1 1,5.27
- Lực vòng Ft
𝑍𝑀 𝑍𝐻 𝑍𝜀 2𝑇𝐼 𝐾𝐻 (𝑢𝑏𝑟 + 1)
𝜎𝐻 = √ ≤ [𝜎𝐻 ]
𝑑𝑤1 𝑏𝑤 𝑢𝑏𝑟
• Hệ số xét đến cơ tính vật liệu: 𝑍𝑀 = 274𝑀𝑃𝑎1/3 (Theo Bảng 6.5 Tài liệu [1] trang
96)
• Hệ số xét đến hình dạng của bề mặt tiếp xúc 𝑍𝐻 :
2𝑐𝑜𝑠𝛽 2 cos 13,59𝑜
𝑍𝐻 = √ =√ = 1,72
sin 2𝛼𝑡𝑤 sin(2. 20,52𝑜 )
Trong đó: 𝛼𝑡𝑤 – góc ăn khớp trong mặt ngang
tg 𝛼𝑛𝑤 tg 20𝑜
𝛼𝑡𝑤 = arctg ( ) = arctg ( ) = 20,52𝑜
cos 𝛽 cos 13,59𝑜
1 1
𝑍𝜀 = √ =√ = 0,77
𝜀𝛼 1,69
Trong đó: 𝜀𝛼 – hệ số trùng khớp ngang, được xác định bằng công thức gần đúng sau:
1 1 1 1
𝜀𝛼 = [1,88 − 3,2 ( + )] cos 𝛽 = [1,88 − 3,2 ( + )] cos 13,59𝑜 = 1,68
𝑧1 𝑧2 27 135
2.𝑎𝑤 2.125
• Đường kính vòng lăn bánh dẫn: 𝑑𝑤1 = = = 41,66 mm
𝑢+1 5+1
• Moment xoắn trên trục của bánh dẫn: 𝑇𝐼 = 25722,91 Nmm
• Hệ số tải trọng tính 𝐾𝐻 : 𝐾𝐻 = 𝐾𝐻𝛽 𝐾𝐻𝑣 𝐾𝐻𝛼 (Theo Công thức (6.39) Tài liệu [1] trang
106)
Trong đó:
• 𝐾𝐻𝛽 = 1,06 – hệ số tập trung tải trọng (Theo Bảng 6.7 Tài liệu [1] trang 98)
• Theo Công thức (6.40) Tài liệu [1] trang 106 , vận tốc của bánh chủ động:
𝜋.𝑑𝑤1 .𝑛1 𝜋.41,66.2907
𝑣= = = 6,34 (m/s)
60000 60000
Với v = 6,34 (m/s) < 10 (m/s) theo Bảng 6.13 và Bảng 6.14 tài liệu [1] trang 106
dùng cấp chính xác 8 ta chọn 𝐾𝐻𝛼 =1,13
𝑣𝐻 .𝑏𝑤 .𝑑𝑤1
• Ta có: 𝐾𝐻𝑣 = 1 +
2.𝑇𝐼 .𝐾𝐻𝛽 .𝐾𝐻𝛼
𝑎𝑤
Theo Công thức (6.42) Tài liệu [1] trang 107, ta có 𝑣𝐻 = 𝛿𝐻 . 𝑔0 . 𝑣 √
𝑢
Với: 𝛿𝐻 =0,002: hệ số kể đến ảnh hưởng của sai số ăn khớp (Theo Bảng 6.15 Tài
liệu [1] trang 107)
𝑔0 = 56: hệ số kể đến sự ảnh hưởng của sai lệch bánh răng 1 và 2 (Theo Bảng 6.16
Tài liệu [1] trang 107)
𝑎𝑤 125
-> 𝑣𝐻 = 𝛿𝐻 . 𝑔0 . 𝑣 √ = 0,002.56.6,34. √ = 3,55
𝑢 5
(MPa) (1)
• Tính chính xác ứng suất tiếp xúc cho phép [𝜎𝐻 ]:
𝐾 𝑍 𝑍 𝐾𝐾
[𝜎𝐻 ] = 𝜎0𝐻𝑙𝑖𝑚 𝐻𝐿 𝑅 𝑉 𝑙 𝑥𝐻
𝑠𝐻
Trong đó:
o 𝜎0𝐻𝑙𝑖𝑚1 = 490 𝑀𝑃𝑎, 𝜎0𝐻𝑙𝑖𝑚2 = 470 𝑀𝑃𝑎 - Giới hạn mỏi tiếp xúc ở bánh dẫn
và bánh bị dẫn
o 𝐾𝐻𝐿1 = 𝐾𝐻𝐿2 = 1 – Hệ số tuối thọ trên bánh dẫn và bánh bị dẫn
o 𝑍𝑅 = 0,95 – Hệ số xét đến ảnh hưởng của độ nhám bề mặt
o 𝑍𝑣 = 0,85𝑣 0,1 = 0,85. 6,340,1 = 1,02 – Hệ số xét đến ảnh hưởng của vận tốc
vòng (𝐻𝐵 ≤ 350)
o 𝐾𝑙 = 1 – Hệ số xét đến ảnh hưởng điều kiện bôi trơn
𝑑
o 𝐾𝑥𝐻 = √1,05 − – Hệ số xét đến ảnh hưởng của kích thước răng
104
o Với:
𝑑1 41,66
o 𝐾𝑥𝐻1 = √1,05 − = √1,05 − = 1,02
104 104
𝑑2 208,33
o 𝐾𝑥𝐻2 = √1,05 − = √1,05 − = 1,01
104 104
o 𝑠𝐻 = 1,1 – Hệ số an toàn
o Ta được:
𝐾𝐻𝐿1 𝑍𝑅 𝑍𝑉 𝐾𝑙 𝐾𝑥𝐻1 1.0,95.1,02.1.1,02
o [𝜎𝐻1 ] = 𝜎0𝐻𝑙𝑖𝑚1 = 490. = 440,28 (MPa)
𝑠𝐻 1,1
𝐾𝐻𝐿2 𝑍𝑅 𝑍𝑉 𝐾𝑙 𝐾𝑥𝐻2 1.0,95.1,02.1.1,01
o [𝜎𝐻2 ] = 𝜎0𝐻𝑙𝑖𝑚2 = 470. = 422,31 (MPa)
𝑠𝐻 1,1
o Chọn ứng suất tiếp xúc cho phép [𝜎𝐻 ] theo công thức
[𝜎𝐻1 ]+[𝜎𝐻2 ] 440,28+422,31
o [𝜎𝐻 ] = = = 431,3 (MPa)
2 2
o Kiểm tra điều kiện: 422,31 = [𝜎𝐻 ]𝑚𝑖𝑛 ≤ [𝜎𝐻 ] ≤ 1,25[𝜎𝐻 ]𝑚𝑖𝑛 = 527,89 MPa
(thỏa mãn)
Ta chọn: [𝜎𝐻 ] = 431,3 Mpa (2)
Như vậy từ (1) và (2) ta có 𝜎𝐻 < [𝜎𝐻 ], cặp bánh răng đảm bảo tiếp xúc.
𝛼𝑡𝑤 = 20,47𝑜
• Hệ số tải trọng tính 𝐾𝐻 : 𝐾𝐻 = 𝐾𝐻𝛽 𝐾𝐻𝑣 𝐾𝐻𝛼 (Theo công thức (6.39) tài liệu [1]
trang 106)
Trong đó:
• 𝐾𝐻𝛽 = 1,06 – hệ số tập trung tải trọng (Theo Bảng 6.7 Tài liệu [1] trang
98)
• Theo Công thức (6.40) Tài liệu [1] trang 106 , vận tốc của bánh chủ
động:
𝑣 = 4,07 (m/s)
Với v = 4,07 (m/s) < 10 (m/s) theo Bảng 6.13 và Bảng 6.14 tài liệu [1] trang
106 dùng cấp chính xác 8 ta chọn 𝐾𝐻𝛼 =1,09
𝑣𝐻 .𝑏𝑤 .𝑑𝑤1
• Ta có: 𝐾𝐻𝑣 = 1 +
2.𝑇𝐼 .𝐾𝐻𝛽 .𝐾𝐻𝛼
𝑎𝑤
Theo Công thức (6.42) Tài liệu [1] trang 107, ta có 𝑣𝐻 = 𝛿𝐻 . 𝑔0 . 𝑣 √
𝑢
Với: 𝛿𝐻 =0,002: hệ số kể đến ảnh hưởng của sai số ăn khớp (Theo Bảng 6.15
Tài liệu [1] trang 107)
𝑔0 = 56: hệ số kể đến sự ảnh hưởng của sai lệch bánh răng 1 và 2 (Theo Bảng
6.16 tài liệu [1] trang 107)
-> 𝑣𝐻 = 2,57
• Tính chính xác ứng suất tiếp xúc cho phép [𝜎𝐻 ]:
𝐾 𝑍 𝑍 𝐾𝐾
[𝜎𝐻 ] = 𝜎0𝐻𝑙𝑖𝑚 𝐻𝐿 𝑅 𝑉 𝑙 𝑥𝐻
𝑠𝐻
Trong đó:
o 𝜎0𝐻𝑙𝑖𝑚1 = 490 𝑀𝑃𝑎, 𝜎0𝐻𝑙𝑖𝑚2 = 470 𝑀𝑃𝑎 - Giới hạn mỏi tiếp xúc ở
bánh dẫn và bánh bị dẫn
o 𝐾𝐻𝐿1 = 𝐾𝐻𝐿2 = 1 – Hệ số tuối thọ trên bánh dẫn và bánh bị dẫn
o 𝑍𝑅 = 0,95 – Hệ số xét đến ảnh hưởng của độ nhám bề mặt
o 𝑍𝑣 = 0,97 – Hệ số xét đến ảnh hưởng của vận tốc vòng (𝐻𝐵 ≤ 350)
o 𝐾𝑙 = 1 – Hệ số xét đến ảnh hưởng điều kiện bôi trơn
𝑑
o 𝐾𝑥𝐻 = √1,05 − – Hệ số xét đến ảnh hưởng của kích thước răng
104
o Với:
o 𝐾𝑥𝐻1 = 1,02
o 𝐾𝑥𝐻2 = 1,01
o 𝑠𝐻 = 1,1 – Hệ số an toàn
o Ta được:
o [𝜎𝐻1 ] = 418,7 (MPa)
o [𝜎𝐻2 ] = 401,61 (MPa)
o Chọn ứng suất tiếp xúc cho phép [𝜎𝐻 ] theo công thức
o [𝜎𝐻 ] = 410,16 (MPa)
o Kiểm tra điều kiện: 401,61 = [𝜎𝐻 ]𝑚𝑖𝑛 ≤ [𝜎𝐻 ] ≤ 1,25[𝜎𝐻 ]𝑚𝑖𝑛 =
502,01 MPa (thỏa mãn)
Ta chọn: [𝜎𝐻 ] = 410,16 MPa (2)
Như vậy từ (1) và (2) ta có 𝜎𝐻 < [𝜎𝐻 ], cặp bánh răng đảm bảo tiếp xúc.
• Tính hệ số dạng răng 𝑌𝐹1 và 𝑌𝐹2 và xác định đặc tính so sánh độ bền uốn:
• Số răng tương đương:
𝑧1 27
𝑧𝑣1 = = = 29
cos3 𝛽 cos3 13,59𝑜
𝑧2 135
𝑧𝑣2 = = = 147
cos3 𝛽 cos3 13,59𝑜
• Theo Bảng 6.7 Tài liệu [1] trang 98, 𝐾𝐹𝛽 = 1,14 , theo Bảng 6.14 Tài liệu [1] trang
107 với 𝑣 = 6,34(m/s) < 10(m/s) và cấp chính xác 8, 𝐾𝐹𝛼 = 1,37, theo Công thức (6.47) Tài
liệu [1] trang 109 hệ số:
(trong đó 𝛿F = 0,006 (theo Bảng 6.15 Tài liệu [1] trang 107); 𝑔0 = 56 (theo Bảng
6.16 Tài liệu [1] trang 107). Do đó theo Công thức (6.46) Tài liệu [1] trang 109
𝑣𝐹 . 𝑏𝑤 . 𝑑𝑤1 10,7.50.41,66
𝐾𝐹𝑣 = 1 + =1+ = 1,27
2. 𝑇𝐼 . 𝐾𝐹𝛽 . 𝐾𝐹𝛼 2.25722,91.1,14.1,37
• Hệ số 𝑌𝐹 đối với bộ truyền ăn khớp ngoài không có dịch chỉnh được xác định theo công
13,2
thức: 𝑌𝐹 = 3,74 +
𝑧
Suy ra:
13,2 13,2
𝑌𝐹1 = 3,74 + = 3,74 + = 4,19
𝑧𝑣1 29
13,2 13,2
𝑌𝐹2 = 3,74 + = 3,74 + = 3,82
𝑧𝑣2 147
𝑌𝐹 2 3,82
𝜎𝐹2 = 𝜎𝐹1 . = 74,36. = 67,79
𝑌𝐹 1 4,19
• Tính toán lại chính xác [𝜎𝐹 ] theo Công thức (6.2) và (6.2a) Tài liệu [1] Trang 91 :
𝑌𝑅 = 1: hệ số xét đến ảnh hưởng của độ nhám mặt lượn chân răng
𝑌𝑠: hệ số xét đến độ nhạy của vật liệu đối với tập trung ứng suất, ta tính được 𝑌𝑠=
1,08 − 0,0695𝑙𝑛(1,5) = 1,05
𝐾𝑥𝐹: hệ số xét đến kích thước bánh răng ảnh hưởng đến độ bền uốn, với 𝑑a1 và 𝑑a2
đều nhỏ hơn 400mm nên 𝐾xF = 1.
𝐾𝐹𝐶: hệ số xét đến của ảnh hưởng đặt tải, bộ truyền quay 1 chiều nên 𝐾𝐹𝐶 = 1.
𝐾𝐹𝐿 = 1: hệ số tuổi thọ, xét đến ảnh hưởng của thời gian phục vụ và chế độ tải trọng
của bộ truyền.
Vì [𝜎𝐹1 ] > 𝜎𝐹1 và [𝜎𝐹2 ] >𝜎𝐹1 nên bánh răng thỏa độ bền uốn.
• Tính hệ số dạng răng 𝑌𝐹1 và 𝑌𝐹2 và xác định đặc tính so sánh độ bền uốn:
• Số răng tương đương:
𝑧𝑣1 = 28
𝑧𝑣2 = 140
• Theo Bảng 6.7 Tài liệu [1] trang 98, 𝐾𝐹𝛽 = 1,14 , theo Bảng 6.14 Tài liệu [1] trang
107 với 𝑣 = 4,07(m/s) < 5(m/s) và cấp chính xác 8, 𝐾𝐹𝛼 = 1,27, theo Công thức (6.47) Tài
liệu [1] trang 109 hệ số:
vF = 7,73
(trong đó 𝛿F = 0,006 (theo Bảng 6.15 Tài liệu [1] trang 107); 𝑔0 = 56 (theo Bảng 6.16
Tài liệu [1] trang 107). Do đó theo công thức (6.46)
𝐾𝐹𝑣 = 1,17
𝐾𝐹 = 1,69
• Hệ số 𝑌𝐹 đối với bộ truyền ăn khớp ngoài không có dịch chỉnh được xác định theo công
13,2
thức: 𝑌𝐹 = 3,74 +
𝑧
Suy ra:
𝑌𝐹1 = 4,21
𝑌𝐹2 = 3,83
• Hệ số kể đến sự trùng khớp của răng:
𝑌𝜀 = 0,59
• Hệ số kể đến độ nghiêng của răng:
𝑌𝛽 = 0,91
• Độ bền uốn tại chân răng
𝜎𝐹1 = 96,82
𝜎𝐹2 = 88,5
• Tính toán lại chính xác [𝜎𝐹 ] theo Công thức (6.2) và (6.2a) Tài liệu [1] Trang 91 :
𝑌𝑅 = 1: hệ số xét đến ảnh hưởng của độ nhám mặt lượn chân răng
𝑌𝑠: hệ số xét đến độ nhạy của vật liệu đối với tập trung ứng suất, ta tính được 𝑌𝑠=
1,08 − 0,0695𝑙𝑛(2) = 1,03
𝐾𝑥𝐹: hệ số xét đến kích thước bánh răng ảnh hưởng đến độ bền uốn, với 𝑑a1 và 𝑑a2
đều nhỏ hơn 400mm nên 𝐾xF = 1.
𝐾𝐹𝐶: hệ số xét đến của ảnh hưởng đặt tải, bộ truyền quay 1 chiều nên 𝐾𝐹𝐶 = 1.
𝐾𝐹𝐿 = 1: hệ số tuổi thọ, xét đến ảnh hưởng của thời gian phục vụ và chế độ tải trọng
của bộ truyền.
Vì [𝜎𝐹1 ] > 𝜎𝐹1 và [𝜎𝐹2 ] >𝜎𝐹1 nên bánh răng thỏa độ bền uốn.
* Nhận xét:
- Ở bộ truyền bánh răng, cả 2 động cơ có số răng bánh dẫn và số răng bánh bị dẫn gần
bằng nhau. Các thông số kích thước của 2 động cơ tương đối hài hòa, không chênh lệch lớn.
3 5𝑇𝐼 3 5.51287,03
𝑑1 = √ =√ = 20,44 ÷ 25,76 (mm)
[𝜏 ] 15 ÷ 30
3 5𝑇𝐼𝐼 3 5.246282,57
𝑑2 = √ =√ = 34,49 ÷ 43,46 (mm)
[𝜏 ] 15 ÷ 30
Tra Bảng 10.2 Tài liệu [1] trang 189, ta chọn sơ bộ đường kính trục và bề rộng ổ lăn
theo tiêu chuẩn:
II. Xác định khoảng cách giữa các gối đỡ và điểm đặt lực:
Theo Hình 10.6 Tài liệu [1] trang 190, ta có phác khảo kết cấu trục
• Khoảng cách từ mặt mút của chi tiết quay đến thành trong của hộp hoặc khoảng
cách giữa các chi tiết quay: 𝑘1 = 8 ÷ 15 mm, ta chọn 𝑘1 = 9 mm
• Khoảng cách từ mặt mút ổ đến thành trong hộp giảm tốc 𝑘2 = 5 ÷ 15 mm, ta
chọn 𝑘2 = 9 mm
• Khoảng cách từ mặt mút chi tiết quay đến nắp ổ 𝑘3 = 10 ÷ 20 mm, ta chọn 𝑘3 =
15 mm
Trục II:
• Chiều dài mayer nữa khớp nối: 𝑙𝑚22 = (1,4 … 2,5)𝑑2 = (1,4 … 2,5). 40 =
(56 … 100) (mm). Chọn 𝑙𝑚22 = 80 mm
• Chiều dài mayer bánh răng trụ dẫn: 𝑙𝑚23 = (1,2 … 1,5)𝑑2 = (1,2 … 1,5). 40 =
(48 … 60) (mm). Chọn 𝑙𝑚23 = 55 mm. Nhưng do chiều rộng vành răng bánh răng là
𝑏𝑤 = 64 𝑚𝑚, nên tối thiểu ta phải chọn 𝑙𝑚23 = 𝑏𝑤 = 64 mm
• Chiều rộng gần đúng ổ lăn: 𝑏2 = 23 mm
• Chiều dài trục I:
III. Xác định lực tác dụng lên các trục từ các chi tiết máy lắp trên nó:
* Trục I:
• Lực tác dụng của nối trục đàn hồi: Lực tác dụng của nối trục đàn hồi là lực hướng tâm.
Chiều của lực này có xu hướng làm tăng ứng suất và biến dạng do lực vòng của bánh răng trụ
dẫn tác dụng lên trục:
2.𝑇𝐼 2.52269,54
𝐹𝑛𝑡 = (0,2 ÷ 0,3). = (0,2 ÷ 0,3). = (331,87 ÷ 497,8) (N)
𝐷0 63
Trong đó: 𝐷𝑜 = 63 𝑚𝑚 – đường kính vòng tròn qua tâm các bulông với T = 52,2 Nm,
theo Bảng 16.10a Tài liệu [2] trang 68 -> Chọn 𝐹𝑛𝑡 = 450 (N)
* Trục II:
𝑹𝑨𝒚 = 𝟒𝟓𝟒, 𝟕𝟏 𝐍
-> {
𝑹𝑪𝒚 = 𝟐𝟔𝟑, 𝟐𝟒 𝐍
Theo Bảng 10.5 Tài liệu [1] trang 195 với d1 = 25mm => [𝜎] = 67 Mpa
Với 𝑀𝑥𝑗 và 𝑀𝑦𝑗 là mômen uốn trong 2 mặt phẳng vuông góc với nhau tại tiết diện j.
𝑀𝑡đ𝑗
3
√𝑀𝑥2𝑗 + 𝑀𝑦2𝑗 + 0,75𝑇𝑗2
3 √
𝑑𝑗 = √ =
0,1[𝜎] 0,1[𝜎]
Từ các biểu đồ mômen, ta thấy tiết diện nguy hiểm nhất tại B:
3 𝑀𝑡đ𝐵 3 90714,126
𝑑𝐵 ≥ √ =√ = 23,83 (𝑚𝑚)
0,1[𝜎] 0,1.67
Chọn 𝒅𝑩 = 𝟐𝟖𝒎𝒎
𝑀𝑡đ𝐴
3
√𝑀𝑥2𝐴 + 𝑀𝑦2𝐴 + 0,75𝑇𝐴2 3 √308252 + 02 + 0,75. 51287,032
3 √
𝑑𝐶 = 𝑑𝐴 ≥ √ = =√
0,1[𝜎] 0,1[𝜎] 0,1.67
= 20,05 (𝑚𝑚)
Chọn 𝒅𝑪 = 𝒅𝑨 = 𝟐𝟓𝒎𝒎
𝑀𝑡đ𝐷
3
√𝑀𝑥2𝐷 + 𝑀𝑦2𝐷 + 0,75𝑇𝐷2
3 √
𝑑𝐷 ≥ √ =
0,1[𝜎] 0,1[𝜎]
3
√02 + 02 + 0,75. 51287,032
=√ = 18,78 (𝑚𝑚)
0,1.67
Chọn 𝒅𝑫 = 𝟐𝟐𝒎𝒎
`
HÌNH 3: BIỀU ĐỒ MOMENT UỐN VÀ XOẮN TRỤC I
* Trục II:
𝑹𝑨𝒚 = 𝟐𝟖𝟎𝟏, 𝟓𝟖 𝑵
-> {
𝑹𝑪𝒚 = 𝟑𝟐𝟎, 𝟏𝟐 𝑵
Theo Bảng 10.5 Tài liệu [1] trang 195 với d2 = 40 mm => [𝜎] = 60 Mpa
Với 𝑀𝑥𝑗 và 𝑀𝑦𝑗 là mômen uốn trong 2 mặt phẳng vuông góc với nhau tại tiết diện j.
𝑀𝑡đ𝑗
3
√𝑀𝑥2𝑗 + 𝑀𝑦2𝑗 + 0,75𝑇𝑗2
3 √
𝑑𝑗 = √ =
0,1[𝜎] 0,1[𝜎]
Từ các biểu đồ mômen, ta thấy tiết diện nguy hiểm nhất tại A:
3 𝑀𝑡đ𝐴 3 312491,792
𝑑𝐶 = 𝑑𝐴 ≥ √ =√ = 37,34 (mm)
0,1[𝜎] 0,1.60
Chọn 𝒅𝑪 = 𝒅𝑨 = 𝟒𝟎 𝒎𝒎
𝑀𝑡đ𝐵
3
√𝑀𝑥2𝐵 + 𝑀𝑦2𝐵 + 0,75𝑇𝐵2
3 √
𝑑𝐵 ≥ √ =
0,1[𝜎] 0,1[𝜎]
3
√29601,2652 + 79884,6372 + 0,75. 246282,572
=√ = 33,7 (mm)
0,1.60
Chọn 𝒅𝑩 = 𝟒𝟐 𝐦𝐦
𝑀𝑡đ𝐷
3
√𝑀𝑥2𝐷 + 𝑀𝑦2𝐷 + 0,75𝑇𝐷2
3 √
𝑑𝐷 ≥ √ =
0,1[𝜎] 0,1[𝜎]
3
√02 + 02 + 0,75. 246282,572
=√ = 32,88 (mm)
0,1.60
Chọn 𝒅𝑫 = 𝟑𝟑 𝐦𝐦
V. Thiết kế then:
1. Chọn then cho các tiết diện trục có mối ghép then:
Chọn then theo Bảng 9.1a Tài liệu [1] trang 173
Trong đó:
𝑙𝑡 – chiều dài then, được xác định theo công thức 𝑙𝑡 = (0,8 … 0,9)𝑙𝑚 và chọn theo
dãy tiêu chuẩn theo Bảng 9.1a Tài liệu [1] trang 173 (với 𝑙𝑚 – chiều dài mayer)
[𝜎𝑑 ] = 150 MPa – ứng suất dập cho phép theo Bảng 9.5 Tài liệu [1] trang 178:
lắp cố định, vật liệu mayer là thép, chịu tải trọng tĩnh
[𝜏𝑐 ] = 60 MPa – ứng suất cắt cho phép: then bằng thép 45, chịu tải trọng tĩnh
Nhận xét: Tất cả các ứng suất trên then đều đạt yêu cầu.
Hệ số an toàn:
𝑠𝜎𝑗 𝑠𝜏𝑗
𝑠𝑗 = ≥ [𝑠]
√𝑠𝜎2𝑗 + 𝑠𝜏2𝑗
Trong đó:
• [s] - Hệ số an toàn cho phép, lấy giá trị là 3, như vậy ta không cần kiểm nghiệm
trục theo độ cứng
• 𝑠𝜎𝑗 , 𝑠𝜏𝑗 - Hệ số an toàn chỉ xét riêng cho ứng suất uốn và ứng suất xoắn, được
xác định theo công thức sau:
𝜎−1
𝑠𝜎𝑗 =
𝐾𝜎 𝜎𝑎𝑗
+ 𝛹𝜎 𝜎𝑚𝑗
𝜀𝜎𝑗 𝛽
𝜏−1
𝑠𝜏𝑗 =
𝐾𝜏 𝜏𝑎𝑗
+ 𝛹𝜏 𝜏𝑚𝑗
𝜀𝜏𝑗 𝛽
o Giới hạn mỏi uốn σ−1 và giới hạn mỏi xoắn τ−1 của thép C45 (vật liệu
chế tạo trục) là:
𝜋𝑑𝑗3
𝑊𝑗 =
32
o Ứng suất xoắn thay đổi theo chu kì mạch động khi trục quay một chiều:
𝜏𝑚𝑎𝑥𝑗 𝑇𝑗
𝜏 𝑎 𝑗 = 𝜏 𝑚𝑗 = =
2 2𝑊𝑜𝑗
𝜋𝑑𝑗3
𝑏𝑡1 (𝑑𝑗 − 𝑡12 )
𝑊𝑜𝑗 = −
16 2𝑑𝑗
𝜋𝑑𝑗3
𝑊𝑜𝑗 =
16
o 𝛹𝜎 = 0,05; 𝛹𝜏 = 0– hệ số xét đến ảnh hưởng của ứng suất trung bình
đến độ bền mỏi, tra Bảng 10.7 Tài liệu [1] trang 197.
o 𝐾𝜎𝑑 𝑣à 𝐾𝜏𝑑 xác định theo công thức:
Với
▪ 𝐾𝑥 = 1,06 (tiện Ra 2,5…0,63): hệ số tập trung ứng suất do trạng
thái bề mặt, tra Bảng 10.8 Tài liệu [1] trang 197.
▪ 𝐾𝑦 = 1,65 - hệ số tăng bền bề mặt trục, được tra theo Bảng 10.9
Tài liệu [1] trang 197, ta chọn phương pháp tăng bền bề mặt bằng cách
tôi bằng dòng điện tần số cao, ứng suất bền 𝜎𝑏 = 600 MPa, đối với trục
trơn.
▪ 𝜀𝜎 , 𝜀𝜏 : hệ số kích thước tra theo Bảng 10.10 Tài liệu [1] Trang
198.
▪ 𝐾𝜎 = 1,46, 𝐾𝜏 = 1,54: hệ số tập trung ứng suất thực tế với trục có
rãnh then cắt bằng dao phay đĩa, ứng với 𝜎𝑏 = 600 MPa, tra Bảng 10.12
Tài liệu [1] trang 199.
Để đề phòng trục bị biến dạng dẻo quá lớn hoặc bị gãy khi bị quá tải đột ngột, ta cần
phải kiểm nghiệm trục theo độ bền tĩnh.
Trong đó:
𝑀𝑚𝑎𝑥
𝜎=
0,1. 𝑑 3
𝑇𝑚𝑎𝑥
𝜏=
0,2. 𝑑 3
Và [𝜎] ≈ 0,8 × 𝜎𝐶𝐻 = 0,8 × 340 = 272 MPa
Nhận xét: Tất cả các hệ số an toàn trong bảng đều lớn hơn [𝑠] = 3, và có tất cả 𝜎𝑡𝑑 đều
bé hơn [𝜎] = 272. Vậy các trục thỏa mãn điều kiện bền mỏi và điều kiện bền tĩnh.
2 2
𝐹𝑟𝐴 = √𝑅𝐴𝑥 + 𝑅𝐴𝑦 = √2592 + 454,712 = 523,3 (N)
2 2
𝐹𝑟𝐶 = √𝑅𝐶𝑥 + 𝑅𝐶𝑦 = √1214,322 + 263,242 = 1242,52 (N)
Vì 𝐹𝑟𝐴 < 𝐹𝑟𝐶 nên ta chọn ổ lăn tại vị trí C để tính toán.
- Xét tỉ số:
𝐹𝑎1 438,02
= = 0,35 > 0,3
𝐹𝑟𝐶 1242,52
Từ đường kính vòng trong 𝑑 = 25 mm và chiều rộng gần đúng ổ lăn 𝑏1 = 17 mm Theo
Bảng P2.12 Phụ lục Tài liệu [1] trang 263, chọn ô bi đỡ chặn cỡ trung hẹp mang số hiệu
46305.
Góc 𝛼 = 12°
=> X = 0,45, Y = 1,46 (Theo Bảng 11.4 Tài liệu [1] trang 215)
𝑘đ = 1,2 – hệ số kể đến đặc tính tải trọng, theo Bảng 11.3 Tài liệu [1] trang
215: tải trọng va đập nhẹ.
𝑚 = 3 – bậc của đường cong mỏi khi thử về ổ lăn: đối với ổ bi
Do đó, ổ lăn chọn sơ bộ ban đầu là hợp lý. Vì trên trục I có 2 ổ lăn ở 2 vị trí A, C nên ta
chọn 2 ổ lăn ở 2 vị trí này là giống nhau.
3
′
𝐶 𝑚 21,1 . 103
𝐿 =( ) =( ) = 3207,89 (triệu vòng)
𝑄 1430,68
Đối với ổ bi đỡ chặn có góc 𝛼 = 12°, tra Bảng 11.6 Tài liêu [1] trang 221, ta có 𝑋0 =
0,5 và 𝑌0 = 0,47
Trong đó: [𝑑𝑚 𝑛] = 1,3. 105 𝑚𝑚. 𝑣ò𝑛𝑔/𝑝ℎú𝑡 – thông số vận tốc quy ước, theo Bảng
11.7 Tài liệu [1] trang 222: ổ bi đỡ chặn bôi trơn mỡ dẻo
𝑑𝑚 – đường kính vòng tròn qua tâm các con lăn, được xác định theo công thức:
𝑑 + 𝐷 25 + 62
𝑑𝑚 = = = 43,5 (mm)
2 2
𝑘1 = 1 – hệ số kích thước khi 𝑑𝑚 ≤ 100 mm
𝑘2 = 0,9 – hệ số cỡ ổ, theo Bảng 11.8 Tài liệu [1] trang 222: cỡ trung
Ta thấy: 𝑛1 = 1458 vòng/phút < 𝑛𝑡ℎ = 2420 vòng/phút. Do đó, ổ lăn được chọn
thỏa mãn số vòng quay tới hạn.
II. Trục II
1. Thông số cho trước:
2 2
𝐹𝑟𝐴 = √𝑅𝐴𝑥 + 𝑅𝐴𝑦 = √4582,39 2 + 2801,5822 = 5370,96 (N)
2 2
𝐹𝑟𝐶 = √𝑅𝐶𝑥 + 𝑅𝐶𝑦 = √481,32 2 + 320,122 2 = 578,05 (N)
Vì 𝐹𝑟𝐴 > 𝐹𝑟𝐶 nên ta chọn ổ lăn tại vị trí A để tính toán.
- Xét tỉ số:
𝐹𝑎2 438,02
= = 0,08 < 0,3
𝐹𝑟𝐴 5370,96
Từ đường kính vòng trong 𝑑 = 40𝑚𝑚 và chiều rộng gần đúng ổ lăn 𝑏1 = 23 mm. Theo
Bảng P2.12 Phụ lục Tài liệu [1] trang 254, chọn ô bi đỡ cỡ trung mang số hiệu 308
𝑘đ = 1,2 – hệ số kể đến đặc tính tải trọng, theo Bảng 11.3 Tài liệu [1] trang
215: tải trọng va đập nhẹ.
𝑚 = 3 – bậc của đường cong mỏi khi thử về ổ lăn: đối với ổ bi
60𝑛1 𝐿ℎ 60.291,6.19200
𝐿= = = 335,92 (triệu vòng)
106 106
So sánh ta thấy: 𝐶𝑡𝑡 = 44,8𝑘𝑁 > 𝐶 = 31,9 kN
Do đó, ổ lăn chọn sơ bộ ban đầu là không hợp lý. Nên theo Bảng P2.12 Phụ lục Tài liệu
[1] trang 254 ta thay đổi ổ lăn sang loại ổ bi đỡ cỡ nặng mang số hiệu 408.
𝑘đ = 1,2 – hệ số kể đến đặc tính tải trọng, theo Bảng 11.3 Tài liệu [1] trang
215: tải trọng va đập nhẹ.
𝑚 3
𝐶𝑡𝑡 = 𝑄 √𝐿 = 6445,15. √335,92 = 44,8 (kN)
𝑚 = 3 – bậc của đường cong mỏi khi thử về ổ lăn: đối với ổ bi
Do đó, ổ lăn chọn sơ bộ ban đầu là hợp lý. Vì trên trục I có 2 ổ lăn ở 2 vị trí A, C nên ta
chọn 2 ổ lăn ở 2 vị trí này là giống nhau.
Đối với ổ bi đỡ, tra Bảng 11.6 Tài liêu [1] trang 221, ta có 𝑋0 = 0,6 và 𝑌0 = 0,5
Trong đó: [𝑑𝑚 𝑛] = 4,5. 105 𝑚𝑚. 𝑣ò𝑛𝑔/𝑝ℎú𝑡 – thông số vận tốc quy ước, theo Bảng
11.7 Tài liệu [1] trang 222: ổ bi đỡ một dãy bôi trơn mỡ dẻo
𝑑𝑚 – đường kính vòng tròn qua tâm các con lăn, được xác định theo công
thức:
𝑑 + 𝐷 40 + 110
𝑑𝑚 = = = 75 (mm)
2 2
𝑘1 = 1 – hệ số kích thước khi 𝑑𝑚 ≤ 100 mm
𝑘2 = 0,8 – hệ số cỡ ổ, theo Bảng 11.8 Tài liệu [1] trang 222: cỡ nặng
Ta thấy: 𝑛1 = 291,6 𝑣ò𝑛𝑔/𝑝ℎú𝑡 < 𝑛𝑡ℎ = 4320 𝑣ò𝑛𝑔/𝑝ℎú𝑡. Do đó, ổ lăn được chọn thỏa
mãn số vòng quay tới hạn.
𝑻
𝒅 𝑫 𝒅𝒎 𝑳 𝒍 𝒅𝟏 𝑫𝒐 𝒁 𝒏𝒎𝒂𝒙 𝑩 𝑩𝟏 𝒍𝟏 𝑫𝟑 𝒍𝟐
(𝑵𝒎)
63 22 100 36 104 50 40 71 6 5700 4 28 21 20 20
B ẢNG 15: BẢNG THÔNG SỐ NỐI TRỤC ĐÀN HỒI THEO BẢNG 16.10A
Theo Bảng 16.10b, Tài liệu [2] trang 69, ta có bảng thông số vòng đàn hồi, mm:
𝑻
𝒅𝒄 𝒅𝟏 𝑫𝟐 𝒍 𝒍𝟏 𝒍𝟐 𝒍𝟑 𝒉
(𝑵𝒎)
63 10 M8 15 42 20 10 15 1,5
B ẢNG 16: BẢNG THÔNG SỐ NỐI TRỤC ĐÀN HỒI THEO BẢNG 16.10B
III. Kiểm nghiệm điều kiện bền dập của vòng đàn hồi:
2𝑘𝑇
𝜎𝑑 = ≤ [𝜎 ]𝑑
𝑍𝐷𝑜 𝑑𝑐 𝑙3
Trong đó: 𝑘 = 1,5 – hệ số chế độ làm việc, theo Bảng 16.1 Tài liệu [2] trang 58: loại
máy công tác là xích tải
[𝜎]𝑑 = 3 MPa – ứng suất dập cho phép của vòng cao su
2𝑘𝑇𝐼 2.1,5.51287,03
𝜎𝑑 = = = 2,4 ≤ [𝜎]𝑑 = 3 MPa
𝑍𝐷𝑜 𝑑𝑐 𝑙3 6.71.10.15
𝑘𝑇𝐼 𝑙𝑜 1,5.51287,03.25
𝜎𝑢 = = = 43,34 ≤ [𝜎]𝑢 = 70 MPa
0,1𝑑𝑐3 𝐷𝑜 𝑍 0,1. 103 . 71.6
Vậy chốt của nối trục thỏa sức bền cho phép
Chọn 𝑑5 = 8
Mặt bích ghép nắp và thân:
- Chiều dày bích thân hộp 𝑆3 = (1,4 ÷ 1,8)𝑑3 = (1,4 ÷ 1,8). 12
𝑆3 (𝑚𝑚) = (16,8 ÷ 21,6)
Chọn 𝑆3 = 17
- Chiều dày bích nắp hộp 𝑆4 = (0,9 ÷ 1)𝑆3 = (0,9 ÷ 1). 17 = (15,3 ÷ 17)
𝑆4 (𝑚𝑚) Chọn 𝑆4 = 16
- Bề rộng bích nắp và thân 𝐾3 = 𝐾2 − (3 ÷ 5) = 38 − (3 ÷ 5) = (33 ÷ 35)
𝐾3 (𝑚𝑚) Chọn 𝐾3 = 34
Kích thước gối trục:
- Bề rộng mặt ghép bulông 𝐾2 = 𝐸2 + 𝑅2 + (3 ÷ 5)
cạnh ổ 𝐾2 (𝑚𝑚) = 22,4 + 18,2 + (3 ÷ 5)
= (43,6 ÷ 45,6)
Chọn 𝐾2 = 44 mm
- Tâm bulông cạnh ổ 𝐸2 ≈ 1,6𝑑2 = 1,6.14 = 22,4
𝐸2 (𝑚𝑚) 𝑅2 ≈ 1,3𝑑2 = 1,3.14 = 18,2
- Khoảng cách từ tâm 𝑘 ≥ 1,2𝑑2 = 1,2.14 = 16,8
bulông đến mép lỗ 𝑘(𝑚𝑚) Chọn 𝑘 = 17
- Chiều cao ℎ ℎ xác định theo kết cấu, phụ thuộc tâm lỗ bulông
và kích thước mặt tựa
Mặt đế hộp:
- Chiều dày: khi không có 𝑆1 ≈ (1,3 ÷ 1,5)𝑑1 = (1,3 ÷ 1,5). 18
phần lồi 𝑆1 (𝑚𝑚) = (23,4 ÷ 25,2)
Chọn 𝑆1 = 24
- Bề rộng mặt đế hộp 𝐾1 ≈ 3𝑑1 = 3.18 = 54
𝐾1 (𝑚𝑚) và 𝑞 (𝑚𝑚) 𝑞 ≥ 𝐾1 + 2𝛿 = 54 + 2.8 = 70
Chọn 𝑞 = 70
Khe hở giữa các chi tiết:
- Giữa bánh răng với thành ∆≥ (1 ÷ 1,2)𝛿 = (1 ÷ 1,2). 8 = (8 ÷ 9,6)
trong hộp (𝑚𝑚) Chọn ∆= 9
- Giữa đỉnh bánh răng lớn ∆1 = (3 ÷ 5)𝛿 = (3 ÷ 5). 8 = (24 ÷ 40)
với đáy hộp (𝑚𝑚) Chọn ∆1 = 30 (đối với hộp giảm tốc bánh răng)
Theo Bảng 18.2 Tài liệu [2], kích thước gối trục: đường kính ngoài và tâm lỗ vít như
sau:
𝑫𝟑
Trục 𝑫 𝑫𝟐 𝑫𝟑 𝑫𝟒 𝒉 𝒅𝟒 Z 𝑪≈
𝟐
I 62 75 90 52 8 M6 4 45
II 110 130 160 100 12 M10 6 80
B ẢNG 18: BẢNG KÍCH THƯỚC GỐI TRỤC
Công dụng: Nâng và vận chuyển hộp giảm tốc (khi gia công, khi lắp ghép,…) trên nắp
và thân hộp giảm tốc.
Với khoảng cách trục 𝑎 = 160𝑚𝑚, tra Bảng 18.3b Tài liệu [2] trang 89 ta có trọng
lượng nâng được 𝑄 ≈ 92𝑘𝐺, từ đó ta có các thông số của bu lông vòng tương ứng:
Ren
𝒅𝟏 𝒅𝟐 𝒅𝟑 𝒅 𝟒 𝒅𝟓 𝒉 𝒉𝟏 𝒉𝟐 𝒍≥ 𝒇 𝒃 𝒄 𝒙 r 𝒓𝟏 𝒓𝟐
𝒅
M10 45 25 10 25 15 22 8 6 21 2 12 1,5 3 2 5 4
B ẢNG 19: BẢNG THÔNG SỐ BULÔNG VÒNG
Mặt ghép giữa nắp và thân nằm trong mặt phẳng chứa đường tâm các trục. Lỗ trụ (đường
kính 𝐷) lắp ở trên nắp và thân hộp được gia công đồng thời. Để đảm bảo vị trí tương đối của
nắp và thân trước và sau khi gia công cũng như khi lắp ghép, dùng 2 chốt định vị. Nhờ có chốt
định vị, khi xiết bulông không làm biến dạng vòng ngoài của ổ (do sai lệch vị trí tương đối
của nắp và thân), do đó loại trừ một trong các nguyên nhân làm ổ chóng bị hỏng.
Chọn chốt định vị hình trụ, kích thước theo Bảng 18.4a Tài liệu [2] trang 90 :
𝒅, 𝒎𝒎 5
𝒄, 𝒎𝒎 0,8
𝒍, 𝒎𝒎 41
B ẢNG 20: BẢNG THÔNG SỐ CHỐT ĐỊNH VỊ
3. Cửa thăm:
Để kiểm tra, quan sát các chi tiết máy trong hộp khi lắp then và để đổ dầu vào hộp, trên
đỉnh hộp có làm cửa thăm.
a. Nắp cửa thăm: Cửa thăm được đậy bằng nắp, kích thước nắp quan sát theo Bảng 18.5
Tài liệu [2] trang 92:
𝑨 𝑩 𝑨𝟏 𝑩𝟏 𝑪 𝑪𝟏 𝑲 𝑹 Vít Số lượng
100 75 150 100 125 - 87 12 𝑀8 × 22 4
B ẢNG 21: BẢNG THÔNG SỐ NẮP CỬA THĂM
b. Nút thông hơi: Khi làm việc, nhiệt độ trong hộp tăng lên. Trên nắp cửa thăm lắp thêm
nút thông hơi để giảm áp suất và điều hòa không khí bên trong và bên ngoài hộp.
Kích thước nút thông hơi theo Bảng 18.6 Tài liệu [2] trang 93:
𝑨 𝑩 𝑪 𝑫 𝑬 𝑮 𝑯 𝑰 𝑲 𝑳 𝑴 𝑵 𝑶 𝑷 𝑸 𝑹 𝑺
𝑀27 × 2 15 30 15 45 36 32 6 4 10 8 22 6 32 18 36 32
B ẢNG 22: BẢNG THÔNG SỐ NÚT THÔNG HƠI
Sau một thời gian làm việc, dầu bôi trơn chứa trong hộp bị bẩn (do bụi bậm và do hạt
mài), hoặc bị biến chất, do có cần phải thay dầu mới. Để tháo dầu cũ, ở đáy hộp có lỗ tháo
dầu. Lúc làm việc, lỗ được bịt kín bằng nút tháo dầu.
Chọn nút tháo dầu trụ, kết cấu và kích thước của nút tháo dầu theo Bảng 18.7 Tài liệu
[2] trang 93:
𝒅 𝒃 𝒎 𝒇 𝑳 𝒄 𝒒 𝑫 𝑺 𝑫𝒐
𝑀16 × 1,5 12 8 3 23 2 13,8 26 17 19,6
B ẢNG 23: BẢNG THÔNG SỐ NÚT THÁO DẦU
Vì vận tốc vòng bánh răng 𝑣 = 1,22 𝑚/𝑠 < 12 𝑚/𝑠 nên bánh răng được ngâm trong
dầu. Dùng que thăm dầu để kiểm tra mức dầu trong hộp.
Vị trí lắp đặt: lắp ở mặt bên của hộp giảm tốc và nghiêng một góc nhỏ hơn 45𝑜 so với
mặt bên.
Để tránh sóng dầu gây khó khăn cho việc kiểm tra, que thăm dầu thường có vỏ bọc bên
ngoài.
6. Vòng phớt:
Công dụng: Ngăn không cho dầu mỡ chảy ra ngoài và ngăn không cho bụi từ ngoài vào
trong hộp giảm tốc. Chọn loại vòng phớt hình thang.
Vị trí lắp đặt: tại các đầu ló ra của hộp giảm tốc.
Công dụng không cho dầu và mỡ trực tiếp tiếp xúc với nhau.
Kích thước: Bề rộng của vùng chắn khoảng 6 ÷ 9 mm khe hở giữa vỏ hoặc ống lót với
mặt ngoài của vùng ren lấy khoảng 0,02 mm.
PHẦN 8: CHỌN DẦU BÔI TRƠN VÀ BẢNG DUNG SAI LẮP GHÉP
A – CHỌN DẦU BÔI TRƠN
I. Bôi trơn trong hộp:
Dùng phương pháp bôi trơn ngâm dầu cho hộp giảm tốc bánh răng có vận tốc vòng
bánh răng v = 4,07 (m/s) <= 12 (m/s)
Với bánh răng có vận tốc vòng v = 4,07 (m/s), vật liệu chế tạo là thép, 𝜎𝑏 = 750 Mpa,
80
theo Bảng 18-11 Tài liệu [2] trang 100 chọn được độ nhớt của dầu là .
11
Dựa vào độ nhớt đã chọn, chọn loại dầu ở Bảng 18-13 Tài liệu [2] trang 101, ta chọn
loại dầu ôtô kéo máy AK-20.
Mức dầu tối thiểu ngập chân bánh răng dẫn, mức dầu cao nhất cao hơn mức dầu thấp
nhất từ 10 mm đến 15 mm.
- Đối với trục, then và các rãnh then chọn cấp chính xác là 7.
- Đối với gia công các lỗ thì chọn cấp chính xác nhỏ hơn nên chọn cấp chính xác là 8.
- Đối với các chi tiết khác chọn cấp chính xác cho sự sai lệch của độ song song, độ thẳng
góc, độ nghiêng, độ đảo mặt đầu, độ đảo mặt toàn phần là 6, còn đối với độ phẳng, độ thẳng
là 7.
- Đối với sự sai lệch của độ đồng tâm, độ đối xứng, độ giao trực, độ đảo hướng tâm độ
đảo hướng tâm toàn phần, độ trụ, độ tròn và profin tiết diện dọc ta chọn cấp chính xác là 5.
12 x 8 0
{ ±0,018 5 +0,2 3 +0,2
−0,036
B ẢNG 26: BẢNG DUNG SAI LẮP GHÉP THEN
- Kích thước: dài 250 mm, rộng 150 mm, cao 225 mm.
- Kích thước quan trọng: Dài 800, rộng 520, cao 1575 mm.
- Kích thước quan trọng: Dài 1090mm, rộng 550mm, cao 1990mm.
[2] PGS. TS. Trịnh Chất – TS. Lê Văn Uyển (2016), Tính toán thiết kế hệ dẫn động Cơ
Khí tập 2. Hà Nội: Nxb Giáo dục Việt Nam
[3] PGS. TS. Nguyễn Hữu Lộc (2018), Giáo trình Cơ sở Thiết kế máy. Nxb Đại học
Quốc Gia Tp. Hồ Chí Minh.