IKA-LIMANG LINGGO
TALASALITAAN:
Mungkahi - nangangahulugan ding payo, palagay, o
ideya. Ito ay ginagamit kung mayroong ideya ang isang
tao na nais niyang sabihin sa iba.
Kronolohikal - ito ay nangangahulugan ng
pagkakasunod sunod ng mga pangyayari o bagay.
Sanaysay – ito ay tinatawag na “essay” sa Wikang
Ingles. Ang sanaysay ay isang uri ng sulatin na
nagpapahayag ng pananaw o opinyon ng nagsulat nito.
Ang isang sanaysay ay may pokus sa iisang diwa at
paksa.
LAKBAY-SANAYSAY - Kilala rin sa Ingles bilang
“Travel Essay”, ito ay isang sanaysay na kung saan ang
ideyang ito ay pinanggalingan mula sa mga pinuntahan o
nilakbayang mga lugar. Kabilang rin dito ang kultura,
tradisyon, pamumuhay, uri ng mga tao, ekspereyensya
mula sa awtor at lahat ng aspetong nalaman ng isang
manlalakbay.
Ayon kay Patti Marxsen, sa kanyang artikulong “The
art of the travel essay,” ang isang mapanghikayat na
lakbay-sanaysay ay dapat makapagdulot hindi lamang ng
mga impormasyon kundi ng matinding pagnanais na
maglakbay. Maituturing na matagumpay ang isang
lakbay-sanaysay kung ito’y nakapag-iiwan sa
mambabasa ng sariwa at malinaw na alaala ng isang
lugar bagama’t hindi pa nila ito napupuntahan.
“Mga Mungkahing Gabay sa Pagsulat ng Lakbay-
Sanaysay”
1. Bago magtungo sa lugar na balak mong
puntahan ay dapat magsasaliksik o magbasa
tungkol sa kasaysayan nito. Pag-aralan ang
kanilang kultura, tradisyon, at relihiyon.
Bigyang-pansin din ang sistemang politikal at
ekonomikal ng lugar. Pag-aralan din ang
lengguwahe na ginagamit sa lugar na iyon.
2. Buksan ang isip at damdamin sa paglalakbay,
lawakan ang naaabot ng paningin, talasan
ang isip, palakasin ang internal at external na
pandama at
pang-amoy, sensitibong lasahan ang pagkain.
3. Magdala ng talaan at ilista ang mahahalagang
datos na dapat isulat.
4. Kung susulat na ng lakbay-sanaysay, huwag
gumamit ng mga kathang-isip na ideya. Isulat
ang katotohanan sapagkat higit na madali itong
AGUINALDO-BALTAZAR-DAGOHOY-DE-JESUS-PLATA-QUIRINO-SILANG
bigyang-paliwanag gamit ang mga malikhaing
elemento.
5. Gamitin ang unang panauhang punto de bista at
isaalang-alang ang organisasyon ng sanaysay sa
pagsulat. Magkaroon ng kritikal na pananaw sa
pagsulat sa pamamagitan ng malinaw at malalim
na pag-unawa sa mga ideyang isusulat.
6. Tiyakin na mapupukaw ang kawilihan ng
mambabasa sa susulating lakbay-sanaysay.
LARAWANG-SANAYSAY - Ang Larawang-sanaysay
na tinatawag sa Ingles na “Pictorial essay” o kaya ay
“Photo essay” na para sa iba ay mga tinipong larawan
na isinaayos nang may wastong pagkakasunod-sunod ng
mga pangyayari upang maglahad ng isang konsepto.
Ayon kay Amit Kalantri, isang nobelistang Indian, “A
photograph shouldn’t be just a picture, it should be a
philosophy: Ang litrato ay isang larawan sa pisikal na
anyo. Subalit, ito ay may katumbas na sanlibong salita
na maaaring magpahayag ng mga natatagong kaisipan.
Kaya naman, kahanga-hanga ang mahuhusay kumuha ng
mga larawan dahil higit nila itong nabibigyang-buhay.
Narito ang mga dapat mong isaalang-alang sa
pagsulat ng larawang-sanaysay:
1. Pumili ng paksa ayon sa iyong interes.
Magsagawa ng pananaliksik sa iyong paksang
gagawin. Isaalang-alang ang kawilihan at uri ng
iyong mambabasa.
2. Tandaan na ang isang istoryang nakatuon sa mga
pagpapahalaga o emosyon ay madaling
nakapupukaw sa damdamin ng mambabasa.
3. Kung nahihirapan ka sa pagsusunod-sunod ng
pangyayari gamit ang larawan, mabuting
sumulat ka muna ng kuwento at ibatay rito ang
mga larawan.
4. Planuhing mabuti ang gagawing sanaysay gamit
ang mga Iarawan. Tandaan na higit na dapat
mangibabaw ang larawan kaysa sa mga salita.
5. Palaging tandaan na ang larawang-sanaysay ay
nagpapahayag ng kronolohikal na salaysay,
isang ideya, at isang panig ng isyu.
6. Siguraduhin ang kaisahan ng mga larawan ayon
sa framing, komposisyon, kulay, at pag-iilaw.
Kung minsan, mas matingkad ang kulay at
matindi ang contrast ng ilang larawan kompara
sa iba dahil sa pagbabago ng damdamin na
isinasaad nito.
-Bb. Santiago