4.2.

3: Quá trình chuyển biến tâm lý và các mô hình tâm lý học trong
truyền thông
1. Quá trình diễn biến tâm lý học trong truyền thông
- Các nhà tâm lý học đã chỉ ra răng, bằng cách tiếp cận, ứng dụng và tích hợp có thể tìm ra được những
lời giải đáp cho các câu hỏi về tính chất, hành vi của con người, có giá trị hơn so với cách phỏng đoán
hoặc trực giác.
* Trong đời sống kinh tế xã hội, quá trình nhận thức hoạt động truyền thông bao gồm:
- Nhận biết
- Chú ý
- Hiểu
- Chấp nhận
- Ghi nhớ

* Sơ đồ quá trình nhận thức của công chúng trong truyền thông

Dữ liệu vật lý kích Các lưới sinh lý Các lưới tâm lý Sự nhận ra (nhận Tệp nhận thức (trí
thích (giác quan) (tình cảm) biết) nhớ)

 Tính cách
 Nhìn Sự nhận biết
 Tự định
Thông điệp và các  Nghe
nghĩa Kinh nghiệm tích
hoạt động truyền  Sờ
 Thái độ cực hay tiêu cực
thông  Nếm
 Niềm tin
 Ngửi Phi nhận biết
 Thói quen

- Quá trình diễn biến tâm lý trong truyền thông là quá trình xông chúng trải qua những giai đoạn tiếp
nhận và phản ứng khác nhau trước các kích thích

* Sơ đồ quá trình diễn biến tâm lý trong truyền thông:

Giai đoạn tiếp xúc Giai đoạn

Giai đoạn tiếp
sinh lý Giai đoạn duy Giai đoạn tạo quyết định
xúc tâm lý
trì sự chú ý niềm tin hành động
- Thông qua các
- Công chúng đã
giác quan, công - Công chúng biểu - Để tạo niềm tin - Công chúng chỉ
có nhận biết tối
chúng nhận biết hiện khả năng xử cần xây dựng hành động khi
thiểu về thông
về thông điệp lý các thông tin yếu tố trực nhận thức được
điệp truyền thông
truyền thông mà cá nhân nhận quan, có tính nhu cầu
qua các giác quan,
- Để tạo ra nhận thấy từ giai đoạn bằng chứng giúp
tuy nhiên sự quan
biết, truyền thông va chạm sinh lý và công chúng xác
tâm, chia sẽ còn
cần đơn giản và rõ tâm lý nhận thông tin
hạn chế
ràng
 2. Các mô hình diễn biến tâm lý học trong truyền thông

*Sơ đồ các mô hình phản ứng công chúng nhận tin trong truyền thông marketing

Giai đoạn Mô hình

Thứ bậc ảnh
Chấp nhận sự cải
Vị trí AIDA hưởng (hiệu ứng Xử lý thông tin
tiến
cấp bậc)
Trình bày
Nhận thức
Nhận thức Chú ý Nhận thức Chú ý
Hiểu
Nhận thức
Quan tâm Thích
Yêu thích Dễ tính
Cảm xúc Ham muốn Thích hơn
Đánh giá Ghi nhớ
(Ngưỡng mộ) Bị thuyết phục
Dùng thử
Hành vi Hành động Mua hàng Thái độ
Chấp nhận

- Có rất nhiều mô hình diễn biến tâm lý học được đề suất bởi các nhà nghiên cứu, tuy nhiên mô
hình AIDA, mô hình thứ bậc ảnh hưởng (hiệu ứng cấp bậc), mô hình chấp nhận cải tiến và mô
hình xử lý thông tin được các nhà nghiên cứu đánh giá cao về tính ứng dụng và khả năng thực
tiễn.

*Mô hình AIDA

Interest (quan
Attention (chú ý) Desire (ham muốn) Action (hành động)
tâm)

Giai đoạn nhận

Giai đoạn cảm xúc Giai đoạn hành vi
thức

- Mô hình AIDA, được xây dựng bởi tác giả Strong (1925), miêu tả quá trình biến đổi tâm lý, cụ thể là các
giai đoạn chuyển biến về trạng thái tâm lý công chúng nhận tin. Người làm truyền thông có thể dựa vào
 mô hình này, ứng với mỗi giai đoạn có thể đề xuất các quyết định truyền thông phù hợp.

*Mô hình hiệu ứng cấp bậc diễn biến tâm lý (Phát triển bởi Robert Lavidge và Gary Steiner)

Thích Hành động (mua

Nhận thức Hiểu
Thích hơn hàng)

Giai đoạn nhận

Giai đoạn cảm xúc Giai đoạn hành vi
thức

*Mô hình thông qua (Chấp nhận sự cải tiến)

Quan tâm (yêu Dùng thử

Nhận biết Đánh giá
thích) Chấp nhận

Giai đoạn nhận

Giai đoạn cảm xúc Giai đoạn hành vi
thức

*Mô hình xử lý thông tin (Phát triển bởi Michael Ray)

Dùng thử
Nhận biết Yêu thích Đánh giá
Chấp nhận

Giai đoạn nhận

Giai đoạn cảm xúc Giai đoạn hành vi
*Biểu đồ thứ bậc phản ứng đáp lại thay thế, 3 mô hình của quá trình thông tin

Chủ đề Chủ đề liên quan

Nhận thức Cao Thấp
(Quá trình học tập)
 Nhận thức
 Ý chí
 Ảnh hưởng
Nhận thức sự khác biệt của
 Ý chí
thông điệp truyền thông
(Mô hình chắc chắn quy kết)
 Ảnh hưởng  Ảnh hưởng
 Kinh nghiệm