“PAGSUSURI NG MGA SALITANG MADALAS GAMITIN SA

PAMPANGA: BATAYAN SA PAGBUO NG BOOKLET.”

Taong 2023 – 2024

Bilang pagtupad sa pambahaging pangangailangan

sa asignaturang Barayti at Baryasyon ng Wika

Ipinasa ni:
 KABANATA 1
PANIMULA

Ang Pilipinas ay isang mayamang bansa na may mayamang kultura, na pinatunayan ang
pagkakaroon ng maraming diyalekto sa iba't ibang bahagi ng ating bansa. Ito ay dahil ang mga
tao sa bansang Pilipinas ay binubuo ng maraming pangkat etniko na may kani-kanilang mga
kultura at diyalekto. Ang dayalekto ay ang pangalan ng partikular na wikang ginagamit sa isang
lugar, ang wikang una nating natutunan noong tayo ay isilang. Ang diyalekto ay para sa isang
lugar o sa buong kapuluan. Ito ang sariling wika, na sinasalita sa ating mga tahanan, komunidad
at rehiyon. Ang pagkakaiba-iba ng diyalekto ay nauugnay sa panahon, lugar at kondisyon ng
pamumuhay. Ito ay samakatuwid ay nahahati sa mga heograpikal na diyalekto, temporaryo na
diyalekto.

Sa madaling salita, masasabing may mahalagang papel ang wika sa iba't ibang uri at antas ng
pamumuhay sa lipunan. Maaaring gamitin sa iba't ibang aspeto ng buhay ng tao tulad ng
ekonomiya, politika, edukasyon at relihiyon. Sa kadahilanang ito, ang pagtatag ng lipunan ay
mas pinahuhusay sa mabisang paraan ng komunikasyon pasalita man, nakasulat o sa teknolohiya,
na nagpahusay sa pag-unawa sa isang grupo ng mga tao.

Kaya sa pananaliksik na ito ay nagnanais na alamin ang mga salita na madalas na ginagamit ng
mga taong nakatira sa Pampanga.

PAGLALAHAD NG SULIRANIN

Ang pag aaral na ito ay may mga kaisipan at katanungang nais mabigyan ng kasagutan:
 1. Sa paanong paraan makakatulong ang pagsusuri sa wikang kampangan upang suportahan
ang pagpapalawig ng wika?

2. Anu-ano ang mga salitang madalas gamitin sa lungsod ng pampangan?

3. Gaano kalawak ang kaalaman ng mga taong di gumagamit ng wikang kapampangan?

4. Ano ang kahalagahan ng isang booklet na nagsusuri ng mga salitang madalas gamitin
para sa mga hindi pamilyar sa wikang Kapampangan?

5. Ano ang maitutulong ng pagsusuri ng mga salitang madalas gamitin sa wikang

Kapampangan sa mga hindi pamilyar sa wika?

LAYUNIN SA PAGSASAGAWA NG PAG-AARAL

Ang pag-aaral na ito ay

isinagawa upang lamain kung
anong mga salita ang
palaging ginagamit ng mga
taong nakatira sa Lungsod ng
Hinundayan.
1. Ang pananaliksi na ito ay isinagawa upang alamin at makabuo ng isang booklet na kung
saan naglalaman ng mga salitang palaging ginagamit ng mga taong nakatira sa Lungsod
ng Pampanga.
 2. Magbigay ng malawak na pag-unawa sa mga salitang madalas gamitin sa pampanga.

3. Magbigay ng pagpapahalaga sa wikang kapampangan.

4. Makabuo ng isang babasahin o booklet na nagsusuri at naglalaman ng mga kaalaman

hinggil sa salitang madalas gamitin sa Pampanga.

5. Mapatunayan sa pananaliksik na ito ang bisa ng pagkakaroon ng isang babasa o booklet

sa mga hindi gumagawamit ng wikang Kapampangan.

PAGLALAHAD NG MGA SALITANG MADALAS GAMITIN SA

PAMPANGA

Talahanayan 1. Kadalasang ginagamit ng mga salita sa lungsod ng Pampangan

Ali ku Ayoko
Mekeni Halika
Mamulahi ku Tumakbo ako
Misakab ku Nadapa ako
Siniklod ku Nagmano ako
Meyli ku Tumawa ako
Memwa ku Ngalit ako
Menalbe ku Nanonood ako
Matudtud ku Matutulog ako
Nekipate ku Nakipag-away ako
Tempaling ku Sinampal ko
Mengasyas ku Nanigaw ako
Mamumurit ka Nababaliw ka
Bolang Walang isip
Maluto Mapula
Matuling Maitim
 Mimi ku Iihi ako
Gagaga ku Umiiyak ako
Sasali ku Bibili ako
Asaalu ke Nasalo ko

SINUSUPORTAHAN NG MGA LITERATURA

Ang wika ang nagbubuklod sa bawat tao na bumubuo ng isang lipunan. Binigyang diin ni
Josefina Mangahis et al. (2008), ang importansiya ng wika sa pakikipagkomunikasyon na nag-
uugat ng tungkulin sa umiiral na sistema ng isang kultura na batay sa prinsipyo, tradisyon, pag-
uugali, at kung paano nakikisalamuha ang mga tao sa lipunang kanilang kinabibilangan.

Ang bawat tao ay may kani-kaniyang katangian at paraan ng pag-usbong, mayroon itong mga
sari-sariling kuwento na ayon sa pinagmulan nitong lugar o panahon. Isa sa mga patunay rito ay
ang wikang Kapampangan na pangunahing ginagamit sa mga lalawigan ng Pampanga, na
miyembro ng Northern Philippine branch ng Malayo-Polynesian language family at kilalarin
bilang Pampango, Capampangan, Pampangueño o Amanung Sisuan (Omniglot,w.p.). Batay sa
pagsusuri ni Pangilinan (2009), pangunahing ginagamit angKapampangan sa ilang bahagi ng
Nueva Ecija, Tarlac, Bataan, at Zambales. At ito’y humigit-kumulang 2.6 M populasyon ayon sa
2015 projection ng Philippine Statistics

Authority (2019), ang gumagamit ng wikang ito. Sa kabila nito maaari pa rin ang pagpanaw ng
wikang ito. Itinala ni Ronquillo (2019), isa pa sa mga wika angkaraniwang ginagamit sa
pakikipagkomunikasyon ay ang Tagalog sa San Fernando,Pampanga.

BATAYANG TEORETIKAL

Ang wika ay gumaganap ng isang mahalagang papel sa lipunan ng tao, na nagpapadali sa

paghahatid ng kaalaman, kultura, at mga pamantayang panlipunan mula sa isang henerasyon
patungo sa isa pa. Ang wika ay isang sistema ng komunikasyon na ginagamit ng tao upang mag
bigay kahulugan at ipahayag ang mga kaisipan, ideya, at damdamin. Ito ay isang kumplikadong
sistema na nagbibigay-daan sa mga indibidwal na magbahagi ng impormasyon, makipag-
ugnayan sa isa't isa, at bumuo ng panlipunang ugnayan. Ang wika ay sumasaklaw sa iba't ibang
elemento tulad ng mga salita, gramatika, syntax, semantika, at phonetics. Nagbibigay-daan ito sa
mga tao na makipag-usap sa pamamagitan ng pasalita, nakasulat, o kilos na paraan.

Ang Pilipinas ay isang bansang mayaman sa mga wika, higit sa isang daang natatanging wika
kabilang ang wikang Kapampangan. Ang pagkakaiba-iba ng wika ng Pilipinas ay nagmumula sa
mga natural na proseso na malawak na nauugnay sa pagbabago ng wika, ang pagkakaiba-iba sa
pagitan ng mga pamayanang linggwistika na dulot ng kakulangan ng komunikasyon, at ang
magkasalungat na tagpo dulot ng mataas na antas ng komunikasyon sa pagitan ng mga
komunidad. Ang mga tao sa Pilipinas ay nakararanas ng panahon ng pagsasama-sama o
paghahalo ng wika, na may mataas na antas ng paghiram mula sa malalaking wika tulad ng
Ingles at Tagalog, gayundin mula sa mahahalagang wika sa rehiyon. Sa prosesong ito, ang ilang
mga wika ay maaring mawala o magbigay ng pagkakataon upang di na kilalanin pa ang ibang
wika.

Ang bayang teoretikal ng kasalukuyang pag-aaral ay ibinatay sa Linguistic Theory na binuo ni

Noam Chomsky. Gamit nito inilarawan ang wika bilang pagkakaroon ng gramatika na higit sa
lahat ay may malayang sa paggamit ng wika. Ang Linguistic Theory ay nangangatwiran na ang
pagkuha ng wika ay pinamamahalaan ng unibersal, pinagbabatayan ng mga tuntunin sa
gramatika na karaniwan sa lahat. Sa iba't ibang kultura, mayroong ilang pagkakatulad sa pag-
unlad ng wika, naniniwala si Chomsky na ang mga pagkakatulad na ito ay dahil sa pagkakaroon
ng isang likas na mekanismo ng pagkuha ng wika na nasa utak na tinatawag na Language
Acquisition Device (LAD). Ayon kay Chomsky, ang LAD ay isang dalubhasang tagaproseso ng
wika na naglalaman ng pinagbabatayang unibersal ng mga prinsipyong pangwika. Ang teoryang
ito ay labis na makakatulong upang magbigay ng malawak na pagkakahulagan sa isang wika
tulad na lamang ng wikang Kapampangan. Ang pagsusuri sa wikang kapampangan ay
nagbibigay ng higit na pagpapahalaga at pag-unawa sa wika. Makakatulong ito na ipakilala ang
wikang ito sa ibang hindi marunong magsalita ng wika o sa mga hindi nakaka-unawa ng wikang
Kapampangan. Makakatulong itong makapagbigay ng mas malalim na pang-unawa lalo na sa
mga pinakakaraniwang salita na binibigkas sa Kapampangan.

SAKLAW AT LIMITASYON
Nakatuon ang pag-aaral na ito sa pagsusuri ng mga salitang madalas na gamitin sa pampanga
gamit ang pagbuo ng booklet. Sumasaklaw ito sa mga nais matuto at hindi pamilyar sa mga wika
sa lungsod ng Pampanga. Ang limitasyon ng pananaliksik na ito ay naglalayon makakuha ng
mga respondante sa mga taong gustong matuto ng wikang Kapampangan at sa mga nais pumunta
sa Pampanga.