1.

Ngà xơ:
- Định nghĩa: là sự thay đổi hình thái ở ngà gồm quá trình dày lên của ngà
quanh ống, làm nhỏ dần và lấp các ống ngà, được gọi là quá trình xơ hóa
- Hình dạng:
 Đại thể: đồng nhất và trong như thủy tinh, không còn thấy ống ngà,
 Vi thể: ngà quanh ống dày (do sự xơ hóa), ống ngà bị bịt kín (do
khoáng hóa quá mức)
- Chức năng: là quá trình lão hóa (tích tuổi) sinh lý và là một phản ứng bảo
vệ
 Ở một mức tuổi nào đó, ngà răng bắt đầu xơ hóa ở mặt gần và mặt
xa của chân răng. Hiện tượng xơ hóa bắt đầu từ phía chóp và ngoại
vi, dọc theo tiếp nối ngà xê măng. Tuổi càng cao, ngà xơ càng dày
đặc và lan dần về phía thân răng và tủy răng. Bằng cách này, ống
ngà bị lấp dần do ngà quanh ống và ngà trong ống. Ở thân răng
cũng xảy ra quá trình tương tự, tuy nhiên chỉ có dưới 50% ống ngà
bị xóa mất hoàn toàn.
 Ngà răng cũng có thể bị xơ hóa do phản ứng tại vùng có tổn
thương, kích thích: món ngót, ăn mòn, sâu răng, tạo xoang và các
vật liệu trám; sử dụng thuốc corticosteroid; quá trình này ít phụ
thuộc vào tuổi tác.
2. Vùng ngà chết
- Khi quan sát một tiêu bản mài dưới ánh sáng xuyên thấu, bên cạnh các
vùng ngà xơ hóa (sáng), người ta còn thấy các vùng ngà khác thường có
dạng các dải tối. Các vùng này được gọi là vùng ngà chết , biểu hiện là
các nhóm ống ngà rống, chứa không khí. Các vùng chết có thể lan rộng
từ tiếp nối men ngà và ngà mê xăng cho tới tủy răng, có ranh giới rõ ràng
 với vùng ngà xơ hóa lân cận. Ở gần tủy răng, chúng có thể lấn át ngà xơ
hóa và có thể tiến sát tỉu răng hơn so với các vùng ngà xơ hóa.
- Các vùng ngà chết có thể phát triển cả ở răng lành cũng như răng bệnh
khi mà ở đó các đuôi nguyên bào ngà và có thể cả nguyên bào ngà của
một nhóm ống ngà gần đó bị chết vì lý do nào đó
3. Ngà thứ ba (ngà thứ cấp sửa chữa)
- Định nghĩa: Lớp ngà được hình thành khi có đáp ứng với kích thích từ
bên ngoài (tiêu ngót, sâu răng, tạo xoang…). Lớp ngà này có cấu trúc
không đều, thường được coi là ngà sửa chữa
- Cấu trúc:
 Không điển hình, các ống ngà có thể bị giảm rõ rệt về số lượng,
sắp xếp không đều, uốn lượn trên đường đi hoặc hoàn toàn không
có. Ống ngà của ngà thứ ba không liên tục với ngà thứ phát sinh lý.
Ngà thứ ba có thể có mạch máu, tương tự xương hoặc có dạng ngà
sợi không có ống ngà
 Do sự giảm đột ngột về số lượng hoặc hoàn toàn không có ống
ngà, ranh giới giữa ngà thứ ba với ngà nguyên phát hoặc ngà thứ
hai rất rõ. Thông thường, có một vệt sẫm màu nổi bật
- Vị trí: Chỉ có thể thấy ngà thứ ba ở khu vực dọc theo mặt tiếp giáp ngà –
tủy. Thông thường các vùng này tương ứng với các vùng ngà răng mà
ống ngà bị hở ở phía ngoại vi do mòn ngót, ăn mòn, sâu răng, hay can
thiệp điều trị