BẢNG HỆ THỐNG HÓA KIẾN THỨC 12

Tác phẩm Tác giả Hoàn cảnh xuất Giá trị nghệ thuật Giá trị nội dung Note
xứ
Quang Dũng - Tây Tiến: tên đơn Hiện thực + lãng mạn + chất Là nỗi nhớ da diết về Nhan đề
(1921-1988) vị quân đội thành bi tráng núi rừng Tây Bắc - “Nhớ Tây
- Cùng thời các nhà thơ mới NHƯNG lập mùa xuân năm - Hiện thực: phản ánh hiện hùng vĩ, dữ dội, thơ Tiến”: không
trưởng thành trong kháng chiến 1947 thực khách quan của đời sống mộng và người lính toát lên hình
chống Pháp (Nguyễn Đình Thi, - Nhiệm vụ: phối vào trong tác phẩm thông qua Tây Tiến hào hùng mà tượng trung tâm,
Chính Hữu...) hợp với bộ đội Lào hình tượng lãng mạn hào hoa làm mạch thơ bị
- Con người: bảo vệ biên giới - Lãng mạn: cái tôi tràn đầy lộ, nhan đề ủy
+ TÀI TỬ, LÃNG TỬ: đời thơ là Việt – Lào và đánh cảm xúc, sử dụng yếu tố cường mị, mềm mại
một áng mây tiêu hao tinh lực điệu phóng đại, thủ pháp đối - “Tây Tiến”: rắn
Tây + TÀI HOA: làm thơ, vẽ tranh, soạn
nhạc
địch
- Thành phần tham
lập tương phản
- Bi tráng: gian khổ, đau
rỏi, hào hùng,
phù hợp tinh
Tiến - Phong cách thơ: phóng khoáng, gia: thanh niên Hà thương không không bi lụy, sợ thần, làm nhan đề
lãng mạn, tài hoa, giàu chất hiện thực Nội sệt, giọng điệu hào hùng cô đọng, hàm
- Cuối 1948, QD Nhiều sáng tạo về hình ảnh, súc, hướng thẳng
chuyển sang đơn vị ngôn ngữ, giọng điệu vào hình tượng
khác, tại Phù Lưu - Ngôn ngữ vừa trang trọng trung tâm
Chanh, QD viết “ vừa đời thường
Nhớ Tây Tiến” - Giọng điệu: tha thiết, bồi hồi,
hồn nhiên, tưới vui, man mác,
trầm lắng
Tố Hữu (1920 – 2002) - 10/1954: Cán bộ - Thể lục bát + âm điệu nhẹ - Vẻ đẹp phong phú
- Gia đình: chiến sĩ cơ quan nhàng sâu lắng sự ngọt ngào của thiên nhiên, con
+ Quê hương: Thừa Thiên – Huế trung ương chính tha thiết và đậm đà tính dân tộc người và khung cảnh
+ Sinh ra trong gia đình nhà Nho phủ rời chiến khu - Lời điệp cấu trúc với nhịp cuộc kháng chiến ở
nghèo Việt Bắc về tiếp thơ 2/2/2/4/4  âm điệu thơ Việt Bắc
Việt => Được nuôi dưỡng trong dòng sữa
ngọt ngào của chất liệu, văn hóa dân
quản thủ đô Hà
Nội sau 15 năm
trở nên nhẹ nhàng, cân xứng
- Điệp từ “mình” + “có nhớ”
- Nỗi nhớ, tình cảm
sâu nặng, thủy chung
Bắc gian gắn bó  giai điệu trữ tình da diết, của người đi, kẻ ở
- Sự nghiệp: gắn với số phân dân tộc, => Không khí lịch lưu luyến sâu nặng của người ở - Đề cao CN yêu
thơ ông là tiếng nói toàn tâm, toàn ý sử + tâm trạng chia lại dành cho người ra đi nước, anh hùng CM
vì CM và sinh ra chỉ để phục vụ cho tay và lòng tự hào dân tộc
CM sâu sắc
 - Phong cách thơ ( trữ tình chính
trị ):
+ Tính sử thi: đề cập đến những sự
kiện lớn lao của đất nước, những vấn
đề có ý nghĩa lịch sử
+ Cảm hứng lãng mạn: thể hiện niềm
tin vào tương lai tươi sáng của dân
tộc, vào những điều đẹp đẽ phía trước
 Giọng thơ tâm tình, ngọt
ngào
 Đậm đà tính dân tộc
Xuân Quỳnh - Sáng tác năm - Hình tượng nghệ thuật ẩn dụ - Dựa vào việc quan
- Quê hương: Hà Tây cũ 1967 trong chuyến sát, chiêm nghiệm về
 Hình ảnh quê hương in đậm trong đi thực tế ở vùng sóng đôi giúp nhà thơ diễn tả những con sóng trước
tâm hồn để làm nên đề tài thơ đặc biển Diêm Điền những cảm xúc khó nói trong biển cả mênh mông,
sắc: THƠ VIẾT VỀ QUÊ HƯƠNG - In trong tập “ Xuân Quỳnh đã phát
- Gia đình, cuộc đời: Hoa dọc chiến tình yêu. hiện ra những cung
Sóng + Xa mẹ từ nhỏ  viết về TÌNH MẸ hào” - Thể thơ năm chữ với cách bậc đa dạng, phức tạp
VÀ NHỮNG ĐỨA CON của cảm xúc trong
ngắt nhịp linh hoạt phù hợp
+ Thơ là tiếng lòng thành thực của tâm hồn của người
một tâm hồn khao khát sống, khao trong việc diễn tả các cung bậc, phụ nữ đang yêu.
khát yêu và XQ đã viết thành công về sắc thái cảm xúc khác nhau. - Niềm khao khát về
đề tài tình yêu với đầy đủ cung bậc tình yêu, hạnh phúc
cảm xúc - Ngôn ngữ gần gũi, trong của một người phụ nữ
- Phong cách thơ: Là tiếng lòng của sáng, dung dị, tinh tế. vừa truyền thống, vừa
1 người phụ nữ trắc ẩn, vừa hồn hiện đại trong tình
nhiên, tươi tắn, vừa chân thành, đằm yêu.
thắm, luôn da diết khát vọng hạnh
phúc đời thường, bình dị
Nguyễn Khoa Điềm - Chương 5 trường - Kết hơp nhuần nhuyễn chất - Suy nghĩ mới mẻ, - Đề: kế thừa văn
- Thuộc thế hệ nhà thơ trẻ thời kháng ca “Mặt đường chính luận và trữ tình tình cảm tha thiết, hóa dân gian-
chiến chống Mĩ cứu nước khát vọng” sáng - Vận dụng linh hoạt, sáng tạo sâu sắc của tác giả về khám phá mới
Đất - Thơ ông giàu chất suy tư, sâu lắng
khi viết về đất nước, nhân dân, thể
tác năm 1971 tại
chiến khu Trị
chất liệu văn hóa, văn học dân
gian
đất nước ở nhiều
bình diện (địa lí, lịch
mẻ, sáng tạo; các
phương diện địa
nước hiện tâm tư của người trí thức tham Thiên, viết về sự - Thể thơ tự do với sự biến đổi sử, văn hóa) lí- lịch sử- văn
gia vào cuộc đấu tranh dân tộc thức tỉnh của tuổi linh hoạt về nhịp điệu - Tư tưởng Đất Nước hóa
 trẻ các thành thị của Nhân Dân - Văn học: Bình
vùng vị tạm chiếm - Tình yêu, sự trân Ngô Đại Cáo,
ở miền Nam trước trọng, ý thức trách Phú sông Bạch
1975 nghiệm của tác giả Đằng, Việt Bắc,
về thế hệ trẻ nói …
chung với Đất Nước - Thực tế: ý thức,
trách nghiệm
trong sự nghiệp
bảo vệ dân tộc
trong thời xưa và
nay
Tô Hoài - Rút trong tập - Giọng văn nhẹ nhàng, tinh tế, - Lên án thế lực
- “Ông ra đi vì tuổi trời nhưng văn “Truyện Tây đượm màu sắc, phong vị dân cường quyền, thần
chương của ông vẫn còn nguyên giá Bắc” – 1952 tộc, vừa giàu tính tạo hình, vừa quyền tàn bạo
Vợ trị” (Nhà nghiên cứu Phạm Xuân
Nguyên)
- Tác phẩm là
kết quả của
giàu chất thơ
- Nghệ thuật miêu tả tâm lí
- Thông cảm với số
phận người nông dân
chồng - Là người khai hoang, khai mở lại đề chuyến đi với nhân vật tài hoa, tinh tế nghèo miền núi và
A Phủ tài bị lãng quên trong giai đoạn văn bộ đội vào giải - Cách chọn lựa và sử dụng các khẳng định phẩm
học trước CMT8: số phận và vẻ đẹp phóng Tây Bắc, chi tiết nghệ thuật độc đáo chất tốt đẹp, con
tâm hồn của đồng bào vùng cao Tây tác giả đã sống đường đi tới CM
Bắc cùng người dân - Đề cao tình hữu ái
- Đi theo khuynh hướng văn địa phương giai cáo, sự đồng
xuôi hiện thực, sáng tác thiên “Hình ảnh TB cảm giữa con người
về diễn tả những sự thật đời đau thương và trong cùng cảnh ngộ
thường dũng cảm lúc - Tư tưởng nhân đạo,
nào cũng thành tích cực, tiến bộ,
nét, thành người, mang ý thức giai cấp
thành việc trong
tâm trí tôi”
Kim Lân - Tiền thân là tiểu - Tình huống truyện độc đáo - Giá trị hiện thực: Ý nghĩa nhan
- Cây bút chuyên về truyện ngắn, là thuyết “Xóm ngụ - Cách kể chuyện hấp dẫn, các miêu tả tình cảnh thê đề:
nhà văn của cảnh quê và ngươi quê, cư” được viết ngay chi tiết nghệ thuật được chọn thảm của người nông - Gợi đến thân
được coi là CON ĐẺ CỦA ĐỒNG sau ngày CMT8 lọc dân trong nạn đói phận con người
RUỘNG thành công nhưng - Nghệ thuật miêu tả tâm lí khủng khiếp năm trong nạn đói bèo
- Viết rất hay về sinh hoạt văn hóa dang dở và thất lạc nhân vật tinh tế 1945 bọt, rẻ rúng,
Vợ phong phú ở nông thôn + hiểu sâu sắc bản thảo, mãi đến - Các đoạn đối thoại được xây - Giá trị nhân đạo: người ta có thể
nhặt cảnh ngộ, tâm lí những người nông
dân nghèo khổ nhưng gắn yêu đời,
khi hòa bình lặp lại
ở miền Bắc, dựa
dựng sinh động ngợi ca bản chất tốt
đẹp và sức sống kì
nhặt vợ như 1
cọng rơm, cọng
chất phác, gắn bó tha thiết với quê vào một phần cốt diệu của con người: cỏ ngoài đường
hương và cách mạng truyện cũ, KL viết ngay trên bờ vực của - Bao chứa một
- Giá trị văn chương: giá trị nhân đạo thành công ... cái chết vẫn hướng về tình huống độc
- Phong cách nghệ thuật: - In trong tập sự sống, khát khao tổ đáo, éo le, khơi
+ Văn phong giản dị, ngôn ngữ đậm “Con chó xấu xí” ấm gia đình, thương gợi trí tò mò của
màu sắc nông thôn (1962) yêu, đùm bọc lẫn người đọc
+ Sự am hiểu, gắn bó với phong tục nhau
tập quán làng quê
- “Kim Lân 1 lòng đi về với đất, với
người, với thuần hậu nguyên thủy của
đời sống làng quê Việt Nam”
(Nguyên Hồng)
Nguyễn Tuân - In trong tập - Sự phát huy cao độ trí tưởng - Vẻ đẹp đa dạng
- CÂY ĐẠI THỤ TRONG RỪNG “Sông Đà” - 1960 tượng, liên tưởng đầy phóng vừa
ĐẦU NGUỒN VĂN HỌC THẾ KỈ - Tác phẩm là kết túng, sáng tạo hung bạo, vừa trữ
20, LÀ NHÀ VĂN SUỐT ĐỜI CẦM quả của chuyến đi - Nghệ thuật so sánh trùng điệp tình của Sông Đà
BÚT ĐI TÌM CÁI ĐẸP, CÁI THẬT thực tế đến Tây - Kho từ ngữa tinh xảo, giàu - Vẻ đẹp giản dị mà
Người - Phong cách nghệ thuật: Bắc, không chỉ để tính tạo hình
kì vĩ của người lái
 Ưa cái dữ dội phi thường, thỏa mãn cái thú - Những câu văn bề thế, giàu
lái đò ghét cái bằng phằng, dễ dãi tìm đến miền đất lạ hình ảnh, nhạc điệu đò
– hình ảnh của con
sông  Tài hoa uyên bác cho thỏa niềm khát
người lao động mới
 Giọng điệu ngông ngạo. Cái khao “xê dịch”, mà
Đà ngông ngạo dựa trên cơ sở tài chủ yếu để tìm - Tình yêu, sự say
năng. kiếm chất vàng của đắm của Nguyễn
thiên nhiên và ở Tuân trước thiên
tâm hồn người lao nhiên và con người
động Tây Bắc nói riêng
và quê hương đất
nước nói chung
- Quan điểm thẩm
mĩ
mới mẻ, tiến bộ: cái
đẹp hiện hữu ngay
 trong hiện tại, trong
cuộc sống và con
người bình dị
Hoàng Phủ Ngọc Tường - Viết tại Huế - Biện pháp nhân hóa, so sánh - Cảm nhận độc đáo
- Sinh ra tại Huế 1981 khi đất nước độc đáo và tinh tế vẻ đẹp
Ai đã - Có sở trường về bút kí
- Phong cách nghệ thuật:
hòa bình, thống
nhất được 6 năm
- Ngòi bút giàu chất thơ sông Hương trên
nhiều bình diện (địa
đặt tên  Sự kết hợp nhuần nhuyễn - In trong tập “Ai Dấu ấn cái tối người nghệ lí, lịch sử, văn hóa,
cho giữa chất trí tuệ và tính trữ đã đặt tên cho sĩ:
đời thường)
tình, giữa nghị luận sắc bén dòng sông” - Tình yêu, niềm tự hào gắn bó
dòng và suy tư đa chiều với quê hương, đất nước - Vẻ đẹp thiên
nhiên,
sông  Vốn kiến thức phong phú về - Vốn hiểu biết
tâm hồn con người
triết học , văn hóa, lịch sử, - Tài quan sát tinh tế + trí
địa lí tưởng tượng xứ Huế.
 Lối hành văn hướng nội, súc - Văn phong tao nhã, hướng
tích, mê đắm, tài hoa nội tài hoa
Nguyễn Trung Thành – Nguyễn - Mùa hè năm - Câu chuyện được kể theo - Câu chuyện thứ
Ngọc 1965, Mỹ đổ quân hình thức truyện lồng truyện nhất là câu chuyện về
- “Nguyên Ngọc đích thực là một ào ạt vào miền - Xây dựng được không khí sử sự giác ngộ lí tưởng
người trí thức của núi rừng, nhà văn Nam Việt Nam. thi hào hùng, tráng lệ qua lối cách mạng và cuộc
hóa của Tây Nguyên và là người Đây là những năm kể khan của cụ Mết ở nhà ưng nổi dậy từ tự phát đến
nghệ sĩ thực thụ của những miền dẻo tháng đau thương tạo nên sự gắn kết giữa quá tự giác của dân làng
Rừng cao đất nước” (giáo sư Nguyễn Đăng
Mạnh)
mà quật khởi, anh
hùng của dân tộc.
khứ, hiện tại và truyền thuyết.
- Xây dựng được những hình
Xô Man
- Câu chuyện thứ hai
xà nu - Là nhà văn có duyên với mảnh đất Ban đầu, NTT dự tượng đặc sắc mang ý nghĩa là câu chuyện về cuộc
Tây Nguyên và những tác phẩm định viết 1 tr ngắn biểu tượng sâu sắc, đời của Tnú - một
thành công nhất của nhà văn cũng là chiến đấu ở đồng - Ngôn ngữ đặc sắc, mang đậm người con của núi
tác phẩm về mảnh đất và con người bằng nhưng khi đặt chất Tây Nguyên rừng Tây Nguyên, của
Tây Nguyên bút viết, trong tâm bản làng Xô Man.
trí ông lại chỉ hiện
ra mảnh đất và con
người Tây Nguyên
 RXN ra đời
trong sự ngẫu
nhiên và tình cờ
- In trong tập
 “Trên quê hương
những người anh
hùng Điện Ngọc”
Lưu Quang Vũ - Được viết từ - Xây dựng tình huống - Gửi gắm thông
- “Vũ giống như đỉnh cao chói lọi 1981 đến 1984 truyện kịch đầy căng thẳng điệp: Được sống
Hồn và cô đơn trong dòng chảy của - Lấy cảm hứng đạt đến cao trào rồi giải làm người quý giá
văn học trước và sau 1975” (nhà từ thời kì hậu quyết mẫu thuẫn một cách thật, nhưng được
Trương văn Dương Thu Hương) chiến của xã hội logic, hợp lí, thỏa đáng. sống đúng là mình,
Ba, da - Là cây bút vàng của sân khấu VN sau năm -Xây dựng đối thoại, độc sống trọn vẹn những
hàng kịch những năm 80 của thế kỉ XX 1975 (bên trong thoại sắc nét giá trị mình vốn có
một đằng, bên - Có kết hợp giữa những vấn và theo đuổi còn
thịt ngoài một nẻo) đề thời sự và vấn đề muôn quý giá hơn.
- Xuất xứ: là vở thuở - Con người phải
kịch được khai luôn luôn biết đấu
thác từ cốt truyện tranh với những
dân gian cùng tên nghịch ảnh, với
quen thuộc chính bản thân,
chống lại sự dung
tục để hoàn thiện
nhân cách và vươn
tới những giá trị
tinh thần cao quý.
- Tuy vậy, con
người ta cũng
không nên chỉ chăm
lo tới đời sống tâm
hồn mà bỏ qua
những nhu cầu của
thể xác.
* GIÁ TRỊ NHÂN ĐẠO
- Khái niệm: “ 1 nghệ sĩ chân chính phải là một nhà nhân đạo từ trong cốt tủy” (Sê-khốp) và giá trị nhân đạo là một giá trị cơ bản của
những tác phẩm văn học chân chính được tạo nên bởi sự xót xa, cảm thông của nhà văn với nỗi đau của con người trong cuộc sống, là
sự phê phán cái xấu, cái ác khiến con người bất hạnh. Đồng thời, nhà văn còn thể hiện sự nâng niu, trân trọng với những nét đẹp trong
tâm hồn con người và niềm tin vào những khả năng vươn dậy của con người dù trong bất kì hoàn cảnh nào của cuộc đời
- Biểu hiện:
+ XÓT (xót xa trước tình cảnh...)
+ PHÊ (phê phán, lên án tội ác của thực dân phong kiến và bè lũ phát xít...)
+ TRÂN (trân trọng, ca ngợi bản chất tốt đẹp, khát vọng sống...)
+ KHẢ ( khả năng vươn lên, hướng đến tương lai ...)

* GIÁ TRỊ HIỆN THỰC

- Khái niệm: “Chao ôi, nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng
đau khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than” (Nam Cao)
- Ý nghĩa: GT hiện thực là 1 trong 2 giá trị cơ bản của tác phẩm văn học chân chính, nó được tạo bởi sự phản ánh chân thực, khách
quan ngoài đời sống con người vào tác phẩm thông qua hệ thống hình tượng
- Biểu hiện
+ Phản ánh chân thực hiện thực và số phận con người
+ Lên án, tố cáo cái ác, cái xấu
MỞ BÀI – KẾT BÀI:
* Truyện
(MB) Nữ văn sĩ Pháp Elisa Triolets đã từng khẳng định “Nhà văn là người cho máu”. Đúng vậy, nhà văn phải lấy máu nóng trong
mình tiếp cho dòng máu cuộc đời , tiếp tục dào dạt chảy trong những trang văn. Phải hiến trọn tài năng và tâm huyết của mình để tạo
nên những nhân vật thấm đẫm chất đời. Kim Lân/ Tô Hoài là một nhà văn như thế. Trong thiên truyện “...”, ông đã xây dựng nhân
vật ... bằng tấm lòng nhân đạo thiết tha và NT miêu tả tâm lí nhân vật bậc thầy... + Nội dung + Câu hỏi phụ
* Kí
(MB) Nhà văn Nga Pau tốp xki – tác giả của nhiều truyện ngắn nổi tiếng “Bông hồng vàng”, “Bình minh mưa”, “Một mình với mùa
thu”... từ cuộc đời viết văn của mình mà chia sẻ những chiêm nghiệm sâu sắc: “Nhà văn chân chính là người dẫn đường vào xứ sở của
cái đẹp”. Và từ xứ sở cái đẹp, văn học sẽ thanh lọc tâm hồn con người, đưa người đọc đến bến bờ chân – thiện – mĩ. “...” của Nguyễn
Tuân/ Hoàng Phủ Ngọc Tường là một tác phẩm như thế. Đây là một trong những thiên bút kí hay nhất đời văn của ông, cũng là một
tuyệt bút về dòng sông Đà/ Hương Giang. Trong tác phẩm, nhà văn đã khắc họa ND + câu hỏi phụ
* Thơ
(MB) Rasul Gamzatov từng viết: " Thơ sinh ra từ tình yêu và lòng căm thù, từ nụ cười trong sáng hay giọt nước mắt đắng cay." Thơ muôn đời là
thế, luôn cất lên từ trái tim sâu nặng tình cảm với cuộc đời với con người của nhà thơ. A ( tên tác phẩm ) của B ( tên tác giả ) là một tác phẩm như
thế...

KB chung
Nhà văn Nam Cao từng viết " Một tác phẩm chân chính sẽ vượt lên trên tất cả giới hạn và bờ cõi..." Và như thế văn học sẽ mãi trường tồn vượt
qua quy luật băng hoại khắc nghiệt của thời gian. A ( tên tác phẩm ), mãi ngân vang trong lòng bạn đọc, xứng đáng là tác phẩm hay nhất của đời
thơ / văn B ( tên tác giả ), là tác phẩm xuất sắc viết về + đề tài...