YUNIT 1
● 2011 - planong pagbabawas ng asignatura sa kolehiyo
● Oktubre 3, 2012 - nagkaroon ng petisyon na ipahinto
ang implementasyon ng k12 SHS na maaaring
lumusaw sa Departamento ng Filipino sa mga
Unibersidad
● Disyembre 7, 2012 inilabas ang “Posisyong Papel
para sa Bagong CHED Curriculum” na may pamagat
na “Isulong ang Ating Wikang Pambansang Filipino,
Itaguyod ang Konstitusyunal na Karapatan ng Filipino.
● Propesor Ramilito Correa - may akda ng posisyong
papel
● Hunyo 28, 2013 - inilabas ang CMO No. 20, Series of
2013
● Core courses sa Kolehiyo ayon sa CMO 30 (UTS,
RPH, CONTEM, MMW, PURCOM, ART APPRE, STS,
ETHICS)
● CMO No. 04, Series of 1997 - Walang Filipino sa
planong kurikulum ng CHED sa ilalim ng Kto12
● Seksiyon 3 ng CMO No 20, Series of 2013 -
opsiyunal ang Filipino bilang wikang panturo
● CMO No. 59, Series of 1996 - dating order na
nagaatas na mandatory ang Filipino bilang panturo
● Hunyo 2, 2014 - nakipagdiyalogo sa komisyuner ng
CHED si Dr. Antonio Contreras - napagkasunduan
itatag muli ang Technical Working Group sa Filipino at
ang General Education Committee
● Alex Brillantes at Cynthia Bautista - CHED
Commissioner na nakapulong ni Dr. Contreras.
● Noong Hulyo 4, 2014 ay nagpatawag ng konsultasyon
ang CHED dahil sa demand ng Tanggol Wika.
● “Sa Madaling Salita: Kasaysayan at Madaling
Pag-unlad ng Wikang Pambansa” na inilabas noong
Setyembre 2016.
● Abril 15, 2015 ay nagsampa ng kaso sa Korte
Suprema ang Tanggol Wika
● Ang 45-pahinang petisyon ay nakasulat sa Filipino
(ang kauna-unahang buong petisyon sa wikang
pambansa) at opisyal na nakatala bilang G. R. No.
217451
● Housebil 223 - maging mandatory ang asignaturang
filipino.
● Abril 21, 2015 - kinatigan ng Korte Suprema ang
Tanggol Wika sa pamamagitan ng paglalabas ng
temporary restraining order
● Dr. Wilfrido V. Villacorta - Komisyoner ng 1986
Constitutional Commission
● “Wika ng bayan” o “lingua franca” - ginagamit na
wika ng komunikasyon ng sinumang dalawang Filipino
na may magkaibang wikang katutubo
● Filipinasyon -
● Amalgamasyon - paghahalo-halo ng mga talasalitaan
mula sa iba’t ibang wika ng Pilipinas.
● Upang lalong pasiglahin ang pagamit ng Filipino sa
mga opisyal na transaksyon, komunikasyon at
korespondensya ng gobyerno, nilagdaan ni dating
Pangulong Corazon C. Aquino ang Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 335 noong Agosto 25, 1988.
● Kautusang Pangkagawaran Bilang 53, serye ng
1987 - sa pamamagitan nito, lalong pinatibay ng
administrasyong Aquino ang patakarang
bilingguwalismo
● Ang pagbabgong bihis ng sistema ng edukasyon ng
Pilipinas ay naka-angkla sa ideya ng international
standards, labor mobility, at ASEAN integration.
● Ang Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wikang
Filipino o Tanggol Wika ang alyansang nangunguna
sa pakikibaka laban sa pagpaslang ng Commission on
Higher Education (CHED) sa Filipino.
● Nabuo ang Tanggol Wika sa isang konsultatibong
forum noong Hunyo 21, 2014.
● Dr. Bienvenido Lumbera - Pambansang Alagad ng
Sining
● Noong 2015, pinangunahan ng Tanggol Wika ang
pagsasampa ng kaso laban sa anti-Filipinong CHED
Memorandum Order (CMO) No. 20, Series of 2013, sa
Korte Suprema. Agad
● Ang posisyong papel ay isang pasulat na gawaing
akademiko kung saan inilalahad ang paninidigan sa
isang napapanahong isyu na tumutukoy sa iba’t ibang
larangan tulad ng edukasyon, politika, batas, at iba.
● ang Filipino ay wika na “susi ng kaalamang bayan”.
Buo rin ang kanilang paninindigang “nasa wika ang
pagtatanyag ng kaalamang lokal – mga kaalamang
patuloy na hinubog at humuhubog sa bayan.
● Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng kasalukuyang
saligang-batas na “Subject to the provisions of law and
as the Congress may deem appropriate, the
Government shall take steps to initiate and sustain the
use of Filipino as a medium of official communication
and as language of instruction in the educational
system.”
● Pangulong Corazon C. Aquino - Executive Order No.
335 na “Nag-aatas sa Lahat ng
mgaKagawaran/Kawanihan/Opisina/ Instrumentaliti ng
Pamahalaan na Magsagawa ng mga Hakbang na
Kailangan para sa Layuning Magamit ang Filipino sa
Opisyal na mga Transaksiyon, Komunikasyon, at
Korespondensiya.”
● Lumbera - Filipino ang wikang gingamit sa paglinang
at pagpapalaganap ng isang edukasyong na
nagtataguyod ng kapakanan ng bansa,
● G. David Michael M. San Juan - (Agosto 10, 2014) 12
Reasons to Save the National Language.
● Virgilio S. Almario (2014) na napakarami pang dapat
gawin upang ganap na magtagumpay ang wikang
Filipino. Aniya hindi sapat ang pagdedeklara ng Buwan
ng Wikang Pambansa tuwing Agosto bilang tugon sa
Proklamasyon Blg. 1041 ng Pangulong Fidel V. Ramos
noong Hulyo 5, 1997.
YUNIT 2
Sa anumang sitwasyong pang komunikasyon, ginagamit sa
pakikipag ugnayan, pakikisalamuha at pakikipag talastasan
sa kapuwa ang mga kaalamang natutuhan natin mula sa
pagoobserba at pagsusuri ng lipunan.
Ang mga nabatid at napaglimian nating kaalaman mula sa
karanasang panlipunan ang pumapanday sa ating karunungan
na siyang gumagabay sa ating maliliit at maalaking desisyon
at hakbang sa buhay.
Ang pangunahing salik ng kaalaman, na ibinabahagi din natin
sa kapuwa ay ang mga impormasyong nasasagap natin mula
sa tao, sa ating kapaligiran, at midya.

Ang midya ay hindi neutral dahil may kinakatawan itong
diskurso at ideolohiya.
Ang fake news ay tumutukoy sa mga sadyang hindi totoo, o
mga kwento na naglalaman ng ilang katotohanan ngunit hindi
ganap na tumpak, sa pamamagitan ng aksidente o disenyo.
May ilang hakbang upang malaman kung ang impormasyon
ay lehitimo o hindi. Una ay ang pagbuo ng kritikal na pagtingin
sa mga impormasyon. Kailngan din na maging mapanuri sa
pinamulan ng impormasyon. Mahalaga rin na kilalanin kung
sino ang pinagmulan ng impormasyon at suriin ang mga
katibayan.
Mass Media o pangmadlang midya ang ginagamit ng
karamihan na mapagkukunang ng impormasyon at balita.
Ang pinaka-karaniwang pangmadlang midya ay pahayagan,
magasin, radyo, telebisyon, at Internet.
Maxwell McComb at Donald Shaw - ang pangmadlang
midya ang nagtatakda kung ano ang pag uusapan ng publiko
George Gerbner - ang midya, lalo na ang telebisyon, ang
tagapagsalsay ng lipunan na lumilinang sa kaisipan ng mga
madalas manood na ang mudoy magulo at nakakatakot
Marshall McLuhan - binabago ng midya ang simbolikong
kapaligiran ng mga tao at naiimpluwensiyahn nito ang kanilang
pananaw, karanasan, ugali, at kilos kung kaya’t masasabng
“ang midyum ay ang mensahe”;
Stuart Hall - ang midya ang nagpapanatili sa ideolohiya ng
mga may hawak ng kapangyarihan sa lipunan (Griffin, 2012).
Ang maling pamamaraan ay humahantong sa palso at di
angkop na datos.
Ang wika ay hindi lamang daluyan kundi tagapaghiwatig at
imbakan-kuhanan ng kultura nating Pilipino.
Post truth ayon sa Diksyunaryong Oxford, kailangan mas
maging responsable sa paggawa ng pahayag maging harapan
man or ginagamitan ng midya.
Ang pananaliksik ay hindi dapat tinutumbas lamang sa tesis,
disertasyon, papel pantermino o artikulo sa journal.
Sa pagsasaliksik , minimithi ang "pagtatamo ng karunungan"
na nakabatay sa masususing pagsusuri ng mga ebidensya
Ang batis ng impormasyon ay ang pinanggagalingan ng mga
katunayan (halimbawa. Facts, and figures at datos
(halimbawa. Obserbasyon , berbal, at biswal na teksto, artifact
fossil) na kailangan para makagawa ng mga pahayag ng
kaalaman hinggil sa isang isyu, penomeno, o panlipunang
realidad.
Ang primaryang batis ay mga orihinal na pahayag,
obserbasyon at teksto na direktang nagmula sa isang
indibidwal, grupo o institusyon nanakaranas, nakaobserba, o
nakapagsiyasat ng isang paksa o phenomena.
Halimbawa
Mula sa harapang ugnayan sa kapuwa tao:
1. pagtatanong tanong 2.encyclopedia
2. pakikipagkuwentuhan 3.Teksbuk
3. panayam o interbyu 4.Manwal at gabay na aklat
4. pormal, inpormal, estrukturado, o semi estrukturado 5.Diksyonaryo at Tesoro
talakayan; 6.Kritisismo
5. umpukan 7.Komentaryo
6. pagbabahay bahay 8.Sanaysay
9.Sipi mula sa orihinal na hayag sa 10.teksto
Mula sa mga material na nakaimprenta sa papel, na madalas 11.Abstrak
ay may kopyang electroniko: 12.Mgakagamitan sa pagtuturo kagaya ng powerpoint
1. awtobiyograpiya presentation at
2. talaarawan 13.Sabi-sabi
3. sulat sa koreo at email
4. tesis at diertasyon Kapuwa Tao bilang Batis ng Impormasyon - kailangan
5. sarbey timbangin ang kalakasan, kahinaan kaangkupan ng harapan
6. artikulo sa journal at mediadong pakikipag ugnayan. Ang mga kapwa-tao ay
7. balita sa diyaryo, radio, at telebisyon; karaniwang itinuturing na primaryang batis, maliban kung ang
8. mga rekord nsagap sa kanila ay nakuha lang din sa sinasabi ng iba pang
9. orihinal na dokumento kagaya ng sertipiko ng kasal at tao.
testament;
10. talumpati at pananalita; at kalakasan ng harapang ugnayan ang mga sumusunod:
11. larawan at iba pang biswal grapika 1.maaring makakuha ng agarang sagot at paliwanag mula sa
tagapagbatid;
2.makapagbigay ng angkop na angkop na kasunod na tanong
Ang sekundaryang batis naman ay pahayag ng ( follow-up question) sa kaniya;
interpretasyon, opinyon at kritisismo mula sa indibidwal, grupo, 3. malinaw niya agad ang sagot; at
o institusyon na hindi direktang nakaranas, nakaobserba o 4.maoobserbahan ang kanyang berbal at di-berbal na
nagsaliksik sa isang paksa O penomeno. ekspresion.

Halimbawa ng sekundaryang batis ang mga suumusunod: Kahinaan - nangangailangan ng malaking budget
1.Ilang artikulo sa dyaryo at magasin kagaya ng editorial kuro
kurong tudling, sulat sa patnugot, at tsimis o tsika
Midya bilang batis ng impormasyon. Kung pipiliin ang
midya bilang batis ng impormasyon, kelangan ding pag
isipang mabuti ang kalakasan, kahinaan, at kaangkupan nito
para sa binubuong pahayag ng kaalaman. Dapat unahin sa
prayoritisasyon ang mga primaryang batis, angkop na uri ng
midya, at kredibilidad ng tukoy na midya.
Kwantitatibong Disenyo - Pamamaraang sarbey na
ginagamitan ng
talatanungan at eksperimento na may
pretest at posttest
Kuwalitatibong Disenyo - Iba't ibang pamamaraan ngunit
mas
gumagamit ng panayam at pangkatang
talakayan
Sa tambalan ng pangangalap at pagbasa ng impormasyon
Halimbawa ng pananaliksik:
- Sarbey
- Eksperimento
- Sosyometrikong analisis
Ang panimulang pagbabasa ay praktikal kung kailangan pang
piliin ang mga tukoy na tomo,bilang o edisyon ng publikasyong
isasama samga batis ng impormasyon. Maiiwasan din dito ang
posibleng duplikasyon ng artikulo o kabanata.
Sinasabing saturation kung ang mga
panibago at karagdagang datos na
nakalap ay hindi humahantong sa
anumang pagbabago sa nauna nang
napalitaw na mga kategorya ng impormasyon o sa paglitaw ng
panibangong tema ng kaalaman
Sa pangangalap ng impormasyon, may pagkakaiba sa
proseso kung tao ang napiling panggagalingan ng datos at
kung midya ang napiling batis ng
Katunayan.
Pangangalap ng Impormasyon mula sa
Kapuwa Tao - Ito ay mayamang batis ng impormasyon dahil
marami silang maaaring masabi batay sa kanilang karanasan,
maaari nilang dagdagan at linawin pa ang
kanilang mga sinasabi at may kapasidad
din silang mag imbak at mag proseso ng
impormasyon.
Eksperimento - Sa teksto ng agham panglipuanan, ang
eksperimento ay isang kuwantitatibong disenyo ng
pananaliksik kung saan sinusukat ang epekto ng dependent
variable, na tinatalaban ng
Interbensiyon.
Limitado ang gamit ng eksperimento sa agham panlipuanan at
nahaharap ito sa maraming banta sa katumpakan
Interbyu - Ang interbyu o panayam ay isang interaksyon sa
pagian ng mananaliksik bilang tagapagtanong, at
tagapoakinig, at ng tagapagbatid na siyang tagapagbahagi ng
impormasyon
estrukturadong interbyu - gumagamit ang mananaliksik ng
gabay na tanong
semi-estrukturadong interbyu - may gabay na tanong
subalit maaari itong baguhin depende sa takbo ng interbyu
di estrukturadong
interbyu - hindi kahingian ang mga gabay na tanong upang
mas maging natural ang daloy
Focus group Discussion (FGD) - semi estrukturadong
talakayan na binubuo
ng tagapagpadaloy na kadalasay ginagampanan ng
manananaliksik na , at anim hanggang sampung kalahok.
Pakikisangkot habang
Pakapa-kapa - Ang pakikisangkot sa buhay ng mga
tagapagbatid sa pamamagitan
ng pagtira sa kanilang mga kounidad
sa loob ng tatlong buwan. Nakikilahok sa mga
pang-araw-araw na gawain habang isinisingit ang
Pakikipanayam.
Pagtatanong-tanong - Marami sa mga mananaliksik ang
gumagamit ng pagtatanong-tanong sa pagkalap ng mga
datos.
Nagtatanong-tanong din ang
mananaliksk kung hindi niya
masyadong gamay o wala siyang
gaanong alam pa sa paksang
sinisiyasat. Impormal at bernakular na
wka ang ginagamit para madaling
magkaintindihan ang nagtatanong at
ang tinatanong
Pakikikikipagkwentuhan - ito ay ginamit ni De Vera (1982)
upang pag aralan ang pakikiapid ng isang baryo sa Camarines
Norte. Itoay di-estrukturado at impormal na
usapan ng mananaliksik at mga tagapagbatid hinggil sa isa o
higit
pang mga paksa kung saan ang
mananaliksik ay walang ginagamit
Pagdalaw-dalaw - Ang pagdalaw dalaw ay ang pagpunta
punta at pakikipag-usap ng
mananaliksik sa tagapagbatid upang
sila ay magkakilala. At makuha ang
loob ng isa’t isa, mas maluwag na sa
kalooban ng tagapagbatid na ilabas
sa usapan “ang mga nais niyang
sabihin bagama’t maaaring may ilan
pang pagpipigil”.
Pakikipanuluyan - Nakikisalamuha sa mga tao at
nakikisangkot sa mga aktibidad gaya ng pagkukwentuhan sa
umpukan,
pangangapitbahay at pagdalo sa
iba’t-ibang pagtitipon.
Pagbabahay-bahay - Hindi lamang pumupunta sa bahay ng
tagapagbatid ang mananaliksik, nagmamasid,
nagtatanong-tanong, at nakikipagkwentuhan o - Rekorder
nakikipagpanayam din siya.Ginagamit ito sa pagsasagawa ng
Survey. Pangangalap ng Impormasyon
mula sa mga Aklatan - Ang bawat aklatan ay puno ng mga
Pagmamasid - Maaaring magamit hindi lamang sa paglikom midya tulad ng libro, journal, magasin, diyaryo, tesis at
ng datos mua kapwa-tao kundi pati na rin sa mga bagay, lugar, disertasyon, encyclopedia, diksiyonaryo, globo, at marami
pangyayari at iba pang penomeno. pang iba.

Ito ay pag-oobserba gamit ang YUNIT 3

mata, taynga, ilong, at pandama sa
tao, lipunan, at kapaligiran. ang tsimisan ay itinuturing na isang pagbabahaginan ng
impormasyong ang katotohanan ay di-tiyak. Ito ay isang uri ng
Apat na uri ng papel ng tagapagmasid ayon kay Gold pag-uusap sa pagitan ng dalawa o higit pang magkakakilala o
- Complete observer (ganap na magkapalagayang-loob.
tagapagmasid
- Complete participant (ganap na Ang tsismis ay maaaring totoo, bahagyang
kalahok) totoo, binaluktot na katotohanan,
- Observer as participant (tagamasid dinagdagan o binawasang kato-tohanan,
bilang kalahok) sarilinginterpretasyon sa nakita o narinig,
- Participant as observer (kalahok pawing haka-haka, sadyang di-totoo, o
bilang tagamasid) inimbentong kwento.

Instrumento sa pagkalap ng datos Subalit siguradong ito ay may pinagmulan o

mula sa Kapwa-Tao pinanggalingan, mauuri sa tatlo:

Ilan sa instrumentong ginagamit sa 1.)Obserbasyon ng unang tao o grupong

pagkalap ng datos mediado man o nakakita o nakarinig sa itsitsismis
harapan ay: 2.)Imbentong pahayag ng isang
- Talatanungan o gabay na naglalayong makapanirang-uri sa kapuwa;
katanungan 3.)Pabrikadong teksto ng nagmamanipula
- Pagsusulit o eksaminasyon o nanlilinlang sa isang grupo o sa madla
- Talaan sa Fieldwork
Legal na Aksyon at mga Patakaran na Kaugnay ng
Tsismis
Mukha mang simpleng bagay ang pangtsitsismis, ito ay
maaaring makasama kung sumobra. Maaari itong makasira ng
reputasyon ng isang tao at lubhang makaapekto sa kalagayan
ng pinag-uusapan.
Ayon sa Artikulo 353, ang libelo ay isang pampubliko at
malisyosong mga paratang sa isang krimen o isang bisyo o
depekto na maaaring makatotohanan o kaya ay haka-haka o
anumang kilos, pagkukulang, kondisyon, katayuan, o
kalagayan na naging dahilan ng kasiraang- puri, pangalan o
pagpapasala sa isang likas o huridikal na tao, o upang masira
ang alaala ng isang
namayapa na (salin mula sa Artikulo 353, RPC).
Umpukan - Ang paksa ng usapan sa umpukan ay hindi rin
planado o pinag-isipang mabuti maaaring tungkol sa
buhay-buhay ng mga tao sa komunidad, magkakaparehong
interes ng mga nag-uumpukan, o mga bagong mukha at
pangyayari sa paligid.
Impormal na paglalapit ng tatlo o higit pang mga
magkakakilala para mag-usap nang magkakaharap.
Ito ay hindi planado o nagaganap na lang
sa bugso ng pagkakataon
Likas ang kwentuhan na kung saan may:
● pagpapalitan,
● pagbibigayan,
● pagbubukas-loob at
● pag-uugnay ng
● kalooban
Ito ay pwede ring dumako sa:
● seryosong talakayan,
● mainit na pagtatalo,
● masayang biruan,
● malokong kantyawan,
● laro,
● kantahan
Masasabi rin itong isang ritwal ng mga
Pilipino para sa pagpapanatili at
pagpapalakas ng ugnayan sa kapuwa.
Salamyaan - Isang halimbawa ng tradisyon kung saan tampok
sa umpukan (Petras,2010)
Ito ay ang pagpopook sa siyudad sa
kamalayang bayan ng mga mamamayan
Kahalagahan - Namamayani ang diwa ng
pagkakapantay-pantay sa mga kalahok at
nagpapasigla at nagpapatibay ang ugnayan at samahan ng
kapuwa, (Petras,2010).
Ub-ufon - Kaugaliang pangkomunikasyon ng mga tubong
Kadaclan sa Barilag, Bontoc, Mt. Province na naninirahan sa
siyudad ng Baguio sa kadahilanang ekonomik.
Madalas itong ginagawa sa itinakdang ator
o dap-ayan (lugar) ng pagsasama-sama ng demokratikong talakayan ng mediado sa pagitan ng mga
umili (magkababayan) para mag-usap ng iba't ibang usapin at opisyal ng lokal na pamahalaan at mga mamamayan.
magturo ng tugtukon
(customs/traditions).

Talakayan - Pagpapalitan ng ideya sa pagitan ng dalwa o higit

pang mga kalahok na nakatuon sa tukoy na paksa.

Maaaring pormal o impormal at pwedeng harapan o mediated

o ginagamitan ng anumang midya.

PORMAL NA TALAKAYAN
Karaniwang ginaganap sa itinakdang pagpupulong at sa mga
palabas sa telebisyon at programa sa radyo
kung saan pinipili ang mga kalahok.

IMPORMAL NA TALAKAYAN
Madalas nangyayari sa umpukan at minsan sa tsismisan o di
sinasadyang pagkikita kaya may posibilidad na hindi lahat ng
kalahok ay mapipili.

Ang karaniwang layon ng talakayan ay pagbusisi sa isyu o

mga isyung kinakaharap ng isang tao, isang grupo, buong
pamayanan, o buong bansa para
makahalaw ng aral, magkaroon ng linaw at
pagkakaunawaan, maresolba ang isa o
magkakawing na problema, at makagawa o
makapagmungkahi ng desisyon at aksiyon.

RADYONG TAMBULI - Halimbawa ng midyang

pangkomunidad sa Pilipinas kung saan nagaganap ang