YUNIT 1
● 2011 - planong pagbabawas ng
asignatura sa kolehiyo
● Oktubre 3, 2012 - nagkaroon ng
petisyon na ipahinto ang
implementasyon ng k12 SHS na
maaaring lumusaw sa Departamento
ng Filipino sa mga Unibersidad
● Disyembre 7, 2012 inilabas ang
“Posisyong Papel para sa Bagong
CHED Curriculum” na may pamagat
na “Isulong ang Ating Wikang
Pambansang Filipino, Itaguyod ang
Konstitusyunal na Karapatan ng
Filipino.
● Propesor Ramilito Correa - may
akda ng posisyong papel
● Hunyo 28, 2013 - inilabas ang CMO
No. 20, Series of 2013
● Core courses sa Kolehiyo ayon sa
CMO 30 (UTS, RPH, CONTEM,
MMW, PURCOM, ART APPRE,
STS, ETHICS)
● CMO No. 04, Series of 1997 -
Walang Filipino sa planong
kurikulum ng CHED sa ilalim ng
Kto12
● Seksiyon 3 ng CMO No 20, Series
of 2013 - opsiyunal ang Filipino
bilang wikang panturo
● CMO No. 59, Series of 1996 -
dating order na nagaatas na
mandatory ang Filipino bilang
panturo
● Hunyo 2, 2014 - nakipagdiyalogo sa
komisyuner ng CHED si Dr. Antonio
Contreras - napagkasunduan itatag
muli ang Technical Working Group
sa Filipino at ang General Education
Committee
● Alex Brillantes at Cynthia Bautista
- CHED Commissioner na
nakapulong ni Dr. Contreras.
● Noong Hulyo 4, 2014 ay
nagpatawag ng konsultasyon ang
CHED dahil sa demand ng Tanggol
Wika.
● “Sa Madaling Salita: Kasaysayan at
Madaling Pag-unlad ng Wikang
Pambansa” na inilabas noong
Setyembre 2016.
● Abril 15, 2015 ay nagsampa ng
kaso sa Korte Suprema ang Tanggol
Wika
● Ang 45-pahinang petisyon ay
nakasulat sa Filipino (ang kauna-
unahang buong petisyon sa wikang
pambansa) at opisyal na nakatala
bilang G. R. No. 217451
● Housebil 223 - maging mandatory
ang asignaturang filipino.
● Abril 21, 2015 - kinatigan ng Korte
Suprema ang Tanggol Wika sa
pamamagitan ng paglalabas ng
temporary restraining order
● Dr. Wilfrido V. Villacorta -
Komisyoner ng 1986 Constitutional
Commission
● “Wika ng bayan” o “lingua
franca” - ginagamit na wika ng
komunikasyon ng sinumang
dalawang Filipino na may
magkaibang wikang katutubo
● Filipinasyon -
● Amalgamasyon - paghahalo-halo
ng mga talasalitaan mula sa iba’t
ibang wika ng Pilipinas.
● Upang lalong pasiglahin ang
pagamit ng Filipino sa mga opisyal
na transaksyon, komunikasyon at
korespondensya ng gobyerno,
nilagdaan ni dating Pangulong
Corazon C. Aquino ang
Kautusang Tagapagpaganap Blg.
335 noong Agosto 25, 1988.
● Kautusang Pangkagawaran
Bilang 53, serye ng 1987 - sa
 pamamagitan nito, lalong pinatibay
ng administrasyong Aquino ang
patakarang bilingguwalismo
● Ang pagbabgong bihis ng sistema
ng edukasyon ng Pilipinas ay naka-
angkla sa ideya ng international
standards, labor mobility, at ASEAN
integration.
● Ang Alyansa ng mga
Tagapagtanggol ng Wikang
Filipino o Tanggol Wika ang
alyansang nangunguna sa
pakikibaka laban sa pagpaslang ng
Commission on Higher Education
(CHED) sa Filipino.
● Nabuo ang Tanggol Wika sa isang
konsultatibong forum noong Hunyo
21, 2014.
● Dr. Bienvenido Lumbera -
Pambansang Alagad ng Sining
● Noong 2015, pinangunahan ng
Tanggol Wika ang pagsasampa ng
kaso laban sa anti-Filipinong CHED
Memorandum Order (CMO) No. 20,
Series of 2013, sa Korte Suprema.
Agad
● Ang posisyong papel ay isang
pasulat na gawaing akademiko kung
saan inilalahad ang paninidigan sa
isang napapanahong isyu na
tumutukoy sa iba’t ibang larangan
tulad ng edukasyon, politika, batas,
at iba.
● ang Filipino ay wika na “susi ng
kaalamang bayan”. Buo rin ang
kanilang paninindigang “nasa wika
ang pagtatanyag ng kaalamang lokal
– mga kaalamang patuloy na
hinubog at humuhubog sa bayan.
● Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng
kasalukuyang saligang-batas na
“Subject to the provisions of law and
as the Congress may deem
appropriate, the Government shall
take steps to initiate and sustain the
use of Filipino as a medium of
official communication and as
language of instruction in the
educational system.”
● Pangulong Corazon C. Aquino -
Executive Order No. 335 na “Nag-
aatas sa Lahat ng
mgaKagawaran/Kawanihan/Opisina/
Instrumentaliti ng Pamahalaan na
Magsagawa ng mga Hakbang na
Kailangan para sa Layuning
Magamit ang Filipino sa Opisyal na
mga Transaksiyon, Komunikasyon,
at Korespondensiya.”
● Lumbera - Filipino ang wikang
gingamit sa paglinang at
pagpapalaganap ng isang
edukasyong na nagtataguyod ng
kapakanan ng bansa,
● G. David Michael M. San Juan -
(Agosto 10, 2014) 12 Reasons to
Save the National Language.
● Virgilio S. Almario (2014) na
napakarami pang dapat gawin
upang ganap na magtagumpay ang
wikang Filipino. Aniya hindi sapat
ang pagdedeklara ng Buwan ng
Wikang Pambansa tuwing Agosto
bilang tugon sa Proklamasyon Blg.
1041 ng Pangulong Fidel V. Ramos
noong Hulyo 5, 1997.
YUNIT 2
Sa anumang sitwasyong pang
komunikasyon, ginagamit sa pakikipag
ugnayan, pakikisalamuha at pakikipag
talastasan sa kapuwa ang mga kaalamang
natutuhan natin mula sa pagoobserba at
pagsusuri ng lipunan.
Ang mga nabatid at napaglimian nating
kaalaman mula sa karanasang panlipunan
ang pumapanday sa ating karunungan na
siyang gumagabay sa ating maliliit at
maalaking desisyon at hakbang sa buhay.
Ang pangunahing salik ng kaalaman, na
ibinabahagi din natin sa kapuwa ay ang
mga impormasyong nasasagap natin mula
sa tao, sa ating kapaligiran, at midya.
Ang midya ay hindi neutral dahil may
kinakatawan itong diskurso at ideolohiya.
Ang fake news ay tumutukoy sa mga
sadyang hindi totoo, o mga kwento na
naglalaman ng ilang katotohanan ngunit
hindi ganap na tumpak, sa pamamagitan ng
aksidente o disenyo.
May ilang hakbang upang malaman kung
ang impormasyon ay lehitimo o hindi. Una
ay ang pagbuo ng kritikal na pagtingin sa
mga impormasyon. Kailngan din na maging
mapanuri sa pinamulan ng impormasyon.
Mahalaga rin na kilalanin kung sino ang
pinagmulan ng impormasyon at suriin ang
mga katibayan.
Mass Media o pangmadlang midya ang
ginagamit ng karamihan na
mapagkukunang ng impormasyon at balita.
Ang pinaka-karaniwang pangmadlang
midya ay pahayagan, magasin, radyo,
telebisyon, at Internet.
Maxwell McComb at Donald Shaw - ang
pangmadlang midya ang nagtatakda kung
ano ang pag uusapan ng publiko
George Gerbner - ang midya, lalo na ang
telebisyon, ang tagapagsalsay ng lipunan
na lumilinang sa kaisipan ng mga madalas
manood na ang mudoy magulo at
nakakatakot
Marshall McLuhan - binabago ng midya
ang simbolikong kapaligiran ng mga tao at
naiimpluwensiyahn nito ang kanilang
pananaw, karanasan, ugali, at kilos kung
kaya’t masasabng “ang midyum ay ang
mensahe”;
Stuart Hall - ang midya ang nagpapanatili
sa ideolohiya ng mga may hawak ng
kapangyarihan sa lipunan (Griffin, 2012).
Ang maling pamamaraan ay humahantong
sa palso at di angkop na datos.
Ang wika ay hindi lamang daluyan kundi
tagapaghiwatig at imbakan-kuhanan ng
kultura nating Pilipino.
Post truth ayon sa Diksyunaryong Oxford,
kailangan mas maging responsable sa
paggawa ng pahayag maging harapan man
or ginagamitan ng midya.
Ang pananaliksik ay hindi dapat tinutumbas
lamang sa tesis, disertasyon, papel
pantermino o artikulo sa journal.
Sa pagsasaliksik , minimithi ang "pagtatamo
ng karunungan" na nakabatay sa
masususing pagsusuri ng mga ebidensya
Ang batis ng impormasyon ay ang
pinanggagalingan ng mga katunayan
(halimbawa. Facts, and figures at datos
(halimbawa. Obserbasyon , berbal, at
biswal na teksto, artifact fossil) na kailangan
para makagawa ng mga pahayag ng
kaalaman hinggil sa isang isyu, penomeno,
o panlipunang realidad.
Ang primaryang batis ay mga orihinal na
pahayag, obserbasyon at teksto na
direktang nagmula sa isang indibidwal,
grupo o institusyon nanakaranas,
nakaobserba, o nakapagsiyasat ng isang
paksa o phenomena.
Halimbawa
Mula sa harapang ugnayan sa kapuwa tao:
1. pagtatanong tanong
2. pakikipagkuwentuhan
3. panayam o interbyu
4. pormal, inpormal, estrukturado, o semi
estrukturado talakayan;
5. umpukan
6. pagbabahay bahay
Mula sa mga material na nakaimprenta sa
papel, na madalas ay may kopyang
electroniko:
1. awtobiyograpiya
2. talaarawan
3. sulat sa koreo at email
4. tesis at diertasyon
5. sarbey
6. artikulo sa journal
7. balita sa diyaryo, radio, at telebisyon;
8. mga rekord
9. orihinal na dokumento kagaya ng
sertipiko ng kasal at testament;
10. talumpati at pananalita; at
11. larawan at iba pang biswal grapika
Ang sekundaryang batis naman ay
pahayag ng interpretasyon, opinyon at
kritisismo mula sa indibidwal, grupo, o
institusyon na hindi direktang nakaranas,
nakaobserba o nagsaliksik sa isang paksa
O penomeno.
Halimbawa ng sekundaryang batis ang mga
suumusunod:
1.Ilang artikulo sa dyaryo at magasin
kagaya ng editorial kuro kurong tudling,
sulat sa patnugot, at tsimis o tsika
2.encyclopedia
3.Teksbuk
4.Manwal at gabay na aklat
5.Diksyonaryo at Tesoro
6.Kritisismo
7.Komentaryo
8.Sanaysay
9.Sipi mula sa orihinal na hayag sa
10.teksto
11.Abstrak
12.Mgakagamitan sa pagtuturo kagaya ng
powerpoint presentation at
13.Sabi-sabi
Kapuwa Tao bilang Batis ng
Impormasyon - kailangan timbangin ang
kalakasan, kahinaan kaangkupan ng
harapan at mediadong pakikipag ugnayan.
Ang mga kapwa-tao ay karaniwang
itinuturing na primaryang batis, maliban
kung ang nsagap sa kanila ay nakuha lang
din sa sinasabi ng iba pang tao.
kalakasan ng harapang ugnayan ang mga
sumusunod:
1.maaring makakuha ng agarang sagot at
paliwanag mula sa tagapagbatid;
2.makapagbigay ng angkop na angkop na
kasunod na tanong ( follow-up question) sa
kaniya;
3. malinaw niya agad ang sagot; at
4.maoobserbahan ang kanyang berbal at di-
berbal na ekspresion.
Kahinaan - nangangailangan ng malaking
budget
Midya bilang batis ng impormasyon.
Kung pipiliin ang midya bilang batis ng
impormasyon, kelangan ding pag isipang
mabuti ang kalakasan, kahinaan, at
kaangkupan nito para sa binubuong
pahayag ng kaalaman. Dapat unahin sa
prayoritisasyon ang mga primaryang batis,
angkop na uri ng midya, at kredibilidad ng
tukoy na midya.
Kwantitatibong Disenyo - Pamamaraang
sarbey na ginagamitan ng
talatanungan at eksperimento na may
pretest at posttest
Kuwalitatibong Disenyo - Iba't ibang
pamamaraan ngunit mas
gumagamit ng panayam at pangkatang
talakayan
Sa tambalan ng pangangalap at pagbasa
ng impormasyon Halimbawa ng
pananaliksik:
- Sarbey
- Eksperimento
- Sosyometrikong analisis
Ang panimulang pagbabasa ay praktikal
kung kailangan pang piliin ang mga tukoy
na tomo,bilang o edisyon ng publikasyong
isasama samga batis ng impormasyon.
Maiiwasan din dito ang posibleng
duplikasyon ng artikulo o kabanata.
Sinasabing saturation kung ang mga
panibago at karagdagang datos na
nakalap ay hindi humahantong sa
anumang pagbabago sa nauna nang
napalitaw na mga kategorya ng
impormasyon o sa paglitaw ng
panibangong tema ng kaalaman
Sa pangangalap ng impormasyon, may
pagkakaiba sa proseso kung tao ang
napiling panggagalingan ng datos at
kung midya ang napiling batis ng
Katunayan.
Pangangalap ng Impormasyon mula sa
Kapuwa Tao - Ito ay mayamang batis ng
impormasyon dahil marami silang maaaring
masabi batay sa kanilang karanasan,
maaari nilang dagdagan at linawin pa ang
kanilang mga sinasabi at may kapasidad
din silang mag imbak at mag proseso ng
impormasyon.
Eksperimento - Sa teksto ng agham
panglipuanan, ang eksperimento ay isang
kuwantitatibong disenyo ng pananaliksik
kung saan sinusukat ang epekto ng
dependent variable, na tinatalaban ng
Interbensiyon.
Limitado ang gamit ng eksperimento sa
agham panlipuanan at nahaharap ito sa
maraming banta sa katumpakan
Interbyu - Ang interbyu o panayam ay
isang interaksyon sa pagian ng
mananaliksik bilang tagapagtanong, at
tagapoakinig, at ng tagapagbatid na siyang
tagapagbahagi ng impormasyon
estrukturadong interbyu - gumagamit ang
mananaliksik ng gabay na tanong
semi-estrukturadong interbyu - may
gabay na tanong subalit maaari itong
baguhin depende sa takbo ng interbyu
di estrukturadong
interbyu - hindi kahingian ang mga gabay
na tanong upang mas maging natural ang
daloy
Focus group Discussion (FGD) - semi
estrukturadong talakayan na binubuo
ng tagapagpadaloy na kadalasay
ginagampanan ng manananaliksik na , at
anim hanggang sampung kalahok.
Pakikisangkot habang
Pakapa-kapa - Ang pakikisangkot sa buhay
ng mga tagapagbatid sa pamamagitan
ng pagtira sa kanilang mga kounidad
sa loob ng tatlong buwan. Nakikilahok sa
mga pang-araw-araw na gawain habang
isinisingit ang Pakikipanayam.
Pagtatanong-tanong - Marami sa mga
mananaliksik ang gumagamit ng
pagtatanong-tanong sa pagkalap ng mga
datos.
Nagtatanong-tanong din ang
mananaliksk kung hindi niya
masyadong gamay o wala siyang
gaanong alam pa sa paksang
sinisiyasat. Impormal at bernakular na
wka ang ginagamit para madaling
magkaintindihan ang nagtatanong at
ang tinatanong
Pakikikikipagkwentuhan - ito ay ginamit ni
De Vera (1982) upang pag aralan ang
pakikiapid ng isang baryo sa Camarines
Norte. Itoay di-estrukturado at impormal na
usapan ng mananaliksik at mga
tagapagbatid hinggil sa isa o higit
pang mga paksa kung saan ang
mananaliksik ay walang ginagamit
Pagdalaw-dalaw - Ang pagdalaw dalaw ay
ang pagpunta punta at pakikipag-usap ng
mananaliksik sa tagapagbatid upang
sila ay magkakilala. At makuha ang
loob ng isa’t isa, mas maluwag na sa
kalooban ng tagapagbatid na ilabas
sa usapan “ang mga nais niyang
sabihin bagama’t maaaring may ilan
pang pagpipigil”.
Pakikipanuluyan - Nakikisalamuha sa mga
tao at nakikisangkot sa mga aktibidad gaya
ng pagkukwentuhan sa umpukan,
pangangapitbahay at pagdalo sa
iba’t-ibang pagtitipon.
Pagbabahay-bahay - Hindi lamang
pumupunta sa bahay ng tagapagbatid ang
mananaliksik, nagmamasid, nagtatanong-
tanong, at nakikipagkwentuhan o
nakikipagpanayam din siya.Ginagamit ito sa
pagsasagawa ng
Survey.
Pagmamasid - Maaaring magamit hindi
lamang sa paglikom ng datos mua kapwa-
tao kundi pati na rin sa mga bagay, lugar,
pangyayari at iba pang penomeno.
Ito ay pag-oobserba gamit ang
mata, taynga, ilong, at pandama sa
tao, lipunan, at kapaligiran.
Apat na uri ng papel ng tagapagmasid ayon
kay Gold
- Complete observer (ganap na
tagapagmasid
- Complete participant (ganap na
kalahok)
- Observer as participant (tagamasid
bilang kalahok)
- Participant as observer (kalahok
bilang tagamasid)
Instrumento sa pagkalap ng datos
mula sa Kapwa-Tao
Ilan sa instrumentong ginagamit sa
pagkalap ng datos mediado man o
harapan ay:
- Talatanungan o gabay na
katanungan
- Pagsusulit o eksaminasyon
- Talaan sa Fieldwork
- Rekorder
Pangangalap ng Impormasyon
mula sa mga Aklatan - Ang bawat aklatan
ay puno ng mga midya tulad ng libro,
journal, magasin, diyaryo, tesis at
disertasyon, encyclopedia, diksiyonaryo,
globo, at marami pang iba.
YUNIT 3
ang tsimisan ay itinuturing na isang
pagbabahaginan ng impormasyong ang
katotohanan ay di-tiyak. Ito ay isang uri ng
pag-uusap sa pagitan ng dalawa o higit
pang magkakakilala o magkapalagayang-
loob.
Ang tsismis ay maaaring totoo, bahagyang
totoo, binaluktot na katotohanan,
dinagdagan o binawasang kato-tohanan,
sarilinginterpretasyon sa nakita o narinig,
pawing haka-haka, sadyang di-totoo, o
inimbentong kwento.
Subalit siguradong ito ay may pinagmulan o
pinanggalingan, mauuri sa tatlo:
1.)Obserbasyon ng unang tao o grupong
nakakita o nakarinig sa itsitsismis
2.)Imbentong pahayag ng isang
naglalayong makapanirang-uri sa kapuwa;
3.)Pabrikadong teksto ng nagmamanipula
o nanlilinlang sa isang grupo o sa madla
Legal na Aksyon at mga Patakaran na
Kaugnay ng Tsismis
Mukha mang simpleng bagay ang
pangtsitsismis, ito ay maaaring makasama
kung sumobra. Maaari itong makasira ng
reputasyon ng isang tao at lubhang
makaapekto sa kalagayan
ng pinag-uusapan.
Ayon sa Artikulo 353, ang libelo ay isang
pampubliko at malisyosong mga paratang
sa isang krimen o isang bisyo o depekto na
maaaring makatotohanan o kaya ay haka-
haka o anumang kilos, pagkukulang,
kondisyon, katayuan, o kalagayan na
naging dahilan ng kasiraang- puri, pangalan
o pagpapasala sa isang likas o huridikal na
tao, o upang masira ang alaala ng isang
namayapa na (salin mula sa Artikulo 353,
RPC).
Umpukan - Ang paksa ng usapan sa
umpukan ay hindi rin planado o pinag-
isipang mabuti maaaring tungkol sa buhay-
buhay ng mga tao sa komunidad,
magkakaparehong interes ng mga nag-
uumpukan, o mga bagong mukha at
pangyayari sa paligid.
Impormal na paglalapit ng tatlo o higit pang
mga magkakakilala para mag-usap nang
magkakaharap.
Ito ay hindi planado o nagaganap na lang
sa bugso ng pagkakataon
Likas ang kwentuhan na kung saan may:
● pagpapalitan,
● pagbibigayan,
● pagbubukas-loob at
● pag-uugnay ng
● kalooban
Ito ay pwede ring dumako sa:
● seryosong talakayan,
● mainit na pagtatalo,
● masayang biruan,
● malokong kantyawan,
● laro,
● kantahan
Masasabi rin itong isang ritwal ng mga
Pilipino para sa pagpapanatili at
pagpapalakas ng ugnayan sa kapuwa.
Salamyaan - Isang halimbawa ng tradisyon
kung saan tampok sa umpukan
(Petras,2010)
Ito ay ang pagpopook sa siyudad sa
kamalayang bayan ng mga mamamayan
Kahalagahan - Namamayani ang diwa ng
pagkakapantay-pantay sa mga kalahok at
nagpapasigla at nagpapatibay ang ugnayan
at samahan ng kapuwa, (Petras,2010).
Ub-ufon - Kaugaliang pangkomunikasyon
ng mga tubong Kadaclan sa Barilag,
Bontoc, Mt. Province na naninirahan sa
siyudad ng Baguio sa kadahilanang
ekonomik.
Madalas itong ginagawa sa itinakdang ator
o dap-ayan (lugar) ng pagsasama-sama ng
umili (magkababayan) para mag-usap ng
iba't ibang usapin at magturo ng tugtukon
(customs/traditions).
Talakayan - Pagpapalitan ng ideya sa
pagitan ng dalwa o higit pang mga kalahok
na nakatuon sa tukoy na paksa.
Maaaring pormal o impormal at pwedeng
harapan o mediated o ginagamitan ng
anumang midya.
PORMAL NA TALAKAYAN
Karaniwang ginaganap sa itinakdang
pagpupulong at sa mga palabas sa
telebisyon at programa sa radyo
kung saan pinipili ang mga kalahok.
IMPORMAL NA TALAKAYAN
Madalas nangyayari sa umpukan at minsan
sa tsismisan o di sinasadyang pagkikita
kaya may posibilidad na hindi lahat ng
kalahok ay mapipili.
Ang karaniwang layon ng talakayan ay
pagbusisi sa isyu o mga isyung kinakaharap
ng isang tao, isang grupo, buong
pamayanan, o buong bansa para
makahalaw ng aral, magkaroon ng linaw at
pagkakaunawaan, maresolba ang isa o
magkakawing na problema, at makagawa o
makapagmungkahi ng desisyon at aksiyon.
RADYONG TAMBULI - Halimbawa ng
midyang pangkomunidad sa Pilipinas kung
saan nagaganap ang demokratikong
talakayan ng mediado sa pagitan ng mga
opisyal ng lokal na pamahalaan at mga
mamamayan.