Chương 1

Những khái niệm cơ bản NỘI DUNG

1. Hoạt động trong sản xuất

2. Tinh gọn (lean)

3. Suy nghĩ tinh gọn (lean thinking)

Chương 1 4. Sản xuất tinh gọn (lean manufacturing)

5. Nhà máy tinh gọn (lean enterprise)

6. Thiết kế tinh gọn (lean design)

Thảo luận

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
2
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản HOẠT ĐỘNG TRONG SẢN XUẤT
Hoạt động trong sản xuất bao gồm:
Hoạt động tạo ra giá trị tăng thêm: là các hoạt động làm biến đổi vật liệu thành các sản
phẩm, làm tăng thị phần hoặc tăng chức năng của sản phẩm hay dịch vụ (là những hoạt
động mà khách hàng muốn trả tiền). Ví dụ: cưa, cắt, khoan, lắp ráp, sơn, …
Hoạt động không tạo ra giá trị tăng thêm: là các hoạt động hay việc sử dụng các nguồn
lực không làm tăng thị phần hoặc tăng chức năng của sản phẩm hay dịch vụ hoặc là
không cần thiết. Những hoạt động này nên được giảm đi, kết hợp, đơn giản hoá hay loại
bỏ. Ví dụ: nói chuyện, tìm kiếm,…
Hoạt động cần thiết nhưng không tạo ra giá trị tăng thêm: là các hoạt động không tạo ra
giá trị tăng thêm theo quan điểm khách hàng nhưng cần thiết trong sản xuất. Ví dụ: di
chuyển, ….

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
3
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
Tinh gọn là gì?
Tinh gọn ~ giảm thiểu lãng phí về:
• Phế phẩm,
• Thời gian,
• Không gian,
• Nhân công,
• Tài chính,
• Các nguồn lực khác.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
4
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
1. Vai trò của Suy nghĩ tinh gọn?
Tìm kiếm những vấn đề ảnh hưởng đến:
• Năng suất,
• Chất lượng,
• Giá thành sản phẩm.
Giúp nhà quản lý hiểu được:
• Các giá trị cụ thể của sản phẩm,
• Các hoạt động tạo ra giá trị tăng thêm trong sản xuất,
• Thay đổi cách nhìn trong sử dụng máy móc và con người,
• Tổ chức thực hiện các hoạt động tạo ra giá trị tăng thêm trong sản xuất, kinh doanh.
Ngày nay, sản xuất tinh gọn đã trở thành một khái niệm quan trọng, nhằm tăng cường
năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp cung cấp sản phẩm/dịch vụ, trong đó có
doanh nghiệp cơ khí.
Vietnam Maritime University
23/10/2023
School of Mechanical Engineering
5
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
2. Các nguyên tắc của suy nghĩ tinh gọn
A. Định nghĩa giá trị
Tất cả các hoạt động làm tăng giá trị sản phẩm → chỉ chi trả một mức phí phù hợp để thỏa mãn được
nhu cầu (khi nhận được sản phẩm).
→ Làm thế nào để đưa sản phẩm đến tay người sử dụng mà vẫn đảm bảo được giá trị cuối cùng (mục
đích) của sản phẩm với giá cả thấp nhất?
Nguyên tắc: Tập trung vào Khách hàng (~ Thượng đế):
• Làm ra sản phẩm/dịch vụ mà khách hàng cần,
• Sản xuất/cung cấp đúng lúc,
• Với giá muốn trả.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
6
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
2. Các nguyên tắc của suy nghĩ tinh gọn
A. Định nghĩa giá trị
B. Quản lý dòng giá trị
Dòng giá trị:
Đầu vào → Công đoạn 1 → Công đoạn 2 → Công đoạn 3 → … Công đoạn n → Đầu ra
Có hai dạng:
• Dòng giá trị bên trong: các hoạt động tuần tự trong nhà máy được kết hợp với
nhau để tạo thành sản phẩm.
• Dòng giá trị bên ngoài: các hoạt động kinh doanh, quan hệ khách hàng và nhà
cung ứng.
Các dòng giá trị cần được thiết lập và kiểm soát để tối ưu dòng nguyên liệu trong toàn
bộ quá trình sản xuất, kinh doanh.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
7
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
Dùng sơ đồ dòng giá trị để loại bỏ lãng phí
Added Value
Non-Value-Added: Hold all waste
in a “CLOSED MITT”
• Complexity
• Labor
• Overproduction
• Space
• Energy
• Defects
• Materials
• Idle Materials
• Transportation
• Time

Typically 95% of all lead time is non-value-added

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
8
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
2. Các nguyên tắc của suy nghĩ tinh gọn
A. Định nghĩa giá trị
B. Quản lý dòng giá trị
C. Thiết kế hệ thống sản xuất đảm bảo lưu thông dòng nguyên liệu
Một hệ thống được thiết kế tốt sẽ tạo ra dòng nguyên liệu trong hệ thống với:
• Thời gian chu kỳ sản xuất ngắn,
• Không tồn kho hay ứ đọng nguyên vật liệu trong dây chuyền sản xuất,
• Loại bỏ được các lãng phí trong quá trình sản xuất.
Loại bỏ các lãng phí và cải tiến dòng nguyên vật liệu giúp cho doanh nghiệp lập kế
hoạch sản xuất chính xác.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
9
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
2. Các nguyên tắc của suy nghĩ tinh gọn
A. Định nghĩa giá trị
B. Quản lý dòng giá trị
C. Thiết kế hệ thống sản xuất đảm bảo lưu thông dòng nguyên liệu
D. Hệ thống sản xuất kéo
Hệ thống sản xuất kéo được phát triển bởi Công ty Toyota nhằm kiểm soát thông tin
trong quá trình sản xuất.
Hệ thống sản xuất kéo là hệ thống mà trong đó dòng sản xuất của nhà máy được điều
tiết từ công đoạn cuối của quy trình. Công đoạn này sẽ lôi kéo các hoạt động của
những công đoạn đầu của quy trình.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
10
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
Các loại hệ thống sản xuất kéo: 3 loại
Hệ thống kéo với mức tồn kho thành phẩm an toàn:
• Trong hệ thống này công ty cố gắng duy trì một lượng tồn kho thành phẩm cho từng
chủng loại hay một nhóm sản phẩm và chỉ khi tồn kho của một loại sản phẩm thấp
hơn mức xác định thì một lệnh làm đầy kho được ban hành và yêu cầu sản xuất thêm
sản phẩm.
• Hệ thống này được áp dụng cho các công ty có số khách hàng nhỏ, thường đặt các
mặt hàng có quy cách tiêu chuẩn.
• Do lịch sản xuất được biết trước khá lâu nên mức tồn kho nguyên liệu cũng được quy
định cụ thể.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
11
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
Hệ thống sản xuất kéo theo đơn hàng:
•Các lệnh sản xuất chỉ được gửi đến xưởng sản xuất khi có yêu cầu khách hàng.
•Áp dụng ở các công ty có ít khách hàng nhưng là khách hàng lớn, mua sản phẩm có yêu
cầu đặc biệt.
•Các công ty áp dụng hệ thống này có lượng tồn kho thành phẩm thấp, nhưng có lượng tồn
kho nguyên liệu hay bán thành phẩm cao vì đơn hàng không biết trước.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
12
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
Hệ thống sản xuất kéo tích hợp:
Một số thành phần của hệ thống sản xuất kéo với mức tồn kho thành phẩm an toàn và hệ
thống sản xuất theo đơn hàng được dùng để hỗ trợ lẫn nhau.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
13
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
2. Các nguyên tắc của suy nghĩ tinh gọn
A. Định nghĩa giá trị
B. Quản lý dòng giá trị
C. Thiết kế hệ thống sản xuất đảm bảo lưu thông dòng nguyên liệu
D. Hệ thống sản xuất kéo
E. Cải tiến liên tục
➢ Giúp công ty tìm kiếm các hoạt động không tạo thêm giá trị gia tăng và loại bỏ chúng.
➢ Cần có sự tham gia của mọi người từ công nhân, nhà quản lý và cả nhà cung cấp.
➢ Việc cải tiến phải:
• Rõ ràng,
• Có phương pháp khoa học,
• Được triển khai dưới sự giám sát của người có thẩm quyền,
• Quy trình mới phải được ghi nhận lại chi tiết về nội dung, trình tự, thời gian và kết quả.
Sau đó, thử nghiệm trên hệ thống nhỏ trước khi triển khai trên diện rộng.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
14
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
3. Các mối liên hệ của suy nghĩ tinh gọn
Suy nghĩ tinh gọn giúp cho việc trao đổi thông tin tốt hơn giữa các nhà
cung cấp.
Những khái niệm cơ bản đưa ra các phương pháp kết hợp với chuyền cung
ứng.
Chi phí sản xuất một sản phẩm của doanh nghiệp do nguyên vật liệu, gia
công, … và quảng cáo.
Giá bán bị khống chế bởi các đối thủ cạnh tranh → các quan hệ mua hàng
từ nhà cung ứng → phải có một chiến lược cụ thể để quản lý các chi phí
trong doanh nghiệp.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
15
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
3. Các mối liên hệ của suy nghĩ tinh gọn
Trao đổi thông tin giữa các nhà cung cấp.
Đưa ra các phương pháp kết hợp với chuyền cung ứng.
Chi phí sản xuất do nguyên vật liệu, gia công, … và quảng cáo.
Giá bán bị khống chế bởi các đối thủ cạnh tranh, …
Cơ cấu nhân sự: nhân sự đóng vai trò quan trọng trong doanh nghiệp. Cải
tiến doanh nghiệp phải bắt đầu từ nhân sự, phải thuyết phục được mọi cá
nhân (tất cả các cấp) tham gia.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
16
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản TINH GỌN (LEAN)
3. Các mối liên hệ của suy nghĩ tinh gọn
Trao đổi thông tin giữa các nhà cung cấp.
Đưa ra các phương pháp kết hợp với chuyền cung ứng.
Chi phí sản xuất do nguyên vật liệu, gia công, … và quảng cáo.
Giá bán bị khống chế bởi các đối thủ cạnh tranh, …
Quá trình cải tiến trong doanh nghiệp phụ thuộc vào sự tham gia của các cá nhân.
Nhà quản lý:
• Là nhân tố chính trong sản xuất tinh gọn,
• Phát huy cách làm việc theo nhóm để tạo ra dòng nguyên liệu tối ưu,
• Quan tâm đến năng lực và phát huy tính sáng tạo của từng nhân viên,
• Phối hợp với các chuyền cung ứng.
Vietnam Maritime University
23/10/2023
School of Mechanical Engineering
17
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản SẢN XUẤT TINH GỌN
Khái niệm
Sản xuất tinh gọn (SXTG) là hệ thống các công cụ nhằm loại bỏ có kế hoạch:
• Sản xuất thừa,
• Thời gian chờ,
• Quá trình vận chuyển,
• Phế phẩm,
• Tồn kho,
• Lãng phí khác trong quá trình sản xuất.
➔ Mục tiêu:
• Làm giảm chi phí sản xuất,
• Tăng sản lượng,
• Rút ngắn thời gian sản xuất.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
19
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản SẢN XUẤT TINH GỌN
Tính chất
Sản xuất tinh gọn là một triết lý quản lý, nhằm:
• Cung cấp cho khách hàng đúng loại mặt hàng/sản phẩm,
• Cung cấp cho khách hàng đúng thời điểm (khi khách hàng muốn),
• Loại bỏ có hệ thống và triệt để các loại lãng phí/tổn thất,
• Áp dụng quá trình cải tiến liên tục.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
20
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản NHÀ MÁY TINH GỌN
Đặc điểm:
1. Giao trách nhiệm tối đa cho nhân viên
• Có một hệ thống dò tìm khuyết tật và phân tích nguyên nhân trong dây chuyền sản xuất.
• Có một hệ thống thông tin:
▪ Đơn giản, toàn diện,
▪ Thích hợp cho từng công nhân đứng máy,
▪ Đáp ứng nhanh chóng mọi vấn đề,
▪ Giúp mọi người hiểu được toàn diện tình trạng của nhà máy.
• Thông tin được truy cập mỗi ngày về:
▪ Mục tiêu sản xuất,
▪ Tình trạng máy móc,
▪ Số lượng công nhân thiếu hụt, làm thêm giờ, . . .
→ hỗ trợ cần thiết và kịp thời khi có trục trặc/sự cố.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
21
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản NHÀ MÁY TINH GỌN
Đặc điểm:
2. Làm việc theo nhóm
• Người lao động cần phải được huấn luyện những kỹ năng đa dạng,
❖ Kỹ năng nghề chuyên sâu (thường xuyên được cập nhật và tái đào tạo),
❖ Kỹ năng phụ:
▪ Bảo trì máy (các công việc đơn giản),
▪ Kiểm tra chất lượng,
▪ Làm vệ sinh công nghiệp,
▪ Sắp xếp vật tư.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
22
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản THIẾT KẾ TINH GỌN
Đặc điểm cơ bản:
• Vai trò lãnh đạo,
• Làm việc theo nhóm,
• Truyền thông,
• Kỹ thuật đồng thời.
→ công việc trở nên nhẹ nhàng hơn, nhanh hơn và tốt hơn (đem lại nhiều hiệu quả kinh tế hơn).
Vai trò lãnh đạo → Large Product Leader (LPL) ~ Người:
▪ Chỉ huy công việc,
▪ Thiết kế kỹ thuật và công nghệ để tạo ra mẫu sản phẩm mới và đưa nó vào sản xuất,
▪ Quản lý có quyền cao nhất → là vị trí danh giá nhất trong công ty.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
23
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản THIẾT KẾ TINH GỌN
Đặc điểm cơ bản:
• Vai trò lãnh đạo,
• Làm việc theo nhóm,
• Truyền thông,
• Kỹ thuật đồng thời.
→ công việc trở nên nhẹ nhàng hơn, nhanh hơn và tốt hơn (đem lại nhiều hiệu quả kinh tế hơn).
Làm việc theo nhóm → kết hợp tất cả chức năng khác nhau của công ty:
▪ Nghiên cứu, đánh giá thị trường,
▪ Lập kế hoạch kinh doanh,
▪ Thiết kế sơ bộ (phương án),
▪ Thiết kế chi tiết (đảm bảo khả năng công nghệ), ...

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
24
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản THIẾT KẾ TINH GỌN
Đặc điểm cơ bản:
• Vai trò lãnh đạo,
• Làm việc theo nhóm,
• Truyền thông,
• Kỹ thuật đồng thời.
→ công việc trở nên nhẹ nhàng hơn, nhanh hơn và tốt hơn (đem lại nhiều hiệu quả kinh tế hơn).
Truyền thông:
▪ Đảm bảo thông tin được truyền đi dễ dàng và thông suốt giữa các bộ phận/nhóm chức năng,
▪ Chịu sự quản lý tập trung của một bộ phận duy nhất.
Các hãng sản xuất (từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, … ) có xu hướng thay thế các “mẫu” sản phẩm
trong vòng n năm với n ngày càng ngắn hơn, tùy theo chủng loại sản phẩm.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
25
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản THIẾT KẾ TINH GỌN
Đặc điểm cơ bản:
• Vai trò lãnh đạo,
• Làm việc theo nhóm,
• Truyền thông,
• Kỹ thuật đồng thời.
→ công việc trở nên nhẹ nhàng hơn, nhanh hơn và tốt hơn (đem lại nhiều hiệu quả kinh tế hơn).
Kỹ thuật đồng thời:
▪ Áp dụng công nghệ nhóm, xây dựng cơ sở dữ liệu các qui trình công nghệ điển hình,
▪ Ứng dụng công nghệ thông tin, CAD trong thiết kế,
Một số kỹ thuật thiết kế hiện đại:
▪ Kỹ thuật thiết kế đồng thời (concurrent engineering),
▪ Kỹ thuật thiết kế ngược (reverse engineering),
▪ Thiết kế đảm bảo X (Design for X – DFX ~ Design for Excellence, is a set of technical guidelines that may
be applied during the design of a product for the optimization of a specific aspect of the design. DfX can
control or even improve the product’s final characteristics).

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
26
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản THIẾT KẾ TINH GỌN
Design for X (DFX) ~ Thiết kế đảm bảo Thiết kế đảm bảo khả Thiết kế đảm bảo khả Thiết kế đảm bảo khả
Design for Excellence: an toàn năng lắp ráp năng tháo rời năng chế tạo
(Design for Safety) (Design for Assembly) (Design for (Design for
• Là tập hợp các hướng Disassembly) Manufacturability)
dẫn kỹ thuật có thể
được áp dụng trong Thiết kế đảm bảo mỹ Thiết kế đảm bảo môi
quá trình thiết kế, để thuật công nghiệp trường
tối ưu hóa thiết kế (Design for Industrial
Thiết kế (Design for
Arts) Environment)
theo một khía cạnh
đảm bảo X
cụ thể nào đó,
Thiết kế đảm bảo hiệu
( Design for X) Thiết kế đảm bảo khoa
• DfX có thể kiểm soát năng học lao động ( Design
hoặc cải thiện các đặc (Design for for Ergonomics)
tính cuối cùng của Performance)

sản phẩm.
Thiết kế đảm bảo chi Thiết kế đảm bảo chất Thiết kế đảm bảo khả Thiết kế đảm bảo độ
phí lượng năng bảo trì tin cậy
(Design for Costs) (Design for Quality) (Design for (Design for
Maintainability) Reliability)

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
27
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản THIẾT KẾ TINH GỌN
Xu hướng
Chiến lược phát triển của nhiều nước hiện nay là chuyển “nền kinh tế định hướng vào sản xuất” sang “nền kinh
tế định hướng vào thiết kế”.

❖ Trung Quốc: Trung tâm thiết kế toàn cầu các sản phẩm “nóng”
• Đang có một sư bùng nổ về thiết kế công nghiệp,
• Có 400 đào tạo về thiết kế công nghiệp, đào tạo 10.000 kỹ sư thiết kế hàng năm,
• Tòa nhà của Bộ môn Thiết kế công nghiệp, Đại học Thanh Hoa, có diện tích 60.000 m2,
• Thiết kế là cách cải thiện năng lực cạnh tranh của một công ty.
Ví dụ: Công ty Haier chiếm lĩnh thị trường Trung Đông với thiết kế máy giặt loại 12 kg.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
28
 Chương 1
Những khái niệm cơ bản THIẾT KẾ TINH GỌN
Xu hướng
Chiến lược phát triển của nhiều nước hiện nay là chuyển “nền kinh tế định hướng vào sản xuất” sang “nền kinh
tế định hướng vào thiết kế”.

❖ Hàn Quốc:
• Hiện có 20 hiệp hội liên quan đến thiết kế công nghiệp.
• Trung tâm thiết kế Hàn Quốc được thành lập nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh về thiết kế của công
nghiệp thiết kế quốc gia và phát triển Chương trình xúc tiến toàn cầu hóa thiết kế công nghiệp Hàn quốc.
• Mỗi doanh nghiệp Hàn Quốc được Nhà Nước hỗ trợ 10.000 USD khi phát triển bộ phận thiết kế công
nghiệp.

Vietnam Maritime University

23/10/2023
School of Mechanical Engineering
29