chapter 4 cấu trúc và chức năng của các bào quan 1

Cấu trúc và chức
năng của cơ quan

Các sinh vật nhân sơ như vi khuẩn, có kích plasma đối diện với các tế bào lân cận ở
thước trong khoảng từ 1 đến 2 μm , được một bên và vật chất ở phía đối diện với mặt
bao quanh bởi một lớp màng bên ngoài (hai đỉnh, được gọi là màng plasma cơ bản. Các
màng đối với vi khuẩn gram âm) và thường mối nối chuyên biệt giữa các tế bào ngăn
không có màng bên trong. Ngược lại, tế bào chặn protein và lipid trong màng plasma
động vật có vú nhân chuẩn có kích thước đỉnh và đáy bên khuếch tán qua các mối nối
trong khoảng từ 10 đến 60 μm và chứa các và trộn lẫn. Vì hình dạng của các tế bào
bào quan dưới tế bào có màng phức tạp cần trong cơ quan rắn không đối xứng nên
thiết cho các chức năng của tế bào. Màng chúng được gọi là tế bào phân cực. Ngược
bào quan có một bề mặt đối diện với bào lại, các loại tế bào như hồng cầu và tế bào
tương và bề mặt còn lại hướng vào bên lympho không phải là một phần của cơ
trong hoặc lòng của bào quan. Sự phân chia quan rắn chỉ có một loại màng sinh chất và
ngăn này xác định một thể tích chứa các không bị phân cực.
loại và số lượng phân tử khác với những Màng nhân chứa hai lớp lipid kép riêng
phân tử có trong bào tương. Một số bào biệt, màng trong và màng ngoài (xem Hình
quan có hai màng, tạo thêm một khoảng 4–1). Có những cấu trúc chuyên biệt gọi là lỗ
gian màng giữa chúng. nhân tạo thành một kênh nối bên trong nhân
Hình 4–1 trình bày tổng quan về các bào (nhân tế bào) với tế bào chất. Màng nhân bên
quan dưới tế bào của một tế bào động vật có ngoài là phần mở rộng của mạng lưới nội
vú điển hình, bao gồm cả màng sinh chất chất (ER), màng có diện tích bề mặt lớn nhất
bao quanh tế bào. Hầu hết các tế bào trong trong tế bào. Có hai loại ER: ER thô (RER)
cơ thể con người là một phần của một cơ và ER trơn (SER). Hai dạng ER này có chức
quan rắn và chứa các màng plasma chuyên năng khác nhau (xem phần sau).
biệt để tiếp xúc với màng plasma của các tế Phức hợp Golgi là một tập hợp các màng
bào lân cận. Sự chuyên môn hóa này dẫn hình bánh kếp hơi khum trong một ngăn xếp
đến hai loại màng sinh chất riêng biệt, mặc thường chứa từ 4 đến 7 thành phần. Ngăn xếp
dù chúng tạo thành một lớp liên tục xung có một bề mặt hình thành được gọi là mạng
quanh tế bào, nhưng có thành phần protein cis -Golgi (CGN) nhận màng sinh tổng hợp
và lipid khác nhau và không trộn lẫn một mới từ RER. Có các lớp trung gian chứa các
cách tự do. Thông thường, một bề mặt bể chứa Golgi cis và trung gian, và một bề
ngoại bào của màng sinh chất đối diện với mặt trưởng thành được gọi là bể chứa nước
một khoang, chẳng hạn như lòng ruột, và trans -Golgi. Liền kề với bể chứa trans -
được gọi là màng đỉnh . Các phần nhô ra Golgi là phần cuối của phức hợp Golgi được
được gọi là vi nhung mao kéo dài từ mặt gọi là mạng lưới trans Golgi (TGN), từ đó
đỉnh vào khoang khoang. Bề mặt màng màng khởi hành đến màng sinh chất hoặc nội
Cấu trúc và chức năng của bào quan 2
bào, cuối cùng đến lysosome. Lysosome là tái chế một cách kinh tế trở lại màng sinh
một chất từ nội bào, tránh nhu cầu tổng hợp màng
101 mới. Endosome muộn nhận các túi màng do
Huyết tương đỉnh Hình 4–1. Tổng quan về
membrane plasma membrane and
subcellular organelles of
mammalian cell. The subcellular
organelles of a typical mamma-
lian cell include the nucleus
(surrounded by a double
membrane), the rough endoplas-
mic reticulum (RER), the
Tight junction Endocytic Secretory smooth endoplasmic reticulum
vesicle vesicles (SER), the Golgi complex,
Early secretory vesicles, various
endosome endosomes, lysosomes,
peroxisomes, and mitochondria
trans
(contains an inner and an outer
Lysosome Late
membrane). This example
endosome cis shows a simple polarized cell
Ribosomes with apical and basolateral
Golgi complex plasma membranes and the
tight junctions that separate
Rough endoplamtic them. Other junctions between
Peroxisome reticulum cells that are not shown here
are discussed in Chapter 6.
Nucleus
Smooth endoplasmic
reticulum
Mitochondria
vi nhung mao
Màng đáy TGN tạo ra và cũng tạo ra các túi trả màng về
TGN.
bào quan chứa các enzyme thủy phân chuyên Tất cả các bào quan được mô tả trong các
dùng để phân hủy protein, polysaccharide, đoạn trước được kết nối bằng các con đường
lipid, DNA và RNA. di chuyển qua màng bao gồm các túi màng
Màng sinh chất tạo ra các túi nội tiết hợp hoặc các ống màng hình thành tại một màng
nhất với nhau để tạo thành nội nhũ sớm. Nội và sau đó hợp nhất với màng tiếp theo trong
nhũ sớm trở thành nội nhũ muộn và phần lớn con đường đó. Hầu hết các protein và lipid
màng được nội hóa trong các túi nội tiết được trước tiên được kết hợp vào màng trong ER,
di chuyển đến phức hợp Golgi và sau đó di chuyển protein đến đích cuối cùng sử dụng
chuyển đến màng sinh chất, nội bào hoặc các máy di động phức tạp khác nhau, tùy
lysosome. Sự vận chuyển qua màng từ ER ra thuộc vào vị trí cuối cùng của protein trong
tới màng sinh chất được gọi là vận chuyển tế bào. Tổng quan về quá trình vận chuyển
xuôi dòng . Vận chuyển màng theo hướng protein trong tế bào được thể hiện trong
ngược lại, được gọi là vận chuyển ngược , Hình 4–2.
cũng xảy ra để phục hồi các thành phần màng Các bào quan dưới tế bào có liên quan
bị loại bỏ bởi vận chuyển thuận, duy trì cân mật thiết đến nhiều tình trạng bệnh lý không
bằng nội môi. Bởi vì các bào quan khác nhau thể đánh giá được nếu không hiểu biết về
có chức năng khác nhau nên mỗi bào quan có sinh học tế bào của bào quan. Trong phần
thành phần protein và lipid khác nhau cần còn lại của chương này, cấu trúc và chức
thiết để hỗ trợ các chức năng của chúng. Làm năng của các bào quan dưới tế bào được
thế nào các màng duy trì các thành phần độc trình bày bắt đầu từ nhân và di chuyển đến
đáo của chúng mặc dù lưu lượng màng xuôi ER và ra ngoài, theo con đường bẩm sinh
và ngược mạnh mẽ vẫn chưa được hiểu rõ. của dòng chảy màng kết nối các bào quan.
Điều thú vị là, hai bào quan trong tế bào động Phần thảo luận về ty thể và peroxisome sẽ
vật có vú, ty thể và peroxisome, không đứng kết thúc chương này.
yên trong các con đường này của dòng chảy
màng. Ty thể có hai màng, màng trong và
màng ngoài. Peroxisomes được bao bọc bởi
HẠT NHÂN
một màng duy nhất. Bởi vì ty thể và Cơ quan dưới tế bào lớn nhất và dễ thấy
peroxisome không được kết nối với đường đi nhất trong hầu hết các tế bào của động vật
của dòng chảy qua màng, nên tồn tại các cơ có vú là nhân, được bao bọc bởi màng nhân
chế chuyên biệt để cung cấp protein và lipid kép gọi là vỏ nhân. Bên trong lớp vỏ nhân
cho chúng. là nhân tế bào chứa DNA của tế bào (ngoại
Một tế bào động vật có vú điển hình tạo trừ DNA ty thể). Nhân cũng chứa nhân, một
ra khoảng 20.000 protein khác nhau và một hoặc nhiều cấu trúc tối màu có thể dễ dàng
nửa đến hai phần ba số này tồn tại trong bào nhìn thấy bằng kính hiển vi ánh sáng không
tương nơi chúng được tổng hợp. Các protein có màng bao quanh. Các nucleoli là nơi
không ở trong bào tương sẽ đi qua màng để tổng hợp RNA ribosome (rRNA) và bắt đầu
bài tiết, trở thành protein màng hoặc được tập hợp thành ribosome. Bằng chứng cũng
vận chuyển qua màng đến một ngăn chứa tồn tại rằng nhân tế bào chứa một mạng lưới
nước khác dưới tế bào (chẳng hạn như nhân sợi gọi là ma trận hạt nhân có thể cung cấp
hoặc chất nền của ty thể). Các nghiên cứu một giàn giáo để liên kết với chất nhiễm
chuyên sâu đã cố gắng tìm hiểu cách các sắc. Quá trình tổng hợp DNA (sao chép) và
protein được sắp xếp và vận chuyển đến RNA (phiên mã) xảy ra trong nhân (xem
đích cuối cùng của chúng, và một khái niệm Chương 5 để thảo luận thêm). Sơ đồ vỏ hạt
chung đã xuất hiện là thông tin về nơi nhân được thể hiện trong Hình 4–3A.
protein sẽ kết thúc được mã hóa trong gen
của protein, được biểu thị dưới dạng axit
amin . các chuỗi trong protein là “tín hiệu
địa chỉ”. Việc đọc tín hiệu địa chỉ và vận
Màng nhân bên trong đối diện với nhân tế

bào và tiếp xúc với màng nhân bên dưới, một
mạng lưới được tạo thành từ các protein dạng
sợi gọi là lamins. Lá nhân giúp hình thành
lớp vỏ hạt nhân và là yếu tố then chốt trong
việc phá vỡ lớp vỏ hạt nhân ở quá trình
nguyên phân. Trong quá trình nguyên phân,
màng nhân
LỘ TRÌNH BÍ MẬT
Hình 4–2. Các bào quan và phân loại protein trong tế bào động vật có vú. Các protein xuất hiện từ
ribosome tế bào chất có hai loại: loại có chứa chuỗi tín hiệu peptide xác định sự liên kết của ribosome với
mạng lưới nội chất thô (RER) và loại không chứa tín hiệu này. Các protein được tạo ra bởi ribosome liên
kết với RER sau đó được chuyển một phần (đối với các protein màng nguyên chất) hoặc hoàn toàn (đối
với các protein bài tiết) qua màng của RER. Các tín hiệu khác được mã hóa trong chuỗi axit amin của
protein xác định nơi protein cuối cùng kết thúc, với các vị trí khác nhau, từ RER đến các màng bên trong
khác, màng sinh chất đến bên ngoài tế bào. Các protein không được tạo ra trên các ribosome gắn màng sẽ
tồn tại tự do trong bào tương hoặc chứa các tín hiệu protein được giải mã sau dịch mã để gửi protein đến
mặt tế bào chất của màng hiện có, đến ty thể, peroxisome hoặc vào bên trong nhân. . (Phỏng theo Lodish
H, Berk A, Matsudaira P, và cộng sự. Sinh học tế bào phân tử, tái bản lần thứ 5. New York: WH Freeman
và
Công ty, 2004.)
lỗ có các kênh điều hòa cho vật chất đi qua giữa tế bào
chất và nhân chất. B: Ảnh hiển vi điện tử của nhân từ tế
bào hoàng thể. Đầu mũi tên lớn biểu thị màng nhân bên
trong và bên ngoài của vỏ nhân, chứa các lỗ nhân (mũi
tên nhỏ).
(Ảnh vi điện tử do Tiến sĩ Phillip Fields cung cấp.)
tách rời, giải phóng các nhiễm sắc thể để

phân bố vào các tế bào con khi phân chia, sau
đó tập hợp lại để hình thành lại nhân.
Không gian hạt nhân nằm giữa màng nhân
bên trong và bên ngoài; trong hầu hết các tế
bào, không gian này có chiều ngang khoảng
20 đến 40 nm (xem các đầu mũi tên lớn trong
Hình 4–3B). Màng nhân bên ngoài liên tục
với ER nên không gian quanh hạt nhân là
phần mở rộng của lòng ER. Màng nhân bên
ngoài của nhiều tế bào chứa các ribosome
liên kết, cũng như bề mặt của RER, tham gia
vận chuyển protein vào hoặc qua màng. Lớp
vỏ nhân chứa các lỗ nơi màng bên trong và
bên ngoài kết hợp với nhau để tạo ra các lỗ
(xem đầu mũi tên nhỏ trong Hình 4–3B).
rRNA, RNA chuyển (tRNA) và RNA thông
tin (mRNA) được tạo ra trong nhân phải
được xuất khẩu sang tế bào chất và các
protein được tạo ra trong tế bào chất phải
được nhập vào nhân. Sự vận chuyển hai
chiều này xảy ra thông qua các lỗ nhân (xem
Chương 5 để biết mô tả chi tiết về vận
chuyển hai chiều và chức năng hạt nhân).
MẠNG LƯỚI NỘI TIẾNG

SER và RER cùng nhau tạo thành ER, hệ
Hình 4–3. Mối quan hệ của vỏ hạt nhân với cấu thống màng lớn nhất trong tế bào động vật
trúc tế bào. A: Sơ đồ thể hiện màng kép bao quanh
có vú. Không có sự gián đoạn tồn tại trong
khoang nhân. Màng nhân bên trong được lót bởi lưới
protein dạng sợi của lá nhân. Màng nhân bên ngoài tiếp
không gian bên trong được bao bọc bởi SER
giáp với màng của lưới nội chất (ER). Như được minh và RER, tuy nhiên hai màng này khác biệt
họa trong sơ đồ, màng nhân bên ngoài thường có các về mặt hình thái và chức năng. SER thường
ribosome liên kết với nó đang tổng hợp tích cực các xuất hiện dưới kính hiển vi điện tử dưới
protein đầu tiên xâm nhập vào khu vực giữa màng nhân
dạng ống và túi cắt ngang mà không có bất
bên trong và bên ngoài, không gian quanh nhân, tiếp
giáp với lòng của ER. Màng kép của vỏ nhân chứa các kỳ đặc điểm bề mặt bất thường nào (Hình 4–
4). RER được bao phủ bởi các ribosome thành glucose-6-phosphate. Tuy nhiên, để
tham gia vào quá trình tổng hợp các protein được xuất ra khỏi tế bào để sử dụng cho các
tiết và protein màng nguyên phân, và chính tế bào khác, glucose phải đi qua màng tế
các ribosome liên kết đã tạo cho RER vẻ bào; để làm được điều này, phốt phát phải
ngoài thô ráp trong ảnh chụp vi mô điện tử được loại bỏ. Enzym loại bỏ photphat,
(xem Hình 4–4). glucose-6-phosphatase, là một protein gắn
với SER, nổi bật ở gan, thận và ruột, là
những cơ quan chứa glucose. Bệnh lưu trữ
Lưới nội chất trơn
glycogen loại 1 (bệnh Von Gierke), một
SER có nhiều chức năng khác nhau thường trong khoảng chục bệnh ảnh hưởng đến
nổi bật hơn ở một số loại tế bào nhất định có chuyển hóa glycogen, là do thiếu hụt
vai trò đòi hỏi khả năng SER nâng cao. Bốn glucose-6-phosphatase về mặt di truyền.
chức năng phổ biến là huy động glucose từ Bệnh nhân mắc bệnh này có thể dự trữ
glycogen, dự trữ canxi, giải độc thuốc và glycogen nhưng không thể phân hủy nó và
tổng hợp lipid. Glucose được lưu trữ dưới theo thời gian glycogen sẽ tích tụ, làm gan to
dạng glycogen polymer ở gần SER, đặc biệt ra. Bệnh gây ra lượng đường trong máu thấp
là trong các tế bào gan, thận và ruột chuyên mãn tính, tăng trưởng bất thường và thường
về cân bằng nội môi glucose. Để được giải gây tử vong.
phóng để sử dụng, các đơn vị glucose riêng SER là nơi lưu trữ canxi trong tế bào.
lẻ được tách ra khỏi glycogen và chuyển Canxi được bơm vào SER bằng cách vận
thành glucose-1-phosphate, sau đó chuyển chuyển tích cực và
Hình 4–4. Cấu trúc của mạng lưới nội chất thô và mịn (ER). A: Mạng lưới nội chất thô (RER) bao gồm các chồng
bể chứa phẳng được định hướng được đính các ribosome trên bề mặt tế bào chất. Khoảng sáng là 20 đến 30 nm. ER trơn
(SER) thường xuất hiện dưới dạng các ống màng có đường kính từ 30 đến 60 nm có kết nối với RER nên hai màng ER
có chung một không gian lòng. SER không có ribosome liên quan. B: Ảnh chụp vi điện tử của SER từ tế bào hoàng thể
của động vật có vú. SER có thể được tìm thấy dưới nhiều hình thức khác nhau. Ít nhất ba loại được trình bày trong các
ảnh vi mô sau: (a) quan sát thấy các lớp SER dạng lamellar (giữa các đầu mũi tên ) (tế bào hoàng thể nhỏ từ hoàng thể
bò đang mang thai). (b) Tế bào chất của tế bào có thể chứa đầy SER xuất hiện dưới dạng túi rỗng ( đầu mũi tên nhỏ bên
trong túi). Đây là đặc điểm của tế bào tiết steroid hoạt động (tế bào hoàng thể lớn từ hoàng thể bò mang thai). (c) SER
có thể được quan sát thấy trong các bể chứa nước được sắp xếp theo hình xoắn ốc (tế bào hoàng thể nhỏ từ hoàng thể bò
đang mang thai). Thanh tỷ lệ = 0,39 μ m (a, b); 1,31 m (c). C: Ảnh vi điện tử của RER từ tế bào hoàng thể lớn của động
vật có vú (chuột mang thai 21 ngày). ( a ) Các chồng RER (đầu mũi tên) được quan sát thấy khắp tế bào chất của tế bào.
(b) Ở độ phóng đại cao hơn, có thể quan sát thấy ribosome (đầu mũi tên nhỏ) lót trên bề mặt màng tế bào của RER.
Thanh tỷ lệ = 1,6 μm (a); 0,27 m (b). (Ảnh vi điện tử ở phần B và C do TS.
Phillip Fields.)
được giải phóng để đáp ứng với tín hiệu nội
tiết tố. Điều này đặc biệt quan trọng trong các
tế bào cơ nơi SER nổi bật đến mức nó có một
cái tên đặc biệt là mạng lưới cơ tương. Canxi
được giải phóng để đáp ứng với các con
đường truyền tín hiệu bắt đầu từ việc liên kết
chất dẫn truyền thần kinh với các thụ thể trên
bề mặt tế bào.
Cytochrome P450 là một họ enzyme lớn hiệu quả, đây là một phần của vòng xoáy gây
cư trú trong màng của SER sử dụng oxy và nghiện ở những người sử dụng mãn tính. Các
nicotinamide adenine dinucleotide phosphate chất gây ung thư, chẳng hạn như
(NADPH) để hydroxylate nhiều loại cơ chất, hydrocacbon aryl đa vòng, cũng bị hydroxyl
bao gồm cả steroid và thuốc. Quá trình hóa bởi các enzyme cytochrome P450 liên
hydroxyl hóa thường làm tăng khả năng hòa quan đến SER, thường làm tăng hoạt tính gây
tan của thuốc kỵ nước, tạo điều kiện đào thải ung thư của chúng.
khỏi cơ thể và các enzym cytochrome P450 Phospholipid, ceramide và sterol chủ yếu
được chọn lọc được điều chỉnh tăng để đáp được tổng hợp trong tế bào động vật có vú
ứng với các loại thuốc khác nhau. Sự điều bởi các enzyme trong ER, thường được liên
chỉnh tăng này có thể đủ lớn để gây ra sự kết với lá và tế bào chất của SER. Các
giãn nở đáng kể của màng SER. Ví dụ, sử trường hợp ngoại lệ bao gồm ty thể tạo ra
dụng barbiturat mãn tính dẫn đến tăng SER các phospholipid và peroxisome chọn lọc có
do cảm ứng các enzym cytochrome P450 giải thể sinh tổng hợp cholesterol và một số lipid
độc. Sự bất hoạt của thuốc ngày càng tăng khác. Bước đầu tiên trong quá trình tổng hợp
đòi hỏi liều barbiturat lớn hơn để đạt được phospholipid là sự ngưng tụ của hai phân tử
acyl coenzym A (CoA) béo với glycerol

phosphate để tạo thành axit phosphatidic
(Hình 4–5). Mỗi phân tử acyl CoA béo được
bổ sung riêng biệt, giúp tế bào có thể điều
khiển loại axit béo este hóa ở vị trí 2 và 3
của glycerol, trong đó vị trí 2 thường chứa
axit béo không bão hòa. Các axit béo tự do
trong bào tương thường liên kết với protein
liên kết với axit béo và được chuyển hóa
thành dẫn xuất acyl-CoA béo là cơ chất cho
các enzym acyl-transferase ở phía tế bào
chất của màng. Một phosphatase loại bỏ
photphat khỏi axit phosphatidic để tạo thành
diacyl glycerol, và trong nhóm đầu cực,
cytidine-diphosphoetanolamine (CDP-
etanolamine) hoặc cytidine-
diphosphocholine (CDP-choline) được thêm
vào (xem hình 4–5).
Phospholipid được lắp ráp trong lá tế bào
chất của ER và sau đó phải được chuyển
sang nửa còn lại của lớp kép để phân phối
một loại phospho-
lipid giữa hai lớp đơn. Sự chuyển dịch tự về mặt trao đổi chất, cũng là cư dân của ER.
phát của các phospholipid từ lớp đơn này Mặc dù ban đầu được tạo ra ở phía tế bào
sang lớp đơn khác diễn ra cực kỳ chậm và chất của SER, nhưng cholesterol được tìm
các protein được gọi là các chuyển hóa thấy ở cả hai phía của màng, và có bằng
flipase đã tiến hóa để xúc tác cho quá trình chứng cho thấy các chuyển động lật đổ
chuyển hóa của các lipid cụ thể. cholesterol xúc tác cho quá trình chuyển đổi
Phospholipid thường được phân bố không này.
đối xứng ở hai nửa của lớp kép; ví dụ, Không chỉ nhiều lipid được sắp xếp
phosphatidylcholine và sphingomyelin chủ không đồng đều ở hai nửa của lớp kép mà
yếu ở mặt bên trong (hoặc mặt ngoại bào hầu hết các màng đều duy trì thành phần
tương đương về mặt cấu trúc liên kết) của lipid độc đáo. Ví dụ, ER của tế bào động vật
màng, trong khi phosphatidyletanolamine có vú thường chứa 50%
và phosphatidylserine chủ yếu ở mặt tế bào. phosphatidylcholine trở lên, với ít hơn 10%
Do sự phân bố phospholipid ở hai bên màng mỗi loại dành cho sphingomyelin và
phụ thuộc vào loại flippase hiện diện nên cholesterol, trong khi màng sinh chất chứa
người ta tin rằng sự phân bố không đối ít hơn 25% phosphatidylcholine và hơn
xứng của phospholipid ở hai nửa màng đạt 20% cho mỗi loại sphingomyelin và
được bằng cách kiểm soát sự lật, mặc dù cholesterol. Do đó, một khi lipid được đưa
điều này chưa rõ ràng. quy trình được điều vào ER, nó không chỉ phải được vận chuyển
chỉnh như thế nào để đạt được sự đa dạng đến các màng khác mà còn phải duy trì các
của sự bất đối xứng lipid được quan sát thấy thành phần đặc trưng của màng đích. Có ba
ở các màng khác nhau. quá trình suy nghĩ cơ bản về cách điều này
Ceramide, tiền chất của xảy ra. Một là vận chuyển qua trung gian
phosphosphingolipids và túi, trong đó các mụn nước nảy mầm từ
glycosphingolipids, được tổng hợp trong màng cho và kết hợp với màng đích, do đó
ER từ serine và palmitoyl CoA. di chuyển lipid từ màng này sang màng kia.
Phosphosphingolipids cũng được sản xuất Các con đường vận chuyển mụn nước đã
trong ER. Glycosphingolipids, chẳng hạn biết, theo đó các túi có nguồn gốc từ ER di
như ganglioside, được tạo ra khi ceramide chuyển tuần tự qua bộ máy Golgi và đến
tiếp cận phức hợp Golgi và được glycosyl nội nhũ hoặc màng sinh chất đã được báo
hóa trên mặt bên trong của phức hợp Golgi cáo (xem phần sau). Các ceramide cần
bằng enzyme chuyển glycosyl. glycosyl hóa trong phức hợp Golgi để tạo ra
Glycosphingolipids chỉ được tìm thấy ở glycosphingolipid được cho là sử dụng con
phía ngoại bào (lòng) của màng, cho thấy đường này. Tuy nhiên, cholesterol có thể đi
rằng không có flipase cho loại lipid này. từ ER đến các màng khác thông qua phức
Bước cam kết trong quá trình tổng hợp hợp Golgi và có bằng chứng cho thấy một
cholesterol, sản xuất mevalonate, được xúc loại túi sinh ra từ ER mang cholesterol và
tác bởi 3-hydroxy-3methlyglutaryl-CoA phospholipid chọn lọc vận chuyển lipid đến
reductase (HMG-CoA reductase), một các màng khác mà không đi qua phức hợp
protein màng tích hợp của SER. Các Golgi. Ý tưởng thứ hai trong vận chuyển
enzyme khác tham gia vào quá trình tạo ra lipid là các protein vận chuyển lipid trực
cholesterol, cũng như cholesterol biến đổi tiếp chiết xuất lipid từ màng và che chắn
lipid trong túi kỵ nước trong khi protein sự hiện diện của các axit amin bổ sung ở đầu
khuếch tán qua bào tương và lắng đọng N của protein bài tiết được tách ra để tạo
lipid vào màng nhận. Ý tưởng thứ ba về vận thành protein trưởng thành trong quá trình bài
chuyển lipid là ER tiếp xúc tạm thời với tiết. Bằng chứng từ kính hiển vi điện tử và
màng khác, chuyển lipid từ ER sang màng các thí nghiệm sinh hóa cho thấy các protein
kia. bài tiết đi vào lòng RER trên đường ra bên
ngoài tế bào, và người ta đề xuất rằng các
axit amin bổ sung này là tín hiệu để chọn các
Lưới nội tiết thô protein bài tiết từ tất cả các protein khác và
bằng cách nào đó chuyển chúng vào cơ thể.
RER là nơi các protein bài tiết và protein RER. Đây được gọi là giả thuyết tín hiệu và
màng (trừ protein ty thể và peroxisomal trong các axit amin bổ sung ở đầu N được gọi là
tế bào động vật có vú) lần đầu tiên đi qua chuỗi peptide tín hiệu hoặc chuỗi tín hiệu.
hoặc đi vào màng. RER chứa bộ máy, phối Khi so sánh các chuỗi tín hiệu từ các protein
hợp với ribosome, chọn lọc protein bài tiết và khác nhau, người ta tìm thấy một số đặc điểm
protein màng từ tất cả các protein khác đang chung (Hình 4–6).
được tổng hợp trong tế bào và đưa chúng đến Chiều dài tổng thể của peptide tín hiệu đầu
RER. Quá trình này bao gồm sự liên kết của N thường là 16 đến 30 axit amin và các
các ribosome với RER, làm cho RER có hình peptide này chứa 1 hoặc nhiều axit amin
dáng thô ráp rõ ràng dưới ảnh chụp vi mô dương ở phía đầu N của lõi liên tục có 6 đến
điện tử. Nhiều chức năng RER khác có liên 12 gốc kỵ nước. Ngoài ra còn có một đoạn
quan đến quá trình xử lý protein bài tiết và giới thiệu sau trình tự kỵ nước, và sau đó
protein màng. Chúng bao gồm glycosyl hóa, người ta thấy rõ rằng một số axit amin nhất
gấp nếp, kiểm soát chất lượng và phân hủy định trong vùng này chỉ đạo peptidase tín
các protein không vượt qua tiêu chuẩn kiểm hiệu loại bỏ peptide tín hiệu khỏi protein bài
soát chất lượng. tiết bằng cách phân cắt protein. Ngoại trừ
phần lõi là kỵ nước, không có trình tự axit
amin cụ thể nào giúp phân biệt peptide tín
Sự chuyển vị của các protein bài hiệu này với peptide tín hiệu khác; đúng hơn,
tiết qua màng lưới nội chất thô cần việc nhận biết các chuỗi tín hiệu của bộ máy
có tín hiệu bài tiết dựa trên tính kỵ nước chứ không phải
dựa trên các axit amin cụ thể.
Vào những năm 1970, các nhà sinh học tế
Giả thuyết tín hiệu đã được kiểm tra trong
bào nhận thấy rằng các protein bài tiết trưởng
các thử nghiệm không có tế bào nhằm tái lập
thành (các protein được bài tiết ra khỏi tế
quá trình vận chuyển protein bài tiết qua
bào) có trọng lượng phân tử nhỏ hơn một
màng RER. Hỗn hợp phản ứng chứa mARN
chút so với khi các protein được dịch mã
của protein được tiết ra và tất cả các thành
trong hệ thống tổng hợp protein tự do của tế
phần khác cần thiết để dịch mã mARN, bao
bào có chứa ribosome, tRNA, mRNA và tất
gồm cả ribosome được điều chế từ cytosol
cả các các yếu tố khác cần thiết cho quá trình
(tức là các ribosome đến từ nhóm hòa tan,
tổng hợp protein trong ống nghiệm. Sự khác
không phải các ribosome được liên kết với
biệt về trọng lượng phân tử này bắt nguồn từ
RER). Ngoài ra, có thể bổ sung thêm các
microsome, các túi nhỏ nguyên vẹn có nguồn tí

c
gốc từ RER khi các tế bào được đồng nhất.
h
Thiết kế thử nghiệm được minh họa trong đ
Hình 4–7. Hydrophobic C-terminusi
Khi protein được tạo ra trong điều kiện ệ
không có microsome, nó chứa peptide tín n
d
hiệu và không bị glycosyl hóa. Nếu các ư
microsome được thêm vào sau khi tổng hợp, ơ
peptide tín hiệu không bị cắt, protein vẫn n
nằm bên ngoài microsome và không có g
axit amin
carbohydrate được thêm vào. Sự hiện diện
của protein bên ngoài microsome đã được
N -đầu cuối
chứng minh bằng cách bổ sung các protease
A B
tiêu hóa protein. Tuy nhiên, khi các
microsome có mặt cùng lúc với quá trình Hình 4–7. Kiểm tra giả thuyết tín hiệu trong các
tổng hợp protein, chuỗi tín hiệu sẽ bị cắt, thử nghiệm tổng hợp protein không có tế bào. Trả
lời: RNA thông tin (mRNA) của protein bài tiết được
protein bị glycosyl hóa và protein hoàn chỉnh dịch mã trong ống nghiệm cho đến khi protein được
được hoàn thành và giải phóng khỏi ribosome. Nếu các
microsome (túi có nguồn gốc từ RER) được thêm vào
sau khi dịch mã, protein sẽ không đi vào
microsome, peptide tín hiệu vẫn còn nguyên
và không có carbohydrate được thêm vào
protein. Nếu thêm protease, protein sẽ bị
tiêu hóa vì nó không được bảo vệ bên trong
microsome. B: mRNA của protein bài tiết

được dịch mã khi có mặt microsome.
Ribosome tạo ra protein liên kết với các
microsome và dịch protein vào bên trong
microsome. Phân tích các protein chỉ ra rằng
peptide tín hiệu bị cắt và protein bị N-
glycosyl hóa. Nếu bổ sung protease, protein
sẽ không được tiêu hóa vì nó được bảo vệ
trong microsome. Tuy nhiên, nếu thêm chất
tẩy rửa để phá vỡ màng, protease và protein
có thể tiếp xúc với nhau và protein bị phân
hủy. (Chuyển thể từ Lodish H, Berk A,
Matsudaira P, et al. Phân tử
Sinh học tế bào, tái bản lần thứ 5. New York:
WH Freeman và Công ty,
2004.)
Dư lượng 1 Dư các phức hợp ribosome tham gia tạo ra các

lượng 1 của tín hiệu của
protein bài tiết cho RER. Các nghiên cứu
protein chuỗi trưởng thành
sinh hóa tiếp tục về quá trình tổng hợp
được giải phóng bên trong microsome, suy ra
protein bài tiết không có tế bào đã xác định
từ quan sát rằng nó được bảo vệ khỏi các
Độ dài thay đổi, 6-15 Dư lượng5-7 Dư lượng Trưởng thành
6-10 hoặc nhiều hơn Kỵ nước hoặc Dư lượng 1 và 3 protein Trung tính nhỏ, không tích điện
axit amin xác định sự
phân cắt bởi
peptidase tín hiệu
Hình 4–6. Đặc điểm của peptide tín hiệu Các peptide tín hiệu thường có ba vùng chức năng. Đầu N có chiều
dài thay đổi và chứa các axit amin tích điện dương ở đầu C. Vùng giữa có 6 đến 15 axit amin kỵ nước hoặc trung
tính. Vùng đầu C có 5 đến 7 gốc, và các vị trí −1 và −3 (trong đó gốc axit amin đầu tiên của protein trưởng
thành là +1 ) là các axit amin nhỏ, không tích điện, quan trọng để loại bỏ phân giải protein của peptit tín hiệu
bằng tín hiệu. peptidaza.
protease bổ sung không thể xâm nhập vào được một yếu tố hòa tan mà khi được thêm
microsome. Khi màng microsome được hòa vào hệ thống không có tế bào sẽ bắt giữ sự
tan bằng chất tẩy rửa, protein bên trong được kéo dài của protein bài tiết, nhưng không
giải phóng và tiêu hóa bằng protease. phải là protein tế bào chất. Bởi vì đặc điểm
Kết quả từ các thí nghiệm này, cũng như duy nhất được biết để phân biệt ribosome
nhiều thí nghiệm khác, đã được đưa vào tạo ra protein bài tiết với ribosome tạo ra
một mô hình với các đặc điểm sau: (1) Các protein tế bào chất là peptide tín hiệu trên
protein tiết được dịch chuyển qua màng ER protein bài tiết, nên yếu tố này được gọi là
theo cơ chế đồng dịch mã, trong khi các axit hạt nhận dạng tín hiệu (SRP). SRP ngăn
amin mới đang được trùng hợp thành chặn sự kéo dài của protein bài tiết giống
protein (có những trường hợp ngoại lệ, đặc như peptide tín hiệu xuất hiện từ ribosome,
biệt là trong nấm men). (2) Peptide tín hiệu giúp phức hợp ribosome có thời gian liên
bị tách ra trong quá trình dịch mã, trước khi kết với RER. Việc ngừng kéo dài được giảm
quá trình tổng hợp hoàn tất. (3) Một số loại bớt khi phức hợp ribosome liên kết với
carbohydrate nhất định được thêm vào theo RER và quá trình chuyển vị diễn ra. SRP
phương pháp đồng dịch mã vào polypeptide ban đầu được cho là một hoặc nhiều
đang phát triển ở phía bên trong của RER. protein, nhưng nghiên cứu sau đó cho thấy
(4) Ribosome từ nhóm hòa tan tham gia vào một điều bất ngờ: SRP tinh khiết không chỉ
quá trình tổng hợp và dịch chuyển các chứa 6 polypeptide mà còn chứa một phân
protein được tiết ra, cho thấy rằng không có tử RNA nhỏ 300nucleotide. Các nghiên cứu
hai loại ribosome khác nhau, một loại dành cấu trúc của SRP được đưa vào mô hình
cho quá trình tổng hợp protein tế bào chất như trong Hình 4–8.
và loại thứ hai dành cho protein được tiết Các polypeptide được ký hiệu là P9, P14,
ra. P19, P54, P68 và P72, trong đó con số biểu
Bởi vì các protein bài tiết bắt đầu đi qua thị trọng lượng phân tử protein chia cho
màng RER trước khi quá trình tổng hợp của 1000. P54 là protein liên kết guanosine
chúng hoàn tất nên phải có cơ chế huy động triphosphate (GTP) và cũng chứa vị trí
tương tác với tín hiệu trình tự thông qua Hình 4–8. Cấu trúc của hạt nhận dạng tín hiệu
một rãnh được lót bằng các gốc kỵ nước gọi (SRP). SRP chứa sáu protein (P1, P14, P19, P54, P68 và
P72), cộng với một bản sao duy nhất của RNA 300
là lông methionine. Các tiểu đơn vị SRP nucleotide. Lưu ý rằng RNA được gấp lại thành một cấu
khác góp phần ngăn chặn dịch mã bằng trúc bậc hai mở rộng. (Phỏng theo Lodish H, Berk A,
cách tương tác với ribosome hoặc cần thiết Matsudaira P, và cộng sự. Sinh học tế bào phân tử, tái
cho quá trình chuyển vị protein. Vì SRP bản lần thứ 5. New York: WH Freeman and Company,
chứa cả RNA và protein giống như 2004.)
ribosome nên một số người coi nó là tiểu

đơn vị ribosome có thể tháo rời.
Việc phát hiện ra SRP đã thúc đẩy việc của SRP và thụ thể SRP, tham gia vào việc
tìm kiếm thụ thể SRP trên RER. Thụ thể đã tuyển dụng các ribosome RER đang tạo ra
được tìm thấy và là một dị vòng chứa hai protein bài tiết. Chu trình GTPase được cho
protein màng tích hợp liên kết với GTP. Do là làm tăng tính chính xác của quá trình tuyển
đó, hai GTPase, tiểu đơn vị P54 dụng, đảm bảo rằng chỉ các ribosome tạo ra
protein bài tiết mới mới liên kết với thụ thể
P19 SRP và tiến tới bước tiếp theo, cuối cùng
P54
thiết lập kết nối với RER. Bằng cách tương tự
với chức năng GTPase trong việc lựa chọn
codon/anticodon của quá trình tổng hợp
protein, các dạng P54 và thụ thể SRP gắn với
Binds ER
signal P68/P72
GTP được cho là giám sát sự phù hợp của các
sequence vịRNA
trí liên kết với nhau và nếu ái lực liên kết
cao và phức hợp tồn tại đủ lâu, GTP bị thủy
phân thành guanosine diphosphate (GDP) và
quá trình tiếp tục. Các phức chất không có ái
Required for
lực mạnh sẽ được giải phóng trước khi quá
protein trình thủy phân GTP xảy ra, loại bỏ chúng
translocation trước khi thực hiện bước tiếp theo.
P9/P14
Do chuỗi tín hiệu chứa lõi kỵ nước nên
ban đầu người ta đề xuất rằng lõi này sẽ chèn
vào lớp kép lipid RER và phần còn lại của
Interact with polypeptide sẽ chuyển protein qua màng mà
ribosomes
không cần lỗ rỗng protein. Tuy nhiên, hiện
nay rõ ràng là có một lỗ protein trong màng
và việc đóng mở của nó được điều chỉnh rất
chặt chẽ. Lỗ chân lông được gọi là
translocon, và các nghiên cứu tinh dịch trong
việc xác định thành phần protein của di
truyền nấm men kết hợp translocon, nơi thu
được các thành phần lỗ chân lông bị đột biến,
bằng các thí nghiệm sinh hóa, trong đó các
protein bài tiết bị mắc kẹt một phần qua lỗ
chân lông được liên kết chéo về mặt hóa học trong lỗ chân lông di chuyển sang một bên
với lỗ chân lông lân cận protein. Ba protein vào lớp kép. Một mô hình tóm tắt sự chuyển
chính của phức hợp translocon là Sec61 α , vị của các protein bài tiết qua màng được mô
một protein màng tích hợp kéo dài màng 10 tả trong Hình 4–9.
lần và hai tiểu đơn vị khác, Sec61 β và Sec61
γ . Những protein này đã được tinh chế và
translocon được tái lập trong các túi lipid xác
định có hoạt tính vận chuyển các protein bài
tiết qua màng túi. Từ những nghiên cứu này,
người ta tin rằng nguồn năng lượng để đẩy
protein qua màng chủ yếu đến từ năng lượng
được sử dụng để kéo dài protein trong quá
trình tổng hợp protein.
Các nghiên cứu cấu trúc có độ phân giải
cao của lỗ liên kết với ribosome cho thấy
kênh nước ở trung tâm lỗ có đường kính
khoảng 2 nm, mặc dù có bằng chứng cho
thấy kích thước lỗ có thể thay đổi tùy thuộc
vào những gì đi qua nó. Kênh này sẽ xuyên
qua màng ER và cho phép các phân tử tế bào
và phân tử trộn lẫn nếu việc mở và đóng kênh
không được kiểm soát chặt chẽ. Có hai lý
thuyết cạnh tranh về cách lỗ chân lông được
kiểm soát. Một gợi ý rằng các thành phần
translocon không lắp ráp cho đến khi
ribosome được tuyển dụng để chỉ đạo lắp ráp
và tạo thành một lớp bịt kín xung quanh lỗ
chân lông, ngăn chặn sự xâm nhập tự do qua
mARN SRP
lỗ chân lông. Ngoài ra, có bằng chứng cho
thấy các protein ở phía bên trong của RER
tạo thành một cổng đóng lỗ chân lông cho
đến khi ribosome tạo thành một lớp bịt kín ở
phía tế bào chất, sau đó mở cổng ở phía bên
trong. Việc xác định lỗ chân lông phức tạp
hơn lúc đầu bởi vì, như được thảo luận sau
trong chương này, lỗ chân lông cũng được
kiểm soát theo chiều ngang trong mặt phẳng
của màng để cho phép các protein màng
Khi thoát ra khỏi ribosome trong bào protein đi sâu hơn vào lòng RER. Protein
tương, peptide tín hiệu của protein bài tiết sẽ cũng được glycosyl hóa trong quá trình kéo
tương tác với SRP. Độ giãn dài của dài bằng cách bổ sung polysaccharide tạo
polypeptide mới sinh bị giữ lại cho đến khi hình sẵn vào một số gốc asparagine, một quá
phức hợp ribosome liên kết với ER thông trình sẽ được đề cập chi tiết hơn ở phần sau
qua thụ thể SRP. Chuỗi mới sinh được của chương này. Giả thuyết tín hiệu và những
chuyển đến kênh của translocon và peptide hiểu biết sâu sắc về cách các protein được
tín hiệu sẽ chèn vào translocon dưới dạng nhắm mục tiêu đến và xuyên qua màng đã có
một vòng với đầu N ở phía tế bào chất. ảnh hưởng lớn đến sinh học tế bào và y học,
Trong quá trình này, GTP bị thủy phân thành đến mức vào năm 1999, một người đóng góp
GDP, giải phóng SRP vào bào tương để chính trong lĩnh vực này, Tiến sĩ Günter
tham gia vào một vòng nhận dạng chuỗi tín Blobel, đã được trao giải Nobel Y học và
hiệu khác. Peptide tín hiệu được loại bỏ bởi Sinh lý học. cho công việc của mình
peptidase tín hiệu trước khi quá trình tổng
hợp protein hoàn tất để chuỗi polypeptide
tiếp tục kéo dài đẩy đầu N của đoạn bị cắt
Hình 4–9. Mô hình chuyển vị trí của protein bài tiết qua màng lưới nội chất (ER). Khi peptide tín hiệu xuất hiện từ ribosome, hạt nhận dạng tín hiệu
(SRP) liên kết với vùng axit amin kỵ nước của peptide tín hiệu. Điều này tạm thời trì hoãn sự kéo dài hơn nữa của protein bài tiết cho đến khi phức hợp
SRP/ribosome liên kết với thụ thể SRP trên mạng lưới nội chất thô (RER) thông qua tương tác giữa SRP và thụ thể. Sau khi tiếp xúc đủ với translocon,
GTP bị thủy phân và SRP tách ra khỏi phức hợp, phức hợp này hiện có sẵn để nhắm mục tiêu một ribosome khác tới RER. Sự kéo dài của protein tiếp tục
và peptide chèn vào translocon dưới dạng một vòng với đầu N ở phía tế bào chất. Khi quá trình kéo dài diễn ra, vòng kéo dài đến phía bên trong và
peptidase tín hiệu sẽ tách chuỗi tín hiệu. Khi quá trình kéo dài tiếp tục, oligosacarit transferase cộng hóa trị thêm oligosacarit liên kết N được lắp ráp sẵn
vào gốc Asn trong bối cảnh thích hợp. (Chuyển thể từ Lodish H,
Berk A, Matsudaira P, và cộng sự. Sinh học tế bào phân tử, tái bản lần thứ 5. New York: WH Freeman và Công ty, 2004.)
Việc chèn protein vào màng yêu đặc điểm này được gọi là protein màng
cầu trình tự neo chuyển dừng nguyên chất loại I (Hình 4–10A).
Nhưng còn những protein có định hướng
Như đã giải thích trong Chương 2, các
ngược lại với protein loại I thì sao? Bí ẩn
protein màng nguyên phân một lần được
này đã được giải quyết khi người ta nhận ra
neo vào lớp kép bằng một chuỗi xoắn ốc
rằng bản thân các miền trải dài màng có thể
xuyên màng chứa chủ yếu các axit amin kỵ hoạt động như các peptide tín hiệu được
nước hoặc trung tính. Các protein xuyên SRP nhận ra, do đó nhắm mục tiêu protein
màng đơn có thể được định hướng với đầu màng tới RER bằng cùng một cơ chế mà
N của chúng ở phía bên trong và đầu C của các protein bài tiết đã sử dụng. Sự khác biệt
chúng ở phía tế bào chất của màng, hoặc duy nhất là các miền trải dài màng không
ngược lại. Làm thế nào các miền xuyên chứa tín hiệu axit amin điều khiển peptidase
màng đi vào màng? Phần mở rộng của giả tín hiệu để phân tách các chuỗi tín hiệu, do
thuyết tín hiệu sẽ đưa ra câu trả lời. Nếu đó các miền xuyên màng không bị phân cắt.
một protein bài tiết điển hình chứa peptit tín Các protein màng tích hợp thuộc loại này
hiệu đầu N cũng chứa neo kéo dài màng kỵ không có peptit tín hiệu đầu N, nhưng
nước bên trong, thì trong quá trình chuyển chúng có miền trải dài màng bên trong phục
vị của peptit qua trung gian SRP qua vụ mục đích của peptit tín hiệu, bao gồm
translocon, miền kéo dài màng cuối cùng sẽ một hoặc nhiều phần tử tích điện dương ở
xuất hiện từ ribosome và đi vào translocon . phía đầu N của màng- miền mở rộng, điều
Nếu quá trình truyền qua translocon dừng này rất quan trọng (xem phần sau). Khi
lại tại thời điểm này và translocon mở ra miền trải màng xuất hiện từ ribosome, SRP
theo chiều ngang, thì chuỗi xoắn ốc α xuyên liên kết và nhắm mục tiêu phức hợp đến
màng có thể di chuyển vào lớp kép theo RER thông qua thụ thể SRP. Phía đầu N
đúng hướng để neo protein. Bởi vì quá trình tích điện dương của miền trải dài màng vẫn
chuyển vị dừng lại khi neo màng kỵ nước nằm trong bào tương và protein vòng vào
kéo dài qua translocon, nên các chuỗi xuyên translocon, giống như các protein có chứa
màng thuộc loại này được gọi là các chuỗi peptide tín hiệu điển hình. Kết quả là đầu N
neo chuyển dừng. Các nghiên cứu không có của protein đã thoát ra khỏi ribosome vẫn
tế bào về quá trình tổng hợp protein màng nằm ở phía tế bào chất. Khi protein bị kéo
mô hình với sự hiện diện của microsome dài, đầu C cuối cùng sẽ thoát ra khỏi
cho thấy sự mở rộng đơn giản này của giả ribosome và đi hoàn toàn qua translocon.
thuyết tín hiệu là đúng trong việc tạo ra các Translocon mở ra theo chiều ngang và
protein màng xuyên đơn có đầu N của protein di chuyển vào lớp kép với đầu N
chúng trong lòng ER và đầu C của chúng trong tế bào chất và đầu C trong lòng của
trong lòng. tế bào chất. Những protein này ER. Các protein màng tích hợp đi vào màng
có peptide tín hiệu đầu N có thể phân tách theo cơ chế này, được gọi là protein loại II,
điển hình, giống như protein bài tiết. Do đó, không có peptide tín hiệu đầu N, nhưng
hai đặc điểm quyết định hướng đầu cuối N chúng có miền xuyên màng bên trong có hai
và đầu C tế bào là một peptide tín hiệu có chức năng, chức năng peptide tín hiệu và
thể phân tách ở đầu N và chuỗi neo chuyển chức năng neo màng. Do đó, protein loại II
dừng bên trong. Các protein màng có những
được cho là có trình tự tín hiệu (xem Hình

4–10B).
Ngoài các protein xuyên màng đơn loại I
và II, còn có loại III. Protein loại III có trình
tự neo tín hiệu nhưng không có peptide tín
hiệu đầu N, giống như protein loại II; tuy
nhiên, sự định hướng là đầu cuối N và đầu
cuối C tế bào, đối lập với protein màng loại
II. Sự khác biệt về cấu trúc mà các nhà
nghiên cứu nhận thấy là cụm điện tích dương
thường được tìm thấy gần phía N của chuỗi
neo tín hiệu không có ở đó; thay vào đó, có
một cụm điện tích dương nằm sát phía đầu C
của mỏ neo tín hiệu. Theo một cơ chế chưa
được hiểu rõ, phía của neo màng tích điện
dương có xu hướng lưu lại mạnh mẽ trong tế
bào chất, có lẽ do điện thế màng âm bên
trong, thu hút các điện tích dương. Các
protein màng loại III ban đầu chèn vào
translocon dưới dạng một vòng sao cho phía
đầu C của neo vẫn ở trong tế bào chất và phía
đầu N đi qua, luồn phần đầu N đã hoàn thành
của peptit qua màng. Khi quá trình kéo dài
diễn ra, phần đầu C của protein được tổng
hợp và tồn tại trong bào tương (xem Hình 4–
10C).
Nhiều protein trải dài qua màng nhiều lần,
từ 2 đến hơn 10 lần, được gọi là protein
màng đa lớp hoặc protein màng tích hợp loại
IV. Việc chèn và định hướng các protein này
có thể được hiểu là sự kết hợp của loại I, II
và III
LOẠI I
LOẠI II
Hình 4–10. Protein màng loại I, II, III và IV. Các protein loại I chứa một peptide tín hiệu đầu N điển hình có chức năng điều
khiển các ribosome liên kết với mạng lưới nội chất thô (RER). Các protein chèn vào như một vòng lặp (xem Hình 4–9), tín hiệu được
loại bỏ và tiêu hóa. Sự kéo dài của protein tiếp tục đẩy đầu N của protein vào trong lòng RER cho đến khi vùng kỵ nước thứ hai, được
gọi là neo chuyển dừng, xuất hiện trong translocon. Trình tự này dừng quá trình vận chuyển tiếp theo qua translocon và phần còn lại
của protein được kéo dài về phía tế bào chất của màng. Trình tự dừng chuyển làm cho translocon mở sang một bên (cơ chế này chưa
được hiểu rõ), giải phóng protein vào lớp kép để tạo ra protein màng nguyên vẹn được neo bởi miền kéo dài màng kỵ nước. Protein
loại II và III không chứa chuỗi tín hiệu đầu cuối N; thay vào đó, miền kỵ nước bên trong cuối cùng sẽ trải dài qua màng đóng vai trò
vừa là chuỗi tín hiệu (liên kết với hạt nhận dạng tín hiệu [SRP]) vừa là neo của màng. Protein loại II chứa một cụm axit amin tích
điện dương ở đầu N của neo và chèn vào màng bằng một vòng lặp như thể neo tín hiệu là một peptide tín hiệu bình thường, dẫn đến
đầu N của protein trên tế bào chất. bên. Protein loại III có cụm axit amin tích điện dương ở đầu C của neo tín hiệu, làm thay đổi
hướng của protein trong màng theo cơ chế không chắc chắn. Một khả năng là protein vẫn chèn vào như một vòng với đầu N ở phía tế
bào chất, nhưng việc đi qua màng tế bào bị chặn bởi các điện tích dương và miền Nterminal sau đó trượt qua translocon. Protein loại
IV có nhiều miền trải dài qua màng xen kẽ dưới dạng chuỗi neo tín hiệu và chuỗi dừng truyền. Hai miền trải dài màng được hiển thị,
nhưng cơ chế chèn có thể chứa nhiều miền hơn để tạo ra protein có 10 miền trải màng trở lên.
cơ chế. Ví dụ: giả sử một protein có hai miền Việc suy luận cấu trúc liên kết được thực
trải dài màng và miền đầu tiên là mỏ neo tín hiện dễ dàng hơn bằng cách sử dụng trình tự
hiệu loại II điển hình với các điện tích dương axit amin sơ cấp để chuẩn bị biểu đồ thủy
nằm cạnh phía đầu N (xem Hình 4–10D). văn (Hình 4–11).
Protein ban đầu chèn giống như protein loại Trong biểu đồ này, mỗi axit amin được
II với đầu N trong bào tương và quá trình kéo gán một giá trị tỷ lệ thuận với tính kỵ nước
dài tiếp tục cho đến khi miền trải qua màng của nó. Các giá trị được tính tổng trên một
thứ hai chạm tới translocon. Nó đi vào lỗ cửa sổ, thường là từ 10 đến 20 gốc liền kề
chân lông và hoạt động như một trình tự bắt đầu bằng đầu amino và tổng là một
chuyển dừng, translocon mở ra theo chiều điểm trên biểu đồ được đặt ở giữa cửa sổ
ngang nên cả hai miền trải dài màng đều nằm trình tự. Sau đó, cửa sổ được di chuyển theo
trong lớp kép và protein có cả hai đầu N và C một phần dư về phía đầu C và giá trị thủy
trong bào tương. Nếu có miền trải dài màng lực được tính toán lại. Bằng cách lặp lại quá
thứ ba trong protein này, thì nó sẽ tương trình với cửa sổ di chuyển một cặn mỗi lần
đương với chuỗi neo bắt đầu chuyển giao cho đến khi đạt đến điểm cuối C, sẽ thu
theo nghĩa là nó sẽ đi vào translocon và đóng được đồ thị về tính kỵ nước của các cặn
vai trò như miền trải dài màng, mặc dù trong cửa sổ theo chiều dài. Các đột biến về
ribosome không tách ra khỏi RER và một tính kỵ nước thường xác định các đoạn kỵ
SRP khác là không cần thiết để quá trình tổng nước là các peptide tín hiệu đầu N hoặc các
hợp được tiến hành. Định hướng miền trải dài màng. Cùng với việc kiểm tra
của tất cả các miền xuyên màng tiếp theo các điện tích ở phía đầu N hoặc C của trình
trong protein loại IV được xác định bởi miền tự trải màng, cấu trúc liên kết của protein có
đầu tiên, còn tất cả các miền khác liên tục thể được đề xuất. Đối với các protein có
xuyên qua màng, mỗi miền có hướng ngược nhiều miền trải màng và cấu trúc liên kết
nhau. Do đó, nếu miền thứ nhất đi qua màng phức tạp, các nghiên cứu về cấu trúc của
với phía đầu N của nó trong bào tương và protein là cần thiết để xác nhận các cấu trúc
phía đầu C trong lumen, thì miền bao trùm liên kết được đề xuất.
màng tiếp theo sẽ có phía đầu N của nó Một số protein màng được neo vào
trong lumen và phía đầu C trong cytosol, v.v. lớp kép bằng các lipid liên kết cộng
Các protein đa bội có số miền trải màng hóa trị
chẵn kết thúc với đầu N và đầu C của chúng
ở cùng một phía của màng, trong khi các Một số loại protein được biến đổi cộng hóa
protein có số lượng miền trải màng lẻ có hai trị sau khi tổng hợp để gắn lipid kỵ nước (axit
đầu cuối của chúng ở hai phía đối diện của béo hoặc phân tử kỵ nước như nhóm geranyl
màng. hoặc farnesyl) để chèn vào lớp kép và đóng
Với trình tự axit amin của chúng, có thể vai trò như một neo màng. Nhiều protein
suy ra cấu trúc liên kết hợp lý cho hầu hết trong lớp này được tổng hợp trong bào tương,
các protein màng. Điều này đặc biệt quan lipid được thêm vào theo kiểu cộng hóa trị và
trọng trong y học vì trình tự bộ gen của con protein được chèn vào phía tế bào chất của
người đã có sẵn và có thể dự đoán được màng. Các protein gắn vào màng theo cơ chế
hướng của một loại protein chưa biết chức này rất phù hợp với y học vì nhiều protein
năng, từ đó đưa ra manh mối về chức năng. trong số đó là protooncogenes khi bị đột biến
sẽ gây ung thư. Ví dụ, đột biến ở protein liên

kết GTP nhỏ Ras thường gây ung thư ở người
và Ras hoạt động có một lipid liên kết cộng
hóa trị gắn nó với màng sinh chất. Bởi vì hoạt
động của Ras phụ thuộc vào quá trình neo
giữ, các enzyme xúc tác quá trình cộng hóa
trị của neo lipid đã được nghiên cứu kỹ lưỡng
như là mục tiêu tiềm năng cho hóa trị liệu.
Một loại protein màng neo lipid khác có
chứa lipid phức tạp
glycosylphosphatidylinositol (GPI). Neo lipid
này được thêm vào một số protein màng tích
hợp nhất định đã được đưa vào
HUMAN GROWTH HORMONE RECEPTOR (TYPE I)
4
3 Signal sequence Stop-transfer sequence
2
1
0
1
2
3
Đầu cuối N 100200 300 400 500 Đầu C
THỤ THỂ ASIALOGLYCOPROTEIN (LOẠI II) DÍNH 1 (LOẠI IV)

4 4 Transmembrane sequences
Signal-anchor sequence 3
3
2 2
1 1
0 0
1 1
2 2
3 3
B 100 200 C 100 200300400500
Hình 4–11. Hồ sơ bệnh lý thủy dịch có thể xác định các trình tự topogen có khả năng xảy ra trong các protein màng nguyên vẹn. Hồ sơ thủy lực
được tạo ra bằng cách vẽ biểu đồ tổng tính kỵ nước của từng đoạn gồm 20 axit amin liền kề dọc theo chiều dài của protein. Giá trị dương biểu thị các phần
tương đối kỵ nước và giá trị âm biểu thị các phần tương đối phân cực của protein. Trình tự topogen có thể được đánh dấu. Cấu hình phức tạp của các
protein đa lớp (loại IV), chẳng hạn như GLUT1 (c), thường phải được bổ sung bằng các phân tích khác để xác định cấu trúc liên kết của protein. (Phỏng
theo Lodish H, Berk A, Matsudaira P, và cộng sự. Sinh học tế bào phân tử, tái bản lần thứ 5. New York: WH Freeman and Company, 2004.)
lớp kép trên sự phân tách của neo kéo dài

màng ban đầu, thay thế nó bằng cách gắn
GPI theo kiểu cộng hóa trị (Hình 4–12). Bởi
vì các protein neo GPI nằm ở phía trong của
ER nên chúng xuất hiện ở mặt ngoại bào của
tế bào sau khi được vận chuyển đến màng
sinh chất.
C Quá trình glycosyl hóa các protein

tiết và màng bắt đầu ở lưới nội chất
Hầu hết tất cả các protein bài tiết và protein

màng nguyên vẹn đều được glycosyl hóa
đồng dịch bởi quá trình chuyển hóa.
Hình 4–12. Sự hình thành protein màng neo glycosylphosphatidylinositol (GPI). Một endotease trong lòng của
mạng lưới nội chất (ER) sẽ tách các protein ra khỏi miền trải dài màng Cterminal của nó, sau đó gắn đầu C mới của
protein được giải phóng vào amin trong nửa ethanolamine của neo GPI.
fer của đơn vị oligosaccharide được lắp ráp Ba dư lượng glucose và một dư lượng
sẵn thành các gốc asparagine (Asn) của mannose của oligosacarit 14 dư được cắt
protein khi chúng thoát ra khỏi translocon, bớt trong RER.
được xúc tác bởi enzyme oligosaccharide Oligosacarit liên kết với N được cắt bớt thêm
protein transferase (Hình 4–13). trong phức hợp Golgi và các loại đường khác
Kiểu glycosyl hóa này được gọi là liên được thêm vào. Các oligosacarit liên kết N
kết N vì liên kết được thực hiện thông qua trên protein dường như có chức năng phức
nitơ amit của Asn. Tất cả các gốc Asn được tạp và đôi khi chồng chéo. Một chức năng là
glycosyl hóa xuất hiện trong trình tự ổn định cấu trúc protein, một phần liên quan
tripeptide Asparagine-X-Serine (hoặc đến ái lực của đường với nước sao cho các
Threonine) trong đó X là axit amin bất kỳ. vùng glycosyl hóa của protein có khả năng
Trình tự tripeptide này cần thiết cho quá hòa tan cao trong nước. Các oligosacarit liên
trình glycosyl hóa nhưng chưa đủ vì không kết với N thường được các protein khác nhận
phải mọi sự xuất hiện của tripeptide trong ra, cung cấp khả năng xử lý phân tử cho các
protein đều chứa Asn bị glycosyl hóa. tương tác protein-protein. Ví dụ, một số
Oligosaccharide chứa hai phân tử N - protein bám dính tế bào trên bề mặt tế bào có
acetylglucosamine, chín mannose và ba các miền liên kết với đường giúp tế bào này
phân tử glucose có trình tự phân nhánh như bám vào tế bào khác. Ngoài ra, quá trình
trong Hình 4–13. Oligosaccharide 14 gốc phosphoryl hóa các gốc mannose trên
được lắp ráp lại bằng cách bổ sung từng lần oligosacarit trong phức hợp Golgi cung cấp
một monosaccharide được kích hoạt bằng tín hiệu để nhắm mục tiêu các enzyme
nucleotide vào một lipid polyisoprenoid kỵ lysosomal vào lysosome (xem phần sau để
nước lớn gọi là dolichol, với N - thảo luận chi tiết hơn). 3 dư lượng glucose ở
acetylglucosamine đầu tiên trong liên kết cuối tiền chất oligosacarit 14 dư có vai trò
pyrophosphate với dolichol. đặc biệt trong việc gấp protein và kiểm soát
chất lượng trong ER (xem phần tiếp theo).
thang thời gian sinh học. Do đó, các protein

đã tiến hóa để xúc tác cho quá trình gấp của
các protein khác. Một loại chất xúc tác gấp
này, được gọi là chaperones, liên kết với các
protein mới sinh khi chúng thoát ra khỏi các
ribosome tự do trong tế bào chất để thúc đẩy
quá trình gấp cuộn nhanh chóng. Do đó,
không có gì đáng ngạc nhiên khi những
người đi kèm tồn tại trong RER hỗ trợ đồng
dịch trong việc gấp các protein bài tiết và
màng khi chúng xuất hiện từ translocon.
Công trình gần đây đã làm sáng tỏ bộ máy
kiểm soát chất lượng tinh vi trong RER, tạo
điều kiện thuận lợi cho việc gấp protein, giữ
lại các protein bị gấp sai trong RER để ngăn
chúng vận chuyển đến bộ máy Golgi và loại
bỏ các protein không thể gấp đúng cách.
Việc gấp sai protein trong ER (và những nơi
khác trong tế bào) có liên quan về mặt y tế vì
nó ảnh hưởng đến bệnh lý của nhiều bệnh.
Những người đi kèm dồi dào tồn tại trong
lòng của ER thúc đẩy quá trình gấp protein
Hình 4–13. Quá trình glycosyl hóa liên kết N theo nhiều cách khác nhau. BiP, viết tắt của
trong mạng lưới nội chất thô (RER). Trong những
bước đầu tiên của quá trình glycosyl hóa liên kết với
protein liên kết chuỗi nặng, lần đầu tiên
N, oligosacarit được lắp ráp sẵn trên chất mang được phát hiện là đối tác liên kết của chuỗi
dolichol, một hydrocacbon béo lớn kết thúc trong globulin miễn dịch nặng và hiện được hiểu
nhóm hydroxyl được phosphoryl hóa. Các oligosacarit là có liên quan đến quá trình phụ thuộc ATP
được lắp ráp bằng cách bổ sung từng monosacarit một với các chuỗi peptide kỵ nước của hầu hết
lần. Điều thú vị là, hầu hết sự lắp ráp này xảy ra ở phía
tế bào chất của màng, và oligosaccharide sau đó được
các protein khi chúng xuất hiện từ
chuyển qua màng đến phía bên trong, tất cả đều được translocon. Kết quả là che chắn các chất cặn
gắn vào dolichol (những bước đầu này không được kỵ nước và giúp chúng gấp lại vào bên trong
hiển thị). Khi gốc Asn trong bối cảnh trình tự chính protein, nơi chúng được bảo vệ khỏi nước.
xác xuất hiện từ translocon, enzyme oligosaccharide
Các protein được tiết ra và nhiều protein
protein transferase sẽ gắn oligosaccharide vào protein
theo cơ chế đồng dịch mã. màng nằm trên bề mặt bên ngoài của màng
Sự gấp cuộn và kiểm soát chất sinh chất có chứa các liên kết disulfi giữa
các gốc cysteine của protein giúp ổn định
lượng của protein trong lưới nội
các protein tiếp xúc với môi trường thay đổi
chất bên ngoài tế bào. (Ngược lại, protein tế bào
Tất cả thông tin về việc protein gấp nếp tồn tại trong môi trường ổn định và được
thành cấu trúc ba chiều cuối cùng đều được kiểm soát và không chứa liên kết disulfi.) Để
chứa trong các chuỗi axit amin của chúng, đảm bảo rằng liên kết disulfi được hình
nhưng tốc độ gấp nếp thường quá chậm trên thành nhanh chóng và chính xác bởi các
protein được tiết ra, một loại chaperone (calreticulin tương tự ngoại trừ việc nó là
khác, được gọi là protein disulfi de một protein hòa tan). Hai gốc glucose đầu
isomerase, thúc đẩy quá trình oxy hóa . - tiên trên oligosaccharide liên kết N được loại
Phản ứng khử liên kết các nhóm sulfhydryl bỏ bởi glucosidase I và II. Calnexin liên kết
của gốc cystein thành liên kết disulfi. với glucose đơn và tạo thành một phức hợp
Calreticulin và calnexin là một loại hỗ trợ quá trình gấp nếp khi phối hợp với
chaperone khác liên kết với dư lượng ERp97, một disulfi de isomerase thúc đẩy sự
glucose trên oligosacarit liên kết N của hình thành liên kết disulfi. Khi calnexin và
protein để thúc đẩy quá trình gấp nếp. Hình ERp97 được hoàn thiện, phần glucose cuối
4–14 cung cấp cái nhìn sâu hơn về hoạt động cùng bị phân cắt bởi glucosidase II và
của calnexin. protein được giải phóng. Nếu protein vẫn
Khi các protein xuất hiện từ translocon, chưa được gấp lại đúng cách, nó sẽ là chất
BiP liên kết để hỗ trợ quá trình gấp nếp và nền cho glycosyltransferase bổ sung lại một
quá trình N-glycosyl hóa cũng xảy ra. Khi dư lượng glucose khác, bắt đầu một vòng
quá trình tổng hợp hoàn tất, protein được liên kết khác với calreticulin và hỗ trợ gấp
giải phóng và quá trình kiểm soát chất lượng lại. Khi protein được gấp lại đúng cách,
thứ hai bắt đầu có liên quan đến calnexin và glucose sẽ không được bổ sung lại và protein
calreticulin. Calnexin, một protein xuyên sẽ vượt qua tiêu chuẩn kiểm soát chất lượng
màng đơn và calreticulin, một protein hòa để thoát khỏi RER thông qua các túi dành
tan, là các lectin (protein liên kết với đường) cho phức hợp Golgi. Chu trình gấp này minh
liên kết với các glycoprotein có chứa một họa rằng một chức năng của quá trình
lượng glucose duy nhất. Tác dụng của glycosyl hóa liên kết với N là tham gia vào
calnexin được minh họa trong Hình 4–14 hoạt động đi kèm.
Hai con đường
khác phát huy tác
dụng khi, bất chấp
những nỗ lực tốt nhất
của người đi kèm, một
protein không thể gấp
lại đúng cách. Một
con đường là suy
thoái liên quan đến
ER (ERAD). Hệ
thống này xác định
các protein được gấp
không đúng cách và
xuất chúng vào bào
tương nơi chúng bị
phân hủy bởi
proteasome. Nhiều chi
tiết về con đường này
vẫn chưa được hiểu
rõ, bao gồm lỗ trong màng ER là gì mà qua bị gấp sai nghiêm trọng đến mức không thể phục hồi
được sẽ được chuyển sang con đường thoái hóa liên
đó các protein được dịch chuyển ngược để
quan đến lưới nội chất (ERAD), qua đó chúng được xuất
đến được bào tương. Con đường này được sang bào tương và bị phân hủy bởi proteasome.
biết là liên quan đến việc bổ sung peptide
ubiquitin vào protein ở phía tế bào chất của
màng, đánh dấu chúng là chất nền cho sự
thoái hóa của proteasome. Nếu các protein
chưa được mở ra trở nên dồi dào trong lòng
RER, thì con đường thứ hai sẽ tạo ra sự
tổng hợp các chất đi kèm bổ sung và cũng
làm tăng lượng protein liên quan đến ERAD
để loại bỏ các protein dư thừa chưa được
mở ra. Con đường này được gọi là phản ứng
protein mở ra (UPR) và bao gồm một tập
hợp các cơ chế điều chỉnh tăng các gen mã
hóa protein liên quan đến chức năng đi kèm
và ERAD.
Tại sao tế bào lại dành nhiều nguồn lực
đến vậy để kiểm soát chất lượng trong
RER? Các protein được gấp nếp không
đúng cách luôn làm lộ ra các chuỗi axit
amin kỵ nước,
Hình 4–14. Calnexin và kiểm soát chất lượng trong

mạng lưới nội chất (ER). Oligosaccharide liên kết N
của protein N-glycosyl hóa có ba gốc glucose cuối cùng.
(1) Chất đầu tiên trong số này bị loại bỏ bởi glycosidase
I và chất thứ hai bị loại bỏ bởi glycosidase II, tạo ra các
loài monoglycosyl hóa. (2) Calnexin (và calreticulin,
không được hiển thị) liên kết với các oligosaccharide
liên kết N kết thúc ở một gốc glucose, kết hợp với
ERp57, một protein disulfi de isomerase. Cùng với
nhau, calnexin và ERp57 thúc đẩy quá trình gấp nếp của
glycoprotein. (3) Các protein có vẻ như bị gấp lại sẽ
được giải phóng và lượng glucose cuối cùng sẽ bị loại
bỏ bởi glycosidase II. Sau đó, các protein được gấp lại
đúng cách có thể thu thập trong lòng các túi vận chuyển
hàng hóa từ ER đến phức hợp Golgi. (4) Tuy nhiên, nếu
một protein vẫn chưa được gấp lại, thì protein
glucosyltransferase sẽ cảm nhận được những chỗ gấp sai
và gắn lại một lượng glucose duy nhất từ UDP-glucose,
một lần nữa tạo ra các loại monoglucosylat có thể tương
tác với calnexin để hỗ trợ gấp lại thêm. (5) Các protein
Ngoài các vấn đề về phổi, Peter gần đây còn bị đau hạ

sườn phải sau khi ăn, và chụp X-quang túi mật qua đường
tĩnh mạch cho thấy sự hiện diện của sỏi mật và có thể bị
viêm túi mật. Hơn nữa, cùng lúc đó, anh ấy lưu ý rằng phân
của anh ấy, mặc dù đã hình thành nhưng lớn hơn và thường
làm cho các protein chưa được gấp lại tập lượng xuyên nổi trong bồn cầu. Với thông tin này trong tay, bác sĩ
hợp lại, do đó che chắn các bề mặt kỵ nước trong đã lấy một mẫu nhỏ dịch tiết mồ hôi ở nách của Peter.
khỏi nước. Những tập hợp này có thể trở nên RER
Sinh học tế bào, chẩn đoán và điều trị bệnh xơ nang
lớn và có thể thu hút các protein khác vào được
chúng bằng cách làm cho các protein gấp lại nhấn Peter bị xơ nang, là kết quả của một
mở ra; do đó, các protein chưa được gấp lại mạnh đột biến trong một loại protein được gọi là chất điều hòa
dẫn truyền màng xơ nang (CFTR). CFTR là một kênh
có thể là chất xúc tác giúp đẩy nhanh quá bằng
clorua chứa 12 miền trải dài màng được mã hóa bởi một
trình mở ra của các protein đã được gấp lại. quan
gen trên nhiễm sắc thể số 7. Hơn 2/3 số bệnh nhân xơ nang
Nếu những tập hợp này rời khỏi ER, chúng sát
có hiện tượng mất một dư lượng phenylalanine ở vị trí 508
có thể can thiệp sâu sắc vào hoạt động của cho của CFTR. Việc mất đi phần dư này sẽ làm mất ổn định
các protein hiện có ở các vị trí khác trong tế thấy protein để nó gấp nếp chậm trong RER, kết quả là nó được
bào. Ngoài ra, các protein chưa được mở ra có hơn giữ lại và phân hủy trong RER theo con đường ERAD
sẽ trình bày các vị trí kháng nguyên mới cho 35 được mô tả trong chương này. Điều thú vị là, việc giảm
hệ thống miễn dịch và có thể gây ra các phản bệnh nhiệt độ của các tế bào nuôi cấy biểu hiện khiếm khuyết
ứng tự miễn dịch không mong muốn nếu các đã biết hoặc bằng cách thêm một số chất đi kèm hóa học nhất định
protein tiếp xúc ở bên ngoài tế bào. Sự liên có liên vào tế bào sẽ làm tăng lượng CFTR được gấp lại chính xác
quan về mặt y tế của việc kiểm soát chất quan và protein đột biến được gấp lại hoạt động bình thường
trong vận chuyển clorua. Điều này đã khởi động một nỗ lực
Peter Drysdale là một cậu bé 13 tuổi đang được khám sức nghiên cứu lớn nhằm khám phá các loại thuốc tạo điều kiện
khỏe trước khi chuyển từ trường công sang trường trung thuận lợi cho việc gấp CFTR.
học tư thục. Anh ta rất gầy, trông trẻ hơn so với tuổi đã nêu CFTR điều chỉnh việc vận chuyển clorua (và nước) qua
và có vẻ ốm yếu kinh niên. Kiểm tra ban đầu cho thấy anh màng tế bào biểu mô. Vô số khiếm khuyết sinh lý xảy ra
ta có rales rải rác khắp phổi, một vùng rhonchi thô ở thùy khi protein này không đến được màng mong muốn. Chúng
giữa bên phải và một vùng nghi ngờ xẹp phổi ở vùng dưới bao gồm việc cung cấp nước không đủ cho chất nhầy tiết ra
phổi bên trái. Được thúc đẩy bởi những phát hiện này, bác sĩ trong phổi, khiến bệnh nhân đặc biệt dễ bị nhiễm vi khuẩn;
của trường đã gợi ra một lịch sử chi tiết hơn từ Peter và cha Phân của trẻ sơ sinh không đủ nước, có thể gây tắc ruột
mẹ cậu. phân su khi mới sinh hoặc táo bón bệnh lý sau đó; chất
Peter vốn là một đứa trẻ sinh đủ tháng có cân nặng bình nhầy cổ tử cung dày lên có thể hạn chế khả năng sinh sản
thường, nhưng ngay sau khi sinh, cậu bé đã được đưa trở của phụ nữ; và sự bài tiết nước và clorua không đủ ở đường
lại bệnh viện vì không đi đại tiện. May mắn thay, sau 3 tiêu hóa phụ, dẫn đến sỏi mật và viêm túi mật, cũng như
ngày truyền dịch qua đường tĩnh mạch, bệnh nhân bắt đầu làm khô tụy ngoại tiết. Có lẽ ít quan trọng hơn về mặt sinh
có chức năng tiêu hóa bình thường và trở về nhà. Mặc dù lý, nhưng thuận tiện nhất về mặt chẩn đoán, nó cũng dẫn
sau đó anh lớn lên chậm chạp nhưng cha mẹ anh không ghi đến sự gia tăng đáng kể lượng clorua trong mồ hôi do biểu
nhận vấn đề gì đặc biệt cho đến khi anh bắt đầu đi học lúc mô tuyến mồ hôi không có khả năng hấp thụ đầy đủ clorua.
5 tuổi. Vào thời điểm đó, anh mắc đợt viêm phổi đầu tiên, Mẫu mồ hôi của Peter có hàm lượng clorua 110 mEq/L,
cần phải điều trị bằng kháng sinh để điều trị bệnh cúm giúp xác định chẩn đoán. Tiên lượng của anh ấy còn hạn
hemophilus . Kể từ đó, ông bị viêm phổi tái phát hai hoặc chế. Vệ sinh phổi và điều trị bằng kháng sinh đặc hiệu sẽ
ba lần một năm. Những triệu chứng này thường được báo giúp ích cho phổi của anh ấy tạm thời. Liệu pháp lipase
trước bằng những cơn ho dữ dội tạo ra chất nhầy màu xanh đường uống có thể giúp phân của bệnh nhân trở lại bình
lá cây đặc. Khi nuôi cấy, đờm của ông có nhiều loại vi sinh thường và cắt túi mật có thể ngăn ngừa các vấn đề về đường
vật khác nhau và ông thường đáp ứng với kháng sinh phổ mật. Thật không may, có thể có tổn thương đa cơ quan tiến
rộng đường uống. Thật không may, hai nền văn hóa gần triển và vĩnh viễn.
đây nhất đã cho thấy các biến thể pseudomonas chủ yếu .
trực tiếp hoặc gián tiếp đến việc gấp protein

không đúng cách trong RER. Trong số đó có
bệnh xơ nang, trong đó một đột biến điểm
duy nhất trong chất vận chuyển clorua làm
cho protein khó gấp nếp và tích tụ trong
RER. Nếu protein chứa đột biến có khả năng
gấp nếp chính xác thì nó sẽ hoạt động bình
thường trong quá trình vận chuyển clorua.
Những quan sát như thế này đã đưa ra những
nỗ lực lớn để phát triển các loại thuốc giúp
tăng cường khả năng gấp protein trong RER.
RỜI LƯỚI LƯỚI NỘI SẢN: MỘT MÔ GTP khác nhau, nhưng việc tuyển dụng được bắt đầu bằng
HÌNH CHO GIAO THÔNG XE TẢI việc trao đổi GDP lấy GTP, được xúc tác bởi yếu tố trao đổi
nucleotide guanine (GEF) đã liên kết với màng, kích hoạt
ER, bộ máy Golgi, lysosome, màng sinh chất và các nội thể
sự liên kết của protein liên kết với GTP với màng. Các
khác nhau đều được kết nối bằng con đường vận chuyển
protein liên kết GTP chứa một chuỗi xoắn kỵ nước được
mụn nước, nhờ đó màng từ cơ quan này được chuyển sang
chôn bên trong protein khi nó hòa tan trong bào tương,
cơ quan khác. Một túi hình thành ở màng ban đầu và di
nhưng được hiển thị trên liên kết GTP để nó chèn vào
chuyển đến và kết hợp với màng nhận, do đó vận chuyển
màng, neo protein liên kết GTP vào màng. Protein liên kết
các lipid, protein đã chọn và các thành phần trong túi đến
với GTP được neo này sau đó tương tác với các thành phần
cơ quan đích. Tất cả các màng tham gia vào quá trình vận
lớp phủ để bắt đầu quá trình phủ. Hình 4–15 minh họa một
chuyển túi phải chọn chính xác hàng hóa để nạp vào túi, tạo
mô hình chung về liên kết protein vỏ và lựa chọn hàng hóa.
chồi cho túi, nhắm mục tiêu và kết hợp túi với màng chính
xác, và cuối cùng, quay trở lại màng ban đầu những thành
phần dành riêng cho sự hình thành và hợp nhất túi để chúng Mụn nước vừa chớm nở
có thể được tái sử dụng cho một đợt lưu thông mụn nước Để hình thành túi, màng gốc phải biến dạng với bán kính
khác c. Cơ chế phân tử của sự buôn bán mụn nước khác cong lớn. Nói chung, các thành phần protein của lớp vỏ
nhau về mặt chi tiết đối với các màng khác nhau, nhưng hoặc các protein khác liên kết với lớp vỏ được cho là có
những điểm tương đồng về cơ học đã được xác định. Tổng liên kết với màng và hợp tác để định hình túi nước. Khi túi
quan về các đặc điểm chung của hầu hết các con đường lưu đã tách khỏi màng gốc, phức hợp protein vỏ phải phân
thông túi tinh được trình bày tiếp theo, tiếp theo là các chi tách, tạo điều kiện tiếp cận các protein trên bề mặt tế bào
tiết cụ thể về lưu lượng túi tinh ER đến Golgi. chất của màng túi cần thiết cho chức năng nhắm mục tiêu
và phản ứng tổng hợp. Trong các mô hình được hiểu rõ
Tổng quan về sự hình thành mụn nước, nhất, sự thủy phân GTP bởi protein liên kết GTP lần đầu
nhắm mục tiêu và kết hợp tiên thu hút lớp vỏ là tín hiệu để lớp vỏ phân tách. Các
thành phần vỏ và protein liên kết với GTP ở trạng thái
Lựa chọn hàng hóa yêu cầu một lớp phủ cụ thể GDP được giải phóng vào bào tương, sẵn sàng cho một đợt
hình thành túi nước khác.
Việc lựa chọn hàng hóa được bắt đầu bằng việc lắp ráp một
giàn protein ở phía tế bào chất của màng nơi túi nước sẽ nảy
chồi. Giàn giáo là một phần của cấu trúc được gọi là lớp Nhắm mục tiêu và kết hợp mụn nước
phủ có thể được nhìn thấy trên màng bằng kính hiển vi điện Sau khi được hình thành, túi di chuyển đến màng đích và
tử và các protein lớp phủ khác nhau tồn tại ở các bào quan hợp nhất với nó, kết hợp màng túi với màng đích và trộn
khác nhau. Lớp vỏ thường chứa hai lớp protein, lớp bên chất hòa tan của túi với chất trong lòng của cơ quan đích.
trong gần màng nhất thường được gọi là bộ chuyển đổi Việc nhắm mục tiêu và hợp nhất các mụn nước phải diễn ra
tương tác với các protein màng đặc biệt. Các protein tích với độ chính xác cao vì việc đưa protein và lipid đến sai
hợp có thể tự vận chuyển trên đường đến chức năng ở màng màng có thể gây chết người. Có ba cấp độ chung để nhắm
khác, nhưng chúng cũng có thể là các protein thụ thể xuyên mục tiêu và hợp nhất: chuyển động của túi, buộc túi và hợp
màng với các vị trí liên kết ở phía bên trong của màng để nhất túi. Trong các tế bào nhỏ, chẳng hạn như nấm men,
liên kết với các protein hòa tan, do đó tập trung các protein các túi được cho là di chuyển chủ yếu bằng cách khuếch
hòa tan ở phía bên trong của màng. màng nơi hình thành tán. Tuy nhiên, ở các tế bào động vật có vú lớn hơn, các
mụn nước. Protein màng hàng hóa có các đặc điểm cấu trúc mụn nước thường di chuyển theo dấu vết của bộ khung tế
được nhận biết bởi các vị trí liên kết trên protein tiếp hợp bào, chẳng hạn như các vi ống. Người ta biết rằng các
của lớp vỏ. Những đặc điểm cấu trúc này, được gọi là tín protein kết nối các túi với vi ống, và bằng chứng mạnh mẽ
hiệu phân loại, có thể là các chuỗi axit amin phổ biến ở một đã được tìm thấy rằng các protein vận động liên quan đến
số loại hàng hóa, nhưng chúng cũng có thể phức tạp hơn, các loại tiến triển khác nhau trên vi ống cung cấp cho sự di
tùy thuộc vào cấu trúc protein bậc ba. Các protein màng chuyển của túi (xem phần thảo luận ở Chương 3).
liên kết với bộ chuyển đổi lớp phủ ở phía tế bào chất và với Khi ở gần màng đích, sự tương tác ban đầu của túi với
protein hòa tan ở phía bên trong cần một vị trí liên kết bổ màng đích là sự kiện liên kết. Việc buộc liên kết bao gồm
sung để tương tác với các tín hiệu sắp xếp trên protein hòa việc tập hợp các protein tạo thành một cấu trúc mở rộng đủ
tan và một số tín hiệu này cũng đã được biết đến. dài để buộc túi vào màng. Vận chuyển mụn nước giữa
Làm thế nào lớp lông được tuyển dụng vào phía tế bào
chất của màng tế bào? Chủ đề chung là đầu tiên tuyển dụng
một protein nhỏ gắn với GTP vào bề mặt tế bào chất của
màng. Các màng khác nhau sử dụng các protein liên kết với
Hình 4–15. Mô hình chung thể hiện các bước ban đầu trong quá trình phủ mụn nước, tuyển hàng hóa và nảy chồi túi nước. (1) Một protein gắn
kết guanosine triphosphate (GTP) nhỏ được tuyển dụng vào màng trong quá trình trao đổi GDP lấy GTP được xúc tác bởi yếu tố trao đổi nucleotide
guanine (GEF) đã có sẵn trên màng. Khi được kích hoạt, protein liên kết với GTP nhỏ sẽ bộc lộ một đoạn kỵ nước (đôi khi có lipid kèm theo) chèn vào
màng, neo protein vào phía tế bào chất của màng. (2, 3) Protein liên kết với GTP được kích hoạt tương tác với các thành phần lớp hòa tan, thu hút chúng
vào màng. Áo khoác thường có hai phần, lớp tiếp hợp và lớp ngoài. (4) Lớp tiếp hợp liên kết với các protein xuyên màng trình bày các họa tiết protein chứa
các chuỗi axit amin mang tính phân loại tín hiệu. Một số protein xuyên màng có các miền ở phía bên trong màng liên kết với các protein ở lòng màng hòa
tan, do đó liên kết các protein hòa tan với các vị trí trên màng nơi hình thành túi. (5) Các lớp áo tích tụ và góp phần làm biến dạng lớp kép phẳng thành mụn
nước. Túi nước cuối cùng sẽ bong ra và lớp vỏ tách ra khi thủy phân GTP thành GDP bởi protein liên kết với GTP nhỏ (không được hiển thị).
các màng khác nhau sử dụng các yếu tố liên kết khác nhau, Bằng chứng ủng hộ mô hình hợp nhất này bao gồm các
nhưng hầu hết dường như được điều chỉnh, ít nhất một nghiên cứu trong đó nhiều sự kết hợp v- và t-SNARE khác
phần, bởi một loại protein nhỏ gắn với GTP gọi là protein nhau được tích hợp vào các túi lipid và khả năng hợp nhất
Rab. Protein Rab sử dụng chu trình GTP/GDP điển hình của các túi này đã được đo lường. Hoạt động kết hợp diễn
được kiểm soát bởi protein kích hoạt Rab GTPase và GEF. ra mạnh mẽ nhất đối với những sự kết hợp v- và t-SNARE
Ở trạng thái GDP, protein Rab được tạo phức với protein hộ mà các nghiên cứu khác đã biết là các cặp cùng nguồn gốc
tống trong bào tương và khi được kích hoạt, chúng chèn trong tế bào sống.
một neo lipid kỵ nước gắn cộng hóa trị vào màng nhà của
chúng, nơi chúng được đưa vào các túi khi chúng nảy chồi.
Hơn 60 protein Rab có trong tế bào động vật có vú và một
loại protein Rab duy nhất dường như tham gia vào từng loại
nhắm mục tiêu túi khác nhau, dẫn đến ý tưởng rằng protein
Rab đóng góp, ít nhất một phần, vào thành phố cụ thể của
việc nhắm mục tiêu túi. Các protein Rab khác biệt cũng
được biểu hiện khác nhau ở các mô khác nhau. Một số hội
chứng bệnh được biết là do khiếm khuyết về protein Rab,
protein hộ tống Rab hoặc protein điều hòa Rab. Ví dụ, bệnh
choroideremia bệnh về mắt là do protein hộ tống bị khiếm
khuyết thường liên kết với dạng Rab27a gắn với GDP trong
tế bào chất.
Sự kết hợp mụn nước được thực hiện qua trung gian bởi
các protein màng tích hợp gọi là SNARES, có hai loại v-
SNARES và t-SNARES (“v” là viết tắt của túi và “t” là viết
tắt của mục tiêu). Mỗi túi khi nó nảy chồi đều kết hợp các
protein v-SNARE có các vị trí liên kết trong miền tế bào
của chúng với các protein t-SNARE cùng nguồn gốc trên
màng đích. Mặc dù có nhiều biến thể về chủ đề, nhưng
thường có một lớp v-SNARE duy nhất trong túi và ba t-
SNARES khác nhau trong màng đích. Khi SNARES tương
tác, mỗi SNARES đóng góp một chuỗi xoắn ốc lưỡng tính
để tạo thành cấu trúc cuộn dây cực kỳ ổn định, trong đó bốn
vòng xoắn xoắn quanh nhau, tương tự như các sợi dây
thừng. Sức mạnh của sự tương tác này được cho là làm cho
mặt tế bào của túi và màng đích tiếp xúc gần gũi, tạo điều
kiện cho sự hợp nhất. Một mô hình chung về sự kết nối và
liên kết các mụn nước được thể hiện trong Hình 4–16.
Lớp phủ bong bóng phủ Hình 4–16. Buộc mụn nước
Tái chế v-SNARES được gọi là COPII, trong đó COP là viết tắt của co at p
rotein. Như được mô tả trong mô hình chung về sự hình
Sau khi màng kết hợp, phải có cơ chế phân tách phức hợp thành mụn nước, một protein nhỏ gắn với GTP có tên Sar1
v- và t-SNARE ổn định, cho phép v-SNARES tái chế về được sử dụng để thu nhận COPII vào màng. Sar1 liên kết
màng ban đầu của chúng và hỗ trợ một vòng hợp nhất túi với GDP trong bào tương và được kích hoạt bằng cách
tinh khác. Các phức hợp SNARE được phân tách bởi một trao đổi GTP lấy GDP, được xúc tác bởi protein GEF
protein có tên NSF, một ATPase thuộc họ AAA. NSF ban Sec12 gắn màng, được tìm thấy trên ER chuyển tiếp. Một
đầu được phát hiện là một protein hòa tan cần thiết cho chuỗi xoắn kỵ nước ở đầu N của Sar1 lộ ra trên GTP liên
phản ứng tổng hợp túi tinh trong các thử nghiệm tái lập sự kết và chèn vào màng như một mỏ neo. Sar1-GTP liên kết
vận chuyển túi tinh giữa các màng Golgi. NSF rất nhạy cảm với phức hợp protein dimeric chứa protein Sec23 và
với sự ức chế của N -ethylmaleimide, một thuốc thử liên kết Sec24, lớp tiếp hợp của phức hợp protein vỏ COPII. Lớp
với các nhóm thiol tự do của cysteine trong protein, do đó thứ hai của phức hợp áo bao gồm các protein Sec13/Sec31
có tên là yếu tố nhạy cảm N -ethylmaleimide. Mặc dù ban sau đó liên kết với giàn giáo Sar1/Sec23/Sec24. Cả Sar1
đầu được cho là cần thiết cho chính phản ứng nhiệt hạch, và Sec23/Sec24 đều có thể tương tác với các tín hiệu sắp
nhưng hiện nay người ta tin rằng việc vô hiệu hóa phản ứng xếp trong miền tế bào chất của protein màng hàng hóa.
tổng hợp ức chế NSF vì v- và t-SNARES bị mắc kẹt trong Sec24 chứa hai vị trí liên kết hàng hóa riêng biệt tương tác
các phức hợp, làm cạn kiệt nguồn cung cấp SNARES tự do với các chuỗi axit amin cụ thể được tìm thấy trong vùng tế
nên các túi mới tạo ra thiếu SNARES cần thiết cho phản bào chất của protein hàng hóa. Ví dụ: một vị trí trên Sec24
ứng tổng hợp. Sau khi phức hợp v- và t-SNARE bị NSF phá tương tác với các protein có chứa trình tự Asp-X-Glu,
hủy, v-SNARES sẽ được tích hợp vào các túi và trở về được gọi là tín hiệu diaxit (trong đó X là bất kỳ axit amin
màng ban đầu của chúng bằng cách vận chuyển túi. nào), cũng như các trình tự sắp xếp khác. Vị trí thứ hai
trên Sec24 liên kết với các protein hàng hóa có tín hiệu
phân loại khác nhau. Cũng có khả năng Sec23 và Sar1
Mạng lưới nội chất đến sự vận chuyển chứa các miền liên kết hàng hóa bổ sung.
túi Golgi và các túi được phủ COPII Tín hiệu sắp xếp ER có thể khó nhận biết và không dễ
dàng giải mã được. Ví dụ, sự liên kết của một số protein
Các túi vận chuyển hàng hóa từ ER đến phức hợp Golgi ở
hàng hóa nhất định với Sec23/Sec24 phụ thuộc vào quá
các vùng chuyên biệt của RER được gọi là ER chuyển
trình oligome hóa của các protein có chứa nhiều tiểu đơn
tiếp. Các vị trí ER chuyển tiếp có thể được xác định bằng
vị. Trong các trường hợp khác, protein hàng hóa phải liên
kính hiển vi điện tử và phân tán rộng khắp màng RER
kết với protein hộ tống để phát hiện tín hiệu xuất khẩu.
dưới dạng các hòn đảo thiếu ribosome liên kết. Protein vỏ
Một loại protein hộ tống là ERGIC 53, được cho là có
được sử dụng trong quá trình vận chuyển ER đến Golgi
tương tác với các phần mannose của oligosacarit liên kết
N trên protein xuất khẩu. Có một hội chứng lặn nhiễm sắc dụng trực tiếp để tìm hiểu sinh học tế bào con người và
thể thường ở người, trong đó ERGIC 53 bị đột biến dẫn bệnh.
đến các yếu tố đông máu V và VIII không thể đi vào các
túi COPII một cách hiệu quả, dẫn đến rối loạn chảy máu.
Một khái niệm nổi lên từ việc nghiên cứu các tín hiệu
BỘ MÁY GOLGI
phân loại xuất khẩu ER là cách trình bày của chúng có thể Cấu trúc và hình thái của bộ máy Golgi được minh họa
phụ thuộc vào việc protein có được gấp chính xác hay trong Hình 4–17. Mặt hình thành, nơi VTC từ ER đến, được
không; nghĩa là, kiểm soát chất lượng là một thông số gọi là mạng cis -Golgi (CGN). Chất bài tiết đến mặt cis và
quan trọng để xác định xem protein có hiển thị tín hiệu
chính xác để đưa vào túi rời khỏi RER hay không.
Trong hệ thống túi COPII, bằng chứng đã được tìm thấy
rằng chính Sar1 thực sự bắt đầu biến dạng màng để tạo chồi
cho túi bằng cách đưa một chuỗi xoắn lưỡng tính vào màng.
Sau đó, phức hợp Sec23/Sec24 được đề xuất để ổn định
hình dạng uốn cong và góp phần hình thành mụn nước. Khi
túi đã tách ra khỏi màng gốc, các phức hợp protein vỏ sẽ
phân tách, được kích hoạt bằng quá trình thủy phân GTP
trên Sar1-GTP, giải phóng các thành phần
Sar1/Sec23/Sec24/Sec13/Sec31 COPII.
Trong một bước chưa được hiểu rõ, các túi COPII không
được bọc dường như tập hợp lại với nhau gần các vị trí
chuyển tiếp ER nơi chúng được hình thành và hợp nhất với
nhau để tạo thành một ngăn lớn hơn có hình thái chứa các
túi và ống trộn lẫn. Sự kết hợp của các túi với các loại khác
cùng loại được gọi là sự kết hợp đồng hình, và nó cũng xảy
ra trong các ví dụ khác về giao thông qua màng c. Bước liên
kết của phản ứng tổng hợp sử dụng protein liên kết với GTP
Rab1, khi được kích hoạt bằng liên kết GTP sẽ tuyển dụng
một protein cuộn dây gọi là p115 như một phần của dây
buộc. Sự hợp nhất được hoàn thành bằng sự hình thành
phức hợp SNARE. Sự kết hợp đồng hình đòi hỏi mỗi túi
chứa cả v-SNARES và t-SNARES, và có bằng chứng cho
thấy điều này xảy ra. Khoang được hình thành do sự hợp
nhất đồng hình của các túi COPII gần ER chuyển tiếp được
gọi là khoang hình ống mụn nước (VTC). Để đưa SNARES
trở lại ER chuyển tiếp sẽ hiệu quả nếu các túi tái chế ngược
xuất hiện từ VTC trong khi ở gần RER chuyển tiếp, và có
bằng chứng mạnh mẽ cho thấy rằng quá trình tái chế được
trung gian bởi một loại túi khác được phủ một phức hợp
protein gọi là COPI ( COPI sẽ được thảo luận chi tiết hơn ở
phần sau của chương này). Sau khi VTC phát triển lớn hơn,
nó gắn vào các vi ống và di chuyển hàng loạt từ các vị trí
ER chuyển tiếp phân tán đến vùng cis của bộ máy Golgi. Hình 4–17. Cấu trúc của phức hợp Golgi. Đáp: Golgi chứa nhiều bể
Các chi tiết của con đường COPII đã được (và tiếp tục) nước phẳng. Những bể chứa nước này có các cạnh giãn ra từ đó các mụn
nghiên cứu bằng sự kết hợp giữa di truyền nấm men, nghiên nước nhỏ phát triển. Mặt hình thành hoặc mặt cis của Golgi là mạng cis -
Golgi (CGN) và đến từ mạng lưới nội chất (ER). Mặt xuất khẩu hoặc mặt
cứu in vivo và sự tái tạo trong ống nghiệm của sự hình
chuyển hóa của Golgi là mạng lưới trans -Golgi (TGN), nơi các túi và hàng
thành mụn nước với các thành phần đã được tinh chế. hóa khởi hành đến các màng khác. B: Kính hiển vi điện tử của bộ máy
Nhiều protein liên quan đến con đường này và các con Golgi của tế bào hoàng thể ở động vật có vú. Nhiều hạt và túi tiết có kích
đường vận chuyển qua màng khác, lần đầu tiên được xác thước khác nhau (đầu mũi tên) có thể được quan sát thấy nảy chồi từ mặt
định bằng đột biến ở nấm men và sau đó được tìm thấy chuyển hóa của phức hợp Golgi (tế bào hoàng thể lớn từ hoàng thể chuột
trong tế bào động vật có vú, một ví dụ về cách thức hoạt mang thai 20 ngày). Thanh tỷ lệ = 0,27 m . (Ảnh vi điện tử do Tiến sĩ
Phillip Fields cung cấp.)
động của các sinh vật không phải động vật có vú có ứng
tiến triển thông qua các ngăn xếp trung gian và ngăn xếp Hai cation biến đổi protein khác xảy ra trong TGN. Một
xuyên để đến mạng lưới trans -Golgi (TGN), nơi nó được là quá trình sunfat hóa một số protein trên dư lượng
sắp xếp và phân phối đến đích tiếp theo, màng sinh chất tyrosine. Thứ hai là sự phân cắt protein của một số protein
hoặc nội bào. Các protein đi qua phức hợp Golgi trải qua được tiết ra trong TGN, hoặc trong các túi tiết, kích hoạt
một số loại biến đổi cộng hóa trị được xúc tác bởi các protein. Điều này thường xảy ra đối với các hormone
enzyme thường trú tại Golgi. Một chức năng chính của bộ polypeptide được tiết ra (ví dụ insulin) và là một cách để
máy Golgi là biến đổi các oligosacarit liên kết với N khi đảm bảo rằng hormone này sẽ không ở dạng hoạt động cho
chúng di chuyển qua các ngăn xếp Golgi, để thêm loại đến khi nó sẵn sàng được tiết ra khỏi tế bào. Tổng quan về
carbohydrate thứ hai vào một số protein và thêm photphat các biến đổi protein xảy ra trong bộ máy Golgi được trình
vào các gốc mannose là tín hiệu nhắm mục tiêu để phân bày trong Hình 4–19.
phối các enzyme lysosomal tới lysosome. Trong TGN, một
số protein bị sunfat hóa và một số protein nhất định trải qua
quá trình phân giải protein có kiểm soát như một phần của
quá trình trưởng thành của chúng. Những sửa đổi này được
mô tả trong phần sau.
Quá trình glycosyl hóa và biến đổi cộng

hóa trị của protein trong bộ máy Golgi
Quá trình xử lý các oligosacarit liên kết N trong phức hợp
Golgi được tóm tắt trong Hình 4–18. Trong RER,
oligosacarit liên kết với N được cắt bớt để chứa hai gốc N -
acetylglucosamine và tám gốc mannose. Khi đến bộ máy
Golgi, việc cắt tỉa thêm và bổ sung N -acetylglucosamine,
galactose, fucose và axit N -acetylneuraminic vào các
nhánh khác nhau của cây oligosacarit xảy ra ở các ngăn
Golgi khác nhau. Nói chung, càng nhiều đường cuối cùng
được thêm vào trong các ngăn Golgi sau cùng với đường
cuối cùng, axit N -acetylneuraminic (còn gọi là axit sialic),
được thêm vào trong TGN. Một sự biến đổi carbohydrate
liên kết N đặc biệt xảy ra đối với các enzyme lysosomal
trong CGN, sự phosphoryl hóa một hoặc nhiều gốc
mannose ở vị trí 6. Mannose 6-phosphate sau đó được
nhận biết bởi một thụ thể, thụ thể mannose 6-phosphate
chọn lọc các enzyme lysosomal từ tất cả các protein bài tiết
hòa tan khác và chuyển chúng tới lysosome (xem phần sau
để biết mô tả chi tiết hơn).
Loại biến đổi carbohydrate thứ hai cũng xảy ra trong
phức hợp Golgi, bổ sung chuỗi oligosaccharide liên kết O
vào protein. Carbohydrate liên kết O được gắn vào protein
thông qua oxy của nhóm hydroxyl của serine hoặc
threonine, do đó có thuật ngữ liên kết O. Các oligosacarit
liên kết với O được tạo ra bằng cách bổ sung từng lần một
các monosacarit được kích hoạt UDP, được xúc tác bởi các
enzyme glycosyl transferase. Tùy thuộc vào loại protein,
có thể chỉ có một vài hoặc nhiều gốc carbohydrate liên kết
O được thêm vào để tạo thành glycoprotein có khối lượng
chủ yếu là carbohydrate. Tổng hợp lại với nhau, có hàng
trăm enzyme chuyển glycosyl khác nhau được phân bố
trong các tiểu phần Golgi liên quan đến quá trình glycosyl
hóa liên kết N và O. Sự biến đổi là phổ biến trong trình tự
oligosacarit chính xác ngay cả giữa các bản sao khác nhau
của cùng một loại protein.
Hình 4–18. Xử lý các oligosacarit liên kết glycoprotein N trong phức hợp Golgi. Các giai đoạn đã
biết xảy ra trong 11 bước enzyme, bắt đầu bằng oligosacarit liên kết với tiền chất N (bước 1). Đầu tiên, ba
gốc glucose được loại bỏ (bước 2 và 3) và bốn gốc mannose được tách ra (bước 4 và 5). Đối với enzyme
lysosomal, một hoặc nhiều gốc mannose được phosphoryl hóa. Một dư lượng N -acetylglucosamine được
thêm vào (bước 6), hai dư lượng mannose được loại bỏ (bước 7), một dư lượng fucose và hai dư lượng N -
acetylglucosamine được thêm vào (bước 8 và 9), ba dư lượng galactose được thêm vào (bước 10), sau đó
ba dư lượng axit N -acetylneuraminic là
đã thêm (bước 11).
Vận chuyển ngược dòng qua Khu

phức hợp Golgi
Trước lưu lượng màng dồi dào từ ER đến Golgi và xa hơn,
sự vận chuyển mụn nước ngược từ màng Golgi đến ER rất
mạnh mẽ. Một chức năng của lưu lượng ngược này là trả
lại SNARES liên quan đến lưu lượng xuôi dòng trở lại
RER.
Mặc dù có lẽ không rõ ràng ngay lập tức, nhưng một lý do
quan trọng khác của việc vận chuyển ngược dòng là trả lại
các protein ER thường trú đã thoát trở lại ER. Nhu cầu này
nảy sinh do khối lượng lưu thông xuôi dòng từ RER đến
Golgi có thể lớn đến mức các protein ER thường trú vô tình
được đưa vào các túi xuôi chiều COPII. Những protein ER
thường trú này sẽ bị mất trừ khi được thu giữ bởi một cơ
chế hiệu quả
vào các protein khác, thậm chí cả các protein thường không
phải là cư dân của ER, với kết quả là các protein lai đã trở
thành cư dân ER vì chúng được thu giữ và quay trở lại một
cách hiệu quả. bất cứ khi nào họ rời khỏi phòng cấp cứu.
Cơ chế vận chuyển ngược dòng của mụn nước phù hợp
với mô hình chung của vận chuyển mụn nước được mô tả
trước đó trong chương này (xem Hình 4–13 và 4–14). Lớp
vỏ được sử dụng bởi các túi nghịch hành được gọi là COPI
( co at p rotein I ), hiện diện trong bào tương dưới dạng
phức hợp hòa tan của bảy polypeptide được gọi là
coatomer. Các đơn vị coatomer được tuyển dụng từ bào
tương vào màng Golgi nhờ một protein gắn với GTP có tên
là Arf1. Khi được kích hoạt bởi GEF, Arf1 chèn vào màng
Golgi, bắt đầu liên kết với chất đồng phân để tạo thành lớp
phủ COPI. Tương tự như các túi COPII, phức hợp COPI
dường như có hai lớp, một lớp bên trong tương tác với các
tín hiệu phân loại và một lớp bên ngoài có thể tạo thành
một giàn giáo để ổn định lớp phủ. Lớp bên trong có các vị
trí ràng buộc hàng hóa. Một vị trí liên kết trực tiếp với mô
típ KKXX, tập trung các protein biểu hiện mô típ này trong
các túi đang nảy chồi. Đối với các protein hòa tan có chứa
tín hiệu KDEL, có một protein xuyên màng, thụ thể
KDEL, có miền lòng liên kết với tín hiệu KDEL và miền tế
bào chất liên kết với lớp vỏ, do đó gắn các protein trong
lòng có tín hiệu KDEL vào các vị trí nơi mụn nước nảy
mầm. Lớp lông tách ra sau khi hình thành túi và các túi
hợp nhất với màng mục tiêu bằng cách sử dụng các yếu tố
Hình 4–19. Tổng quan về các chức năng ngăn cách trong con đường buộc và SNARES.
bài tiết. Việc gấp protein, glycosyl hóa liên kết với N và kiểm soát chất
lượng bắt đầu trong mạng lưới nội chất thô (RER). Quá trình phosphoryl
Hai màng mục tiêu chung cho các túi được phủ COPI là
hóa mannose trên các enzyme lysosomal, glycosyl hóa liên kết với O và cắt màng của ngăn xếp Golgi trước đó và màng ER. Do đó,
bớt các oligosacarit liên kết với N bắt đầu trong mạng cis -Golgi (CGN). các túi được phủ COPI có thể mang vật chất theo hướng
Việc cắt bớt carbohydrate bổ sung và bổ sung monosacarit vào các ngược từ ngăn xếp này sang ngăn xếp tiếp theo, chuyển
oligosacarit liên kết N và O xảy ra ở bể chứa trung gian và bể chứa trans -
sang cis và cuối cùng từ ngăn xếp cis của Golgi đến ER.
Golgi, cũng như trong mạng lưới trans -Golgi (TGN). Quá trình sunfat hóa
protein trên dư lượng tyrosine xảy ra trong TGN. Hiểu được tính định hướng của các túi được phủ COPI có
một lịch sử thú vị. Ban đầu, chúng được phát hiện bằng các
thử nghiệm in vitro nhằm tái lập lưu lượng túi giữa các
ngăn Golgi và người ta cho rằng chúng là các túi xuôi
vận chuyển ngược dòng để đưa họ trở lại phòng cấp cứu. dòng. Bằng chứng sau đó cho thấy mạnh mẽ rằng chúng
Hai loại protein được trả lại bằng cách vận chuyển ngược. vận chuyển hàng ngược dòng, nhưng vẫn có khả năng
Các protein thường trú ER hòa tan được bao gồm trong thể chính thức là có hai loại túi được phủ COPI, một loại dành
tích chất lỏng của túi được phủ COPII xuôi dòng khi nó nảy cho vận chuyển xuôi dòng và loại còn lại dành cho vận
chồi và các protein màng tích hợp thường trú ER vô tình chuyển ngược dòng, khác nhau ở những cách tinh tế chưa
được đưa vào màng của túi khi nảy chồi. Các protein hòa được đánh giá cao.
tan và protein màng chứa các tín hiệu phân loại ngược khác Nghiên cứu về buôn bán người trong bộ máy Golgi là
nhau để đảm bảo chúng được nhận biết và đưa vào các túi một lĩnh vực sôi động, thường xuyên được cập nhật những
nghịch hành. Các protein hòa tan chứa trình tự KDEL (hoặc thông tin mới. Ví dụ, công trình gần đây đã phát hiện ra
trình tự liên quan) ở đầu C của chúng, trong khi các protein rằng cơ chế vận chuyển ngược dòng được bọc COPI không
màng nguyên vẹn chứa trình tự KKXX (hoặc trình tự liên phải là quá trình duy nhất vận hành để vận chuyển vật liệu
quan) ở đầu C của chúng. Những tín hiệu phân loại không theo hướng ngược vào ER. Có ít nhất một con đường vận
phức tạp này được phát hiện bằng cách so sánh trình tự axit chuyển ngược độc lập với COPI, được phát hiện do một số
amin của các protein ER hòa tan và màng ER khác nhau. độc tố protein quan trọng về mặt y tế (chẳng hạn như độc
Chức năng của chúng như các tín hiệu phân loại ngược đã tố Shiga do các chủng Escherichia coli gây bệnh ) sử dụng
được phát hiện bằng cách ghép các tín hiệu ở cấp độ DNA con đường này để phá hủy tế bào. Các chi tiết của con
đường này cho đến nay vẫn chưa được hiểu rõ. Để có một enzyme lysosome đến nội thể muộn hoặc lysosome. Tổng
ví dụ khác về sự hiểu biết về sự trao đổi chất của màng cơ quan về các con đường này được trình bày trong Hình 4–21.
quan liên tục được xem xét lại như thế nào, chúng ta
chuyển sang phần tiếp theo của sự trao đổi chất qua phức
Bài tiết cấu thành và điều hòa
hợp Golgi.
Các mụn nước liên tục rời khỏi TGN và hợp nhất với mặt tế
bào của màng sinh chất, bổ sung lipid và protein màng như
Vận chuyển Anterograde qua Khu phức một chức năng vệ sinh. Không rõ ràng rằng có một bước
hợp Golgi lựa chọn hàng hóa trong quá trình này, và thực sự, một
Hai mô hình cơ bản cho sự vận chuyển xuôi dòng qua trong những lỗ hổng khó hiểu trong việc hiểu sự vận
phức hợp Golgi là mô hình tàu con thoi và mô hình tiến chuyển màng ở cấp độ này là không có protein vỏ nào được
triển trong bể (so sánh trong Hình 4–20). Mô hình tàu con xác định cho các túi tiết cấu thành. Thậm chí còn có bằng
thoi túi giả định rằng mỗi ngăn xếp màng Golgi là một cấu chứng cho thấy mụn nước có thể
trúc cố định tiếp nhận các túi mang hàng hóa xuôi dòng từ
các bể chứa liền kề ở phía cis và sau đó đóng gói hàng hóa
đó vào các túi mới đi vào ngăn xếp liền kề ở phía bên kia.
Vận chuyển ngược hoạt động theo chiều ngược lại để tái
chế SNARES và các vật liệu khác vào ngăn xếp trước đó.
Ngược lại, mô hình tiến triển bể chứa giả định rằng các
ngăn Golgi là những cấu trúc nhất thời, theo đó một bể
chứa nhất định trưởng thành thành bể chứa liền kề theo
hướng ngang bằng cách tu sửa màng của nó. Quá trình tái
cấu trúc màng xảy ra nhờ các túi vận chuyển ngược
chuyển protein Golgi, bao gồm cả men chuyển glycosyl,
trở lại các bể chứa nước trước đó. Trong mô hình này, mỗi
bể chứa có thể được coi là một túi lớn mang vật liệu theo
hướng xuôi trong khi đồng thời gửi màng và enzyme trở
lại bể chứa tiếp theo trong dây chuyền sản xuất. Mỗi CGN
mới phát triển từ các VTC đến từ ER chuyển tiếp và tiến
dần qua ngăn xếp để cuối cùng trở thành TGN.
Cho đến cuối những năm 1990, mô hình tàu con thoi
hiếm khi gặp thách thức. Tuy nhiên, một số bằng chứng đã
đảo ngược sự ưa thích của hầu hết các nhà sinh học tế bào.
Một là nhận ra rằng các túi được phủ COPI chở hàng
ngược dòng và không có túi thay thế rõ ràng nào có thể
chở hàng xuôi dòng, theo yêu cầu của mô hình tàu con
thoi. Một bằng chứng khác là một số vật liệu hàng hóa,
chẳng hạn như vảy cá và phức hợp collagen lớn, quá lớn
để có thể nhét vừa vào các túi nhỏ phía trước. Tuy nhiên,
các phức hợp lớn có thể di chuyển qua phức hợp Golgi
trong các bể chứa riêng lẻ khi các bể chứa nước tiến triển
theo quá trình trưởng thành. Nghiên cứu về sự di chuyển
hàng hóa qua khu phức hợp Golgi là một lĩnh vực sôi
động và những khám phá mới có thể nảy sinh khi sự hiểu
biết về quá trình vận chuyển được cải thiện.
Rời khỏi khu phức hợp Golgi

Có ba con đường chung xuất khẩu từ TGN: các túi tiết cấu
thành liên tục vận chuyển vật liệu từ TGN đến màng
plasma; các túi tiết được điều hòa thu thập vật liệu dành cho
màng sinh chất, nhưng giữ nó cho đến khi tín hiệu bài tiết
kích hoạt sự hợp nhất với màng sinh chất; và các túi mang
Trans mang vật chất được chọn từ màng đáy đến màng đỉnh,
Trans
một quá trình gọi là chuyển mã .
Các túi tiết được điều hòa thu thập các protein sẽ được
lưu trữ trong túi và giải phóng theo yêu cầu. Sự tiết
insulin của tế bào β tuyến tụy là một ví dụ về sự bài tiết
có điều hòa trong đó insulin được giữ trong các túi cho
đến khi đường huyết tăng cao. Việc tập hợp các protein
vào các túi tiết được điều hòa dường như xảy ra khi các
Cis Cis protein tổng hợp có chọn lọc với nhau tại các vị trí mà các
túi sẽ hình thành. Các tập hợp có thể chứa một số loại
protein khác nhau với tư cách là hành khách trong cùng
Permanent stacks Transient stacks
Vesicle shuttle model Cisternal progression model
một túi. Do đó, tín hiệu phân loại là một phần của protein
mã hóa khả năng tổng hợp các protein bài tiết được điều
Hình 4–20. Mô hình vận chuyển qua khu phức hợp Golgi. Trong mô hòa lại với nhau. Các protein không tham gia vào khối
hình tàu con thoi (trái), mỗi bể Golgi là một cấu trúc cố định nhận các túi tổng hợp sẽ không được phân tách thành các túi. Một loại
từ bể trước và gửi túi đến bể tiếp theo. Trong mô hình tiến triển bể chứa protein vỏ cho các túi tiết được điều hòa vẫn chưa được
(phải), bể Golgi là những cấu trúc tạm thời và trưởng thành thành bể chứa xác định.
tiếp theo khi tái cấu trúc màng bằng cách gửi vật liệu đến ngăn xếp đến ở
phía cis bằng các túi vận chuyển ngược.
Regulated
secretion
Các enzyme lysosome được nhắm mục
Plasma
membrane tiêu thông qua tín hiệu Mannose 6-
Apical plasma Phosphate
Constitutive
membrane
secretion Lysosome chứa nhiều loại enzyme thủy phân hòa tan có
TGN
Basolateral plasma khả năng tiêu hóa hầu hết các đại phân tử xuất hiện tự
membrane
nhiên. Các enzyme lysosomal xâm nhập vào lòng của
Late endosome RER dưới dạng các protein bài tiết điển hình có chứa
peptide tín hiệu đầu N có thể phân tách và nhận các
Mannose-6-phosphate
pathway for lysosomal oligosacarit Nlinked điển hình trong RER trên đường gấp
Lysosome và vận chuyển đến phức hợp Golgi. Cuối cùng, để đạt
enzim được lysosome, phải tồn tại một cách để chọn các enzyme
lysosomal từ tất cả các protein được tiết ra khác và
Hình 4–21. Tổng quan về vận tải từ mạng lưới xuyên -Golgi (TGN). Có
chuyển chúng thành lysosome. Quá trình này bắt đầu
ba con đường chính để vật chất rời khỏi TGN: sự bài tiết được điều hòa dành
cho màng sinh chất, sự bài tiết cấu thành dành cho màng sinh chất và con trong CGN với quá trình phosphoryl hóa dư lượng
đường mannose 6-phosphate để vận chuyển các enzyme lysosomal đến nội mannose trên oligosacarit liên kết N của enzyme
thể muộn. Lưu ý rằng sự bài tiết vào màng plasma trong các tế bào phân cực lysosomal. Việc phát hiện ra con đường mà các enzyme
liên quan đến việc nhắm mục tiêu hàng hóa và túi nước vào các vùng đỉnh lysosome sử dụng để tiếp cận lysosome là một ví dụ tuyệt
hoặc vùng đáy của màng plasma.
vời về cách kết hợp giữa khoa học cơ bản và lâm sàng, và
không được tham gia; đúng hơn, các ống màng có thể kéo dài
nó bắt đầu bằng một căn bệnh gọi là bệnh thể vùi (bệnh tế
ra khỏi TGN, tiếp xúc tạm thời với màng sinh chất để truyền
bào I). Bệnh nhân mắc bệnh tế bào I tiết ra nhiều loại
vật chất, nhưng cơ chế này vẫn còn đang được tranh luận. Có
enzyme lysosome thay vì vận chuyển chúng đến
một biến chứng nữa đối với sự bài tiết cấu thành trong các tế
lysosome. Bởi vì có rất nhiều loại enzyme khác nhau bị
bào phân cực nơi có hai màng sinh chất khác nhau về thành
ảnh hưởng nên các nhà nghiên cứu nhận ra rằng nguồn
phần, màng đỉnh và màng đáy: Làm thế nào vật chất dành
gốc của căn bệnh này là do một con đường cơ bản được
cho màng đỉnh được tách biệt khỏi vật liệu dành cho màng
các tế bào sử dụng để nhắm mục tiêu toàn bộ loại enzyme
đáy và cách nhắm mục tiêu đến các màng đáy khác nhau.
đến cơ quan dưới tế bào chính xác của chúng. Khi các
màng đạt được? Bằng chứng tồn tại cho thấy hai loại túi khác
enzyme lysosomal tiết ra được thu thập từ môi trường
nhau, mỗi loại mang hàng hóa riêng biệt và bổ sung protein
nuôi cấy tế bào của bệnh nhân mắc bệnh tế bào I và đưa
SNARE, nảy chồi từ cùng một TGN và đi đến màng đỉnh
vào môi trường xung quanh các tế bào nuôi cấy bình
hoặc màng đáy. Tuy nhiên, các protein vỏ của các túi này vẫn
thường, các enzyme lysosomal của tế bào I không được
chưa được biết rõ. Bằng chứng cũng tồn tại rằng một số
các tế bào bình thường hấp thụ. Tuy nhiên, khi các
protein, đặc biệt là trong tế bào gan, trước tiên được chuyển
enzyme lysosomal từ tế bào bình thường được đưa vào
đến màng đáy và sau đó được sắp xếp vào các túi nội bào
môi trường chứa tế bào bình thường hoặc tế bào I, các
enzyme bình thường sẽ được cả hai loại tế bào hấp thụ. Điều
này cung cấp manh mối cho thấy có sự khác biệt về cấu trúc
giữa các enzyme lysosomal từ những người khỏe mạnh và từ
những bệnh nhân mắc bệnh tế bào I. Sự khác biệt này được
theo dõi về mặt sinh hóa nhờ sự hiện diện của photphat trên
các gốc mannose của các enzym thông thường, bị thiếu trong
các gốc mannose của các enzym ở những bệnh nhân mắc
bệnh tế bào I.
Các nghiên cứu tiếp theo đã xác định được thụ thể
mannose 6phosphate, một protein xuyên màng liên kết với
các enzyme lysosomal có chứa tín hiệu phân loại mannose
6phosphate. Điều thú vị là, liên kết mạnh ở pH trung tính
nhưng yếu ở pH axit, cung cấp manh mối quan trọng về
cách liên kết của enzyme lysosomal với thụ thể được kiểm
soát bởi pH. Việc bổ sung photphat vào dư lượng mannose
xảy ra theo quy trình hai bước trong đó N -
acetylglucosamine photphat được chuyển từ monosacarit
kích hoạt UDP đến vị trí thứ 6 của mannose bởi enzyme N -
acetylglucosamine phosphotransferase, sau đó là sự phân cắt
của N -acetylglucosamine, để lại nhóm phốt phát trên
mannose (Hình 4–22).
Ở những bệnh nhân mắc bệnh tế bào I, enzyme
phosphotransferase bị khiếm khuyết; do đó, enzyme
lysosomal không bị phosphoryl hóa. Tín hiệu phân loại của
enzyme lysosomal dường như khác với các tín hiệu phân
loại protein khác đã thảo luận cho đến nay, chẳng hạn như
peptide tín hiệu hoặc tín hiệu truy xuất KDEL, vì tín hiệu là
carbohydrate được phosphoryl hóa. Tuy nhiên, để
phosphotransferase hoạt động, nó phải nhận ra một số mô típ
dựa trên protein chỉ có ở enzyme lysosomal chứ không phải
các protein được tiết ra khác. Tín hiệu này là cấu trúc protein
bậc ba phổ biến chỉ được tìm thấy trên các enzyme
lysosomal được gấp chính xác. Do đó, tín hiệu phân loại của
enzyme lysosomal cuối cùng được mã hóa theo trình tự
amino của protein, giống như các tín hiệu phân loại khác.
Con đường vận chuyển enzyme lysosome từ TGN đến
lysosome được minh họa trong Hình 4–23. Các enzyme
lysosomal mang dấu hiệu mannose 6-phosphate đến cùng
với các protein bài tiết khác trong chất lỏng trong lòng của
TGN. Độ pH trong TGN có tính axit nhẹ nhưng đủ để thụ
thể mannose 6phosphate liên kết với các enzyme lysosomal
và thu hút chúng vào các túi sinh ra từ TGN. Sự nảy chồi
của mụn nước sử dụng phức hợp protein vỏ gọi là clathrin
GlcNAc Mannose-6-phosphate
P P
–D–mannose
O O
6 CH2OH
CH2 CH2
5 0 UMP GlcNAc
UDP–GlcNAc 0 0
4 1
O GlcNAc O GlcNAc O
3 2 phosphotransferase phosphoglycosidase
Hình 4–22. Sinh tổng hợp mannose 6-phosphate trên enzyme lysosomal. Việc bổ sung mannose 6-
phosphate xảy ra theo hai bước trong mạng lưới cis -Golgi. Đầu tiên, N -acetylglucosamine-
phosphotransferase sử dụng UDP-GlcNAc để thêm GlcNAc phosphate trong liên kết phosphodiester vào vị
trí thứ 6 của gốc mannose trên oligosaccharide liên kết với N của enzyme lysosomal. Tiếp theo,
phosphoglycosidase loại bỏ GlcNAc, khiến mannose bị phosphoryl hóa ở vị trí thứ 6.
Endosome muộn Hình 4–23. Mannose 6-

photphat (M6-P)
Con đường vận chuyển enzyme lysosome đến lyso-
nội bào muộn . (1) Các enzyme lysosomal nhận dấu hiệu M6-P trong mạng cis
-Golgi (CGN) và di chuyển qua bể chứa Golgi cùng với các
enzyme bài tiết khác đến mạng lưới trans -Golgi (TGN). (2)
Thụ thể M6-P trong TGN liên kết các enzyme lysosomal
thông qua chất đánh dấu M6-P, tách các enzyme lysosomal
khỏi các protein bài tiết hòa tan khác. Lớp vỏ tiếp hợp
clathrin/protein 1 (AP-1) được tuyển dụng bằng cách tương
tác với protein liên kết guanosine triphosphate (GTP) nhỏ
ARF (không hiển thị) và thu thập các thụ thể M6-P với hàng
hóa enzyme lysosomal liên quan trong các túi nảy chồi. (3)
Sau khi hình thành túi và mất lớp áo, các túi hợp nhất với các
nội nhũ muộn nơi độ pH thấp phân tách các enzyme
lysosomal khỏi thụ thể M6-P. (4) Các enzyme lysosome sau
đó đạt đến lysosome khi nội nhũ muộn kết hợp với các
lysosome hiện có hoặc trưởng thành thành lysosome. (5) Thụ
thể M6-P được đưa trở lại TGN trong các túi nảy mầm từ
TGN, nhưng lớp vỏ liên quan đến nhánh này của con đường
vẫn chưa được biết đến.
có các đặc điểm nguyên mẫu của protein vỏ đã thảo luận chính xác vào các enzyme, có lẽ vì sử dụng một con
trước đó. Sự tương tác ban đầu của lớp vỏ clathrin với đường vận chuyển túi nước thay thế.
màng phụ thuộc vào protein Arf1 gắn với GTP nhỏ. Hãy
nhớ lại rằng Arf1 cũng được sử dụng để liên kết các lớp phủ
COPI với màng Golgi và, như chúng ta sẽ thấy, để bắt đầu Nội bào, nội bào và lysosome
liên kết các lớp phủ khác với màng. Làm thế nào một đơn
Chức năng của protein Arf1 trong việc liên kết các lớp phủ Nhập bào là thuật ngữ chung mô tả các túi hình thành ở
khác nhau với các màng khác nhau vẫn chưa rõ ràng. Lớp vỏ màng sinh chất, mang vật chất vào tế bào. Endocytosis là
clathrin chứa một lớp bên trong, được gọi là adapter protein duy nhất bởi vì nó là cổng mà nhiều phân tử quan trọng
1 (AP1), bao gồm một bản sao của bốn tiểu đơn vị khác về mặt sinh lý được đưa vào tế bào và nó thường bị lợi
nhau. AP-1 liên kết với các miền tế bào của protein hàng hóa, dụng bởi các mầm bệnh tìm cách xâm nhập vào bên trong
bao gồm cả thụ thể mannose 6-phosphate, do đó kết hợp các tế bào. Có nhiều loại nhập bào khác nhau, một số chỉ
enzyme lysosomal với bộ máy áo khoác. Lớp ngoài của lớp được tìm thấy ở một số loại tế bào nhất định, trong khi
lông chứa một loại protein gọi là clathrin , bao gồm một một số khác được tìm thấy ở hầu hết các tế bào. Thực bào
chuỗi nặng và một chuỗi nhẹ tập hợp lại thành một bộ phận đề cập đến sự hình thành các túi lớn ( ≥ 1 micron) phụ
có ba chân gọi là triskelion. Triskelions liên kết để tạo thành thuộc vào Actin bởi đại thực bào và bạch cầu trung tính
lớp ngoài của lớp vỏ clathrin (xem Hình 4–23). Khi các túi thường được sử dụng để nhấn chìm các hạt lớn, chẳng hạn
được phủ clathrin hình thành, lớp vỏ sẽ tách ra và túi kết hợp như vi khuẩn xâm nhập. Các túi lớn, được gọi là
với các nội nhũ muộn bằng cách sử dụng các protein Rab và phagosome, kết hợp với lysosome, khiến vật chất ăn vào
SNARE duy nhất cho loại túi này. tiếp xúc với các enzym lysosome có tính phá hủy. Các
Độ pH trong các nội nhũ muộn có tính axit (~5,0–5,5), loại nhập bào khác được chia thành hai loại chung, nhập
được thiết lập bởi bơm proton phụ thuộc ATP trong màng nội bào phụ thuộc clathrin và phụ thuộc clathrin. Tồn tại một
nhũ. Ái lực của thụ thể mannose 6phosphate với mannose 6- số loại nhập bào độc lập với clathrin. Macropinocytosis đề
phosphate phụ thuộc vào độ pH và ở độ pH thấp của nội nhũ cập đến một loại bệnh nhập bào độc lập với clathrin, trong
muộn, ái lực thấp, làm phân ly các enzyme lysosomal khỏi đó sự mở rộng của màng huyết tương cầu chì để nhấn
thụ thể. Đây là một động lực quan trọng để nhắm mục tiêu chìm một lượng chất lỏng ngoại bào. Loại nội bào thứ hai
các enzyme lysosomal và làm cơ sở cho quá trình dỡ tải không phụ thuộc vào clathrin hình thành các túi nảy mầm
không đối xứng của các enzyme ở nội nhũ muộn, giải phóng vào tế bào chất từ các vị trí trên màng gọi là bè lipid được
thụ thể không có người sử dụng để tái chế trong túi quay trở làm giàu cholesterol và spakenolipids. Tuy nhiên, loại thứ
lại TGN. Việc sử dụng độ pH để tách các thụ thể và phối tử là ba là sự hình thành các túi nhỏ ở các vị trí bè lipid liên kết
một chủ đề được thấy lại trong con đường nội tiết. Không rõ với một loại protein gọi là Caveolin, đặc biệt có nhiều
loại túi nào mang các thụ thể mannose 6-phosphate không trong các tế bào nội mô, tế bào mỡ và nguyên bào sợi. Cơ
được sử dụng trở lại TGN. Trong điều kiện mà thuốc ngăn chế và chức năng của các loại nhập bào độc lập với
chặn quá trình axit hóa của các nội nhũ muộn, việc nhắm clathrin vẫn chưa được hiểu rõ. Sự nhập bào phụ thuộc
mục tiêu của lysosome đến lysosome bị gián đoạn vì tất cả vào Clathrin, như tên gọi, là sự hình thành các túi nội tiết
các thụ thể vẫn bị enzyme chiếm giữ. Endosome muộn với sử dụng protein vỏ clathrin. Dạng nhập bào này hoạt động
lượng enzyme lysosomal cuối cùng hợp nhất với lysosome và ở hầu hết các loại tế bào và được trình bày chi tiết trong
các nhóm photphat trên mannose bị tách ra, do đó loại bỏ tín phần sau.
hiệu nhắm mục tiêu.
Ít nhất hai loại phức hợp protein vỏ khác được biết đến Nội tiết phụ thuộc Clathrin
trên TGN, đó là lớp vỏ GGA và phức hợp AP-3. Lớp phủ
GGA là một lớp tiếp hợp liên kết với clathrin làm lớp ngoài Một tế bào động vật có vú điển hình tiếp thu khoảng một
và dường như cũng có chức năng vận chuyển các enzyme nửa diện tích bề mặt màng sinh chất của nó mỗi giờ, chủ
lysosomal từ TGN đến lysosome, mặc dù nó cũng có thể làm yếu bằng cách hình thành các túi phụ thuộc clathrin có
những việc khác. AP-3 là loại bộ chuyển đổi thứ ba có cấu bước sóng từ 50 đến 100 nm. Khi một túi hình thành, vật
trúc liên quan đến AP-1 và có thể làm trung gian vận chuyển chất ngoại bào được đưa vào tế bào theo hai cách, hoặc là
trực tiếp một số enzyme đến lysosome. Hội chứng một thành phần hòa tan trong chất lỏng bị túi nước nhấn
Hermansky–Pudlak loại 2, một căn bệnh liên quan đến khiếm chìm hoặc là một chất liên kết với một thụ thể trong
khuyết sắc tố, suy giảm miễn dịch và rối loạn máu, là do màng nơi túi hình thành. . Quá trình nội hóa trong pha
khiếm khuyết trong một tiểu đơn vị của bộ chuyển đổi AP-3. lỏng được gọi một cách cổ điển là pinocytosis (uống tế
Vẫn còn nhiều điều chưa biết về việc rời khỏi mục tiêu TGN bào), trong khi quá trình nội hóa vật liệu gắn với thụ thể
và protein lysosomal; ví dụ, các enzyme lysosomal trong tế được gọi là nhập bào qua trung gian thụ thể. Quá trình
bào gan của bệnh nhân mắc bệnh tế bào I nhắm mục tiêu nhập bào qua trung gian thụ thể là một quá trình hiệu quả
hơn nhiều so với quá trình pinocytosis vì vật liệu được
hấp thụ tập trung trên màng nơi các mụn nước nảy chồi. Do trung gian thụ thể của hai phối tử, lipoprotein mật độ
đó, không có gì đáng ngạc nhiên khi các tế bào đặt nhiều thấp (LDL) và transferrin.
loại thụ thể đặc hiệu khác nhau trong huyết tương để thu giữ
các chất dinh dưỡng ngoại bào và các phân tử tín hiệu bằng
quá trình nhập bào qua trung gian thụ thể. Quá trình nhập bào qua trung
Con đường chung của quá trình nội bào qua trung gian gian thụ thể của Lipoprotein mật
thụ thể, phụ thuộc clathrin phù hợp chặt chẽ với mô hình lưu
độ thấp và Transferrin
thông mụn nước được mô tả trong chương này (xem Hình
4–15 và 4–16). Protein liên kết với GTP nhỏ bắt đầu liên kết LDL là một hạt lipoprotein trong máu có đường kính từ
lớp phủ với mặt tế bào của màng plasma được gọi là Arf1. 20 đến 25 nm, chứa một lớp đơn lớp phospholipid bên
Lớp lông bao gồm một lớp bên trong là adapter protein 2 ngoài và một protein, apolipoprotein B-100 (apoB100),
(AP-2) và một lớp clathrin bên ngoài. AP-2 có cấu trúc gần bao quanh lõi este cholesterol. LDL mang cholesterol
giống với bộ chuyển đổi AP-1 được sử dụng tại TGN. AP-2 trong chế độ ăn uống đến các tế bào và được hấp thụ
có các vị trí liên kết với các miền tế bào chất của các thụ thể nhờ quá trình nhập bào qua trung gian thụ thể. Thụ thể
xuyên màng, đảm bảo rằng chúng sẽ được đưa vào các túi LDL là một protein xuyên màng đơn trong màng huyết
một cách hiệu quả. Khoảng 2% bề mặt tế bào chất của nhiều tương có miền liên kết ở bên ngoài tế bào đối với apoB-
tế bào được bao phủ bất cứ lúc nào bằng lớp phủ 100 và miền tế bào liên kết với bộ chuyển đổi AP-2. Các
clathrin/AP-2, tạo thành các hố được phủ clathrin có thể nghiên cứu về chứng tăng cholesterol máu gia đình do
nhìn thấy bằng kính hiển vi điện tử như những vùng đậm rối loạn di truyền ở người đã xác định được các đột biến
đặc electron bên dưới màng. Một số thụ thể liên tục tập ở thụ thể LDL góp phần nhiều vào sự hiểu biết hiện nay
trung tại các vị trí này thông qua tương tác với AP-2, trong về quá trình nội bào qua trung gian thụ thể và cân bằng
khi các thụ thể khác không để lộ các vị trí gắn kết AP-2 và nội môi cholesterol. Một loại đột biến thụ thể LDL
không liên kết với các hố cho đến khi phối tử liên kết ở phía không thể tập hợp thành nhóm trong các hố được phủ.
ngoại bào. Các loại thụ thể khác nhau có thể liên kết với Phân tích thụ thể khiếm khuyết đã chứng minh các đột
cùng một lỗ được bọc clathrin, do đó đi vào cùng một túi. biến mà cuối cùng xác định được một trình tự, Asn-Pro-
Sau khi nảy chồi, clathrin/AP-2 tách ra và các túi hợp X-Tyr (NPXY trong mã một chữ cái, trong đó X là bất
nhất với nhau để tạo thành một nội nhũ sớm hoặc hợp nhất kỳ axit amin nào), đó là tín hiệu sắp xếp để liên kết với
với một nội nhũ sớm hiện có, được điều chỉnh bởi các bộ chuyển đổi AP-2 . Điều thú vị là, các đột biến trong
protein Rab và SNARES điển hình. Các nội nhũ ban đầu tiểu đơn vị của bộ chuyển đổi AP-2 không liên kết được
chứa các ATPase chuyển vị proton tích cực bơm proton từ tín hiệu phân loại thụ thể LDL, cũng như các thụ thể
bào tương, axit hóa phần bên trong nội nhũ. Giống như thụ khác có tín hiệu này, cũng đã được tìm thấy.
thể mannose 6-phosphate và phối tử mannose 6-phosphate Các nghiên cứu về cấu trúc của apoB-100 và thụ thể
của nó được mô tả ở TGN, ái lực của nhiều cặp phối tử thụ LDL đã chứng minh ở cấp độ phân tử tại sao LDL được
thể (nhưng không phải tất cả) được điều chỉnh bởi độ pH, giải phóng khỏi thụ thể ở độ pH nội sinh thấp. Có dư
và ở độ pH thấp, thụ thể và phối tử phân ly, giải phóng phối lượng histidine trong vùng của thụ thể LDL mà khi được
tử vào chất lỏng trong nội nhũ, trong khi thụ thể không có proton hóa sẽ cản trở liên kết apoB-100, gây giải phóng
người sử dụng vẫn ở trong màng. Sự tách biệt phối tử và LDL. LDL trong chất lỏng của túi được chuyển đến
thụ thể này là một sự kiện quan trọng cho phép các thụ thể lysosome, nơi hạt bị phân hủy, giải phóng cholesterol để
tái chế trở lại màng sinh chất để bắt đầu một vòng hấp thu tế bào sử dụng. Các nghiên cứu về sự hấp thu LDL ở
nội tiết khác. Quá trình tái chế bắt đầu từ nội bào sớm và những bệnh nhân mắc chứng tăng cholesterol máu mang
được cho là xảy ra bởi các túi nảy chồi từ nội bào kết hợp tính chất gia đình cũng góp phần vào sự hiểu biết về các
với màng sinh chất, mặc dù các protein vỏ cho nhánh này đặc điểm quan trọng của việc điều hòa cholesterol. Các tế
của con đường này vẫn chưa được xác định. Việc loại bỏ bào lấy cholesterol từ chế độ ăn uống, do các hạt LDL
màng khỏi nội nhũ sớm sẽ tái cấu trúc màng, biến nội nhũ cung cấp hoặc chúng tạo ra cholesterol mới. Khi
sớm thành nội nhũ muộn. Hãy nhớ lại rằng các thể nội bào cholesterol trong chế độ ăn có sẵn và được chuyển đến tế
muộn là nơi nhận các enzyme lysosomal từ TGN, do đó đưa bào, chúng sẽ cảm nhận được mức cholesterol và vòng
các phối tử được giải phóng từ các thụ thể vào chất lỏng nội phản hồi sẽ ngăn chặn quá trình tổng hợp cholesterol. Tuy
thể cùng với các enzyme tiêu hóa. Các nội bào muộn sau đó nhiên, ở những bệnh nhân có thụ thể LDL bị khiếm
kết hợp với lysosome, hoàn thành việc vận chuyển vật liệu khuyết, các tế bào không nhận được cholesterol từ chế độ
nội bào cùng với các enzyme lysosome đến lysosome. Hình ăn uống, ngay cả khi nó có trong máu, và tạo ra thêm
4–24 cung cấp cái nhìn tổng quan về con đường nhập bào cholesterol để bù đắp. Việc không thể phối hợp tổng hợp
phụ thuộc vào clathrin. Để minh họa các con đường nội tiết, cholesterol với chế độ ăn uống sẵn có làm tăng đáng kể
tiếp theo chúng ta xem xét chi tiết hơn về sự hấp thu qua cholesterol toàn cơ thể và dẫn đến xơ vữa động mạch
sớm. Các nghiên cứu về tăng cholesterol máu mang tính
gia đình và hệ thống LDL đã có những đóng góp quan trọng đối với thụ thể thấp và thụ thể được giải phóng vào dịch
cho sinh học và y học mà các nhà nghiên cứu chịu trách ngoại bào nơi nó có thể liên kết nhiều Fe + 3 hơn , đạt được
nhiệm chính về những tiến bộ trong lĩnh vực này, Tiến sĩ. nồng độ cao hơn.
Joseph Goldstein và Michael Brown, nhận giải Nobel Y học
và Sinh lý học năm 1985.
Các tế bào thu được sắt (Fe) bằng một biến thể trong chủ
đề nội bào qua trung gian thụ thể. Transferrin là một protein
trong máu liên kết hai nguyên tử Fe + 3 và mang nó đến các tế
bào. Các tế bào chứa một thụ thể transferrin thường tập hợp
thành các hố được phủ thông qua liên kết của miền tế bào
chất với các bộ điều hợp AP-2, do đó đưa thụ thể và hàng hóa
transferrin chứa đầy sắt của nó vào trong tế bào. Tuy nhiên, ở
độ pH thấp trong nội nhũ, transferrin không tách khỏi thụ thể
transferrin; đúng hơn, bản thân transferrin phản ứng với độ
pH thấp bằng sự thay đổi về hình dạng giải phóng sắt hàng
hóa, sau đó có thể xâm nhập vào
Hình 4–24. Sự nội bào phụ thuộc Clathrin của lipoprotein mật độ thấp (LDL) và transferrin. (1)
LDL và transferrin (Tf-Fe 2 ) mỗi loại liên kết với các thụ thể tương ứng của chúng trong màng sinh chất.
Các thụ thể xuyên màng có các chuỗi peptide trong các miền tế bào chất của chúng liên kết với lớp tiếp hợp
protein 2 (AP-2) của lớp phủ clathrin và các túi được phủ clathrin nảy ra từ các vị trí trên màng sinh chất .
(2) Sau khi lớp áo tách ra, các mụn nước sẽ tự hợp nhất với nhau để tạo thành một nội bào sớm hoặc hợp
nhất với một nội bào sớm có sẵn. Độ pH trong các nội nhũ ban đầu bị giảm do ATPase chuyển vị proton,
gây ra sự phân ly LDL khỏi thụ thể của nó và kích hoạt giải phóng Fe từ Tf-Fe 2 trong khi apolipoprotein
(apo) Tf vẫn liên kết với thụ thể. (3) Các túi tái chế sau đó nảy mầm từ nội nhũ ban đầu (hoặc một cấu trúc
liên quan gọi là nội nhũ tái chế, không được hiển thị ở đây) mang các thụ thể LDL còn trống và phức hợp
thụ thể apo Tf/Tf trở lại màng sinh chất. (4) LDL trong lòng của các nội nhũ ban đầu đi theo chất lỏng đến
nội nhũ muộn và cuối cùng đến lysosome nơi nó bị thoái hóa, giải phóng lượng cholesterol.
tế bào chất. Transferrin không có sắt liên kết, được gọi là
apotransferrin, được tái chế trở lại màng sinh chất cùng với
thụ thể. Ở pH ngoại bào trung tính, ái lực của apotransferrin
ái lực trở lại đối với các thụ thể transferrin để bắt đầu một phức hợp AP-2 chứa một vị trí liên kết hàng hóa cho các
chu kỳ nhập bào qua trung gian thụ thể và cung cấp sắt. So protein được ubiquin hóa để kết nối chúng với các túi nội
sánh các con đường qua trung gian thụ thể của LDL và tiết hình thành ở màng sinh chất. Sau khi nhập bào, các
transferrin cho thấy các biến thể về chủ đề cơ học được điều thụ thể được ubiquinated được tập hợp lại với nhau trong
chỉnh như thế nào để phù hợp với nhu cầu của tế bào. Trong màng nội nhũ tại các vị trí mà các túi sẽ nảy chồi thành
Lysosome nội bào đa túi (muộn)

phần tiếp theo, một sự điều chỉnh khác giúp giải thích cách nội nhũ. Một số phức hợp protein đã được phát hiện có
thức các thành phần màng được phân phối đến lysosome ở vai trò góp phần vào các phần của quá trình nảy chồi, bao
dạng dễ tiêu hóa. gồm các protein liên kết ubiquitin để chọn lọc các protein
đưa vào túi và các protein có thể giúp làm biến dạng
màng để tạo chồi vào bên trong nội nhũ. Khi ở trong nội
Nội nhũ đa nang
nhũ, các túi lỏng lẻo sẽ được chuyển đến lysosome nơi
Không giống như con đường nội tiết LDL và transferrin, các túi này được tiêu hóa (Hình 4–25).
một số phối tử được đưa vào tế bào bằng quá trình nội bào Không gian bên trong nội nhũ tương đương với không
qua trung gian thụ thể bị thoái hóa trong lysosome, cùng với gian ngoại bào, và các túi nảy chồi vào bên trong nội nhũ
các thụ thể của chúng. Ví dụ, các hormone polypeptide như có cấu trúc tương tự như quá trình được sử dụng bởi các
yếu tố tăng trưởng biểu bì và thụ thể của nó đều bị thoái hóa virus có màng bao, bao gồm cả HIV, để nảy chồi bên
trong lysosome sau quá trình nhập bào qua trung gian thụ ngoài tế bào. Nhiều loại virus không mã hóa tất cả các
thể. Sự phá hủy cả hormone và thụ thể của nó làm giảm tạm protein cần thiết cho quá trình nảy chồi ngoại bào mà thay
thời độ nhạy cảm của tế bào đối với các con đường truyền vào đó chúng chiếm đoạt các thành phần được sử dụng để
tín hiệu hormone nhất định vì số lượng thụ thể hormone tạo ra các nội bào đa túi cho quá trình nảy chồi của chính
trên bề mặt tế bào giảm xuống. Các thụ thể màng khác bị chúng. Sự hiểu biết này về mối quan hệ giữa sự hình
thoái hóa trong lysosome như một phần của quá trình luân thành cơ thể đa bào và vòng đời của vi rút gây bệnh đã
chuyển tự nhiên của các thành phần tế bào. Điều này đặt ra thúc đẩy công việc trong lĩnh vực này vì có thể đưa ra các
câu hỏi làm thế nào một đoạn màng nội nhũ, cùng với các biện pháp can thiệp ngăn chặn sự phát triển của vi rút, từ
phối tử liên kết, có thể được chuyển đến lysosome để tiêu đó ngăn chặn sự lây truyền.
hóa. Thông thường, bản thân màng lysosomal được bảo vệ
khỏi sự tấn công của các enzyme lysosomal bởi một lớp
glycoprotein kháng tiêu hóa. Ảnh chụp vi điện tử của các lysosome
bào quan nội sinh cho thấy cách đây hơn 50 năm có sự hiện Lysosome có một lịch sử phong phú. Chúng được phát
diện của các túi nhỏ bên trong các túi nội nhũ lớn hơn, được hiện lần đầu tiên trong các thử nghiệm sinh hóa dưới dạng
gọi là thể đa túi hoặc nội bào đa túi. Những tiến bộ gần đây tập hợp các hydrolase axit di chuyển cùng nhau dưới dạng
đã dẫn đến sự hiểu biết tốt hơn rằng các túi bên trong nội hạt lớn khi tế bào bị vỡ ra và nội dung được phân tích
nhũ là một phần của con đường được điều hòa để trình bày bằng cách ly tâm. Các hạt lớn được đặc trưng hóa sinh và
các thành phần màng cho các enzyme lysosomal để thoái dự đoán là các bào quan dưới tế bào trước khi phát triển
hóa. kỹ thuật kính hiển vi điện tử của các mẫu tế bào.
Một số thụ thể trong màng sinh chất, trong số đó có thụ Lysosome sau đó được hiển thị trong tế bào bằng kính
thể của yếu tố tăng trưởng biểu bì, được đơn hóa trong các hiển vi điện tử, xác minh giả thuyết rằng chúng là một cơ
vùng tế bào chất của chúng bằng một loạt phản ứng gắn cộng quan dưới tế bào có màng bao bọc. Với công trình này,
hóa trị protein nhỏ ubiquitin với dư lượng lysine. Sự phổ biến Christian de Duve đã chia sẻ Giải thưởng Nobel về Sinh
này đóng vai trò là tín hiệu cho một loạt các hoạt động liên lý học và Y học năm 1974 với Albert Claude và George
quan đến sự thoái hóa protein, như được mô tả sau đây. Các
Palade, giải thưởng Nobel đánh dấu sự thành lập của ngành Bệnh Tay– Sachs là một ví dụ nổi tiếng khác, đặc trưng
sinh học tế bào hiện đại. bởi sự tích tụ ganglioside glycosphingolipid, đặc biệt là
Lysosome là các túi có màng giới hạn, đường kính 0,2 đến trong mô thần kinh nơi ganglioside phổ biến. Nguyên
0,6 μm , chứa nhiều loại enzyme thủy phân có độ pH axit tối nhân là do enzyme α hexosaminidase bị khiếm khuyết
ưu. Độ pH trong lysosome là ~ 4,5, được tạo ra bởi các thường loại bỏ lượng đường dư thừa cần thiết cho quá
ATPase chuyển proton trong màng lysosomal có cấu trúc liên trình dị hóa tiếp theo của ganglioside. Trẻ em mắc bệnh
quan đến ATPase của ty thể sử dụng gradient proton để cung Tay–Sachs nặng sẽ nhanh chóng bị chậm phát triển trí
cấp năng lượng tổng hợp ATP. Các hydrolase bao gồm tuệ, tê liệt và tử vong trong vòng 3 đến 4 năm sau khi
protease, nuclease, glycosidase, lipase, v.v., đủ để phân hủy sinh. Khi người ta nhận ra rằng bệnh lưu trữ lysosomal là
hầu hết mọi đại phân tử tự nhiên thành các thành phần đơn do khiếm khuyết của một enzyme duy nhất, ý tưởng về
phân của nó. Chúng ta đã thấy có bao nhiêu enzyme liệu pháp thay thế enzyme bằng enzyme chức năng đã
lysosomal được nhắm mục tiêu đến các nội nhũ muộn thông được phát triển. Việc áp dụng ý tưởng đơn giản này
qua chất đánh dấu mannose 6-phosphate. Trước khi đạt đến không hề đơn giản vì nó đòi hỏi các enzyme thay thế
lysosome, hầu hết các enzyme lysosomal đều ở dạng được tiêm vào bệnh nhân phải được nhắm mục tiêu chính
proenzym không hoạt động để kiểm soát khả năng thủy phân xác đến lysosome trong tế bào bị ảnh hưởng chứ không
của chúng. Khi các proenzym tiếp cận lysosome, các phải nhắm mục tiêu đến các vị trí không mong muốn.
protease lysosomal tồn tại trước đó thường tách một hoặc Những nỗ lực ban đầu của liệu pháp này cho thấy các
nhiều liên kết peptide chiến lược để kích hoạt các proenzim. enzyme lysosomal được tiêm sẽ nhanh chóng bị loại bỏ
Bản thân màng lysosomal có khả năng chống lại hoạt động khỏi máu bởi các tế bào phá hủy các enzyme trước khi
của các chất thủy phân của nó nhờ các glycoprotein màng hiệu quả điều trị xảy ra. Sự thanh thải này được bắt
bao phủ phía bên trong của màng lysosomal bằng một lớp nguồn từ một số dư lượng carbohydrate nhất định trên
polysacarit bảo vệ. các enzyme là tín hiệu cho sự hấp thu và tiêu diệt enzyme
Các sản phẩm tiêu hóa lysosomal, chẳng hạn như axit của một số tế bào. Việc điều chỉnh các carbohydrate
amin, đường hoặc nucleotide, được vận chuyển qua màng không mong muốn để tránh sự phá hủy sớm của các
lysosomal đến bào tương nơi chúng tham gia vào các nhóm enzyme đã hỗ trợ giá trị điều trị và liệu pháp thay thế
dinh dưỡng hiện có. Do đó, một chức năng của lysosome là enzyme đã thành công một phần trong việc cải thiện một
thu nhận chất dinh dưỡng, được minh họa trước đó về việc số triệu chứng của bệnh Gaucher, trong đó có
vận chuyển cholesterol trong chế độ ăn uống đến tế bào glucocerebrosidase bị khiếm khuyết và bệnh Fabry, do α
thông qua con đường LDL. Tuy nhiên, lysosome đã được galactosidase bị khiếm khuyết . Liệu pháp thay thế
điều chỉnh để đáp ứng nhiều chức năng khác nhau. Một chức enzyme là một ví dụ khác về cách sử dụng kết hợp sinh
năng là bảo vệ khỏi vi sinh vật thông qua quá trình thực bào, học tế bào và y học cơ bản để điều trị bệnh.
sau đó là quá trình tiêu hóa ở đại thực bào tương đương với
lysosome, phagosome. Một chức năng khác là tinh trùng giải
phóng các enzyme lysosomal ngoại bào trong quá trình thụ Hệ thống Ubiquitin-Proteasome chịu
tinh, giúp tinh trùng xâm nhập vào trứng. Ví dụ thứ ba là quá
trách nhiệm phân hủy protein
trình autophagy (tự ăn), trong đó tế bào tiêu hóa một cách có
chủ ý một số thành phần dưới tế bào của chính nó. Điều này
nonlysosomal
xảy ra như một phần của quá trình trao đổi chất thông Năm 2004, Aaron Ciechanover và Avram Hershko, từ
thường, nhưng nó cũng được tăng cường trong các tế bào bị Viện Công nghệ Technion Israel, và Irwin Rose, đã nghỉ
thiếu dinh dưỡng, nơi các thành phần tế bào được tái chế để hưu ở Trung tâm Ung thư Fox Chase, đã chia nhau giải
cung cấp chất dinh dưỡng. Quá trình tự thực bắt đầu khi một Nobel Hóa học cho khám phá mang tính bước ngoặt của
đoạn màng hình cốc bao quanh cấu trúc dưới tế bào để tạo họ về hệ thống ubiquitin-proteasome. Hệ thống
thành không bào kín. Các cấu trúc dưới tế bào như các mảnh ubiquitinproteasome là con đường nonlysosomal chính
ty thể đã được nhìn thấy trong không bào tự thực bằng kính cho sự thoái hóa protein phụ thuộc ATP. Đầu tiên, chúng
hiển vi điện tử. Nguồn gốc của màng bao bọc là không chắc ta hãy xem xét cơ chế phổ biến protein và sau đó là chức
chắn, nhưng nó có thể là ER hoặc nội bào. Không bào cuối năng của proteasome trong quá trình thoái hóa protein.
cùng kết hợp với lysosome, làm cho vật liệu được bao bọc Ubiquitin là một polypeptide được bảo tồn cao 8,6-
tiếp xúc với các enzym tiêu hóa. kDa được tìm thấy ở dạng tự do và liên hợp cộng hóa trị
Hơn 40 bệnh lưu trữ lysosomal được biết đến đều do một với các protein khác trong tất cả các tế bào nhân chuẩn.
loại enzyme bị khiếm khuyết về mặt di truyền. Chúng ta đã Sự phổ biến hóa protein là một sự biến đổi sau dịch mã
thấy một trong số đó, bệnh tế bào I, bệnh này đóng vai trò của các protein mục tiêu, một quá trình năng động liên
quan trọng trong việc khám phá con đường mannose 6- quan đến các enzyme liên hợp ubiquitin và các enzyme
phosphate để hướng các enzym lysosomal vào lysosome. khử phổ biến. Như được hiển thị trong Hình 4–26, sự
liên hợp của ubiquitin với protein mục tiêu là một quá trình
gồm nhiều bước.
Cần phải có một loạt các phản ứng được xúc tác bởi một
số loại enzyme để hình thành liên kết isopeptide giữa glycine
đầu C của ubiquitin và nhóm lysine ε -amino của protein
chấp nhận mục tiêu. Enzyme kích hoạt Ubiquitin (E1) sử
dụng ATP và hình thành liên kết thioester năng lượng cao
giữa cysteine ở vị trí hoạt động của nó và glycine đầu C của
ubiquitin thông qua sự hình thành ubiquitin-adenylate, một
chất trung gian ubiquitin được kích hoạt. Tiếp theo, ubiquitin
được kích hoạt sẽ được chuyển từ E1 đến cysteine ở vị trí
hoạt động của enzyme liên hợp ubiquitin (E2). Bước cuối
cùng, hình thành liên kết isopeptide giữa ubiquitin và protein
mục tiêu, đôi khi được xúc tác bởi ligase ubiquitin-protein
(E3). Nói chung, E3 liên kết cả E2 và protein mục tiêu, đưa
chúng đến gần nhau hơn. Ubiquitin sau đó được chuyển từ
E2 sang chất nền trực tiếp hoặc thông qua chất trung gian E3-
thioester. Hai họ E3 riêng biệt, chứa các miền protein được
bảo tồn, hiện đã được xác định. Các thành viên của họ miền
HECT (tương đồng với đầu cuối carboxyl E6-AP), có thể
hình thành
Hình 4–26. Con đường phổ biến hóa. Trả lời: Ubquitin tự do (Ub) được kích hoạt trong phản ứng phụ thuộc ATP với sự
hình thành chất trung gian thioester giữa E1 và đầu C của ubiquitin. Ubiquitin sau đó được chuyển đến E2, một lần nữa tạo
thành liên kết thioester. Có hai loại enzyme E3. Các E3 của miền RING liên kết với protein mục tiêu (T) và chuyển trực tiếp
ubiquitin từ E2 sang mục tiêu. Các miền E3 của HECT tạo thành một chất trung gian thioester giữa ubiquitin và chính nó
trước khi chuyển ubiquitin đến mục tiêu. Sau đó, E4 thêm một loạt ubiquitin bằng cách liên kết qua lysine 48 của một
ubiquitin với đầu C của ubiquitin tiếp theo. (B) Cấu trúc của proteasome.
thioester trung gian với ubiquitin và liên hợp nó với chất nền. Kính hiển vi điện tử của ty thể cho thấy một cơ quan
Các thành viên của lớp khác, miền RING E3, hiện được cho gần hình elip có chiều dài từ 1 đến 2 μm và chiều rộng từ
là trung gian chuyển ubiquitin trực tiếp sang protein mục 0,1 đến 0,5 μm (Hình 4–27). Ti thể khi quan sát trong tế
tiêu. Các E3 riêng biệt tương tác với một tập hợp con của các bào sống bằng thuốc nhuộm huỳnh quang, chẳng hạn như
E2, cho thấy rằng các song song E2 / E3 cụ thể có thể góp rhodamine 123, là các bào quan có tính năng động cao,
phần vào thành phố phổ biến protein cụ thể. Một yếu tố liên thay đổi hình dạng, hợp nhất, phân chia và di chuyển. Tế
hợp bổ sung, có tên là E4, là cần thiết cho quá trình đa phổ bào động vật có vú thường chứa hàng trăm hoặc hàng
hóa. nghìn ty thể; số lượng ty thể trên mỗi tế bào dường như
Quá trình phổ biến có liên quan đến nhiều quá trình tế bào phụ thuộc vào nhu cầu trao đổi chất của tế bào đó.
thiết yếu và đa dạng như tiến trình chu trình tế bào, kích hoạt Ty thể được bao quanh bởi hai màng: màng ngoài và
phiên mã và apoptosis. Đối với hầu hết các chất nền đã biết, màng trong. Điều này tạo ra hai ngăn: một khoảng gian
hiện tượng đa bào dẫn đến sự thoái hóa protein bởi phức hợp màng giữa màng trong và màng ngoài và chất nền, là
proteasomal 26S. Chuỗi polyubiquitin, được liên kết bởi bốn khoang được bao bọc bởi màng trong (xem Hình 4–27).
hoặc nhiều phân tử ubiquitin, được nhận biết bởi phức hợp Màng ngoài chứa một loại protein chính được gọi là
điều hòa proteasomes 19S và protein cơ chất bị phân hủy bởi porin. Porin có thể tạo thành các kênh bên trong màng
phức hợp lõi 20S. Như được hiển thị trong Hình 4–26B, tổ ngoài mà qua đó các phân tử có năng lượng nhỏ hơn
hợp 20S có hình thùng với bốn vòng xếp chồng lên nhau. Có 5000 dalton có thể tự do đi qua. Màng trong chứa các
hai vòng α bên ngoài giống hệt nhau và hai vòng β bên protein tham gia vào chuỗi hô hấp, sản xuất ATP và vận
trong giống hệt nhau. Mỗi vòng chứa bảy tiểu đơn vị riêng chuyển các phân tử và ion nhỏ qua màng trong. Màng
biệt và các vị trí xúc tác được liên kết với các tiểu đơn vị β bên trong bị lõm vào để tạo thành cristae, làm tăng diện
cụ thể . Ban đầu, protein đa lượng liên kết với phức hợp 19S tích bề mặt của nó, do đó tăng cường khả năng tạo ATP.
Màng trong ty thể có nồng độ cao phospholipid,
thông qua chuỗi ubiquitin. Liên kết này mở rộng vòng α , cho
cardiolipin (diphosphatidylglycerol), được cho là làm
phép protein xâm nhập vào thùng của phức hợp lõi 20S.
giảm tính thấm của lớp kép này đối với các ion nhỏ. Chất
Protein bị phân hủy thành các peptide nhỏ, sau đó chúng bị
nền chứa các enzyme liên quan đến quá trình oxy hóa
phân hủy thành axit amin bởi amino và carboxypeptidase
pyruvate và axit béo, cũng như hầu hết các enzyme của
trong tế bào chất. Chuỗi polyubiquitin được giải phóng và
chu trình axit citric. Ngoài ra, bộ gen của ty thể và
phân tách thông qua hoạt động của các enzym khử phổ biến
ribosome để tổng hợp protein đều nằm trong chất nền.
cụ thể.
Khoảng gian màng chứa một số protein, bao gồm cả
Các protein liên quan đến Ubiquitin và ubiquitin cũng điều
cytochrome c, đóng vai trò quan trọng trong cả quá trình
chỉnh chức năng tế bào khác không liên quan trực tiếp đến sự
vận chuyển điện tử và quá trình chết tế bào theo chương
thoái hóa protein, bao gồm dịch mã, kích hoạt các yếu tố
trình.
phiên mã và kinase, kích hoạt sửa chữa DNA và điều hòa các
tương tác protein. Như đã thảo luận trong Chương 9 và 10,
rối loạn chức năng của hệ thống ubiquitinproteasome đóng Sản xuất ATP bằng quá trình phosphoryl
vai trò quan trọng trong một số bệnh ung thư và rối loạn thần hóa oxy hóa
kinh.
Một trong những chức năng chính của ty thể là tạo ra
ATP thông qua quá trình phosphoryl oxy hóa. Năm 1961,
ty thể Peter Mitchell đề xuất rằng việc sản xuất ATP trong ty
Một trong những chức năng chính của ty thể là cung cấp ATP thể được hỗ trợ bởi một cơ chế mà ông gọi là khớp nối
cho tế bào được tạo ra bởi quá trình phosphoryl oxy hóa hóa học. Để hiểu được sự liên kết hóa học, chúng ta bắt
(xem Hình 4–31). Ty thể cũng tham gia vào nhiều chức năng đầu trong bào tương với sự hình thành pyruvate và acyl-
trao đổi chất khác, bao gồm sinh tổng hợp heme, tổng hợp CoA béo. Glucose được chuyển thành pyruvate trong bào
cụm sắt/lưu huỳnh (Fe/S), tổng hợp steroid, chuyển hóa axit tương bằng con đường glycolytic (Hình 4–28).
béo, điều hòa trạng thái oxy hóa khử của tế bào, cân bằng nội Phản ứng ròng là
môi canxi, chuyển hóa axit amin, chuyển hóa carbohydrate
và dị hóa protein. Ngoài ra, ty thể là cơ quan điều chỉnh trung Glucozơ + 2 NAD + + 2 ADP + 2 Pi →
tâm quá trình chết tế bào theo chương trình (xem Chương 2 Pyruvat + 2 NADH + 2 ATP + 2 H + + 2H2O _ _
10). Một số chức năng của ty thể chỉ được thực hiện ở những
tế bào cụ thể. Ví dụ, ty thể trong tế bào gan chứa các enzyme
giải độc amoniac, một sản phẩm thải của quá trình chuyển
hóa protein.
Hai phân tử nicotinamide adenine dinucleotide (NADH)

khử được hình thành trong quá trình đường phân được tái
oxy hóa thành NAD + bằng cách chuyển các electron của
chúng sang các phức hợp của chuỗi vận chuyển điện tử
Hình
4–27.
Cấu trúc
của ty
thể. A:
Ảnh hiển
vi điện
tử truyền
của ty
thể trong
tế bào
tuyến tụy
ở người.
Ty thể
được bao
quanh
bởi hai
màng,
màng
ngoài và
màng
trong.
Màng
trong có
nhiều vết
lõm gọi
là
cristae.
Một số
hạt có
thể được
nhìn thấy
trong ma
trận.
(Được phép của Keith R. Porter/Các nhà nghiên cứu ảnh, Inc.) B: Trình bày bằng sơ
đồ các ngăn và màng ty thể.
nằm trong ty thể. Pyruvate cũng đi vào chất nền ty thể,
nơi nó được chuyển đổi thành acetyl-CoA, chất nền quan
trọng cho chu trình axit citric. Một nguồn khác của
acetyl-CoA ty thể là quá trình oxy hóa axit béo. Axit béo
tự do, được lưu trữ chủ yếu trong mô mỡ dưới dạng
triacylglycerol, có thể được giải phóng vào máu. Các axit
béo tự do có thể xuyên qua màng sinh chất của tế bào và
được chuyển hóa trong bào tương thành acyl-CoA béo,
chất này có thể được vận chuyển vào ty thể. Trong ma
trận ty thể, acyl-CoA béo tự do bị phân hủy bởi một chu
kỳ phản ứng (Hình 4–29) loại bỏ hai nguyên tử cacbon
carboxyl và tạo ra một phân tử acetylCoA trong mỗi chu
kỳ.
Acyl-CoA được hình thành do quá trình oxy hóa
pyruvate và acyl-CoA béo cung cấp năng lượng cho chu
trình axit citric, còn được gọi là chu trình Krebs hoặc chu
trình axit tricarboxylic (Hình 4–30). Trong chu trình axit
citric, acetyl-CoA bị oxy hóa thành hai phân tử CO 2 (được
giải phóng khỏi tế bào) và các electron được giải phóng
được chuyển đến NAD và flavin adenine dinucleotide
(FAD). Phản ứng thực sự của chu trình axit citric là
Acetyl-CoA + 3 NAD + + FAD + GDP + P i + 2H 2O → _ thành nước trong quá trình hô hấp của ty thể. Trong quá
2 CO 2 + 3 NADH + FADH 2 + GTP + 2H + + CoA-SH trình này, năng lượng tự do được tạo ra khoảng 53
kcal/mol, năng lượng này sẽ bị mất đi dưới dạng nhiệt nếu
3 phân tử NADH + FADH 2 được hình thành trong chu trình quá trình truyền trực tiếp. Thay vào đó, sự chuyển
axit citric và các phân tử NADH được tạo ra trong quá trình electron từ NADH (hoặc FADH 2 ) sang oxy được xúc tác
đường phân giờ đây có thể chuyển các cặp electron sang bởi một loạt chất mang điện tử liên kết với bốn phức hợp
các phân tử nhận trên màng trong ty thể, cuối cùng dẫn đến đa protein nằm ở màng trong ty thể. Những phức hợp đa
sự khử oxy và hình thành nước. protein này được trình bày dưới dạng sơ đồ trong Hình 4–
Điều này đưa chúng ta đến các bước ghép nối hóa học. 31. Hai electron năng lượng cao từ NADH ban đầu được
Khi NADH (hoặc FADH 2 ) bị oxy hóa, nó giải phóng ion chuyển sang phức hợp NADH-ubiquinone oxyoreductase
hydrua (H − ). Ion hydrua ngay lập tức được chuyển đổi thành (Phức hợp I). Phức hợp I có trọng lượng phân tử khoảng
một proton (H + ) và hai electron năng lượng cao (2 e − ). 950.000 và bao gồm khoảng 46 polypeptide. Các electron
năng lượng cao được truyền bởi flavin và một số nhóm
giả sắt/lưu huỳnh (Fe/S) gắn với phức hợp protein để
H
C
Hình 4–28. Con đường Glycolytic. Sự phân hủy glucose thành pyruvate tạo ra hai phân tử NADH và hai phân tử ATP.
chuyển các electron sang phức hợp cytochrome bc 1 (còn
gọi là phức hợp ubiquinol-cytochrome c oxyoreductase
hoặc Phức hợp III). Cytochrome bc 1 phức tạp là một dime
gồm các monome giống hệt nhau, mỗi monome có 11 tiểu
đơn vị khác nhau. Có ba cytochrome và một nhóm Fe/S
trên mỗi monome. Các cytochrome chứa một nhóm heme
liên kết với nguyên tử sắt Fe 3 + (sắt) chuyển sang trạng
thái Fe 2 + (sắt) khi nó nhận electron. Phức hợp cytochrome
và Fe/S chuyển cặp electron từ ubiquinone sang
cytochrome c. Cytochrome c, được gắn vào màng trong ty
thể đối diện với khoảng gian màng, chuyển các electron
sang phức hợp cytochrome c oxydase (Phức hợp IV).
Cytochrome c oxydase chứa 13 polypeptide liên kết để tạo
thành hai protein gắn kết. Mỗi monome protein chứa hai
cytochrome và hai chất mang nguyên tử đồng nhận các
electron từ cytochrome c và chuyển chúng sang oxy.
Khi cặp electron năng lượng cao được chuyển đến Phức
hợp I, III và IV, các proton từ ma trận được bơm vào
khoảng gian màng (xem Hình 4–31).
Màng bên trong không cho các ion như H + thấm qua,
nhưng nhờ các kênh porin nên khi ở trong khoảng gian
màng, H + có thể tự do đi vào bào tương. Sự di chuyển của
các proton ra khỏi chất nền có hai tác động: điện thế màng
của màng trong của ty thể là 160 mV và âm ở phía chất nền,
và độ pH trong tế bào chất và không gian giữa màng (pH 7)
xấp xỉ 1 pH. đơn vị thấp hơn trong nền (pH 8). Do đó, khía
cạnh đầu tiên của lý thuyết ghép đôi hóa thẩm thấu là sự
chuyển electron từ NADH (hoặc FADH 2 ) xuống chuỗi vận
chuyển điện tử làm cho proton bị bơm ra khỏi ma trận. Việc
bơm proton này làm hình thành một động lực proton
(PMF), đó là lực phụ đặt lên một proton trong không gian
giữa các màng để di chuyển xuống gradient điện hóa của nó
(gradient nồng độ proton + Δ điện thế màng). Về mặt toán
học:
PMF = ψ
−
( 2.3 (
)
Hình 4–29. Con đường oxy hóa axit béo trong ty thể.
)
RT × Δ pH
coenzym Q. Coenzim Q, còn được gọi là ubiquinone, Ở đâu

nhận hai electron và chuyển thành ubiquinol. Các electron Ψ = điện thế màng = − 160 mV qua màng trong (ma
cũng có thể được chuyển đến coenzym Q thông qua phức trận bên trong âm)
hợp succinate-ubiquinone oxyoreductase (Complex II),
phức hợp này chuyển các electron năng lượng cao được R = hằng số khí = 1,987 cal/độ · mol
tạo ra trong quá trình chuyển đổi succinate thành fumarate T = nhiệt độ (°K)
từ FADH 2 sang trung tâm Fe/S rồi đến ubiquinone . Sau đó, F = Hằng số Faraday = 23,062 cal/mV · mol
ubiquinol kỵ nước có thể di chuyển ngang trong màng và
∴ ở 37°C, Vùng F 0 trải dài qua màng bên trong và chứa một kênh
proton qua đó các proton có thể chảy ngược từ khoảng gian
PMF = Ψ − (60 × Δ pH) = 160 − (60 × ( − 1)) = 220 mV màng đến chất nền. PMF điều khiển sự di chuyển của các
proton qua màng bên trong. Sự đi qua của các proton này
Do đó, các proton có PMF xấp xỉ 220 mV ở 37°C, kéo
làm cho một vòng c tiểu đơn vị trong vùng màng F 0 quay.
chúng qua màng bên trong và quay trở lại chất nền. PMF
Vòng chữ c được gắn vào cuống trung tâm (bao gồm các
này thúc đẩy quá trình tổng hợp ATP như thế nào? Điều này
được thực hiện nhờ ATP synthase (Phức hợp V) của hệ tiểu đơn vị γ , δ và ε ), cũng quay. Sự quay của nguồn trung
thống phosphoryl hóa oxy hóa. ATP synthase của ty thể là tâm trong phức hợp con α 3 β 3 của F 1 làm cho ba tiểu đơn vị
xúc tác β
Axetyl
trải qua
một loạt
các thay
đổi về
hình dạng
dẫn đến
tổng hợp
ATP. Do
đó, ATP
synthase
chuyển
đổi ADP
+
photphat
vô cơ (P i )
thành ATP
và được
cung cấp
năng
lượng bởi
các proton
Hình 4–30. Chu trình axit citric. di chuyển
theo
gradient
điện hóa
của chúng
vào ma
trận, được
cung cấp
bởi PMF.
Do đó,
điểm thứ
hai của lý
thuyết
ghép đôi
hóa thẩm
thấu là
PMF gây
một enzyme đa tiểu đơn vị gắn màng, kết hợp PMF qua
ra sự chuyển động của các proton theo độ dốc điện hóa của
màng trong ty thể để tổng hợp ATP trong ma trận. ATP
chúng nhờ ATP synthase và chuyển động này thúc đẩy quá
synthase được tổ chức thành hai thành phần, F 0 và F 1 , được
trình tổng hợp ATP.
liên kết với nhau bằng cuống trung tâm và cuống ngoại vi
(Hình 4–32). Vùng F 1 là vùng xúc tác và bao gồm năm tiểu
đơn vị khác nhau, với hệ số cân bằng hóa học là α 3 β 3 γδε .
Phức hợp I Phức hợp III Phức hợp II Phức hợp IV Phức hợp V
NADH-ubiquinone oxyoreductase
không gian
Bên trong
màng
MỘT
Phức hợp I Phức hợp IIIPhức hợp IIPhức hợp IVPhức hợp V
Cytochrome c
Hình 4–31. Hệ thống phosphoryl oxy hóa ty thể. Trả lời: Hệ thống phosphoryl oxy hóa của ty thể bao gồm năm phức hợp. Các electron từ NADH đi
vào chuỗi vận chuyển điện tử ở Phức hợp I. Các electron từ succinate đi vào chuỗi vận chuyển điện tử thông qua FADH 2 ở Phức hợp II. Sau đó, các
electron được chuyển từ Phức hợp I hoặc II sang coenzym Q (ubiquinone), chất này chuyển các electron sang Phức hợp III. Sau đó, các electron được
chuyển đến cytochrome c, sau đó đến phức hợp IV và sau đó đến oxy phân tử để tạo thành H 2 O. Các proton được bơm từ chất nền đến khoảng gian màng
trong các phức hợp I, III và IV, dẫn đến độ dốc proton trên màng bên trong. Sự di chuyển của các proton trở lại ma trận thông qua Phức hợp V được sử
dụng để thúc đẩy quá trình tổng hợp ATP. B: Cấu trúc của các phức hợp protein của hệ thống phosphoryl oxy hóa (phiên bản ty thể hoặc vi khuẩn) được
Sự chuyển động của các proton theo gradient điện hóa điện hóa của chúng từ khoảng gian màng đến chất nền. ( Phỏng theo
Walker JE và Dickson VK 2006. Nguồn ngoại vi của ATP synthase của ty
của chúng cũng gắn liền với sự chuyển động của các phân
thể. Biochim Biophys Acta 1757:286–296, với sự cho phép. )
tử và ion nhỏ như Pi , ATP, ADP, Ca 2 + và pyruvate vào và ra
khỏi ma trận ty thể bằng các cơ chế vận chuyển (xem được kết hợp với chuyển động của ADP theo hướng ngược
Chương 2). ). Cơ chế lại. Quá trình tổng hợp ATP trong ty thể cũng cần các ion
Việc đưa ATP mới được tổng hợp ra khỏi ty thể và vào bào photphat (Pi ) , do đó Pi phải được nhập từ bào tương. Điều
tương được thực hiện bằng bộ chuyển vị nucleotide adenine này được thực hiện bởi một protein vận chuyển qua màng
nhờ đó ATP di chuyển theo gradient điện hóa của nó (từ ma khác, chất vận chuyển photphat, nhập một ion photphat
trận đến khoảng gian màng và vào bào tương) cùng với một ion H + vào chất nền ty thể. Hình 4–33 tóm tắt
phần này.
OSCP
Hệ thống di truyền ty thể

Ty thể chứa hệ thống di truyền của riêng họ. Bộ gen ty thể
của con người là một phân tử DNA sợi đôi hình tròn được
d tạo thành từ hai sợi bổ sung, nặng và nhẹ (Hình 4–34).
DNA ty thể của con người (mtDNA) đã được giải trình
tự hoàn chỉnh và có chiều dài khoảng 16.569 cặp bazơ. Nó
chứa 37 gen, 28 trong số đó được mã hóa bởi chuỗi nặng
và 9 gen được mã hóa bởi chuỗi nhẹ. MtDNA của con
người mã hóa 2 rRNA (12S và 16S rRNA) và 22 tRNA.
F6 Nó cũng mã hóa 13 protein liên quan đến vận chuyển điện
tử và phosphoryl oxy hóa: 7 tiểu đơn vị của phức hợp
NADH-ubiquinone oxyoreductase (Phức hợp I), 1 tiểu đơn
vị (cytochrom b) của phức hợp cytochrom bc 1 (Phức hợp
III), 3 tiểu đơn vị của cytochrom c phức hợp oxydase
b (Phức hợp IV) và 2 tiểu đơn vị của phức hợp ATP synthase
(Phức hợp V). Có khoảng 2 đến 10 bộ gen ty thể trên mỗi
ty thể của con người và nhiều ty thể trên mỗi tế bào.
Có một số đặc điểm thú vị của bộ gen ty thể của con
a người. Đầu tiên, gần như toàn bộ bộ gen là trình tự mã hóa.
c +e, f, g,
A6L Quá trình tổng hợp protein ty thể chỉ cần 22 tRNA được
mã hóa ty thể, điều này dẫn đến đặc điểm đặc biệt thứ hai
của bộ gen ty thể. Nhiều tRNA của ty thể nhận ra bất kỳ
một trong bốn nucleotide nào ở vị trí thứ ba của codon. Do
đó, có sự “lắc lư” lớn hơn nhiều ở vị trí codon thứ ba trong
Hình 4–32. Cấu trúc của ATP synthase của ty thể. ATP synthase của ty các mRNA của ty thể, dẫn đến việc ghép đôi tRNA “hai
thể (Phức hợp V) bao gồm hai phức hợp oligomeric lớn, F 1 và F 0 , được trong số ba”. Cuối cùng, mã di truyền ty thể của con người
liên kết với nhau bằng cuống ngoại vi và cuống trung tâm. Phần F 0 được khác với mã di truyền “phổ quát” (Bảng 4–1). Ví dụ, UGA
gắn vào màng tạo thành một kênh mà qua đó các proton có thể đi qua
màng. Bazơ F 0 bao gồm ba polypeptide khác nhau, có hệ số cân bằng ab 2 c
mã hóa codon dừng trong mã di truyền phổ quát nhưng lại
10–14 . Chất xúc tác F 1 chứa năm tiểu đơn vị khác nhau: 3 α , 3 β , 1 γ , 1 δ và
mã hóa tryptophan trong mtDNA của con người.
1 ε . Các tiểu đơn vị α (đỏ) và β (vàng) được sắp xếp xen kẽ nhau trong đầu Có một số khác biệt quan trọng giữa di truyền của
F 1 . Các tiểu đơn vị γ , δ và ε tạo thành một cuống trung tâm liên kết phức mtDNA và gen hạt nhân. Một điểm khác biệt chính là bộ
hợp con α 3 β 3 của F 1 với một vòng gồm các tiểu đơn vị c của vùng F 0 . Sự gen ty thể của con người được di truyền từ mẹ. Ngoài ra,
di chuyển của các proton từ không gian liên màng đến chất nền, được điều mtDNA là dạng đa bội và các tế bào riêng lẻ chứa hàng
khiển bởi động lực của proton, làm cho vòng của tiểu đơn vị c và cuống trăm hoặc hàng nghìn bản sao mtDNA. Trong quá trình
trung tâm liên quan quay. Sự quay của nguồn trung tâm trong phức hợp con
phân chia tế bào, ty thể cùng với bộ gen của chúng được
α 3 β 3 của F 1 làm cho ba vị trí liên kết nucleotide xúc tác trải qua một loạt
các thay đổi về hình dạng dẫn đến tổng hợp ATP. Kho ngoại vi kết nối tiểu
phân phối đến các tế bào con ít nhiều một cách ngẫu nhiên.
đơn vị a (tiểu đơn vị ATPase 6) của vùng F 0 với đầu F 1 và có tác dụng giữ Ngoài ra, bộ gen ty thể có tỷ lệ đột biến lớn hơn nhiều (lớn
các tiểu đơn vị αβ ở vị trí cố định. Nguồn dự trữ ngoại vi của ATP synthase hơn ~ 10 lần) so với bộ gen hạt nhân.
của ty thể bò chứa các tiểu đơn vị b, d, F 6 và OSCP. Do đó, phức hợp ATP
synthase xúc tác quá trình chuyển đổi ADP + photphat vô cơ (Pi ) thành
ATP với năng lượng được cung cấp bởi các proton di chuyển theo gradient
Khiếm khuyết trong chức năng của ty thể quá trình sụn có thể dẫn đến bệnh ty thể. Do sự kiểm soát di
có thể gây bệnh truyền kép của chúng, các bệnh về ty thể có thể do đột biến
ở gen hạt nhân hoặc gen mtDNA.
Như đã thảo luận trước đó, ty thể đóng vai trò quan trọng
Một loạt các bệnh ở người hiện nay có liên quan đến đột
trong việc sản xuất năng lượng và cũng tham gia vào một
biến trong bộ gen của ty thể ( www.mitomap.org ) . Vì
số chức năng sinh học khác. Khiếm khuyết trong bất kỳ
mtDNA được di truyền từ mẹ nên những bệnh này thường
mito-
Pyruvate Fatty acyl CoA Hình 4–33. Tóm tắt về ty thể
chức năng. Pyruvate và acyl-coenzym A (CoA)
béo được vận chuyển vào ty thể bằng các protein
vận chuyển đặc hiệu và được chuyển hóa thành
acetyl-CoA. Acetyl-CoA sau đó được chuyển hóa
bằng chu trình axit citric. NADH và FADH 2 được
tạo ra bởi chu trình axit citric và các electron được
chuyển từ
NADH và FADH 2 đến O 2 bởi một loạt các chất
mang điện tử ở bên trong ty thể
màng CO2 . Động lực của proton được tạo ra
ADP bằng sự chuyển điện tử này và các proton, chuyển động

ATP lùi gradient điện hóa của chúng xuống
ma trận, cung cấp năng lượng cho ATP synthase để
tạo ra ATP. ATP được tạo ra trong ma trận sụn
H+
mito được vận chuyển đến tế bào chất
Pi bởi bộ chuyển vị nucleotide adenine (trao đổi ATP lấy ADP). Photpho
vô cơ
Cristae phate (P i ) được vận chuyển từ bào tương vào
Màng trong chất nền của ty thể nhờ chất vận chuyển photphat màng
ngoài .
Ô2
Hình 4–34. Tổ chức bộ gen ty thể của con người. DNA ty thể của con
người (mtDNA) là một phân tử sợi đôi hình tròn và chứa khoảng 16.569 cặp
bazơ. Các protein và RNA được mã hóa bởi từng chuỗi trong số hai chuỗi (nhẹ
và nặng) của mtDNA của con người được hiển thị. Các gen mã hóa hai RNA
ribosome (rRNA; 12S và 16S rRNA) được hiển thị bằng màu xanh lá cây. Các
gen mã hóa 22 RNA chuyển (tRNA) được biểu thị bằng mã chữ cái duy nhất
cho các axit amin của chúng và được hiển thị bằng màu đen. ND1, 2, 3, 4L, 4,
5 và 6 chỉ ra các gen mã hóa các tiểu đơn vị 1, 2, 3, 4L, 4, 5 và 6 của phức hợp
NADHubiquinone oxyoreductase (Phức hợp I) và được hiển thị bằng màu đỏ.
Cyt b biểu thị gen mã hóa cytochrome b của phức hợp cytochrome b - c 1
(Complex III) và được thể hiện bằng màu tím. COI , II và III đại diện cho các
gen mã hóa tiểu đơn vị 1, 2 và 3 của phức hợp cytochrome c oxydase (Phức
hợp IV) và được hiển thị bằng màu vàng. ATPase6 và ATPase8 chỉ ra các gen
mã hóa tiểu đơn vị 6 và 8 của ATP synthase của ty thể (Complex V) và được
hiển thị bằng màu xanh lam. Vùng điều khiển chứa thông tin điều hòa cho quá
trình sao chép và sao chép DNA: PH , sợi nặng Promoter; P L , sợi ánh sáng
khởi động.
được di truyền từ mẹ. Các bệnh về ty thể do đột biến

mtDNA gây ra không đồng nhất về mặt lâm sàng; một số
đột biến chỉ ảnh hưởng đến một mô duy nhất, trong khi Dừng Arg AGA
các đột biến khác là đa hệ thống. Đột biến trong mtDNA Dừng AGG Arg
có thể ảnh hưởng đến tất cả các bản sao của mtDNA trong hội chứng (KSS), liệt cơ mắt ngoài tiến triển (PEO) và hội
tế bào (đột biến homoplasmic) hoặc chỉ một số bản sao chứng tủy-tuyến Pearson. Hội chứng KSS, PEO và Pearson
(đột biến dị chất). Với dị thể, phải có một số lượng là kết quả của việc xóa mtDNA trên diện rộng làm suy yếu
mtDNA đột biến tối thiểu (“hiệu ứng ngưỡng”) để gây ra quá trình tổng hợp protein của ty thể. Những đột biến này
rối loạn chức năng ty thể và biểu hiện lâm sàng của bệnh. là dị hợp tử và thường phát sinh một cách tự phát. Điều thú
Ngoài ra, do có sự phân chia ngẫu nhiên của ty thể trong vị là PEO cũng có thể được gây ra bởi đột biến ở một trong
quá trình nguyên phân nên tỷ lệ mtDNA đột biến có trong số nhiều gen hạt nhân, bao gồm gen POLG , mã hóa tiểu
tế bào con có thể thay đổi. Do đó, biểu hiện lâm sàng của
đơn vị xúc tác của DNA polymerase ty thể γ , và gen ANT1
đột biến mtDNA gây bệnh phụ thuộc vào đột biến mtDNA
, mã hóa protein chuyển vị nucleotide adenine.
cụ thể, tỷ lệ ty thể đột biến và ty thể bình thường trong
Bệnh về ty thể cũng có thể do đột biến điểm trong
một mô cụ thể và sự phụ thuộc của mô vào việc sản xuất
mtDNA gây ra. Đột biến điểm mtDNA, trái ngược với sự
ATP của ty thể. Các mô có nhu cầu năng lượng oxy hóa
sắp xếp lại mtDNA quy mô lớn, thường được di truyền từ
cao, chẳng hạn như hệ thần kinh và cơ, có xu hướng bị
mẹ. Đột biến điểm có thể xảy ra ở các gen mRNA, tRNA
ảnh hưởng nhiều nhất bởi đột biến mtDNA.
hoặc rRNA của ty thể. Đột biến điểm mtDNA có thể là dị
Đột biến trong mtDNA bao gồm cả sự sắp xếp lại DNA
chất hoặc đồng chất. Bệnh thần kinh thị giác di truyền
ty thể quy mô lớn và đột biến điểm mtDNA. Một số hội
Leber (LHON) là một ví dụ về đột biến điểm mtDNA đồng
chứng lâm sàng có liên quan đến sự sắp xếp lại mtDNA,
hợp chất. LHON là một bệnh di truyền hiếm gặp từ mẹ,
bao gồm Kearns–Sayre
dẫn đến mù lòa, thường ở người trẻ tuổi, do teo dây thần
kinh thị giác. Khoảng 90% bệnh nhân LHON mang một
BẢNG 4–1. Sự khác biệt giữa mã di truyền ty thể của
con người và mã di truyền “phổ quát” trong ba đột biến tên lửa mtDNA làm thay đổi một tiểu đơn
vị của Phức hợp I (NADHubiquinone oxyoreductase) của
hệ thống phosphoryl hóa oxy hóa: 3460G > A (ND1),
Codon Mã di truyền phổ quát Mã di truyền ty thể 11778G > A (ND4) và 14484T > C (ND6) ) (Hình 4–35).
UGA Dừng Trp LHON cũng có thể được gây ra bởi đột biến tên lửa trong
gen mtDNA mã hóa cytochrome b, một tiểu đơn vị phức
AUA Ile Met
hợp III của hệ thống phosphoryl hóa oxy hóa.
Hình 4–35. DNA ty thể của con người (mtDNA)

chỉ ra vị trí của một số đột biến gây ra các bệnh về ty thể. Bộ gen ty thể của
con người được hiển thị. Mũi tên chỉ vị trí của một số đột biến gây bệnh trong
mtDNA dẫn đến bệnh về ty thể. Các con số chỉ vị trí nucleotide của đột biến.
Điếc, điếc không đặc hiệu, LHON, bệnh thần kinh thị giác di truyền Leber;
MERRF, bệnh động kinh giật cơ và bệnh xơ đỏ rách rưới.
Peter Franklin là sinh viên luật năm thứ nhất 24 tuổi. Sáu
tháng trước, sau khi tốt nghiệp đại học, anh ấy đã ăn
mừng và uống quá nhiều với bạn cùng phòng rồi bất tỉnh.
Tuy nhiên, anh ấy không nhớ bị thương và đã bình phục
tôi L
hoàn toàn sau một cơn “nôn nao nặng nề”. Dưới sự căng
M
thẳng đáng kể của sinh viên năm thứ nhất, gần đây anh ấy SH
đã phát hiện ra rằng một hoặc hai ly martini giúp anh ấy
ngủ được sau một thời gian dài bị tra tấn.
Ba tháng trước, anh ấy nhận thấy mình gặp một số khó Các yếu tố di truyền hoặc môi trường bổ sung phải được
khăn khi đọc các văn bản luật của mình. Khi xem bóng đá tham gia. Nhìn lại, có vẻ như vấn đề về thị lực của anh trai
vào Chủ nhật cùng 4-2
bạn gái, anh xác định rằng vấn đề về thị Peter là do căn bệnh tương tự và chúng có thể đã gây ra tai
hợp lâm sàng nạn ô tô cho anh ấy.
lực của anh chỉ nằm ở mắt trái, vì khi cô ấy chặn tầm nhìn
bằng mắt phải của anh, anh không thể nhìn thấy đường biên Rối loạn này thường có thể được phân biệt với teo thị
kịch nào cả. Mắt anh không bị đau và anh cũng không nhớ giác do nhiễm độc dựa vào tiền sử gia đình và trong trường
hợp bệnh thần kinh thị giác nhiễm độc do nghiện rượu, dựa
mình đã làm nó bị thương. Tuy nhiên, vì anh trai của anh đã
vào nồng độ thiamin. Nó có thể được phân biệt với viêm
phàn nàn về vấn đề thị lực nghiêm trọng trước khi qua đời dây thần kinh thị giác do không gây đau, đặc biệt là khi cử
trong một vụ tai nạn ô tô thảm khốc 8 năm trước nên anh động mắt. Ngoài ra, viêm dây thần kinh thị giác, có thể là
đã đến gặp bác sĩ nhãn khoa tại trung tâm y tế sinh viên. dấu hiệu báo trước của bệnh đa xơ cứng, chủ yếu gặp ở phụ
Bác sĩ không tìm thấy bằng chứng nào về viêm kết mạc nữ. Bệnh thần kinh thị giác Leber thường phát triển ở tuổi
hoặc tổn thương bề mặt mắt và áp lực giác mạc hai bên vẫn trưởng thành trẻ và trở thành hai bên. Không có cách điều
bình thường. Anh ấy nói với Peter rằng võng mạc của anh trị.
ấy trông vẫn ổn ngoại trừ một số vết ban đỏ nhỏ ở đĩa đệm
bên trái và một vài mao mạch nổi bật. Không có dấu hiệu
xuất huyết võng mạc nhìn thấy được hoặc sau khi xét
nghiệm fluorescein tiêm tĩnh mạch. Mắt phải hoàn toàn
bình thường, nồng độ thiamin trong máu cũng như vậy.
Trong 2 tháng tiếp theo, thị lực của Peter ngày càng suy
giảm cho đến khi anh mất hoàn toàn thị lực trung tâm bên Đột biến điểm trong gen tRNA và rRNA của ty thể cũng có thể
trái. Anh ấy thấy rằng anh ấy đang đọc các văn bản luật củadẫn đến các bệnh về ty thể. Ví dụ, bệnh động kinh giật cơ và bệnh
mình hoàn toàn bằng mắt phải và trên thực tế, anh ấy cảm
sợi đỏ rách (MERRF) là do đột biến điểm trong vòng T Ψ CG của
thấy thoải mái hơn khi che mắt trái của mình. Anh ta chỉ có
thể đánh giá cao chuyển động ngoại vi ở bên trái và thỉnh gen lysine tRNA của ty thể. Ngoài ra, điếc không do hội chứng
thoảng thấy mình va vào khung cửa khi anh ta đang đi vào (DEAF) có thể do đột biến điểm ở gen 12S rRNA. Hình 4–35
từ bên trái. minh họa một số bệnh về ty thể gây ra bởi đột biến điểm gây bệnh
Anh ấy tìm cách điều trị 6 tháng sau đó với các triệu trong mtDNA.
chứng tối thiểu nhưng tương tự ở mắt phải. Anh ấy không Đột biến ở gen hạt nhân mã hóa các protein quan trọng đối với
còn cảm thấy tự tin khi lái chiếc xe của mình nữa. chức năng của ty thể cũng có thể dẫn đến các bệnh về ty thể.
Ngược lại với các đột biến ở mtDNA, những đột biến này cho
Sinh học tế bào, chẩn đoán và điều trị bệnh di truyền
Leber thấy sự di truyền của Mendel. Một số đột biến DNA hạt nhân hiện
Bệnh thần kinh thị giác đã được xác định có ảnh hưởng đến nhiều quá trình của ty thể. Ví
LHON là chứng teo thị giác không đau. Nó được gây ra bởi dụ bao gồm đột biến gen mã hóa các yếu tố cấu trúc hoặc lắp ráp
một đột biến điểm trong DNA ty thể. Khoảng 90% trường của hệ thống phosphoryl hóa oxy hóa, gen mã hóa protein liên
hợp LHON có đột biến điểm ở ND1 , Các gen ND4 hoặc quan đến sự giao tiếp giữa hạt nhân và ty thể, gen ảnh hưởng đến
ND6 mã hóa các tiểu đơn vị của NADH-ubiquinone sự kết hợp hoặc di chuyển của ty thể, gen ảnh hưởng đến việc
oxyoreductase, một enzyme quan trọng của hệ thống nhập khẩu protein vào ty thể, gen điều chỉnh cấu trúc của ty thể.
phosphoryl oxy hóa ty thể (xem Hình 4–35). Vì khiếm màng lipid và các gen điều chỉnh sự vận chuyển qua màng trong
khuyết nằm ở gen ty thể nên mẹ của Peter là người mang
ty thể. Điều thú vị là, một số rối loạn thoái hóa thần kinh, bao
mầm bệnh. Mặc dù cả con trai và con gái đều thừa hưởng
khiếm khuyết di truyền từ mẹ nhưng vì những lý do chưa rõ gồm chứng mất điều hòa Friedreich, liệt cứng di truyền và bệnh
ràng, chỉ có khoảng một nửa số con trai và 1/10 số con gái Wilson, là do đột biến protein ty thể.
bị đột biến phát triển chứng mất thị lực.
Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy rối loạn chức năng ty thể đóng vai trò quan trọng trong một số lượng lớn các
bệnh thoái hóa, bao gồm đái tháo đường, bệnh tim mạch, ung thư, bệnh Alzheimer, bệnh xơ cứng teo cơ một bên, bệnh
Huntington và bệnh Parkinson.
Ty thể nhập khẩu hầu hết protein từ Cytosol

Như đã thảo luận trước đó, mtDNA của con người chỉ mã hóa 13 protein. Phân tích chỉ số proteome ty thể
cho thấy ty thể của động vật có vú chứa khoảng 1500 nền. Các protein ma trận chưa được gấp nếp có thể được
protein độc nhất. Do đó, hầu hết các protein ty thể được mã chuyển đến một người đi kèm ty thể thuộc họ Hsp60
hóa bởi các gen hạt nhân và được nhập khẩu từ tế bào chất. (mtHsp60), cùng với nó là cochaperonin
Hầu hết các protein ty thể được tổng hợp trên các ribosome Cytosolic
chaperone
hòa tan dưới dạng tiền chất và được nhập khẩu sau dịch mã.
Các protein tiền thân của ty thể chứa các tín hiệu nhắm mục + + +
tiêu cụ thể hướng chúng đến cơ quan. Các tín hiệu nhắm Tom
Tom 70
mục tiêu của ty thể này rất đa dạng về bản chất và được 20
nhận biết bởi các protein thụ thể nằm ở màng ngoài ty thể. 5 6 7 Cytosol
Sau khi được nhập vào, các protein ty thể cần được sắp xếp Translocase
of outer OM
theo các đích đến dưới cơ quan khác nhau—màng ngoài,
membrane Tom40 Tom40
màng trong, khoảng gian màng và ma trận.
Tom
Đầu tiên chúng tôi kiểm tra xem protein được nhập từ 22
bào tương vào chất nền ty thể như thế nào. Con đường nhập +
+
+
khẩu này được tóm tắt trong Hình 4–36. Hầu hết các protein IMS
ma trận ty thể được tổng hợp dưới dạng tiền chất lớn hơn
với trình tự nhắm mục tiêu ty thể ở đầu amino có thể phân Tim
tách được (được gọi là tiền tố ). Các trình tự này có chiều 50
Tim
dài khoảng 20 đến 40 axit amin với nhiều gốc tích điện 21
+
dương và có đặc điểm hình thành chuỗi xoắn ốc lưỡng tính
trong đó một kích thước của chuỗi xoắn là không phân cực Presequence IM
translocase Tim23/17
và phía bên kia chứa các axit amin tích điện dương. Protein Pam
16
tiền thân được duy trì ở trạng thái chưa được gấp lại bằng Tim44 Pam –
PAM 17 Pam
cách gắn các protein chaperone tế bào chất, chẳng hạn như Import 18
các thành viên của họ protein sốc nhiệt Hsp70. Trình tự đầu motor mtHsp 70
ATP
Mge 1
tiên liên kết với các thụ thể ở màng ngoài của ty thể (Tom20 ADP + Pi
và Tom22). Protein tiền thân sau đó được chuyển đến lỗ Mitochondrial MPP
nhập chung (Tom40) của phức hợp TOM (màng ngoài processing
+
peptidase
translocase), qua đó nó có thể đi qua màng ngoài. Để +
+ +++
protein được chuyển qua màng, Hsp70 tế bào phải được +

Matrix Cleaved
giải phóng khỏi protein; bước này yêu cầu thủy phân ATP. protein precursor
Protein tiền chất sau đó được chuyển đến translocase tiền
trình tự của màng trong (phức hợp TIM23), tạo thành một Hình 4–36. Nhập khẩu protein vào ma trận ty thể. Protein được
nhắm mục tiêu vào ma trận của ty thể bằng các chuỗi đầu tận cùng amino
kênh xuyên qua màng trong. Việc chèn vào kênh được hình có chứa axit amin tích điện dương. Các tiền chất được mở ra bởi các chất
thành bởi protein Tim23 đòi hỏi độ dốc điện hóa ( ΔΨ ) trên đi kèm tế bào, chẳng hạn như protein sốc nhiệt 70 (Hsp70), trước khi
màng ty thể bên trong. Cần có động cơ liên kết với dịch mã nhập vào ty thể. Trình tự đầu tiên liên kết với các thụ thể, Tom20 và
Tom22, sau đó được chuyển đến lỗ nhập chung, Tom40, của phức hợp
trình tự trước (PAM) do ATP điều khiển để hoàn thành quá
TOM (translocase của màng ngoài). Sau khi đi qua OM, trình tự trước
trình chuyển vị trí của protein tiền chất vào ma trận. Thành liên kết với miền không gian giữa màng (IMS) của protein thụ thể
phần trung tâm của động cơ nhập khẩu PAM là người đi Tom22. Tiền chất chứa trình tự sau đó liên kết với protein Tim50 và được
kèm Hsp70 (mtHsp70) của ty thể. Khi protein tiền chất xuất chuyển đến translocase trình tự của màng bên trong (phức hợp IM;
hiện trong chất nền, sẽ có sự liên kết của protein mtHsp70 TIM23). Điện thế màng ( ΔΨ ) qua màng trong là cần thiết để đưa protein
và quá trình thủy phân ATP trong chất nền được sử dụng để tiền chất vào kênh được hình thành bởi protein Tim23. Cần có động cơ
liên kết dịch mã trình tự (PAM), được điều khiển bởi ATP, để hoàn thành
chuyển protein tiền chất vào chất nền. Khi đã ở trong chất quá trình chuyển vị trí protein vào chất nền. Thành phần trung tâm của
nền, trình tự trước đó sẽ bị phân cắt bởi peptidase xử lý chất động cơ nhập khẩu này là người đi kèm Hsp70 của ty thể (mtHsp70).
mtHsp70 và yếu tố trao đổi nucleotide của nó, Mge1, được Tim44 tạm đường nhập khẩu ty thể này được tóm tắt trong Hình 4–
thời tuyển dụng vào translocase tiền trình tự. Pam16 và Pam18 đóng vai
37.
trò là người đồng hành. Khi tiền chất xuất hiện trong chất nền, nó sẽ bị
ràng buộc bởi mtHsp70 và cần nhiều vòng thủy phân ATP để chuyển Điều thú vị là những khiếm khuyết trong các bộ phận
protein qua màng trong. Trong ma trận, trình tự trước đó được phân cắt của bộ máy nhập khẩu ty thể có thể gây ra các bệnh về ty
bởi peptidase xử lý ty thể (MPP). ( Phỏng theo Bohnert M, Pfanner N, và thể. Ví dụ, rối loạn thoái hóa thần kinh lặn liên kết với X
van der Laan M. 2007. Một bộ máy động lực cho các protein tiền thân ty hội chứng Mohr–Tranebjaerg (hội chứng điếc-dystonia) là
thể . FEBS Lett
581:2802–2810, với sự cho phép. )
do khiếm khuyết trong một protein Tim nhỏ (Tim8a; còn
được gọi là protein điếc điếc 1), cần thiết để nhập protein
(mtHsp10), hỗ trợ gấp protein thành hình dạng cuối cùng.
Như đã lưu ý trước đó, một số protein ty thể được nhắm vào ty thể.
đến màng ngoài, màng trong hoặc khoảng gian màng chứ PEROXIsome
không phải vào chất nền. Các protein tiền thân của ty thể Peroxisome là các bào quan nhỏ, có mặt khắp nơi với một
được sắp xếp vào một trong các ngăn của tế bào từ TOM
màng đơn và đường kính từ 0,1 đến 1 μm (Hình 4–38).
tổ hợp. Có một số phương thức vận chuyển các protein
Peroxisome tham gia vào nhiều hoạt động trao đổi chất
tiền thân đến màng trong ty thể. Một số protein của màng
khác nhau, bao gồm quá trình oxy hóa axit béo, phân hủy
bên trong được tổng hợp dưới dạng tiền chất lớn hơn có
purin, sinh tổng hợp cholesterol, sinh tổng hợp axit mật và
trình tự trước (tương tự như protein ma trận đã thảo luận
sinh tổng hợp etherlipid.
trước đó). Những protein này sử dụng con đường nhập
Peroxisome là một nhóm bào quan không đồng nhất và
trình tự trước (phức hợp TOM và TIM23). Sau đó, chúng
chứa nhiều loại enzyme có thể xúc tác quá trình oxy hóa cơ
được đưa vào màng bên trong từ phức hợp TIM23 bằng
chất phụ thuộc O 2 (được dán nhãn RH 2 ) bằng cách sản xuất hydro
tín hiệu phân loại kỵ nước nằm sau trình tự trước và
peroxide. Phản ứng là:
không yêu cầu động cơ nhập PAM. Một số protein nhắm
vào màng trong là protein kỵ nước (chẳng hạn như protein RH 2 + Ô 2 → R + H 2 O 2
vận chuyển). Những protein này không chứa các trình tự
trước nhưng có nhiều tín hiệu nhập vào ty thể bên trong. Nhiều chất nền khác nhau bị phân hủy bởi các phản ứng
Những protein này ban đầu được nhận biết bởi một thụ thể oxy hóa như vậy trong peroxisome, bao gồm axit uric, axit
khác, Tom70, ở màng ngoài ty thể. Chúng được chuyển amin, purin, metanol và axit béo.
qua màng ngoài thông qua Tom40. Những protein này sau Hydro peroxide hình thành trong phản ứng này bị phân
đó được nhận biết bởi các protein Tim hòa tan nhỏ (phức hủy bởi enzyme catalase, enzyme này cũng có trong
hợp Tim9, Tim10) của không gian giữa các màng. Sau đó, peroxisome, theo một trong hai phản ứng. Trong một phản
các protein được đưa vào màng trong ty thể nhờ chất vận ứng, catalase sử dụng hydro peroxide được tạo ra để oxy
chuyển của màng trong (phức hợp TIM22). Việc chèn này hóa các chất nền khác, chẳng hạn như rượu, formaldehyd,
nitrit, phenol và axit formic. Phản ứng chung là:
đòi hỏi điện thế màng ( ΔΨ ) qua màng trong ty thể. Các
protein khác hướng tới màng trong trước tiên được vận H 2 O 2 + RH2 _ → R + 2 H 2 O
chuyển qua màng trong vào chất nền ty thể. Sau khi loại
bỏ thứ tự ưu tiên, tín hiệu sắp xếp thứ hai sẽ được phát Phản ứng này là một phản ứng quan trọng trong tế bào gan
hiện. Tín hiệu phân loại này hướng các protein đến một và thận, nơi peroxisome giải độc các chất độc hại khác
translocase khác của màng bên trong, Oxa1, nơi chúng nhau. Ví dụ, khoảng 1/4 lượng rượu tiêu thụ được giải độc
được đưa vào màng ty thể bên trong. Oxa1 cũng là bằng cơ chế này. Trong phản ứng thứ hai, catalase có thể
translocase cho một số protein màng trong được mã hóa chuyển hydro peroxide thành H 2 O.
bởi mtDNA và được tổng hợp trên các ribosome của ty
thể. 2H 2 O 2 → 2H 2 O + O 2
Phức hợp TOM đủ để chèn một tập hợp con các protein Chức năng chính của peroxisome là oxy hóa β các axit
màng ngoài, với cấu trúc liên kết tương đối đơn giản, béo chuỗi dài và rất dài. Ở người, axit béo bị oxy hóa cả
chẳng hạn như các protein chuyển một lần. Tuy nhiên, các trong peroxisome và ty thể (xem Hình 4–29). Các axit béo
protein β -thùng của màng ngoài, chẳng hạn như porin và chuỗi ngắn, trung bình và hầu hết đều bị oxy hóa trong ty
Tom40, lần đầu tiên được nhập khẩu qua TOM vào thể, trong khi peroxisome oxy hóa các axit béo chuỗi rất dài
khoang giữa màng. Những tiền chất này sau đó được và một số axit béo chuỗi dài.
chuyển với sự trợ giúp của các protein Tim nhỏ của không Ngoài các phản ứng oxy hóa, peroxisome còn tham gia
gian giữa màng sang một phức hợp khác của màng ngoài, vào quá trình sinh tổng hợp một số lipid. Ví dụ, trong tế bào
phức hợp SAM (bộ máy phân loại và lắp ráp). Những con động vật, dolichol và cholesterol được tổng hợp trong
peroxisome, cũng như trong ER. Peroxisomes cũng chứa
các enzym để tổng hợp plasmalogens, một họ ether Peroxisome không có bộ gen hoặc ribosome riêng; do
phospholipid. Plasmalogens là lipid dồi dào trong vỏ myelin đó, tất cả protein của nó phải được nhập khẩu. Peroxisome
bao quanh các sợi trục của tế bào thần kinh. có hai ngăn phụ, chất nền bên trong và màng ngoài. Phần
lớn protein peroxisomal được tổng hợp trên các ribosome tự
do và
Hình 4–37. Con đường nhập khẩu protein vào ty thể. Hầu hết các protein tiền chất của ty thể được tổng hợp trên
các ribosome hòa tan trong bào tương. Với sự trợ giúp của các chất đi kèm trong bào tương, các protein tiền thân của ty
thể này được chuyển đến các thụ thể trên phức hợp TOM (translocase của màng ngoài [OM]) và sau đó được chuyển
qua màng ngoài thông qua lỗ nhập chung (Tom40). Từ phức hợp TOM, các protein tiền thân được sắp xếp vào một
trong các tiểu phần của ty thể. Các tiền chất có trình tự đầu tận cùng amino (chẳng hạn như hầu hết các protein ma trận)
được vận chuyển qua màng trong (IM) bằng chuyển mã trình tự của màng trong (phức hợp TIM23) và động cơ liên
quan đến chuyển mã trình tự phụ thuộc ATP (phức hợp PAM). Việc chuyển vị trí vào chất nền đòi hỏi cả điện thế màng
( ΔΨ ) qua màng trong ty thể và quá trình thủy phân ATP trong chất nền. Một số protein màng bên trong có trình tự
trước được chèn vào từ phức hợp TIM23 và không yêu cầu động cơ nhập PAM. Các protein vận chuyển kỵ nước của
màng trong được chuyển từ phức hợp TOM sang phức hợp chaperone Tim9-Tim10 của không gian giữa màng (IMS).
Sau đó chúng được đưa vào màng trong nhờ chất mang translocase (phức hợp TIM22). Việc chèn màng của các tiền
chất này đòi hỏi điện thế màng ( ΔΨ ) qua màng trong ty thể. Tiền chất của protein màng ngoài β -thùng được chuyển từ
phức hợp TOM sang phức hợp SAM (bộ máy phân loại và lắp ráp) của màng ngoài thông qua các chất đi kèm Tim hòa
tan nhỏ của không gian giữa các màng. ( Phỏng theo Bohnert M, Pfanner N, và van der Laan M. 2007. Một cỗ máy
năng động để nhập khẩu các protein tiền chất ty thể. FEBS Lett 581:2802–2810, với sự cho phép. )
Hình 4–38. Ảnh hiển vi điện tử của một tế bào cho thấy peroxisome. Ảnh hiển vi điện tử truyền qua của tế bào gan cho thấy một số
peroxisome. Một tinh thể urat oxidase hiện diện rõ ràng trong hai peroxisome. (Được phép của Don W. Fawcett, Hình ảnh không giới hạn.)
được chuyển dịch sau dịch mã qua màng peroxisomal. Protein được nhắm mục tiêu đến peroxisome bằng cách sử
dụng các tín hiệu nhắm mục tiêu peroxisomal cụ thể (PTS). Các tín hiệu nhắm mục tiêu khác nhau được sử dụng
cho ma trận peroxisomal (PTS) so với protein màng peroxisomal (mPTS).
Hai ma trận PTS đã được xác định: một là tripeptide nằm ở đầu carboxy (PTS1) và một là chuỗi 9 axit amin
gần đầu amino (PTS2). Trình tự đồng thuận của C-terminal PTS1 là S/AK/RL/M. Các thụ thể hòa tan trong tế bào
nhận ra PTS của protein ma trận peroxisomal và đưa chúng đến màng peroxisome. PTS1 được nhận biết bởi thụ
thể, Pex5p và PTS2 bởi Pex7p. Bằng chứng hiện tại cho thấy protein ma trận peroxisomal đi vào peroxisome cùng
với thụ thể của nó. Khi ở bên trong peroxisome, thụ thể và protein ma trận sẽ giải phóng và thụ thể sẽ tái chế
thành bào tương. Không giống như việc nhắm mục tiêu protein đến ty thể hoặc tới ER, PTS không bị loại bỏ khi
nhập khẩu. Ngoài ra, trái ngược với việc nhập vào ty thể, protein được nhập vào peroxisome ở dạng gấp.
Protein được sắp xếp vào màng peroxisomal bằng cơ chế phân loại khác với cơ chế được sử dụng bởi protein
ma trận peroxisomal (mặc dù các chi tiết phân tử chưa được xử lý tốt). Ít nhất một protein màng peroxisomal,
Pex3p, dường như được nhắm tới peroxisome thông qua ER.
Hầu hết các peroxisome mới được hình thành bởi sự tăng trưởng và phân chia của các peroxisome có sẵn. Tuy
nhiên, bằng chứng gần đây cho thấy rằng cũng có thể có một con đường mới cho quá trình sinh học peroxisome.
Nhiều rối loạn di truyền của chức năng peroxisome đã được xác định. Đây có thể được chia thành hai loại. Loại
đầu tiên bao gồm các rối loạn do khiếm khuyết của một enzyme peroxisomal đơn lẻ, chẳng hạn như chứng loạn
dưỡng tuyến thượng thận liên kết với nhiễm sắc thể X (X-ALD). Trong X-ALD, có sự tích tụ các axit béo chuỗi rất
dài trong não và vỏ thượng thận do khiếm khuyết ở protein màng vận chuyển các axit béo này vào peroxisome. Axit
béo chuỗi dài dư thừa trong não sẽ phá hủy vỏ myelin bao quanh các tế bào thần kinh. Loại thứ hai là một tập hợp
các rối loạn xuất phát từ sự thiếu hụt trong quá trình sinh học của peroxisome và ảnh hưởng đến tất cả các con
đường trao đổi chất của peroxisome. Những rối loạn này được gọi là rối loạn sinh học peroxisomal và bao gồm hội
chứng Zellweger. Hội chứng Zellweger là một rối loạn di truyền gây tử vong trong đó khiếm khuyết nằm ở việc
không thể nhập protein vào peroxisome. Đột biến ở ít nhất 12 gen PEX khác nhau mã hóa các protein quan trọng
cho việc nhập khẩu protein peroxisomal hiện đã được xác định trong hội chứng Zellweger.
BẢN TÓM TẮT

Ngoài màng sinh chất bao quanh tế bào, tế bào nhân chuẩn còn chứa nhiều loại bào quan dưới tế bào có màng giới
hạn có thể được xếp vào một trong hai loại: những loại được kết nối bằng con đường vận chuyển qua màng qua
trung gian túi tinh và những loại không. Các bào quan dưới tế bào được kết nối bằng con đường vận chuyển màng
bao gồm: (1) ER, (2) nhân, (3) bộ máy Golgi, (4) các nội nhũ khác nhau và (5) lysosome. ER có diện tích bề mặt
lớn nhất so với bất kỳ cơ quan dưới tế bào nào và là nơi mà hầu hết các protein và lipid lần đầu tiên được đưa vào
màng. Lipid và protein mới rời ER đến các vị trí khác bằng cách vận chuyển qua trung gian túi. Nhân được bao bọc
bởi hai màng lipid kép và chứa các lỗ động để DNA, RNA và protein đi qua giữa nhân và tế bào chất. Hạt nhân
cũng được kết nối với ER và có thể được coi là một phần mở rộng chuyên biệt của ER. Bộ máy Golgi bao gồm các
ngăn màng tham gia vào quá trình biến đổi và phân loại lipid và protein. Màng được tạo ra trong ER đi qua bộ máy
Golgi trên đường đến đích cuối cùng. Các nội bào khác nhau là chất trung gian trong con đường nội tiết bắt nguồn
từ màng sinh chất. Lysosome chứa các enzym có khả năng phân hủy hầu hết các polyme sinh học tự nhiên. Hai bào
quan có màng không được kết nối với nhau bằng con đường vận chuyển qua trung gian túi là ty thể và peroxisome.
Các protein ty thể được mã hóa hạt nhân và hầu hết các protein peroxisomal được tổng hợp trên các ribosome tế
bào chất và được nhập khẩu sau dịch mã. Một chức năng chính của ty thể là chuyển hóa năng lượng oxy hóa.
Peroxisome tham gia vào nhiều phản ứng sinh học khác nhau, bao gồm cả quá trình giải độc các hợp chất khác
nhau.
Bài đọc được đề xuất
Aridora M, Hannan LA. Ùn tắc giao thông: một bản tóm tắt các bệnh ở người ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển nội bào. Giao thông c 2000;
1:836–851.
Aridora M, Hannan LA. Ùn tắc giao thông II: cập nhật các bệnh về vận chuyển nội bào. Giao thông c 2002;3:781–790.
Lodish H, Berk A, Matsudaira P, và cộng sự. Sinh học tế bào phân tử, tái bản lần thứ 5. New York: WH Freeman và Công ty, 2004.
Scriver CR, Sly WS, Childs B, và cộng sự. Trong: Scriver CR, Sly WS, biên tập. Cơ sở trao đổi chất và phân tử của bệnh di truyền, tái bản lần
thứ 8. New York: McGraw-Hill Professional, 2000.
ty thể
Beal MF. Ty thể chiếm vị trí trung tâm trong quá trình lão hóa và thoái hóa thần kinh. Ann Neurol 2005;58:495–505.
Taylor RW, Turnbull DM. Đột biến DNA ty thể trong bệnh ở người. Nat Rev Genet 2005;6:389–402.
Wallace DC. Mô hình ty thể của bệnh chuyển hóa và thoái hóa, lão hóa và ung thư: bình minh cho y học tiến hóa. Annu Rev Genet
2005;39:359–407.
Wickner W, Schekman R. Chuyển vị protein qua màng sinh học. Khoa học 2005;310:1452–1456.
Wiedemann N, Frazier AE, Pfanner N. Bộ máy nhập khẩu protein của ty thể. J Biol Chem 2004;279:14473–14476.
Peroxisome
Michels PAM, Moyersoen J, Krazy H, và cộng sự. Peroxisome, glyoxysome và glycosome. Mol Membr Biol 2005;22:
133–145.
Người lang thang RJA, Waterham HR. Rối loạn peroxisomal I: sinh hóa và di truyền của rối loạn sinh học peroxisome. Lâm sàng Genet
2004;67:107–133.

chapter 4 cấu trúc và chức năng của các bào quan 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

chapter 4 cấu trúc và chức năng của các bào quan 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Cấu trúc và chức

năng của cơ quan

Màng nhân bên trong đối diện với nhân tế

tách rời, giải phóng các nhiễm sắc thể để

MẠNG LƯỚI NỘI TIẾNG

acyl coenzym A (CoA) béo với glycerol

microsome, các túi nhỏ nguyên vẹn có nguồn tí

microsome. B: mRNA của protein bài tiết

Dư lượng 1 Dư các phức hợp ribosome tham gia tạo ra các

ribosome nên một số người coi nó là tiểu

được cho là có trình tự tín hiệu (xem Hình

sẽ gây ung thư. Ví dụ, đột biến ở protein liên

HUMAN GROWTH HORMONE RECEPTOR (TYPE I)

THỤ THỂ ASIALOGLYCOPROTEIN (LOẠI II) DÍNH 1 (LOẠI IV)

B 100 200 C 100 200300400500

lớp kép trên sự phân tách của neo kéo dài

C Quá trình glycosyl hóa các protein

Hầu hết tất cả các protein bài tiết và protein

thang thời gian sinh học. Do đó, các protein

Hình 4–14. Calnexin và kiểm soát chất lượng trong

Ngoài các vấn đề về phổi, Peter gần đây còn bị đau hạ

trực tiếp hoặc gián tiếp đến việc gấp protein

Quá trình glycosyl hóa và biến đổi cộng

Vận chuyển ngược dòng qua Khu

Rời khỏi khu phức hợp Golgi

Endosome muộn Hình 4–23. Mannose 6-

Lysosome nội bào đa túi (muộn)

Hai phân tử nicotinamide adenine dinucleotide (NADH)

coenzym Q. Coenzim Q, còn được gọi là ubiquinone, Ở đâu

Cấu trúc và chức năng của bào quan 54

Hệ thống di truyền ty thể

ADP bằng sự chuyển điện tử này và các proton, chuyển động

được di truyền từ mẹ. Các bệnh về ty thể do đột biến

Hình 4–35. DNA ty thể của con người (mtDNA)

Ty thể nhập khẩu hầu hết protein từ Cytosol

protein được chuyển qua màng, Hsp70 tế bào phải được +

BẢN TÓM TẮT

You might also like