Bosna i Hercegovina

Federacija Bosne i Hercegovine

Tuzlanski kanton

JU Mješovita srednja škola Lukavac

MATURSKI RAD

Mentor: Učenik:

Prof. Selma Sinanović Nejra Memić IV E

Lukavac, 2022. godina

 Bosna i Hercegovina

Federacija Bosne i Hercegovine

Tuzlanski kanton

JU Mješovita srednja škola Lukavac

MATURSKI RAD
Tema: Disekcija aorte

Predmet: Interne bolesti, klinička medicina

Mentor: Učenik:

Prof. Selma Sinanović Nejra Memić IV E

Lukavac, 2022. godina

Škola: JU Mješovita srednja škola Lukavac

Tema maturskog rada: Disekcija aorte

Mentor: Prof. Selma Sinanović

Učenik: Nejra Memić IV E

Sastav komisije:

1. ____________________
2. ____________________
3. ____________________

Postignut uspjeh na ispitu:

________________________________________________________________

Ocjena iz pismenog dijela maturskog rada:

________________________________________________________________

Ocjena iz usmenog izlaganja maturskog rada:

________________________________________________________________

Ukupna ocjena iz maturskog rada:

________________________________________________________________

Izdvojeno mišljenje:

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
SADRŽAJ

1. UVOD........................................................................................................................3
2. DISEKCIJA AORTE.................................................................................................5
2.1. Klasifikacija disekcije aorte..................................................................................6
2.2. Uzroci nastanka disekcije aorte.............................................................................6
2.3. Klinička slika disekcije aorte................................................................................7
2.4. Dijagnoza disekcije aorte......................................................................................8
2.5. Liječenje disekcije aorte........................................................................................9
2.6. Prognoza................................................................................................................11
2.7. Komplikacije disekcije aorte.................................................................................11
2.8. Postupak nakon operacije......................................................................................12
3. ZAKLJUČAK.............................................................................................................14
4. Literatura......................................................................................................................15

CILJ
Cilj izrade maturskog rada je upoznavanje sa zadatom temom, simptomatologijom te
liječenjem disekcije aorte. Cilj je i spoznati načine njege osoba disekcijom aorte, te važnost
edukacije, psihološke potpore i savjetovanja istih. Pošto su u pitanju anomalije koje su opasne
po život, edukacija mladih koji planiraju porodicu je veoma važna zbog izbjegavanja
utvrđenih rizikofaktora, kao i edukacija starije djece i odraslih koji žive sa srčanim manama.
Takođe, potrebna je edukacija ciljanih socijalnih grupa u cilju promjene stila života kao
prevencije kardiovaskularnih bolesti.

1. UVOD
Krvni sudovi ili krvne žile su dio kardiovaskularnog sistema čija je funkcija
prenošenje krvi kroz tijelo. Najvažnije krvne žile su arterije, koje odvode krv iz srca i vene koje
vraćaju krv prema srcu. Svi krvni sudovi u osnovi imaju istu građu. Iznutra su
presvučeni endotelom koji je okružen subendotelom, vezivnim tkivom. Oko njega nalazi se
sloj vaskularnog glatkog mišićnog tkiva, koje je visoko razvijeno kod arterija. Na kraju se
nalazi daljnji sloj vezivnog tkiva poznat kao tunica adventitia koji sadrži nerve koji
opskrbljuju mišićni sloj, kao i kapilare u većim krvnim sudovima.

Vrste krvnih sudova su:

 Arterije

 Arteriole

 Kapilari

 Venule

 Vene

Najveći krvni sud u ljudskom organizmu je aorta.

AORTA

Aorta je najveća arterija u telu koja izlazi iz lijeve komore srca. Krv bogata kiseonikom ulazi
u aortu sa svakom kontrakcijom (grčenjem) lijeve komore, i preko njenih sitnih grana
dospijeva do svih tkiva i organa u tijelu.

Zidovi aorte se sastoje od tri sloja koja su izgrađena od različitih tkiva: unutrašnji tanki sloj
(intima), srednji deblji, elastični sloj (media) i tanki spoljni sloj (adventitia). Zidovi aorte
moraju biti dovoljno fleksibilni da prihvate svu krv koja se izbaci iz lijeve komore u toku
svake kontrakcije. Elastična vlakna su naročito gusta u dijelu ushodne aorte (ascendentna
aorta), gdje je pritisak krvi najveći.

Struktura aorte

 Aortni korijen – počinje od aortnog zaliska, zatim se proširuje i iz tog dijela izlaze
koronarne arterije koje ishranjuju cijeli srčani mišić.

 Ushodna aorta – je dio koji povezuje aortni korijen i luk aorte. Ona je najviše
izložena pritisku krvi koja izlazi iz srca.

 Luk aorte – mjesto gde se aorta savija prema dole, daje grane koje snabdijevaju krvlju
glavu i ruke.

3
 Nishodna aorta – počinje od luka, spušta se na dole, a završava se u nivou
dijafragme. Od nje se odvajaju grane koje ishranjuju rebra.

 Torakoabdominalna (grudno-trbušna) aorta – počinje u nivou dijafragme, daje

grane za ishranu želuca, donjeg dijela jednjaka, jetre, slezine, pankreasa, crijeva i
bubrega.

 Abdominalna (trbušna) aorta – počinje ispod grana bubrežnih arterija i završava se

na mjestu gde se grana na dve ilijačne (karlične) arterije koje snabdijevaju krvlju
karlicu i noge.

Slika br. 1 Građa aorte

4
 2. DISEKCIJA AORTE

Disekcija aorte (disecirajuća aneurizma, disecirajući hematom) je vrlo ozbiljno stanje, često
smrtno, u kojem dolazi do rascijepa unutarnje ovojnice aortne stijenke (endotel aorte), dok
vanjska ovojnica ostaje netaknuta. Krv prodire u aortnu stijenku kroz rascjep, cijepa dalje
srednju ovojnicu i stvara novi kanal u stijenci aorte.

Oštećenje aortne stijenke u najvećem broju slučajeva odgovorno je za nastanak aortne

disekcije. Poseban rizik je kod muškaraca crne rase, starijih muškaraca te osoba koje pate od
povišenog krvnog tlaka. Disekcija aorte se obično pojavljuje između 50. i 65. godine života.
To je najčešće akutno hirurško oboljenje koje zahvata aortu. Svake godine pogađa oko tri
osobe na svakih 100 000. Disekcija aorte može se pojaviti u bilo kojem dijelu aorte. Disekcija
aorte klasifikuje se prema mjestu inicijalnog rascjepa aorte i dijelovima aorte koji su
zahvaćeni raslojavanjem.

Slika br. 2 Disekcija aorte

5
 2.1. Klasifikacija disekcije aorte

Razlikujemo tri klasifikacije: klasifikacija prema Stanfordu, klasifikacija prema DeBakeyu i

anatomska klasifikacija.

Klasifikacija prema Stanfordu Klasifikacija prema DeBakeyu Anatomska klasifikacija

Tip A (disekcija acedentne
aorte)
Tip B (disekcija koja počinje
iza polazišta lijeve supklavije)
Tip I (disekcija zahvaća cijelu Proksimalni tip (tip I, tip
aortu – od polazišta do II, tip A)
bifurkacije) Distalni tip (tip III, tip
Tip II (disekcija zahvaća samo B)
ascedentnu aortu)
Tip III (disekcija koja počinje
iza polazišta lijeve supklavije i
širi se distalno)

Tabela br. 1 Klasifikacija disekcije aorte

2.2. Uzroci nastanka disekcije aorte

Disekcija aorte može se pojaviti iz više razloga, uključujući hronično ili akutno povišen krvni
pritisak, povišene vrijednosti holesterola u krvi (ateroskleroza), pušenje, ilegalnu upotrebu
droge, trauma i određene gentske bolesti.

Hronično nekontrolisani visoki krvni pritisak može uzrokovati opterećenje neumjerenim

pritiskom na zid aorte i vremenom može dovesti do pojave aneurizme (slabljenje u zidu koje
dalje dovodi do razvoja "balona" ili proširenja u dijametru aorte) i disekcije. Disekcija aorte,
takođe, može nastati kao posljedica aterosklerotske bolesti aorte i drugih krvnih sudova usljed
dugogodišnje slabe ili neuspješne kontrole šećerne bolesti, povišenih masnoća u krvi i
pušenja.
Lijekovi koji povećavaju krvni pritisak, poput kokaina i metamfetamina, takođe mogu
povećati verovatnoću nastanka disekcije aorte. Pored toga, aorta može da disecira ili pukne
nakon traume, na primer tokom nesreće motornim vozilom usled velike brzine ili da usled
pada sa značajne visine.

Neki ljudi su rođeni sa promjenom specifičnih gena koji utiču na očuvanje strukturnog
integriteta zida aorte i predisponiraju pojavu proširenja i/ili disekcije aorte.

Bikuspidalni aortni zalistak je najšeća urođena srčana mana i udružena je sa poremećajem

vezivnog tkiva i može biti povezana sa prijevremenom degeneracijom aortnog zaliska,
nastankom aneurizme korijena aorte i aneurizmom ushodne aorte. Ove aneurizme mogu
potencijalno rezultirati disekcijom aorte.
6
 Sindromi koji su povezani sa određenim genetskim oštećenjima uključuju: Marfanov
sindrom, sindrom Loeis-Dietz, Ehlers-Danlos sindrom, porodična aneurizma torakalne aorte.

Faktori rizika koji pridonose disekciji aorte:

Aterosklerotski faktori rizika Kokain

Dislipidemija
Hipertenzija
Pušenje

Stečene bolesti vezivnog tkiva Arteritis orijaških stanica

Sifilis
Takayasuov arteritis

Bolesti vezivnog tkiva, prirođene ili Bikuspidni aortni zalistak

nasljedne Koarktacija aorte
Cistična nekroza medije
Ehlers–Danlosov sindrom
Marfanov sindrom
Turnerov sindrom
Porodične aneurizme prsne aorte

Iatrogeni Kateterizacija aorte

Operacija aortnog zaliska
Trauma Deceleracijske ozljede
Tabela br. 2 Stanja koja pridonose disekciji aorte

2.3. Klinička slika disekcije aorte

Znakovi su slični ostalim kardiovaskularnim oboljenjima stoga je potrebno pravovremeno

reagovati i javiti se ljekaru.

U pravilu se bolesnik tuži na iznenadnu bol u prekordiju ili interskapularno koja se opisuje
kao trgajuća i parajuća. Bol često migrira od početne lokalizacije kako se disekcija širi duž
aorte. Do 20% bolesnika ima sinkope zbog jake boli, aktivacije aortnih baroreceptora,
ekstrakranijalne opstrukcije cerebralnih arterija ili tamponade srca.

Bol može da zrači u leđa ili da se kreće prema dole ka trbuhu. Budući da disekcija aorte može
ometati protok krvi u bilo kom krvnom sudu koji se od nje grana ili čak uticati na funkciju
aortnog zaliska, i drugi simptomi koji su povezani uglavnom sa poremećajem protoka krvi
kroz grane aorte mogu biti prisutni.
7
Ako su zahvaćene arterije koje snabdijevaju srce krvlju (koronarne arterije), kod pacijenta se
može razviti bol u grudima koji može izgledati kao srčani udar. Ako su zahvaćene grane na
mozgu (karotidne arterije), javljaju se simptomi moždanog udara, poput poteškoća sa
govorom, nemogućnosti pomjeranja jedne strane tijela ili gubitka svijesti.

Ako su zahvaćene grane na rukama ili nogama (potključna ili iliofemoralna arterija), razvija
se trnjenje ili bol u ruci (ili rukama) ili nozi ili nemogućnost pomjeranja ruku ili nogu. Ako je
zahvaćena arterija na crijevima (gornja mezenterična arterija), moguća je pojava simptoma
kao što je mučnina, bol u trbuhu ili krvava stolica.

Ako su zahvaćene arterije na kičmenoj moždini (interkostalna i lumbalna arterija), moguća je

pojava nemogućnosti pomjeranja nogu (paraplegija). Mogu biti zahvaćene i arterije u jetri i
bubrezima, ali to ne mora nužno uzrokovati simptome, ali će se pokazati u laboratorijskim
ispitivanjima iz uzorka krvi. Pored toga, ako aortni zalistak zbog disekcije postane jako
propustan (insuficijentan), dolazi do nedostatka vazduha, što je znak zatajenja srca.

U oko 20% bolesnika pulsacije velikih arterija su djelomično palpabilne ili potpuno
nepalpabilne. Krvni pritisci na udovima se mogu razlikovati, ponekad >30 mmHg; taj nalaz
ukazuje na lošiju prognozu. Šum aortne regurgitacije se čuje u otprilike 50% bolesnika s
proksimalnom disekcijom. Mogući su periferni znaci aortne disekcije. Rijetko može nastupiti
zatajivanje srca zbog teške iznenadne aortne regurgitacije. Curenje krvi ili inflamirane
serozne tekućine u lijevu pleuralnu šupljinu može dovesti do znakova pluralnog izljeva;
začepljenje arterija udova može uzrokovati znakove periferne ishemije ili neuropatije.
Začepljenje bubrežne arterije može uzrokovati oliguriju ili anuriju. Srčana tamponada može
uzrokovati paradoksalni puls i proširenje vratnih vena.

2.4. Dijagnoza disekcije aorte

Na disekciju aorte se mora posumnjati u svakog bolesnika s bolovima u prsima ili između
lopatica, neobjašnjivom sinkopom ili bolovima u trbuhu, moždanim udarom, naglo nastalim
zatajivanjem srca, osobito ako su pulsevi ili tlakovi na udovima različiti. Kod tih bolesnika
potrebno je učiniti RTG prsnog koša; u 60–90% nalazi se proširena sjena medijastinuma,
obično s lokaliziranim izbočenjem koje označava izvorište disekcije. Čest je i lijevostrani
pleuralni izljev.

Ako RTG prsnog koša upućuje na disekciju, čim se bolesnikovo stanje stabilizira treba učiniti
TEE, CTA ili MRA. Treperenje intime i dvostruki lumen potvrđuju disekciju. MR ima gotovo
100% osjetljivost i specifičnost za aortnu disekciju, ali zahtijeva vremena i nepogodan je u
hitnim situacijama. Vjerojatno je najpogodniji za bolesnike koji su stabilni i imaju subakutne
ili kronične bolove u prsima, a sumnja se na disekciju aorte.
8
Kontrastna angiografija i ultrazvuk srca su takođe pogodne dijagnostičke metode, međutim
koriste se više u slučajevima kada je planirana operacija kao terapijski postupak.

Što se tiče laboratorijskih pretraga, od pomoći mogu biti nespecifične pretrage. Rutinske
laboratorijske pretrage mogu otkriti blagu leukocitozu i anemiju ako je krv curila iz aorte.
Povišen LDH može biti nespecifičan znak zahvaćenosti celijačnog ili mezenteričnog
arterijskog stabla.

2.5. Liječenje disekcije aorte

Disekcija aorte može se liječiti hirurški ili medikamentozno. Medikamentozno liječenje

podrazumijeva primjenu terapije za smanjivanje krvnog pritiska u aorti (antihipertenzivi) i
simptomatsku terapiju, tj. terapiju za liječenje boli, poput analgetika.

Farmakoterapija je pogodna za nekomplicirane, stabilne disekcije ograničene na silaznu aortu

(tip B) i za stabilne, izolirane disekcije luka aorte. Lijekovi koji snižavaju arterijski pritisak,
smanjuju kontraktilnost i bol daju se odmah da bi se sistolički krvni pritisak održavao na ≤110
mmHg. β–Blokator se obično prvi koristi. Daje se propranolol 0,5 mg IV odmah a zatim 1–2
mg svakih 3–5 min dok puls ne uspori na 60–70/min ili do ukupne doze od 0,15 mg/kg kroz
30–60 min; takvo doziranje smanjuje ventrikulsku kontraktilnost. Alternativa β–blokatorima
su blokatori Ca–kanala (npr. verapamil 0,05–0,1 mg/kg IV). Ako sistolički krvni tlak ostaje
>110 mmHg unatoč primjeni β–blokatora, može se dati nitroprusid. Nitroprusid se mora
davati u kombinaciji sa β–blokatorima ili blokatorima Ca-kanala.

Kada disekcija aorte zahvati korijen aorte ili ushodnu aortu (Stanford Tip A ili DeBakey tip 1
i 2), izvodi se hitna hirurška intervencija. Rizik od smrti usljed puknuća aorte povećava se sa
svakim satom od pojave simptoma. Operacija je gotovo uvijek indicirana ako disekcija
zahvaća proksimalnu aortu, te u slučaju ishemije udova ili utrobnih organa, nekontrolirane
hipertenzije, kontinuiranog povećavanja aorte, širenja disekcije i dokaza prsnuća aorte bez
obzira na tip disekcije. Operacija također može biti najbolje rješenje za akutne distalne
disekcije kod bolesnika s Marfanovim sindromom.

Operacija se izvodi incizijom na sredini grudnog koša, kroz grudnu kost (medijalna
sternotomija). Tokom operacije koriste se pomoćni aparati za vantjelesni krvotok, jer se rad
srca i pluća zaustavlja tokom operacije. Ponekad se tjelesna temperatura spušta – hlađenje (do
čak 20°, duboki hipotermički prekid cirkulacije) da bi se privremeno zaustavio protok krvi, te
da bi se aortalni luk - dio aorte sa kog se odvajaju arterije za mozak - mogao popraviti.
Ponekad je potrebno zameniti koren aorte i aortni zalistak ili cijeli luk aorte.
9
Svim bolesnicima uključujući i one liječene kirurški daju se dugoročno antihipertenzivi,
obično β–blokatori, blokatori Ca–kanala i ACE inhibitori. Gotovo svaka kombinacija
antihipertenziva je poželjna; izuzeci su lijekovi koji djeluju poglavito vazodilatatorski (npr.
hidralazin, minoksidil) i β–blokatori s intrinzičkom simpatomimetskom aktivnosti
(acebutolol, pindolol). Često se preporučuje izbjegavanje naporne fizičke aktivnosti. MR je
potrebno učiniti prije otpusta i ponoviti nakon 6 mjeseci i godinu dana, a zatim svake 1–2
godine.

Slika br. 3 Operacija aorte

10
Opšti rizici vezani uz svaki hirurški zahvat:

1. infekcija rane - liječi se antibioticima, a rana se ponekad mora i namjerno otvoriti kako bi
se drenirala

2. dehiscencija – nezarastanje rane

3. krvarenje nakon operacije koje može zahtjevati ponovni zahvat

4. upala pluća koja zahtjeva daljnje liječenje antibioticima

5. srčani ili moždani udar

6. ugrušak u dubinskim venama nogu ili zdjelice poznat kao duboka venska tromboza

7. smrt je moguća za vrijeme ili nakon bilo kojeg operativnog zahvata

Pozitivni učinci operacije disekcije aorte

Nakon zamjene ascendentne aorte, krv više ne ide u disecirani lumen i uspostavi se
kontinuirani protok u pravi lumen aorte. Bolesnik može očekivati povratak na stanje isto ili
bolje u odnosu na stanje prije operacije.

2.6. Prognoza

Oko 20% bolesnika s disekcijom aorte umire prije dolaska u bolnicu. Ako se ne liječi,
smrtnost je 1–3% u prva 24 sata, 30% u prvom tjednu, 80% u drugom i 90% unutar godine
dana.
Bolnička stopa smrtnosti za liječene bolesnike iznosi ~30% za proksimalne disekcije, a 10%
za distalne. Za liječene bolesnike koji prežive akutnu fazu, stopa preživljavanja je ~60% u 5
god. i 40% u 10 god. Oko 1/ 3 kasnih smrtnih slučajeva nastaje zbog komplikacija disekcije,
ostalo je zbog drugih uzroka.

2.7. Komplikacije disekcije aorte

Kao i kod svakog hirurškog zahvata, postoji mogućnost pojave komplikacija kao što su
perzistentna bol, ishemija miokarda, cerebralna ishemija, naglo širenje promjera aorte,
periaortalni ili medijastinalni hematom ili znakovi rupture. Kod postojeće rupture, hirurški
zahvat je neizostavan te je jedini prikladan hirurški postupak direktna zamjena zahvaćenog
dijela aorte implantatom. Obzirom na kritično stanje u kojem se takvi pacijenti nalaze te na
visok rizik paraplegije kod takvog postupka, većina hirurga odlučuje se za ograničenu
resekciju onog dijela za koji se smatra da aktivno krvari, a to je proksimalna aorta, iako
hematom često zahvaća i čitavu aortu descendens.
11
Kada se radi o ishemiji organa kao posljedici okluzije ogranka aorte, također je potreban hitan
hirurški zahvat, ali su za takvu skupinu pacijenata s akutnom disekcijom aorte primjenjivane
različite hirurške tehnike. Najčešće se radi zamjena proksimalne aorte descendens, s
rekonstrukcijom distalnog dijela. Ta se tehnika radi jer se smatra kako se tako tok krvi
preusmjerava u pravi lumen, te se tako rješava ishemija.

Takođe, kao komplikacija može se ispoljiti respiratorno zatajenje, što se rješava produžetkom
boravka pacijenta na respiratoru.

2.8. Postupak nakon operacije (zdravstvena njega)

Nakon završene operacije pacijent se odvodi na kardiohirurško odjeljenje intenzivne njege, u

pratnji tima zdravstvene njege. Stanje pacijenta prati se monitoringom. Pacijent najčešće dođe
pothlađen iz operacijske sale te je bitno odmah ga utopliti. Nakon operacije potrebno je
također obratiti pozornost na njegovo medijastinalno krvarenja. Uloga medicinske sestre je u
tome jako bitna.

Medicinska sestra svakih sat vremena mjeri vitalne funkcije pacijenta i evidentira ih na listu.
Drenaža se bilježi kao i vitalne funkcije svako sat vremena a po potrebi i češće te se također
evidentira na listu, svaki dren posebno. Svi pacijenti imaju urinarni kateter koji je spojen na
sistem tzv. satne diureze preko koje medicinka sestra mjeri i evidentira količinu izlučene
mokraće. Postavlja se i nazogastrična sonda na retenciju, slikaju torakalni organi (portabilnim
RTG aparatom). Medicinska sestra u kardiohirurškoj jedinici intenzivnog liječenja također
mora biti educirana i za monitoring (EKG, arterijski invazivni pritisak, plućni invanzivni
pritisak, centralni venski pritisak, saturacija, temperatura). O svim promjenama i
odskakanjima od normalnih vrijednosti sestra je dužna obavijestiti liječnika i postupiti po
njegovim odredbama. Svaki pacijent je spojen na aparat za disanje dok sam nema snage za
disanje te dok se ne postigne njegova kardiocirkulacijska stabilnost.

Pacijentu se pruža infuzijska terapija, hematodinamska podrška, analgezija i sedacija te

zbrinjavanje od mogućih postoperacijskih komplikacija. Medicinske sestre (uvijek minimalno
dvije) zdravstvenu njegu vrše u krevetu pacijenta počevši drugi dan od operativnog zahvata.
Planiranje zdravstvene njege obuhvaća utvrđivanje prioriteta, definiranje ciljeva, planiranje
intervencija te izradu plana zdravstvene njege. Medicinska sestra prikuplja podatke metodom
intervjua, promatranjem (izgled, funkcija dijelova tijela), promatranjem velikih tjelesnih
sistema (izgled i funkcija dijelova tijela koji su u svezi s pojedinim sistemima), promatranjem
psihofizičkog funkcionisanja pojedinca te uzimanjem potrebnih podataka.

Važno je uočiti i ostale simptome kao što su tahikardija, bradikardija, tahipneja, bradipneja,
bljedilo, mučnina, povraćanje, nemir pacijenta, bol kao i druge moguće simptome koji mogu
upozoriti na razvoj komplikacija.
12
Dakle za vrijeme zdravstvene njege operisanog kardiohirurškog pacijenta sestre moraju biti
stalno na oprezu, raditi brzo, učinkovito a bez da pacijent osjeti nepotrebnu nelagodu.

Rehabilitacija bolesnika nakon počinje već u Kardiohirurškoj jedinici intenzivnog liječenja,

nastavlja se u jedinici postintenzivnog liječenja i na Kardiohirurškom odjelu. Ovaj dio
rehabilitacije naziva se prva rehabilitacijska faza ili bolnička faza. Rehabilitacija bolesnika u
ranom poslijeoperacijskom razdoblju sprječava gubitak kardiovaskularne i mišićne
sposobnosti. Kasnije rehabilitacija kroz tjelesne aktivnosti poboljšava aerobnu tjelesnu
sposobnost i uklanja psihičku napetost i depresiju bolesnika. Kod pacijenta s operisanom
disekcijom aorte jako je bitno da se u nastavku svoga života ne bave fizički teškim
aktivnostima (zaboraviti na podizanje, spuštanje i nošenje teških predmeta), da se ne naprežu,
ne konzumiraju alkohol, ne bi bilo dobro ni da voze automobil).

Bez obzira o kojem dijelu aorte je riječ, ako je pacijent imao disekciju aorte, trebat će mu
doživotni nadzor kako bismo pratili postoperativne komplikacije ili stalni rast dijametra ili
promjene aorte.

Periodično snimanje može uključivati CT skeniranje ili magnetnu rezonancu (MRI). Praćenje
se obično vrši kod kardiotorakalnog hirurga koji će pregledati snimke i utvrditi šta je
potrebno dalje sprovesti. Hirurg će definisati dinamiku potrebnih pregleda.
Pored toga, pacijent mora redovno da posećuje svog ljekara primarne zdravstvene zaštite i
kardiologa kako bi bio siguran da je krvni pritisak dobro kontrolisan. To često zahtijeva
uzimanje nekoliko lijekova. Smanjenje aktivnosti ili vježbanja se preporučuje, uključujući
izbegavanje dizanja teškog tereta i dužeg naprezanja. Ako je pacijent pušač, savjetuje se
prestanak konzumiranja cigareta.

13
 3. ZAKLJUČAK

Medicinsko osoblje zbrinjava pacijenta sa disekcijom aorte kao prvi red hitnosti te ga
priprema za hitni operacijski zahvat. Pristup pacijentu nakon same operacije je vrlo složen
zbog ozbiljnosti njegova stanja. Nakon prijema pacijenta nadolazeći zadaci za medicinsku
sestru nisu ništa manje važni od onih kod preoperativnog prijema pacijenta. Pristup pacijentu
je individualiziran po pravilima procesa zdravstvene njega. Vrlo je važna primopredaja
pacijentova stanja po prijemu jer medicinska sestra treba imati uvid u kompletno stanje
pacijenta pa i u događaje i promjene za vrijeme same operacije. Nakon buđenja vrlo je bitan
holistički pristup pacijentu, razumijevanje i empatija, jer je njegov život od sada promijenjen i
to znatno utječe na samo psihičko stanje pacijenta. Od medicinske sestre se očekuje visoka
razina stučnog znanja i spretnost u obavljanju potrebnih intervencija. Stoga je potrebno
svakodnevno usavršavanje iz područja zdravstvene njege.

14
 4. LITERATURA

1. Anatomiija i fiziologija čovjeka

Adna Azabagić (Tuzla, 2001.)
2. Anatomija i fiziologija čovjeka
Azra Rožajac (Sarajevo, 2016.)
3. Interna medicina
Božidar Vrhovac (Zagreb, 2008.)
4. Internet:

http://www.msd-prirucnici.placebo.hr/msd-prirucnik/kardiologija/bolesti-aorte-i-njenih-
ogranaka/disekcija-aorte

https://drvelicki.com/pitanja-i-odgovori/disekcija-aorte

https://hr.n1info.com/zdravlje/disekcija-aorte-uzrok-simptomi-i-kako-se-lijeci-ovaj-ozbiljan-
problem/

https://en.wikipedia.org/wiki/Aortic_dissection

15