დარსანია ( ღია კითხვები )

1. რას გულისხმობს სახელმწიფოს კონსტიტუციურ ფორმაზე

დაფუძნებული დანაშაულის კლასიფიკაცია?

.· თუ სახელმწიფო უნიტარულია, კონსტიტუციური თვალსაზრისით

არსებობს დანაშაული მხოლოდ ერთი კატეგორიისა: დადგენილი
კანონმდებლის და სახელმწიფოს მეთაურის მიერ. ამის მაგალითია
საფრანგეთი. ფედერაციულ სახელმწიფოში ინკრიმინირების ორმაგი
ხელისუფლება არსებობს, ვინაიდან დანაშაულთა დადგენა შეუძლია
ერთდროულად ფედერალურ კანონმდებლობას და ფედერაციის წევრის
კანონმდებლობას.

გერმანიის ძირითადი კანონის 74-ე მუხლი შეგვახსენებს, რომ

ფედერაცია მხოლოდ კონკურენტულ საკანონმდებლო ძალაუფლებას
ფლობს: ლანდების კანონმდებლები ადგენენ ინკრიმინირებათა
გარკვეულ რიცხვს. აშშ-ში კონგრესის მიერ დადგენილ დანაშაულთა
გვერდით არსებობს მთელი რიგი დანაშაულები, რომლებიც
მითითებულია შტატების კოდექსებში. კანადაში, უბრალოდ რომ ვთქვათ,
კრიმინალი (ანუ დანაშაული, რომელიც ლახავს ფუნდამენტურ
უფლებებს) ფედერალური პარლამენტის უშუალო კომპეტენციას
შეადგენს, ხოლო რეგლამენტური ხასიათის დანაშაულებს ადგენს ან
ფედერალური პარლამენტი ან პროვინციის კანონმდებლობა.

მნიშვნელოვანი განსხვავება იჩენს თავს აშშ-სა და კანადას შორის. ამ

უკანასკნელ ქვეყანაში მხოლოდ ერთი სისხლის სამართლის კოდექსია,
რომელშიც გაერთიანებულია ყველა სერიოზული დანაშაული; თუ
მოქალაქე სხვა პროვინციაში გადადის, მან იცის თავისი უფლებები და
მოვალეობები: საპირისპიროდ, აშშ-ში ფედერალური ტექსტების
გვერდით არსებობს შტატების კოდექსები, რომლებიც იდენტურობისგან
შორს დგას, ამიტომ, სხვა შტატში გადასულმა მოქალაქემ, ხშირად არ
იცის ამა თუ იმ დანაშაულის საზღაური1,.

2. ფაქტების სიმძიმეზე დამყარებული კლასიფიკაცია რომანულ-გერმანულ

სამართალში?

ამოსავალი წერტილი ფიქსირებულია 1810 წლის ფრანგულ სისხლის

სამართლის კოდექსში სამმაგი დაყოფით – სისხლის სამართლის
დანაშაულები, დელიქტები და გადაცდომა. ეს დაყოფა გაიზიარა
მთელმა კონტი- ნენტურმა ევროპამ XIX საუკუნეში და საუკუნის
დასასრულამდე იარსება, რასაც მოწმობს 1871 წლის გერ- მანული
კოდექსი. XIX საუკუნის ბოლოს დაიწყო სამმაგი დაყოფის კრიტიკა. 1886
წელს ჰოლანდიამ ძველი ნაპოლეონისეული კოდექსი შეცვალა
საკუთარი კოდექსით და მიიღო ორმაგი დაყოფა – დანაშაულად
(თIნძიV86ი) და გადაცდომად (0V6II/6VIიძ6ი). ირალია თავის 1889 წლის
ე.წ. ზანარდელის კოდემქსის პირველ მუხლში შეეხო ორმაგ დაყოფას და
აღიარა, რომ „დანაშაული იყოფა საკუთრივ დელიქტებად და გადაც-
დომებად“'. კოდექსის პირველი კომენტატორი წერდა, რომ
დუალისტური კლასიფიკაცია „უფრო ბუნებრივი და მეცნიერულია“,
ვიდრე სამმაგი?.ღეს, რომანულ-გერმანული ოჯახის წიაღში, ეგროპაში,
სამმაგი დაყოფის სისტემა შემოინახა მხოლოდ საფრანგეთმა),
ბელგიამ“, ლუქსემბურგმა, სან-მარინომ და საბერძნეთმა.

3. რას გულისხმობს ფაქტის სიმძიმეზე დამყარეფბული კლასიფიკაცია

common law-ს ქვეყნებში?

საერთო სამართალში ისტორიულად განპირობებულია განსხვავება

VM6მ50ჩ§, /0I0იI6§ და ი5ძნო6მი0VM5--ს შორის. პირველი არის ყველაზე
მძიმე (მიმართულია მეფის ან სახელმწიფოს წინააღმდეგ,
კონსპირაციული საქმიანობა მეფის წინააღმდეგ, დეზერტირობა ომის
დროს...). მეორე არის მძიმე დანა- შაული, მიმართული პიროგნების ან
მისი ქონების წინააღმდეგ (მკვლელობა, ქურდობა, ხანძრის გაჩენა...).
ყველა სხვა დანაშაული მესამე კატეგორიას განეკუთვნება. ძირითადი
ინტერესი ეხება გამოყენებად პროცე- დურას! და მოსალოდნელ
სასჯელს; გამცემლებს სიკვდილით სჯიდნენ?, (CI0იI9§ ჩამდენთ
ჩამოხრჩობით სჯიდნენ, ხოლო #I5ძ6/00800VI/5-ის ჩამდენთ სჯიდნენ
პატიმრობით, ჯარიმით ან სხეულებრივი სასჯელით.

4. რას გულისხმობს წმინდა უმოქმედობის დანაშაულები?

თითქმის ყველა კანონმდებლობა იცნობს საფრთხეში მყოფი

პირისათვის დახმარების არგაწევის დანაშაულს და ზოგიერთი მძიმე
დანაშაულის არადენონსირებას. ეს დანაშაულები მეტ-ნაკლებად
მრავლადაა კოდეჭქსის მიხედვით. შეიძლება ერთმანეთს
დავუპირისპიროთ ახალი ფრანგული სისხლის სამართლის კო- დექსი,
რომელიც იღებს ზოგად ფორმულირებას (მუხლი 434-1: „ფაქტი,
როდესაც ვინმესთვის ცნობილია დანაშაულის შესახებ, რომლის
პრევენცია ან შედეგების გამოსწორება ჯერ კიდევ შეიძლება ან იცნობს
მის ჩამდენთ, რომელთაც შეუძლიათ ახალი დანაშაულის ჩადენა და
ამიტომ მათ ხელი უნდა შეეშალოთ...“) გერმანულ სისხლის სამართლის
კოდექსს, რომელიც უპირატესობას ანიჭებს დანაშაულთა ჩამოთვლას
(მუხლი 138: „ის, ვისაც აქვს ცნობები გეგმის ან აღსრულების შესახებ“ ამ
და ამ დანაშაულებისა). ტექნიკურ, ანუ სარეგლამენტო სისხლის
სამართალში უმოქმედობით ჩადენილ დანაშაულთა რიცხვი დიდია..

5. რას გულისხმობს უმოქმედობით ჩადენილი დანაშაულები?

უმოქმედობით ჩადენილ დანაშაულებში პასიურ ჩამდენს „გარანტის

პოზიცია აქვს“(ჰ.იეშეკი), ვინაიდან მას აკისრია ხელი შეუშალოს
გარკვეული შედეგის მიღწევას არაფრის გაკეთებით, იგი ჭეშმარიტად
გალდებულია ასე მოიქცეს. როგორც გვიჩვენებს გერმანული დოქტრინა,
უმოქმედობით ჩადენილი დანაშაული სამ ელემენტს შეიცავს: შედეგის
რეალიზაცია, გათვალისწინებული დეტერმინირებული დანაშაულით
(მაგ. სიკვდილი მკვლელობის შედეგად), ხოლო ეს არის შედეგი
უმოქმედობისა, რომელიც ასიმილირებულია მოქმედებასთან;
ნებაჟოფლობითი უმოქმედობა დანაშაულის თავიდან ასაცილებელი
ვალდებულებების შესასრულებლად, მაშინ, როდესაც მოქმედება
შესაძლებელია (მოქმედების იურიდიული ვალდებულება), სრულიად
შესაძლებელია მჭიდრო მიზეზობრივი კავშირის არსებობა ამ
უმოქმედობასა და უმომმედობის შედეგს შორის. უმოქმედობით
გამოწვეული დანაშაულის კონცეფცია განსაკუთრებით გავრცე-
ლებულია ბიზნესის სფეროში: საწარმოს ხელმძღვანელი, რომელიც
ხელს არ უშლის თავისი ხელქვეითის საეჭვო მოქმედებას, ჩადის
უმოქმედობის დანაშაულს, რომელსაც მისი ხელქვეითი ახორციელებს.
კონცეფ- ციის გამოყენების სიძნელე უკავშირდება მიზეზობრიობას:
შეიძლება ვამტკიცოთ შესაძლებლობის უკი: ღურესი ხარისხით, რომ
დანაშაული არ იქნებოდა ჩადენილი, ხელმძღვანელს რომ კორექტული
ზედამხედველობა განეხორციელებინა.

6. რას გულისხმობს გადაწყვეტილება მოქმედების შესახებ?

გადაწყვეტილება დანაშაულის ჩადენის შესახებ, დამოუკიდებლად ყო-

ველგვარი მატერიალური ქმედებისაგან, არის თუ არა თავისთავად
დანაშაულებრივი? პასუხი პრინციპულად ნეგატიური იქნება, ვინაიდან
მიღების მომენტში გადაწყვეტილება ჯერ კიდევ არ არის საშიში და ისე
ხდება, რომ პირი უარს ამბობს მიღებული გადაწყვეტილების
განხორციელებაზე. ამ პრინციპიდან გამომდინარე, არსებობს ორი ტიპის
გამონაკლისი, ზუსტად განსაზღვრული. პირველი სერია
გამონაკლისებისა აიხსნება ტექნიკით, რომელსაც რამდენიმე
სამართალში ეწოდება პრევენტული გირაო ან პრევენტული თავდებობა.
ტერმინი მოჩვენებითია, ვინაიდან ჩამდენი არ ისჯება ნამდვილი
სასჯელით, არამედ უსაფრთხოების უბრალო ღონისძიებით.

გამონაკლისების მეორე სერია ეხება სამართლიანი სასჯელის

გამოყენებას, მაგრამ იგი ზუსტად არის განსაზღვრული, ვინაიდან
სისხლის სამართლის გადაწყვეტილება დანაშაულებრივია, თუ ის
მიღებულია ორი ან რამდენიმე პირის მიმართ. გადაწყვეტილებები
იცვლება სამართალთა მიხედვით, თუ მათში შესაძლო რეპრესია
ადგილს უთმობს არა დანაშაულის მცდელობას, არამედ ავტონომიურ
კვალიფიკაციას.

7. რას გულისხმობს მოქმედების დაწყება?

შეთქმულება ისჯება რეპრესიული, ავტორიტარული მოსაზრებების

საფუძველზე?. მაგრამ მო1- მედების დაწყების შემთხვევაში მოსაზრებები
ავტომატურად მსგავსი არ არის, საკითხი, თუ MI CMMII0I5 რომელ...
სტადიიდან არის შესაძლებელი რეპრესია – ფაქტები შეიძლება
ჩადენილი იყო არა აუცილებლად რამდე- ნიმე პირის მიერ, როგორც ეს
შეთქმულების დროს ხდება, არამედ ერთადერთი პირის მიერ – სათავეს
უდებს განსხვავებულ პასუხებს კანონმდებლისა და მოსამართლის
იდეოლოგიიდან გამომდინარე. ლიბერა- ლური მოდელი არა მხოლოდ
უშვებს მოსამზადებელი ქმედებების ჩადენას, არამედ დანაშაულის
აღსრუ- ლების დაწყებას მხოლოდ იმ შემთხვევაში სჯის, თუ სახეზეა
დანაშაულის სრული რეალიზაციის წინამავალი

შეგნებული ქმედებები (არ უნდა იყოს აღსრულების დასაწყისის

შემდგომი სპონტანური მოქმედება). ავტო- რიტარული მოდელი
დანაშაულის აღსრულების დაწყებას სუბიექტურად აფასებს და სჯის იმ
ქმედებებსაც, რომლებსაც მოსამზადებელი ეწოდება. სოციალური
დაცვის მომხრეებს სურთ შეარიგონ ინდივიდუალური თავისუფლებები
სახიფათო მდგომარეობის გამოხატულებათა გაუვნებლობის
აუცილებლობასთან: ამით აიხსნება ინდიფერენტულობა მოსამზადებელი
ქმედებებისადმი, მაგრამ დანაშაულის აღსრულების დაწყების დასჯა
განისაზღვრება სუბიექტური ფორმით.

8. რას გულისხმობს მოქმედების დამთავრება?

ცნობილია, რომ მანკიერი დანაშაულის შემთხვევაში დამნაშავე სჩადის

ყველა ქმედებას, მხოლოდ რე- ზულტატია ნაკლოვანი თავად
დამნაშავის მოუქნელობის ან დაზარალებულის სასარგებლოდ მოქმედი
მოუ- ლოდნელი გარემოების გამო. ესპანეთის სისხლის სამართლის
კოდექსის მე-3 მუხლი შეგვახსენებს, რომ მანკიერი დანაშაულის დროს
„დამნაშავე სჩადის ყველა ქმედებას, რომელსაც საბოლოო შედეგი უნდა
მოყვეს, მაგრამ ეს არ ხდება მისი სურვილისაგან დამოუკიდებელი
მოსაზრებების გამო“.

ვინაიდან მანკიერი დანაშაული დამთავრებულ დანაშაულს და ნაცად

დანაშაულს შორისაა, ზოგიერთი კანონმდებლობა სჯის მას
შუალედურად. როგორც მანკიერი დანაშაულის შემთხვევაში, შედეგს
აქაც არა აქვს ადგილი, მაგრამ მისგან განსხვავებით, იგი არც არის
მოსალოდნელი (შეუძლებლობა შეეხება ობიექტს, მაგალითად, აბორტი
არაორსული ქალის შემთხვევაში; შეუძლებლობა საშუალებებისა,
მაგალითად, აბორტი ილუზორული საშუალებით). მრავალი
სახელმწიფოს დოქტრინაში? დიდი ხანია მიმდინარეობს დავა, როგორ
უნდა დაისაჯოს შეუძლებელი დანა- შაულის ჩამდენი – როგორც
შემსრულებელი მცდელობის, თუ დანაშაულისა ლიბერალური მო- დელი
(ობიექტური ტენდენცია) გამორიცხავს რეპრესიას, ხოლო
ავტორიტარული მოდელები და სოციალური დაცვის მომხრეები
(სუბიექტური ტენდენციები) აქეზებენ დასჯას.

ფორმალურ დანაშაულში კანონმდებლობა ხედავს დანაშაულის ჩადენის

ცდას დამთავრებულ დანაშაულში. დანაშაული ითვლება
დამთავრებულად, როდესაც რეზულტატი არ არის მიღწეული ან
მიღებული შედეგი არ ცვლის შეფასებას. ძირითადი ინტერესია
დამთავრებული დანაშაულის მსგავსად დაისაჯოს საშიში ან
თვალთმაქცური ქცევა და კორელატიურად გამოჩნდეს მცდელობის
არსებობა მოსამზადებელი ქმედებების სტადიაზე.

9. რას გულისხმობს განზრახვის ზოგადი დეფინიცია?

ყველა კანონმდებლობა, თუნდაც ასე არაიშვიათი კოდექსების დუმილის

დროსაც კი, ერთსულოვანია, რომ განზრახ გადაცდომა ან განზრახვა ან
ჩანაფიქრი! არის ქმედების უკანონობის შეგნება და სურვილი მისი
ჩადენისა აკრძალული შედეგების მისაღწევად. ეს არის
„დანაშაულებრივი შეგნება და ნება. ბევრ სამართალში მიღებულია
უფრო ფართო კონცეფცია განზრახვისა, ვინაიდან ეს კონცეფცია
მოიცავს არა მხოლოდ ჩვეულებრივ მნიშვნელობას, არამედ შეგნებას
გარკვეული ან თითქმის გარკვეული შედეგისა აკრძალული ქმედების და
სურვილის საფუძველზე. სამართალთა უმეტესი ნაწილი ერთმანეთისგან
განასხვავებს ზოგად განზრახვას, ჩანაფიქრს და განსაკუთრებულ
განზრახვას, ჩანაფიქრს ზოგ დანაშაულში კანონი ხედავს მხოლოდ
ზოგად განზრახვას, სხვებში – მოითხოვს დამატებითი განსაკუთრებული
ჩანაფიქრების არსებობას.

10.რას გულისხმობს განზრახვის დამატებითი განმარტება ( მამოძრავებელი

ძალის საკითხი).

1სისხლის სამართალში მამოძრავებელი ძალა არის არა განზრახვა,

არამედ მიზანი, გრძნობა, რომელიც აქეზებს მოქმედებას, „ქმედების
ფიზიკური საბაბი, აფექტური ბუნების ფიზიკური ფენომენი, რომელიც
უბიძგებს კონკრეტული ქმედების ჩასადენად". მამოძრავებელი ძალა
შეიძლება იყოს ნეგატიური (შური, ეჭვი. სიძულვილი, ანგარება) ან
სამართლიანი (სიბრალული, სამართლიანობა...). შესაძლებელია თუ არა
ამ უკანასკნელი შემთხვევის ანგარიშში მიღება დანაშაულის
გასამართლებლად ან შეიძლება თუ არა აღნიშნულმა ორივე
გარემოებამ დაამძიმოს ან შეამსუბუქოს სასჯელი.

ზოგჯერ სასჯელის დადასტურებისას მოსამართლე ითვალისწინებს

მამოძრავებელი ძალის ფაქტორს. ზოგჯერ აღნიშნულ ფაქტს აზუსტებს
კანონი. მამოძრავებელი მიზეზი არ შეესაბამება განზრახვას, ვინაიდან
არ ხსნის მას; მამოძრავებელი ძალის გათვალისწინებას მივყავართ
პიროვნების ფსიქოლოგიური გამოკვლევისაკენ, რაც ეწინააღმდეგება
ლიბერალურ პრინციპს; საზოგადოება ვეღარ იქნება დაცული, თუ
შენარჩუნებული იქნება წამქეზებელი მიზეზები!. მეორე რიგში,
აღნიშნული პრინციპის გამოყენება მრავალგვარად ხდება და ძალზე
დიდია მართლმსაჯულების პრაქტიკა, როდესაც „კარგი“ წამქეზებელი
მიზეზი გადარჩენის საშუალება არ არის. მესამე რიგში, გამონაკლისის
სახით ისეც ხდება, რომ საქები მამოძრავებელი ძალა დანაშაულის
ნეიტრალიზებას ახდენს და იწვევს დაუსჯელობას.

11.რას გულისხმობს წინდაუხედაობა?

წინდაუხედაობას დოქტრინა უწოდებს მოსალოდნელ განზრახვას,

ხოლო საერთო სამართალში მოიხსენიება როგორც (80M055ი055. ეს
არის სერიოზული დაუფიქრებელი საქციელი, როდესაც ჩამდენმა იცის,
რომ მას შეიძლება მოჰყვეს ზარალი (მაგალითად, სხეულის დაზიანება),
მაგრამ მაინც მოქმედებს. ანუ, დაინტერე- სებულ პირს შეგნებული აქვს
სერიოზული რისკის საფრთხე, მაგრამ ამ რისკის შეგნების მიუხედავად
მოქ- მედებს. განსხვავება განზრახვისაგან თვალსაჩინოა: უბრალო
განზრახვის შემთხვევაში ჩამდენმა კარგადიცის მოსალოდნელი შედეგის
შესახებ, ხოლო მოსალოდნელი განზრახვის დროს, შედეგს იგი მიიჩნევს,
როგორც შესაძლოს და არა აუცილებელს, შედეგი მისთვის მთავარი არ
არის. ასეთია შემთხვევა, როდესაც მძღოლს გასწრება სურს სათანადო
ხილვადობის არარსებობის დროს.

12.რას გულისხმობს დაუდევრობა?

ყველა სამართალი სჯის დაუდევრობას, ყოველ შემთხვევაში მაშინ,
როდესაც ეს მითითებულია კანონში“. იდენტურად, კანონშიც და
სასამართლო პრაქტიკაშიც ითვლება, რომ დაუდევრობა არის ხელყოფა
სიფ- რთხილის დაცვის მოვალეობისა. შემსრულებელმა უმოქმედობით
დაარღვია მასზე დაკისრებული სიფრ- თხილის გამოჩენის მოვალეობა,
მაგრამ, დანაშაული მხოლოდ მაშინ არსებობს, თუ ჩამდენს შეუძლია გან-
ჭვრიტოს შედეგი; ამდენად. დაუდევრობა ეყრდნობა გათვალისწინებულ
თუ გაუთვალიწინებელ, მაგრამ მოსალოდნელ შედეგს. მისი თავიდან
აცილება შესაძლებელია გარემოებებით ნაკარნახევი სიფრთხილის
ღონისძიების გამოყენებით.

13.რას გულისხმობს ნაგულისხმევი გადაცდომა?

ნაგულისხმევი გადაცდომის თეორია აღმოცენდა და აყვავდა XIX

საუკუნეში, შემსრულებლის სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა იმ
მომენტიდან არსებობს, როდესაც ჩადენილია კანონით დასჯადი
მატერია- ლური ქმედება, მიუხედავად იმისა, გამოიკვლია თუ არა
მოსამართლემ განზრახვის ან დაუდევრობის არსებობა. ბრალდებული
თავს მხოლოდ მაშინ გადაირჩენს, თუ აჩვენებს, რომ ადგილი ჰქონდა
საგანგებო შემ- თხვევას ან შეშლილობას. მართლმსაჯულება
კეთილგანწყობით შეხვდა ამ ცნების განვითარებას. მაგრამ, აღნიშნულის
მიუხედავად, ნაგულისხმევი გადაცდომა კარგავს პოზიციას იმ პრინციპის
მიხედვით, რომლის თანახმად დასჯადი განზრახვის არსებობა
აუცილებელია, გარდა გაუფრთხილებლობის არსებობის
განსაკუთრებული შემთხვევისა.

14. რას გულისხმობს მატერიალურად სხვა პირის დანაშაულში

მონაწილეობა?

19 ეს პასუხისმგებლობა მესამე პირის მიერ ჩადენილი ქმედებისა

მიღებულია ორი ქვეყნის სასამართლო პრაქტიკაში. საფრანგეთის
საკასაციო სასამართლოს მიხედვით „თუ არსებობს პრინციპი, რომ
ადამიანი ისჯება მხოლოდ პირადად მის მიერ ჩადენილი ქმედებისათვის,
სხვაგვარადაა საქმე ზოგიერთ განსაკუთრებულ შემთხვევებში, როდესაც
ლეგალური პრეზუმფციები აძლიერებენ პირდაპირი სარჩელის აღძვრის
ვალდე- ბულებას სხვის მიერ ჩადენილი ფაქტისათვის; მეწარმეობის
სფეროსთან დაკავშირებით აღსანიშნავია სის- ხლის სამართლის
პასუხისმგებლობის გაზრდა საწარმოთა მეპატრონეებისა, პირადად მათ
ევალებათ სამეწარმეო საქმიანობის პირობების და სახის განსაზღვრა და
ამდენად, ეკისრებათ არსებულ რეგლამენტაციათა შესრულება“!. თავის
მხრივ, ინგლისური მართლმსაჯულება წყვეტს: „პირველ რიგში,
საწარმოს პატრონი არ უნდა იქნას მიჩნეული პასუხისმგებლად თავისი
ქვეშევრდომების ქმედებისათვის, მაგრამ ისეც ხდება, რომ კანონი
კრძალავს რაიმე ქმედებას ან აკისრებს ვალდებულებას აბსოლუტური
ვალდებულების აღკვე: თით; ასეთ შემთხვევაში მეპატრონე
პასუხისმგებელია ქმედებისათვის, თუ ფაქტი ჩადენილია მის
ქვეშევრდომთა მიერ.
როგორ გავიგოთ ხელქვეითის კონცეფცია? ინგლისური
მართლმსაჯულება მის ფართო ინტერპრეტაციას ახდენს – ხელქვეითია
ყველა პირი, ვინც საწარმოს ხელმძღვანელის ინტერესებში შემავალ
ვალდებულებას ასრულებს”. კონტინენტური ევროპის სამართალი
(კერძოდ, საფრანგეთის, გერმანიისა და შვეიცარიის) მის ზუსტად
განსაზღვრას ემხრობა. გამონაკლისი წესის საფუძველზე ზოგიერთ
გარემოებებში მეპატრონე ჩაითვლება პასუხისმგებლად.გაყიდული
საქონლის უხარისხობის შემთხვევაში საქონლის მესაკუთრეა
გამყიდველი და არა მასთან მომსახურე, ვინაიდან მხოლოდ საქონლის
მფლობელს შეუძლია მისი გაყიდვა. შედეგად, თუ ფირმის მოსამსახურე
ჰყიდის უხარისხო საქონელს, თუნდაც დირექტორთან შეუთანხმებლად,

არსებობს მესამე მიდგომაც საკითხისადმი – მეპატრონე პასუხს აგებს

მხოლოდ თაგისი გადაცდომისათვის. აქ განმარტებაა საჭირო.
საფრანგეთში გადაცდომის ჩამდენ მეპატრონეს შეუძლია თავი
გადაირჩინოს იმის მტკიცებით, რომ მიიღო ყველა საჭირო %ზომა (1976
წლის 6 დეკემბრის კანონი) ან თავისი ფუნქციის ნაწილი გადასცა
ზელქვეითს!.

15.რას გულისხმობს სხვის მიერ ჩადენილ დანაშაულში თანამონაწილეობა?

რამდენიმე პირი ერთობლივად მოქმედებს დანაშაულის ჩასადენად. ამ

სისტემის თანახმად იმდენი დანაშაული არსებობს, რამდენი
მონაწილეცაა: თითოეულმა ჩაიდინა საკუთარი დანაშაული. როგორც
წერენ: „კოლექტიურად შესრულებული დანაშაული იმდენ კერძო
დანაშაულად დაიყოფა, რამდენი დამნაშავეც მონაწილეობდა მის
ჩადენაში“. თითოეული მონაწილე ისჯება საკუთარი
მონაწილეობისათვის და ყოველგვარ ინტერესს კარგავს განსხვავება
დანაშაულის ავტორს, თანამონაწილეს, წამქეზებელს, დამფარავს...
შორის. განსაზღვრული დანაშაულის ჩასადენად თანამშრომლობს
რამდენიმე პირი. ყველა მათგანს ერთი და იგივე როლი არ ეკისრება,
თავს იჩენს კატეგორიები და კერძოდ, თანამონაწილეობისა, როდესაც
ქმედება თავის დანაშაულებრიობას „ასესხებს“ ავტორის მიერ ჩადენილ
ქმედებას. მარტივად რომ ითქვას, მრავალ სამართალში ავტორის (ან
თანაავტორების) გვერდით არსებობენ თანამონაწილეები ამ სიტყვის
ზუსტი მნიშვნე- ლობით. აღნიშნული მონაწილეობა სამი პრობლემის
სათავეა.

16.რა შედის გამართლების ობიექტურ მიზეზებში?

წესი და ნებართვა - ყველა სამართალი იცნობს შემთხვევებს, როდესაც

კანონი ადგენს ან ნებართვას იძლევა იმისა, რასაც სხვა კანონი
ზოგადად კრძალავს ან სჯის სისხლის სამართლის ძალით.ინტერესდება
პოლიციელებით, რომელთაც ნარ- კოტიკებით მოვაჭრეთა
გამოსავლენად ნებადართული აქვთ პროვოკაციული მოქმედება, ანუ
შესთავაზონ ნარკოტიკები და ჩაიდინონ ნარკოტიკებით ვაჭრობის
დანაშაული).
აუცილებელი მოგერიება - პრინციპში, ყველგან ერთნაირად
განისაზღვრება: გამართლდება პირი, რომელმაც თავდაცვის
მიზნით უპასუხა აგრესორს, მაგრამ ერთი პირობით – იგი
მოქმედებს დაუყოვნებლივ და გარე- მოების შესაბამისად.
ამის მიუხედავად, თავს იჩენს გარკვეული სირთულეები,
რომლებიც ცვალებადი გა- დაწყვეტილებების სათავეა.

· როგორც ცნობილია, უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაა, თუ

პირის და მისი ქონების, ინტერესის ან უფლების გადარჩენა შეიძლება
მხოლოდ იმგვარი ქმედების ჩადენით, რომელიც გარემოებათა გათვა”
ლისწინების გარეშე, დანაშაულებრივია. დამშეული ადამიანი იპარავს
პურს, შიმშილით რომ არ მოკვდეს. ამდენად, ჩამდენმა არჩევანი უნდა
გააკეთოს არაფრის გაკეთებას და საფრთხისადმი პირისპირ წარდგომას
ან ამ საფრთხის თავიდან ასაცილებლად დანაშაულის ჩადენას შორის.

17.რა შედის დანაშაულის არშერაცხვის სუბიექტურ მიზეზებში?

ნავარაუდევ მიზეზს – არასრულწლოვანებას, უპირისპირებენ მრავალ

არანავარაუდვვ მიზეზს, როგორიცაა, მაგალითად სულით ავადმყოფობა.
ადამიანი სრულწლოვანების მიღწევამდე სისხლის სამართლის წესით
არ ისჯება: როგორც ზოგჟჯერ ამბობენ, ის არის აღნიშნული
კეთილგონიერი წესი მიღებულია ყველა სამართალში. ამის მიუხედავად,
მისი ინტენსივობა იცვლება. ზოგიერთი სამართალი გამორიცხავს
სისხლის სამართლის ყოველგვარ პასუხისმგებლობას, სხვები გარკვეულ
პასუხისმგებლობას ძალაში ტოვებენ.

ამ სისტემის თანახმად არასრულწლოვანი – სრულწლოვანების ასაკი

იცვლება კანონმდებლობათა მიხედვით – არ წარდგება სისხლის
სამართლის მოსამართლის წინაშე. იგი წარდგება სასამართლო ან
არასასამართლო ორგანოს წინაშე და დაეკისრება გამოსასწორებელი
ღონისძიება. ( სისხლის სამართლის ყოველგვარი პასუხისმგებლობის
გამორიცხვა)

მეორე სისტემა პირველთან შედარებით უფრო ლიბერალურია: ძალზე

მცირეწლოვანი ბავშვის მიმართ შეუძლებელია სისხლის სამართლის
პასუხისმგებლობის გათვალისწინება, საჭიროა ასაკობრივი დაყოფა
არასრულწლოვანებისა პირველ პერიოდად, სისხლის სამართლის სულ
მცირე პასუხისმგებლობის გარეშე და მეორე პერიოდად, როდესაც
შესაძლებელია ამგვარი პასუხისმგებლობა, ანუ არსებობს ორი
ასაკობრივი ტრანში და მას მხარს უჭერს კანონმდებლობაც. (სისხლის
სამართლის განსაზღვრული პასუხისმგებლობის შენარჩუნების სისტენა).
ბრალდებულს შეუძლია მოიყვანოს თავდაცვის სამი საშუალება,
როდესაც პრინციპულად, მისი ვალია სამხილის მოყვანა. საუბარია
ფსიქიკურ მოშლილობაზე, იძულებასა და იურიდიულ შეცდომაზე.

შეშლილობა. ორი ძირითადი საკითხი იპყრობს ჟურადღებას. პირველი

უკავშირდება იმ ფაქტს, თუ რას ნიშნავს ფსიქიკური შეშლილობა?
თავდაცვის საშუალებად შეშლილობის მოშველიება ნიშნავს, რომ
ქმედების ჩადენის მომენტისათვის ბრალდებულს იმდენად ჰქონდა
დაკარგული შეგნება ფსიქიკური დაავადების გამო, რომ ვერ იგებდა მის
მიერ ჩადენილი ქმედების ვერც ბუნებას და ვერც ხარისხს, არ იცოდა,
რომ ეს ბოროტებაა.

ყველა სამართალი ითვალისწინებს სისხლის სამართლის

პასუხისმგებლობის გაუქმებას, თუ შემსრულებელი მოქმედებს ისეთ
გარემოებებში, როდესაც მისი სურვილი უგულებელყოფილია ძლიერი
ზეგავლენის შედეგად ან მას ან მის ოჯახს სერიოზული საფრთხე
ემუქრება, მრავალი კოდექსი ადგილს უთმობს იძულებას.

ფაქტობრივი შეცდომა არის შემსრულებლის მიერ ფაქტების

მატერიალური რეალობის უგულე- ბელყოფა. გერმანული დოქტრინის
თანახმად ეს არის გარემოებითი შეცდომა, რაც საკანონმდებლო ნუსხის
ობიექტია (18(ხ8§(მით). არსებობს განსხვავება – შემსრულებელს რისი
ჩადენა სურს და რეალურად მიღებულ შედეგს შორის?.