GINTORO, ANNA MARY A.

(BSED, II-FILIPINO A)

PAGHAHAMBING AT PAGSUSURI NG MGA SALITA SA LIMANG WIKANG PILIPINO

1. Dasal:

 Waray: Pangampo - Ang "dasal" ay isinalin sa Waray bilang "pangampo." Mapapansin

dito ang paggamit ng "pangam" na nagpapakita ng kaugalian sa pagdarasal.

 Kapampangan: Dalan - Sa Kapampangan, ang "dasal" ay "dalan." Ang paggamit ng

"dalan" ay nagpapakita ng koneksyon sa pakikipag-usap o pag-uusap sa Diyos.

 Hiligaynon: Pangamuyo - Sa Hiligaynon, ang "dasal" ay "pangamuyo." Ito ay mas

spesipiko at nagtatangi ng isang mas masusing anyo ng pagdarasal.

 Surigaonon: Panalangin - Sa Surigaonon, ito ay "panalangin." Ang terminong ito ay

nagpapakita rin ng aspeto ng paghingi ng tulong o gabay.

 Binisaya: Pangamuyo - Sa Binisaya, pareho sa Hiligaynon, ang "dasal" ay "pangamuyo,"

nagpapakita ng pagkakatulad sa mga aspeto ng relihiyon.

2. Pagkain:

 Waray: Pagkaon - Ang "pagkain" ay isinalin sa Waray bilang "pagkaon." Ito ay malapit sa
orihinal na salita sa Filipino.

 Kapampangan: Cucu - Sa Kapampangan, ang "pagkain" ay "cucu." Ito ay nagpapahayag

ng pangkaraniwang gawain na kumakain.

 Hiligaynon: Pagkaon - Sa Hiligaynon, ang "pagkain" ay nananatili ring "pagkaon." Ang

pagkakatulad nito sa Waray ay maaaring nagpapahiwatig ng ugnayan sa kanilang kultura.

 Surigaonon: Pagkaon - Sa Surigaonon, ito ay "pagkaon," nagpapakita ng pagkakatulad sa

mga katutubong wika sa Visayas.

 Binisaya: Pagkaon - Ang Binisaya ay nagtataglay din ng "pagkaon" para sa "pagkain,"

nagpapakita ng homogeneity sa rehiyon.

3. Galit:

 Waray: Galit - Sa Waray, ang "galit" ay nananatiling "galit," na nagpapahayag ng

diretsahan at simpleng damdamin ng pagsusuplado.

 Kapampangan: Muras - Sa Kapampangan, ang "galit" ay "muras." Ito ay maaaring

nagbibigay diin sa mas matindi at mas mainit na damdamin kaysa simpleng "galit."

 Hiligaynon: Ginabot - Sa Hiligaynon, ang "galit" ay "ginabot." Ito ay nagbibigay ng ideya

ng pagkakaroon ng galit na nauugma sa isang masalimuot na sitwasyon.

 Surigaonon: Init ulo - Sa Surigaonon, ang "galit" ay "init ulo." Nagpapahiwatig ito ng init
na damdamin, isang metaporika at mas mabagsik na uri ng galit.

 Binisaya: Sigasig - Sa Binisaya, ang "galit" ay "sigasig." Ito ay nagpapahayag ng masusing

pangangasiwa ng damdamin at pagiging masugid sa pagsusuri ng nararamdaman.

4. Tulog:
  Waray: Katulugan - Ang "tulog" sa Waray ay "katulugan." Ito ay nagpapahayag ng
pangngalan na may kaugnayan sa gawain ng pagtulog.

 Kapampangan: Turu - Sa Kapampangan, ang "tulog" ay "turu." Isa itong mas pinaikling
anyo na maaaring ipakita ang informalidad ng paksa.

 Hiligaynon: Pahuway - Sa Hiligaynon, ang "tulog" ay "pahuway." Ang paggamit ng

"pahuway" ay nagbibigay-diin sa konsepto ng pagpapahinga at pagrelax.

 Surigaonon: Pagtulog - Sa Surigaonon, ito ay "pagtulog." Isa itong literal na pagsasalin,

nagpapakita ng tuwiran at simpleng pahayag.

 Binisaya: Pahuway - Ang "tulog" ay "pahuway" din sa Binisaya, nagpapakita ng

pagkakatulad sa Hiligaynon.

5. Pera:

 Waray: Kwarta - Sa Waray, ang "pera" ay "kwarta." Ito ay halos pareho sa orihinal na
salita sa Filipino.

 Kapampangan: Pira - Sa Kapampangan, ang "pera" ay "pira." Isa itong simpleng

pagsasalin na nagpapakita ng pagiging mas pinaikli at mas direct.

 Hiligaynon: Kwarta - Sa Hiligaynon, ang "pera" ay mananatiling "kwarta." Ito ay

nagpapakita ng pagpapahalaga sa pang-ekonomiyang terminolohiya.

 Surigaonon: Kwarta - Sa Surigaonon, ang "pera" ay nananatiling "kwarta."

Nagpapahayag ito ng pagkakatulad sa mga kalapit na rehiyon sa Visayas.

 Binisaya: Kwarta - Ang Binisaya ay gumamit din ng "kwarta" para sa "pera," nagpapakita
ng pagkakatulad sa mga wikang nabanggit sa Visayas.

Sa pangkalahatan, mahalaga ang pagsusuri ng mga salita sa iba't ibang wika upang mas maunawaan ang
kultura at konteksto ng bawat isa. Sa halimbawang ito, makikita ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga
salita sa limang wika, na naglalarawan ng kasaysayan, kultura, at pag-unlad ng bawat rehiyon.

Paraan ng Pagsulat ng Paghahambing at Pagsusuri:

1. Dasal:
  Waray: pag-ampo

 Kapampangan: panalangin

 Hiligaynon: pangamuyo

 Surigaonon: panalangin

 Binisaya: pag-ampo

Pagsusuri: Ang salitang "dasal" sa wikang Waray, Surigaonon, at Binisaya ay may katulad na anyo sa
Filipino, samantalang sa Kapampangan, ang katumbas ay "panalangin." Sa Hiligaynon naman, ang
"pangamuyo" ang ginagamit. Mapapansin na kahit na mayroong pagkakaiba sa mga salita, ang
pangunahing kahulugan ay nananatili.

2. Pagkain:

 Waray: pagkaon

 Kapampangan: atyu

 Hiligaynon: pagkaon

 Surigaonon: pagkaon

 Binisaya: pagkaon

Pagsusuri: Sa pagkain, makikita ang halos parehong pagsalin-wika sa Waray, Hiligaynon, at Surigaonon.
Sa Kapampangan, ang salitang "atyu" ang ginagamit. Sa Binisaya, katulad ng Waray at Hiligaynon, ang
"pagkaon" ay pangkaraniwan.

3. Galit:

 Waray: pag-irisay

 Kapampangan: magalit

 Hiligaynon: kaakig

 Surigaonon: pag-ngisi

 Binisaya: kasuko

Pagsusuri: Ang iba't ibang wika ay may kanya-kanyang paraan ng pagsasaad ng "galit." Sa Waray, "pag-
irisay" ang gamit, samantalang sa Hiligaynon, "kaakig." Sa Kapampangan at Surigaonon, ang salitang
"magalit" at "pag-ngisi" naman ang ginagamit. Sa Binisaya, ang "kasuko" ay naglalarawan ng galit.

4. Tulog:

 Waray: pagturog

 Kapampangan: keta

 Hiligaynon: pagtulog

 Surigaonon: pagkaturog

 Binisaya: pagkatulog
Pagsusuri: Ang "tulog" ay masusing isinalin sa bawat wika. Ang pagtuturog sa Waray, keta sa
Kapampangan, pagtulog sa Hiligaynon, pagkaturog sa Surigaonon, at pagkatulog sa Binisaya ay
nagpapakita ng pagsasalin-wika na may kaakibat na kultura sa bawat lugar.

5. Pera:

 Waray: kwarta

 Kapampangan: pira

 Hiligaynon: kuwarta

 Surigaonon: kwarta

 Binisaya: kwarta

Pagsusuri: Sa usapang pera, malaki ang pagkakapareho ng mga wika. Ang "kwarta" sa Waray,
Surigaonon, at Binisaya ay mayroong katumbas na "pira" sa Kapampangan. Sa Hiligaynon, ang salitang
"kuwarta" naman ang karaniwang ginagamit.

Sa pangkalahatan, makikita sa mga halimbawa na bagamat may mga pagkakaiba sa bawat wika,
maaaring ituring na halos magkakatulad ang mga ito sa ilalim ng mas malawak na pagkakaunawa sa
Filipino. Ang mga pagkakapareho at pagkakaiba ay naglalarawan din ng kultura at konteksto ng bawat
wika.

Chart ng Organisasyon para sa Pagsasalin ng mga Salita sa Limang Wika

Ingles Waray Kapampangan Hiligaynon (Capiz) Surigaonon Binisaya

Panalangin Panambay Panalangin Pangamuyo Panalangin Pag-ampo

Pagkain Pagkaon Candu Pagkaon Panganan Pagkaon

Galit Kakusot Aslag Kasubo Kasuko Kasuko

Tulog Pagturog Menabut Pagkaturog Pagturug Pahuway

Pera Kwarta Pera Kuwarta Pera Kwarta

Paghahambing, Pagtutulad, at Masusing Pagsusuri:

1. Panalangin:

 Waray: Panambay

 Kapampangan: Panalangin

 Hiligaynon (Capiz): Pangamuyo

 Surigaonon: Panalangin

 Binisaya: Pag-ampo

Pagsusuri: Ang pagsasalin ng "panalangin" sa mga wika na ito ay karamihang magkatulad, nagpapakita
ng ugnayan sa kultura at relihiyon sa Pilipinas. Bagamat may kaunting pagkakaiba sa porma ng tunog,
nananatili ang pangunahing kahulugan sa lahat ng wika.

2. Pagkaon:

 Waray: Pagkaon

 Kapampangan: Candu

 Hiligaynon (Capiz): Pagkaon

 Surigaonon: Panganan

 Binisaya: Pagkaon

Pagsusuri: Ang termino para sa "pagkain" ay pareho sa Waray, Hiligaynon, at Binisaya, samantalang may
mga pagkakaiba sa Kapampangan at Surigaonon. Maaaring ito'y nagpapakita ng rehiyonal na mga
pagkakaiba sa kulinarya o mga nuwans sa wika.

3. Galit:

 Waray: Kakusot

 Kapampangan: Aslag

 Hiligaynon (Capiz): Kasubo

 Surigaonon: Kasuko

 Binisaya: Kasuko

Pagsusuri: Ang pagsasalin para sa "galit" ay nagpapakita ng iba't ibang tunog, ngunit ang pangunahing
damdamin ay nananatili. Ang mga pagkakaiba ay nagpapahiwatig ng natatanging paraan ng
pagpapahayag ng galit sa bawat wika.

4. Tulog:

 Waray: Pagturog

 Kapampangan: Menabut

 Hiligaynon (Capiz): Pagkaturog

 Surigaonon: Pagturug

 Binisaya: Pahuway
Pagsusuri: Ang iba't ibang salin para sa "tulog" ay naglalantad ng kultural na perspektiba hinggil sa
pagpapahinga. Bagamat may mga pagkakaiba sa terminolohiya, nananatili ang pangunahing konsepto ng
tulog.

5. Pera:

 Waray: Kwarta

 Kapampangan: Pera

 Hiligaynon (Capiz): Kuwarta

 Surigaonon: Pera

 Binisaya: Kwarta

Pagsusuri: Ang pagsasalin ng "pera" ay halos pare-pareho sa mga wika na ito, may kaunting pagkakaiba
lamang sa tunog. Ito ay nagpapahiwatig ng isang nakabahaging ekonomikong bokabularyo sa mga
komunidad ng mga wika.

Sa buod, ipinapakita ng mga paghahambing ang kahalintuladang wika at mga rehiyonal na pagkakaiba,
na naglalarawan ng yaman ng pagkakaiba-iba ng mga wika at kultura sa Pilipinas. Ang mga pagkakaiba sa
tunog at bokabularyo ay nagbibigay-liwanag sa mga natatanging paraan ng bawat wika sa pagsasaad ng
mga karaniwang konsepto.