Seth Nicus M.

Susas
MPNHS Grade 12-Stem
Bb. Edeliza Remolino

Pagsulat sa Filipino sa Piling Larang Akademik

Kuwarter 1-Modyul 2

Panimulang Pagtataya
1. D 6. C 11. C
2. B 7. B 12. A
3. C 8. D 13. D
4. A 9. B 14. A
5. A 10. B 15. C

Aralin 1: Uri ng Paglalagom: Abstrak

Subukin
1. TAMA
2. TAMA
3. MALI
4. MALI
5. MALI
Balikan
Pangunahing Kaisipan: Ang bagong coronavirus (nCoV) ay isang bagong uri
yhn na hindi pa nakilala sa mga tao.
Pantulong na Kaisipan: Ang mga coronavirus ay iniisip na kumakalat sa hangin sa pag-
ubo/pagbahin malapit na personal na pakikipag-ugnay o sa paghawak ng
mga kontaminadong bagay o ibabaw at pagkatapos ay sa paghawak ng bibig,
ilong, o mata.
Ang Coronaviruses ay isang malaking pamliya ng mga virus na maaaring
magdulot ng sakit mula sa karaniwang sipon hanggang sa mas malubhang
sakit tulad ng Middle East Respiratory Syndrome (MERS-CoV) at Severe
Acute Respiratory Syndrome (SARS-CoV).
Maraming mga coronavirus ang natural na nakakahawa sa mga hayop, ngunit
ang ilan ay maaari ring makahawa sa mga tao.
Suriin
1. Ang kahulugan ng lagom ay ang pinakasimple at pinaikling bersyon ng isang sulatin o akda.
2. Ang mga kasanayang nahuhubog ng mga mag-aaral habang nagsasagawa ng paglalagom ay
una, papalawakin nito ang ating bokabyolaryo. Ikalawa, nahuhubog nito ang pagsulat ng
partikular na ideya at tamang paghabi ng mga pangungusap sa talata sapagkat sa pagsulat
nito, mahalang ito ay maipahayag nang malinaw, at hindi paulit-ulit. Pangatlo, matutunana
niyang sumuri ng nilalaman ng kaniyang binabasa at matutunan niyang tukuyin kung anong
kaisipang ang kaniyang pagtuonan ng pansin at hindi. Panghuli, matutunan niya ang
pagtitimbang-timbang ng mga kaisipang nakapaloob sa binasa. Matutunan din niyang
matukoy ang pinakasentro at pinakamahalagang teksto ng binasa.
3. Nakatutulong ang paglalagom sa iba’t ibang larangan dahil nagagawa nitong paikliin at
pasimplehin ang isang mataas na sulatin. Dahil pinaikli at pinasimple niya ang isang sulatin,
madali na lang para sa mga mambabasa na maunawaan at maintindihan kung saan tungkol
ang sulatin o kung ano ba ang layunin ng sulatin.
4. Dapat na pinakahuling isulat ang Abstrak sa kadahilanang, ang nilalaman ng abstrak ay isang
pinakabuod ng bawat bahagi ng sulatin o ulat.
5. Ang iyong abstrak ay hindi magiging tagumapy. Maaarning hindi ito maunawaan ng
bumabasa ang pangkalahatang nilalaman nito at hindi rin maintindihan ang nilalayon ng pag-
aaral na ginawa.

PAGYAMANIN
KARANASAN NG ISANG BATANG INA: ISANG PANANALIKSIK

1. Introduksyon/Rasyunal:Ang pag-aaral na ito ay tungkol sa kasanayan sa pagsasalita ng mga

mag-aaral sa ika-apat na taon ng pambansang mataas na paaralan ng Talevera, Nueva Ecija.
Hinangad sa pag-aaral na ito na matanto ang antas ng kasanayan sa pagsasalita ng mga mag-
aaral sa mga sining pangtanghalan tulad ng pasalitang pagkukuwento, pagtatalumpating
impromptu at ekstemporenyo.
2. Metodolohiya: Ang sinabing pananaliksik ay sumailalim sa quantative method at
ginagamitan ng nonrandom convenient sampling, kung saan ang mga respondent ay pinili ng
mga mananaliksik base sa “convenience.”
3. Saklaw at Delimitasyon: Saklaw ng pag-aaral na ito ang labing limang (15) mga mag-aaral
na ma-rebyu sa ika-apat na taon. Nalimita ang pag-aaral sa kasanayan ng mag-aaral sa
pagsasalita sa mga gawaing pasalitang pagkukuwento at talumpating impromptu,
ekstomperenyo.
4. Resulta : Ang lumabas na resulta ay walang pagkakaiba ang mean score ng anim na salik
kapag grinupo sa antas ng huling pagpasok, edad ng unang panganganak at kapag igrinupo sa
pagkakakilanlan; kung ito ay tumigil o ipnagpatuloy ang kanilang pag-aaral at mayroong
pagkakaiba sa mean score sa emosyonal at sosyal na salik kapag igrinupo sa estadong marital.
Aralin 2: Uri ng Paglalagom: Sinopsis
Subukin
Subukin:
1. A 6. B
2. B 7. A
3. B 8. D
4. A 9. C
5. C 10. B

Suriin
1. Ang layunin ng pagbubuod/synopsis ay naglalayong makatulong sa madaling pag-unawa sa
diwa ng seleksyon o akda. Layunin din nitong maisulat ang panunahing kaisipang taglay ng
akda sa pamamagitan ng pagtukoy sa pahayag ng tesis nito.
2. Kailangang banggitin ang pamagat at pinanggalingan ng akda dahil ito ay makakatulong
upang maipaunawa sa mga mambabasa na ang mga kaisipang iyong inilahad ay hindi galling
sa iyo kundi ito ay buod lamang ng akdang iyong nabasa.
3. Oo, dahil sa ganitong pamamaraan ay mas mapapadali ang pangintindi ng mambabasa sa
isang kwento kung ano ang pinaka importanteng pangyayari o kaganapan sa kwento.
4. Ang paraan o hakbang na na ginagamit sa ikalawang pangungusap ng synopsis ng Alamat ng
Ko So Thah ay ginamitan ito ng pandiwa at ginamitan din ng malaking titik ang pangalan ng
karakter. Ang may akda ang siyang nagsalaysay sa ikalawang pangungusap ng synopsis ng
Alamat ng Ko So Thah.
5. Kailangan basahin o panoorin ang buong seleksyon, akda o pelikula para mas maunawaan
ang naging daloy ng kwento upang sa ganon ay magawa ng maayos at malinaw ang buod.
6. Kaniya, sila, silang, kanilang, siya, siya, niya, siyang, sila, nila, nila, silang, nila, nilang, miya,
sila, kanyang, siya, silang, siyang, sila, sila, at nila.
7. Naninirahan, namumuhay, pagpapasya, ikabubuhay, nangungulila, nasasabik, at naiinip.
8. Bagamat, kaya, ngunit, kundi, habang, ngunit, kaya’t, habang, ngunit, at dahil.
Pagyamanin
Pamagat: And Dagat at si Lolo Pedro

May-akda: Kara David

Simula
Ang kwento ay nagsimula sa isang lugar na ang pamumuhay dito ay tanging pangingisda lamang ang
kanilang hanapbuhay at pang tawid gutom. Ngunit isang araw nang dumating ang negosyante ay
ipinakilala nila ang bagong pagkakakitaan na ornamental fishing. Ang Ornamental Fishing ay ang
pangunguha nang mga maliliit at makukulay na isda upang ilagay sa aquarium o maging palamuti sa
tahanan.

Tagpuan
Ang kwento ay nangyari sa payak na lugar na ang pangunahing pamumuhay ay pangingisda.
Matatagpuan ang Isla Verde sa Probinsya ng Batangas.Ito ay nasa pagitan nang Batangas at Mindoro.

Gitna
Sa lugar na ito ay maraming mga mangingisda isa sa pinakamagaling na maninisid sa kanyang
kapanahunan ay si Lolo Pedro na ang tanging hiling ay makapagtapos lamang ang kaniyang anak na
si Boyten at makakuha ng maayos na trabaho kaya napasok siya sa kalakarang ito na Aquarium
Fishing. Ngunit noong napalarisa ang katawan ng kanyang ama huminto sa pag-aaral si Boyten at
sumali naring manguha ng isda si Boyet upang ipagpatuloy ang hanapbuhay ng kaniyang ama upang
mabuhay. Nay nga beses na napahamak si Boyet dahil sa pangunguha ng isda halos labindalawang
oras na naparalisa ang kaniyang katawan ngunit hindi ito huminto sa ganitong hanapbuhay upang
maigapang ang pag-aaral ng kaniyang anak na si Jimuel at pang tawad gutom na rin sa araw-araw.

Mga Tauhan
Lolo Pedro na pitongput limang taong gulang,ang anak niyang si Boyten at katorse anyos na apong si
Jimuel.

Pataas na aksyon o tunggalian

Dahil sapag kocompressor ni Lolo Pedro na apektohan na ang kaniyang katawan at nagging
paralisado ito at halos hindi na makagalaw. Hindi inaasahan ni Lolo Pedro na ang kaniyang naransan
sa paghahanap buhay ay mararanasin rin ng kaniyang anak. Sa panganib na dala ng paggamit nito ay
marami parang mga kabataan ang sumusunod sa kaniyang gawain nuon.

Wakas
Ang kanilang mga nahuhuling isda ay kanilang isinisilid sa isang malaking plastic upang maihanda ito
at mapatibay ang isda na ibebenta. Ang mga ornamental fish na ibebenta ay ibabyahe mula sa Isla
Verde patungo Batangas at ibababyahe na naman papunta Manila gamit ang isang jeepney na
kanilang nirentahan upang maibenta ang mga isda na nahuli nila. Isang sugal ang hinaharap ng mga
mangingisda sa Isla Verde ay kapag ibabyahe na ang kanilang isda na nahuli dahil baka sa tagal ng
byahe ay baka hindi na mabuhay ang mga isda.

Kinalabasan

Sa kabila nang mga peligrong maaring maidulot nang paninisid o pagcocompressor ay hindi
parin nawawala ang ganitong gawain. Marami nang namamatay dahil sa ganitong gawain
ngunit wala nang magawang ibang trabaho ang mga taga Isla Verda kaya tinitiis nalang nila ito
para pangtawid gutom at pang tustus sa araw-araw na kailangan.
Isagawa
Ang Alibughang Anak
Lukas 15: 11-32
Simula
May isang tao na may dalawang anak na lalaki. Sinabi sa kanya ng bunso “Ama, ibigay na po ninyo
sa akin ang mamanahin ko,” At hinati nga ng ama ang kanyang ari-arian. Pagkalipas ng ilang araw,
ipinagbili ng bunso ang kanyang bahagi at nagpunta sa malayong lupain. Nilustay niya roon sa mga
bisyo ang lahat niyang kayamanan.
Saglit na Kasiglahan
Hindi nagtagal, nang maubos na ito nagkaroon ng matinding taggutom sa lupaing iyon, kaya’t siya’y
nagsimulang maghirap. Namasukan siya sa isang tagaroon, at siya’y pinagtrabaho nito sa isang
babuyan. Sa tindi ng kanyang gutom, at dahil sa wala namang nagbibigay sa kanya ng pagkain, halos
kainin na niya ang mga pinagbalatan ng mga bungangkahoy na pinapakain sa mga baboy.

Kasukdulan
Sa ganitong kalagayan, naisip niya ang kanyang ama. Ang mga alila nito ay labis-labis ang pagkain
samantalang siya’y namamatay dito sa gutom. Agad siyang nagpasyang umuwi sa kanila

Kakalasan
Gayon na lamang ang galak ng kanyang ama. Patakbo nitong sinalubong, niyakap, at hinalikan ang
nagbalik na anak. “Ama, nagkasala po ako sa Diyos at sa inyo. Hindi na po ako karapat-dapat na
tawaging anak ninyo.” Ngunit tinawag ng ama ang kanyang mga alila at inutusan na linisan at bigyan
ang anak ng pinakamagandang damit at bihisan. Ipinasuot din niya ito ng isang singsing at ng
sandalyas. Ipinakatay din niya ang pinatabang guya sila’y nagdiwang.
Wakas
Nasa bukid noon ang anak na panganay, nang umuwi ito at malapit na sa kanilang bahay narinig niya
ang tugtugan at sayawan. Nag tanong ito sa isang utusan ng kanyang ama kong anong mayroon sa
kanila at sinabi nito na ipinapatay ng kanyang ama ang pinatabang guya dahil nakabalik nang buhay
at walang sakit ang kanyang kapatid. Nagalit ang panganay at ayaw niyang pumasok sa bahay.
Pinuntahan siya ng kanyang ama at pinapakiusapan
Karagdagang Gawain
Kuwento ng Aking Buhay

Simula
May isang pamilya na mahilig mag luto ng mga masasarap na pagkain. Noong bata pa si Seth ay
palagi siyang nanunuod ng mga palabas na nag luluto ng masasarap na ulam. Ang kaniyang mga
tiyohin ay may sari sariling paraan sa pag luluto ng pagkain.
Saglit na Kasiglahan
Habang lumalaki si Seth unti-unti sila tinuturuan ng kaniyang mga tiyohin kung pano mag luto ng
masasarap na pagkain.
Kasukdulan
Dahil dito nagging mahusay at masunoring mga bata siya at nag luluto na rin ng masasarap na
pagkain. Lumipas ang panahon si seth ay nag part time job sa kanilang kapit bahay na may negosyo
na kainan. Nag tratrabaho siya dito mula umaga hanggang gabi. Gusto niya ring mag aral nang
culinary.
Kakalasan
Napagtanto ng mga tiyohin nila na mag tayo ng sariling kainan para kumita naman ng pera. Kaya’t
hindi nag tagal nag karuon na sila ng kainan. Ang mga empleyado dito ay ang kaniyang pamilya at
kasali na rin si seth dito.

Wakas
Habang tumatagal mas nagging psika ang kanilang kainan dahil sa msasarap nitong barbeque.
Maraming mga tao ang bumibili dito at nag tatanong kung ano ang kanilang ginagamit upang
makapaghanda ng masarap na barbeque. Hanggang ngayon mas dumadami pa ang mga tao na
bumibili at kumakain sa kanilang kainan.

Aralin 3: Uri ng Paglalagom: Bionote

Suriin
1. A 6. A
2. D 7. C
3. C 8. C
4. B 9. D
5. D 10. B
6. D 10. B
Suriin
1. Ang bionote ay isinusulat sa iba’t ibang dahilan. Una na rito, upang ipaalam sa iba ang
maikling tala tungkol sa buhay ng isang tao at ang kaniyang kredibilidad sa larangang
kinabibilangan.Ito ay nagsisilbing pakilala ng isang tao sa kaniyang mga manonood at
mambabasa. Sa iilang salita na hindi kasing haba ng autobiography, ang bionote ay
nagbibigay ng mahahalagang impormasyon tungkol sa isang tao.
2. Para sa akin, ang bionote ay kailangan kapag gusto mong pumasok sa isang trabaho ito ang
magiging marketing tool dahil sa pamamagitan nito, naipapakilala mo ang iyong sarili, sa
kung anong abilidad meron ka, sa mga nagawa mo, at degree na tinapos mo.
3. Kailangang sundin ang baligtad na tatsulok sa pagsulat ng bionote dahil dapat talagang
maunang makita ang mga pinakaimportanteng impormasyon tungkol sa kaniya sa isang
bionote, at susunod na ang importante hanggang sa di gaanong impormanteng impormasyon.
Nang sa ganun, madaling matukoy ng mambabasa kung ano ang mga nakamit niya na at kung
anon a siya ngayon.
4. Kailangang kilalanin ang mga mambabasa o target na market sa pagsulat ng Bionote sapagkat
ito ang basehan mo sa iyong gagawing bionote.
5. Pinahahalagahan nang malaki ang katapatan ng isang tao sa pagsulat ng Bionote dahil ang
pagiging totoo sa sarili ay napakahalaga sa pagsulat ng Bionote. Sa pamamagitan nito, may
posibilidad na hangaan ka sa iyong pagiging matapat at tanggapin ka sa inaaplyan mong
trabaho.

Pagyamanin
Si Galileo S. Zafra ay isang propesor, mananaliksik, manunulat, at tagasalin. Nagtapos siya
ng kanyang doktorado sa larangan ng Panitikan ng Pilipinas sa Departamento ng Filipino at Panitikan
ng Pilipinas sa University of the Philippines-Diliman. Dito rin siya kasalukuyang nagtuturo ng mga
kurso sa panitikan, wika, at araling Filipino. Aktibo rin siyang kontribyutor sa mga akademikong
journal sa iba't ibang pamantasan at institusyong pangkultura. Nakapaglathala siya ng mga aklat tulad
ng balagatasan: Kasaysayan at Antolohiya (1999), at nakapag-edit ng serye ng Sawikain: Mga Salita
ng Taon at Ambagan: Mag Salita Mula sa iba't ibang Wika said Filipinas name kapwa proyekto ng
Filipinas Institute of Translation said UP Press.
ISAISIP

Bionote (Pagkakaiba)

- gumagamit ng baliktad
na tatsulok Talambuhay
- mas maikli (Pagkakaiba)

- gumagamit ng Pagkakatulad - kuwento ng mga

pangatlong panauhang pangyayari sa isang tao
pinapakilala
pananaw mula kapanganakan
ang isang tao
hanggang ngayon
- mga nagawa bilang -mahabang sulatin
propersyonal - detalyado
ISAGAWA

“Bionot Ni Ginang Jessica Caballero Mater”

-Si Ginang. Jessica Caballero Mater ay isang guro sa TLE na

kasalukuyang nagtuturo sa Mariano Peralta National High
School. Sa taong 1993 nakapagtapos siya ng Bachelor ng
Sekondaryang Edukasyon at Nakapasa rin sa Licensure
Examination for Teacher (LET) noong1996. Natapos niya rin
ang kaniyang Masteral sa Southern Philippines Agree-Business
and Marine Aquatic School of Technology sa taong 2010.
Natapos niya rin ang kaniyang Master’s Degree sa Southern
Philippines Agree-Business and Marine Aquatic School of Technology noong 2012. Siya rin ay
nagtuturo sa Southern Phili ppines Agree-Business and Marine Aquatic School of Technology bilang
part time, ang paksa na kaniyang tinuturo ay Basic Accounting, Introduction to Entrepreneurship at
Feasibility Study. Kasalukuyan siyang isang Master Teacher III, TLE coordinator, School- Based
Management coordinator at SGOD sa junior high school. Siya rin ay naktanggap ng mga parangal
kagaya ng Most Supportive Teacher noong 2014 at First Division Research Forum in Davao
Occidental: Best Research Presenter 2018.

Karagdagang Gawain
“Bionote Ni Seth Nicus M. Susas’’
Si Chef. Seth Nicus M. Susas ay naka pagtapos ng kaniyang Elementarya sa Kidalapong
Elementary School, mula Grade 1 hanggang Grade 6 siya ay palaging 3 rd honor. Pagdating niya sa
Senior High School ay Kinuha niya ang strand na STEM dahil gusto niya sanang mag aral ng
arkitekto pag dating niya sa kolehiyo. Gusto niya ring maging isang mahusay na Chef balang araw
kung hindi niya mapili ang kursong arkitekto pag dating sa Kolehiyo. Siya ngayon ay nagtratrabaho
sa isa sa pinaka sikat na Restawran sa Mundo na tinatawag na Noma Copenghagen na matatagpuan sa
Denmark. Siya ay naka pagtapos ng Culinary Arts sa Pastry Art Academy Philippines na matatagpuan
sa Davao city noong 2026. Nag aral siya nang culinary sa loob ng apat na taon at nag sanay pa etu sa
Denmark ng kaniyang talento sapag luluto ssa taong 2028. Siya rin ay nakatangap ng mga parangal
sa Denmark bilang isa sa pinaka magaling na Chef doon: The Best Chef 2029, Outstanding Pastry
Chef sa noong 2029 at Rising Star Chef of the Year sa Denmark noong 2030.
Tayahin
1. D
2. B
3. C
4. A
5. A
6. C
7. B
8. D
9. B
10. B
11. C
12. A
13. D
14. A
15. C