Raptim igitur properantes ut motus sui rumores celeritate nimia

praevenirent, vigore corporum ac levitate confisi per flexuosas

semitas ad summitates collium tardius evadebant. et cum
superatis difficultatibus arduis ad supercilia venissent fluvii
Melanis alti et verticosi, qui pro muro tuetur accolas circumfusus,
augente nocte adulta terrorem quievere paulisper lucem
opperientes. arbitrabantur enim nullo inpediente transgressi
inopino adcursu adposita quaeque vastare, sed in cassum labores
pertulere gravissimos.

Raptim igitur properantes ut motus sui rumores celeritate nimia

praevenirent, vigore corporum ac levitate confisi per flexuosas
semitas ad summitates collium tardius evadebant. et cum
superatis difficultatibus arduis ad supercilia venissent fluvii
Melanis alti et verticosi, qui pro muro tuetur accolas circumfusus,
augente nocte adulta terrorem quievere paulisper lucem
opperientes. arbitrabantur enim nullo inpediente transgressi
inopino adcursu adposita quaeque vastare, sed in cassum labores
pertulere gravissimos.

Raptim igitur properantes ut motus sui rumores celeritate nimia

praevenirent, vigore corporum ac levitate confisi per flexuosas
semitas ad summitates collium tardius evadebant. et cum
superatis difficultatibus arduis ad supercilia venissent fluvii
Melanis alti et verticosi, qui pro muro tuetur accolas circumfusus,
augente nocte adulta terrorem quievere paulisper lucem
opperientes. arbitrabantur enim nullo inpediente transgressi
inopino adcursu adposita quaeque vastare, sed in cassum labores
pertulere gravissimos.

Per hoc minui studium suum existimans Paulus, ut erat in

conplicandis negotiis artifex dirus, unde ei Catenae inditum est
cognomentum, vicarium ipsum eos quibus praeerat adhuc
defensantem ad sortem periculorum communium traxit. et
instabat ut eum quoque cum tribunis et aliis pluribus ad
comitatum imperatoris vinctum perduceret: quo percitus ille
exitio urgente abrupto ferro eundem adoritur Paulum. et quia
languente dextera, letaliter ferire non potuit, iam districtum
mucronem in proprium latus inpegit. hocque deformi genere
mortis excessit e vita iustissimus rector ausus miserabiles casus
levare multorum.

Atque, ut Tullius ait, ut etiam ferae fame monitae plerumque ad

eum locum ubi aliquando pastae sunt revertuntur, ita homines
instar turbinis degressi montibus impeditis et arduis loca petivere
mari confinia, per quae viis latebrosis sese convallibusque
occultantes cum appeterent noctes luna etiam tum cornuta
ideoque nondum solido splendore fulgente nauticos observabant
quos cum in somnum sentirent effusos per ancoralia, quadrupedo
gradu repentes seseque suspensis passibus iniectantes in scaphas
eisdem sensim nihil opinantibus adsistebant et incendente
aviditate saevitiam ne cedentium quidem ulli parcendo
obtruncatis omnibus merces opimas velut viles nullis
repugnantibus avertebant. haecque non diu sunt perpetrata.

Apud has gentes, quarum exordiens initium ab Assyriis ad Nili

cataractas porrigitur et confinia Blemmyarum, omnes pari sorte
sunt bellatores seminudi coloratis sagulis pube tenus amicti,
equorum adiumento pernicium graciliumque camelorum per
diversa se raptantes, in tranquillis vel turbidis rebus: nec eorum
quisquam aliquando stivam adprehendit vel arborem colit aut
arva subigendo quaeritat victum, sed errant semper per spatia
longe lateque distenta sine lare sine sedibus fixis aut legibus: nec
idem perferunt diutius caelum aut tractus unius soli illis umquam
placet.

Thalassius vero ea tempestate praefectus praetorio praesens ipse

quoque adrogantis ingenii, considerans incitationem eius ad
multorum augeri discrimina, non maturitate vel consiliis
mitigabat, ut aliquotiens celsae potestates iras principum
molliverunt, sed adversando iurgandoque cum parum congrueret,
eum ad rabiem potius evibrabat, Augustum actus eius
exaggerando creberrime docens, idque, incertum qua mente, ne
lateret adfectans. quibus mox Caesar acrius efferatus, velut
contumaciae quoddam vexillum altius erigens, sine respectu
salutis alienae vel suae ad vertenda opposita instar rapidi fluminis
irrevocabili impetu ferebatur.

Quam quidem partem accusationis admiratus sum et moleste tuli

potissimum esse Atratino datam. Neque enim decebat neque
aetas illa postulabat neque, id quod animadvertere poteratis,
pudor patiebatur optimi adulescentis in tali illum oratione versari.
Vellem aliquis ex vobis robustioribus hunc male dicendi locum
suscepisset; aliquanto liberius et fortius et magis more nostro
refutaremus istam male dicendi licentiam. Tecum, Atratine, agam
lenius, quod et pudor tuus moderatur orationi meae et meum
erga te parentemque tuum beneficium tueri debeo.

Cumque pertinacius ut legum gnarus accusatorem flagitaret

atque sollemnia, doctus id Caesar libertatemque superbiam ratus
tamquam obtrectatorem audacem excarnificari praecepit, qui ita
evisceratus ut cruciatibus membra deessent, inplorans caelo
iustitiam, torvum renidens fundato pectore mansit inmobilis nec
se incusare nec quemquam alium passus et tandem nec
confessus nec confutatus cum abiecto consorte poenali est morte
multatus. et ducebatur intrepidus temporum iniquitati insultans,
imitatus Zenonem illum veterem Stoicum qui ut mentiretur
quaedam laceratus diutius, avulsam sedibus linguam suam cum
cruento sputamine in oculos interrogantis Cyprii regis inpegit.

Ciliciam vero, quae Cydno amni exultat, Tarsus nobilitat, urbs

perspicabilis hanc condidisse Perseus memoratur, Iovis filius et
Danaes, vel certe ex Aethiopia profectus Sandan quidam nomine
vir opulentus et nobilis et Anazarbus auctoris vocabulum
referens, et Mopsuestia vatis illius domicilium Mopsi, quem a
conmilitio Argonautarum cum aureo vellere direpto redirent,
errore abstractum delatumque ad Africae litus mors repentina
consumpsit, et ex eo cespite punico tecti manes eius heroici
dolorum varietati medentur plerumque sospitales.

Thalassius vero ea tempestate praefectus praetorio praesens ipse

quoque adrogantis ingenii, considerans incitationem eius ad
multorum augeri discrimina, non maturitate vel consiliis
mitigabat, ut aliquotiens celsae potestates iras principum
molliverunt, sed adversando iurgandoque cum parum congrueret,
eum ad rabiem potius evibrabat, Augustum actus eius
exaggerando creberrime docens, idque, incertum qua mente, ne
lateret adfectans. quibus mox Caesar acrius efferatus, velut
contumaciae quoddam vexillum altius erigens, sine respectu
salutis alienae vel suae ad vertenda opposita instar rapidi fluminis
irrevocabili impetu ferebatur.

Restabat ut Caesar post haec properaret accitus et abstergendae

causa suspicionis sororem suam, eius uxorem, Constantius ad se
tandem desideratam venire multis fictisque blanditiis hortabatur.
quae licet ambigeret metuens saepe cruentum, spe tamen quod
eum lenire poterit ut germanum profecta, cum Bithyniam
introisset, in statione quae Caenos Gallicanos appellatur,
absumpta est vi febrium repentina. cuius post obitum maritus
contemplans cecidisse fiduciam qua se fultum existimabat, anxia
cogitatione, quid moliretur haerebat.

Atque, ut Tullius ait, ut etiam ferae fame monitae plerumque ad

eum locum ubi aliquando pastae sunt revertuntur, ita homines
instar turbinis degressi montibus impeditis et arduis loca petivere
mari confinia, per quae viis latebrosis sese convallibusque
occultantes cum appeterent noctes luna etiam tum cornuta
ideoque nondum solido splendore fulgente nauticos observabant
quos cum in somnum sentirent effusos per ancoralia, quadrupedo
gradu repentes seseque suspensis passibus iniectantes in scaphas
eisdem sensim nihil opinantibus adsistebant et incendente
aviditate saevitiam ne cedentium quidem ulli parcendo
obtruncatis omnibus merces opimas velut viles nullis
repugnantibus avertebant. haecque non diu sunt perpetrata.

Apud has gentes, quarum exordiens initium ab Assyriis ad Nili

cataractas porrigitur et confinia Blemmyarum, omnes pari sorte
sunt bellatores seminudi coloratis sagulis pube tenus amicti,
equorum adiumento pernicium graciliumque camelorum per
diversa se raptantes, in tranquillis vel turbidis rebus: nec eorum
quisquam aliquando stivam adprehendit vel arborem colit aut
arva subigendo quaeritat victum, sed errant semper per spatia
longe lateque distenta sine lare sine sedibus fixis aut legibus: nec
idem perferunt diutius caelum aut tractus unius soli illis umquam
placet.

Iamque lituis cladium concrepantibus internarum non celate ut

antea turbidum saeviebat ingenium a veri consideratione
detortum et nullo inpositorum vel conpositorum fidem sollemniter
inquirente nec discernente a societate noxiorum insontes velut
exturbatum e iudiciis fas omne discessit, et causarum legitima
silente defensione carnifex rapinarum sequester et obductio
capitum et bonorum ubique multatio versabatur per orientales
provincias, quas recensere puto nunc oportunum absque
Mesopotamia digesta, cum bella Parthica dicerentur, et Aegypto,
quam necessario aliud reieci ad tempus.

Quid? qui se etiam nunc subsidiis patrimonii aut amicorum

liberalitate sustentant, hos perire patiemur? An, si qui frui publico
non potuit per hostem, hic tegitur ipsa lege censoria; quem is frui
non sinit, qui est, etiamsi non appellatur, hostis, huic ferri
auxilium non oportet? Retinete igitur in provincia diutius eum, qui
de sociis cum hostibus, de civibus cum sociis faciat pactiones, qui
hoc etiam se pluris esse quam collegam putet, quod ille vos
tristia voltuque deceperit, ipse numquam se minus quam erat,
nequam esse simularit. Piso autem alio quodam modo gloriatur
se brevi tempore perfecisse, ne Gabinius unus omnium
nequissimus existimaretur.

Thalassius vero ea tempestate praefectus praetorio praesens ipse

quoque adrogantis ingenii, considerans incitationem eius ad
multorum augeri discrimina, non maturitate vel consiliis
mitigabat, ut aliquotiens celsae potestates iras principum
molliverunt, sed adversando iurgandoque cum parum congrueret,
eum ad rabiem potius evibrabat, Augustum actus eius
exaggerando creberrime docens, idque, incertum qua mente, ne
lateret adfectans. quibus mox Caesar acrius efferatus, velut
contumaciae quoddam vexillum altius erigens, sine respectu
salutis alienae vel suae ad vertenda opposita instar rapidi fluminis
irrevocabili impetu ferebatur.

Post haec Gallus Hierapolim profecturus ut expeditioni specie

tenus adesset, Antiochensi plebi suppliciter obsecranti ut inediae
dispelleret metum, quae per multas difficilisque causas adfore
iam sperabatur, non ut mos est principibus, quorum diffusa
potestas localibus subinde medetur aerumnis, disponi quicquam
statuit vel ex provinciis alimenta transferri conterminis, sed
consularem Syriae Theophilum prope adstantem ultima metuenti
multitudini dedit id adsidue replicando quod invito rectore nullus
egere poterit victu.

Nam quibusdam, quos audio sapientes habitos in Graecia,

placuisse opinor mirabilia quaedam (sed nihil est quod illi non
persequantur argutiis): partim fugiendas esse nimias amicitias,
ne necesse sit unum sollicitum esse pro pluribus; satis superque
esse sibi suarum cuique rerum, alienis nimis implicari molestum
esse; commodissimum esse quam laxissimas habenas habere
amicitiae, quas vel adducas, cum velis, vel remittas; caput enim
esse ad beate vivendum securitatem, qua frui non possit animus,
si tamquam parturiat unus pro pluribus.

Nec sane haec sola pernicies orientem diversis cladibus

adfligebat. Namque et Isauri, quibus est usitatum saepe pacari
saepeque inopinis excursibus cuncta miscere, ex latrociniis
occultis et raris, alente inpunitate adulescentem in peius
audaciam ad bella gravia proruperunt, diu quidem perduelles
spiritus inrequietis motibus erigentes, hac tamen indignitate
perciti vehementer, ut iactitabant, quod eorum capiti quidam
consortes apud Iconium Pisidiae oppidum in amphitheatrali
spectaculo feris praedatricibus obiecti sunt praeter morem.