Втора проектна задача по професионални вештини

Катерина Костадинова
(215013;група 5)
Радиоактивно загадување и заштита
Околината е загадена на многу начини.Пластика на копно,во вода,јаглерод во воздух.Но,не секоја
супстанца е радиоактивна и не секое загадување е радиоактивно задагување.Овде станува збор за
радиоактивна контаминација,нејзините извори и ефектите врз природата(ефекти врз животинскиот
свет,вегетацијата,морскиот живот). Исто така,овде ќе зборуваме и за последиците од радиоактивното
загадување, големите неподоги и како да се заштитиме.Овој текст претставува преглед на тема која не
опкужува сите во денешниот свет.
Радиоактивното загадување се дефинира како физичко загадување на живите организми и нивната
околина како резултат на ослободување на радиоактивните материи во животната средина за време на
нуклеарни експлозии и тестирање на нуклеарно оружје, производство и деактивирање на нуклеарно
оружје,ископување на радиоативен отпад и несреќи во нуклеарна централа.

1. Вовед
Радиоактивната контаминација,исто така наречена радиолошка контаминација, е таложење или
присуство на радиоактивни материи на површини или во цврсти материи, течности или гасови
(вклучувајќи го и човечкото тело),каде што нивното присуство е несакано или непожелно.
Радиоактивното загадување на водата,изворите на вода и воздушниот простор се резултат на
радиоактивниот пад од облакот на нуклеарна експлозија. Радионуклидите се главните извори на
загадување, тие испуштаат бета честички и гама зраци кои се радиоактивни материи.

Сл.1 Загадување

2. Ефекти од радиоактивно загадување

Постојат повеќе ефекти од радиоактивното загадување. Некои од нив се:
-Радиоактивен гасен отпад кој се инектира во горниот слој на атмосферата каде што, поради ладењето,
тие се кондензираат на честички со ситна прашина, а со тоа и на радиоактивен облак. Овој облак се
движи во правец на ветерот,полека доаѓа до површината на земјата а со тоа ги загадува воздухот, водата
и почвата;
-Радиоактивните материи произведуваат енергија толку силна што живите клетки се оштетени или
уништени;
-Луѓето кои работат со радиоактивни елементи го развиваат туморот;
-Радиоактивните елементи како стронциум-90 влијаат на почвата. Преку ова, луѓето и животните исто
така се погодени негативно;
-Нуклеарните екплозии што работат во морето ја загадуваат морската вода. Ова влијае врз животот во
морето;
-Меѓу радиоактивните зрачења, гама-зраците се најопасни, бидејќи тие имаат голема енергија и голема
продорна моќ. Овие зрачења може да поминат слободно во човечкото тело, каде губат енергија, што ги
уништува живите клетки со нивно претворање во наелектризирани јони. Овие јони се хемиски многу
реактивни и оттаму ги нарушуваат клеточните мембрани, намалувајќи ја ефективноста на ензимите па
дури и на штетни гени и хромозоми. Сето ова резултира со болести како Леукемија и Рак;
-Зрачењето што протекува од реакторите го оштетува здравјето на луѓето и животните;

3. Ефекти врз природата

3.1 Ефекти врз животинскиот свет
Различни нивоа во системот страдаат поинаку. Организмите на повисоко ниво се повеќе погодени за
разлика од инсектите и мувите.Тревопасните животни,особено говедата,пасат контаминирано зејмиште.
Така, таложењето на цезиум и јод се акомулира врз животинските ткива во трагично голема количина.
Овие радионуклеиди влегуваат во нивниот метаболизам и влијаат на нивната DNA. Ова завршува со
мутирана генерација на животни со поголем ризик од здравствени проблеми со само мала количина
радионуклеиди.

Сл.2 Радиоактивно загадување на почвата Сл.3 Контаминација на рибите

3.2 Ефекти врз вегетацијата

Ефектот од зрачењето врз природата е исто така лош. Штетата е претежно направена како резултат на
зголемените ултравиолетови бранови кои се пропорционални на количината на изложеноста на
растението. Различни делови на растението имаат различно влијание. Стомите застануваат за да се запре
испарувањето при зголемување на зрачењето. Кога се погодени хромозомите,репродукцијата е
нарушена,што резултира со растенија изменети во формата и големината. И изложеноста во големи
количини едноставно значи бришење на растенијата.
Сл.4 Уништување на вегетацијата

3.3 Ефекти врз морскиот живот

Одлични извори на нуклеарна енергија и хемиска обработка,односно електраните со децении испуштаат
радиоизотопи во вода.Некои од нив се цезиум,радон,криптон,цинк и бакар. Иако отпадот се ослободува
во “дозволен износ” тоа “дозволено” не значи дека е безбедно.

Сл. 5 и Сл. 6 Загадени води

4. Последици од радиоактивно загадување

-Радиоактивните супстанци можат да влијаат на човечкото тело на различни начини. Некои стануваат на
сила во рок од неколку минути,часови,додека други се во можност да останат до една година.Дозата
зависи од моќноста на зрачењето и времетраењето на нејзиниот ефект врз телото.Колку повеќе се
наоѓаат во радиоактивната доза,толку посериозни ќе бидат последиците;
-Примарните симптоми врз човекот што можат да се појават се гадење,повраќање,болка во
градите,отежнато дишење,главоболка,лупење на кожата. Посериозни последици кои може да се случат
се неплодност,анемија,мутации,промени во составот на крвта и други болести. Големи дози можат да
бидат фатални.

5. Големи непогоди
Во историјата на човештвото може да се именуваат два големи случаи кога се случила глобална
радиоактивна контаминација на планетата.Ова се несреќи во нуклеарната централа во Чернобил и во
нуклеарната централа Фукушима. Сè во погодената област подлегнало на загадувањето,а луѓето добиле
огромна количина на зрачење,што довело или до смрт или до сериозни болести и патологии пренесени
со наследство.
Хаваријата во Чернобил се случувала за време на тест во кој требало да се испроба подготвеноста на
безбедносните системи на нуклеарната централа во случај на прекин на водоводот на електрична
енергија. Се смета за најголема нуклеарна катастрофа во историјата.
 Сл.7 Чернобил Сл.8 Фукушима

6. Заштита од радиоактивно загадување

Генерално сите услови за заштита од радиоактивно загадување и сигурност на изворите обезбедуваат
нормална изложеност во рамките на границите.Мерки за спречување и контрола на нивото на
радиоактивната контаминација на животната околина и можното штетно влијание врз здравјето на
луѓето претставуваат следниве активности:
-определување локација,изградба и користење извори на јонизирачко зрачње;
-обезбедување опрема и средства за заштита и контрола на ефикасноста од таа заштита;
-водење евиденција на изворите на радиоактивно зрачење и изложеноста на лицата што работат со
извори на зрачењето;
-превентивни медицински прегледи на лицата професионално експонтирани;
-складирање и трајно депонирање на радиоактивниот отпад согласно со неговите карактеристики со
максимална заштита на средината;

7. Заклучок
Контаминацијата на животната срединина е штетна, како за животната средина така и за животот и
здравјето на луѓето. Со контаминација на водата и воздухот, се контаминира и храната. Преку неа доаѓа
до внатрешна контаминација и на човекот. Затоа е неопходна постојана контрола на радиоактивноста во
животната средина. Радиоактивните отпадни води се испуштаат со претходно прочистување. Во
денешно време се преземаат мерки за деконтаминација на водата, храната, земјата и се води сметка за
правилно отстранување на радиоактивните отпади.

8. Користена литература
https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BD
%D1%86%D0%B8%D1%83%D0%BC
http://im-pmf.weebly.com/uploads/5/8/9/8/58988609/65-72.pdf
http://borka.org.mk/borka-vesti/efektite-na-radioaktivnosta-vrz-zdravjeto-na-lugjeto/