ደብረብርሃን ዩኒቨርሲቲ

የማኅበራዊ ሣይንስና ሥነ-ሰብእ ኮሌጅ

የአማርኛ ቋንቋና ሥነጽሑፍ ትምህርት ክፍል
ለ 1 ኛ አመት 4 ኛተርም የርእቀት ተማሪዎች የተዘጋጀ አማርኛ በሳልድርሰት I ማጠቃለያ
ፈተና ከ 70%

ስም መ.ቁጥር ከፍል ሴንተር……...

የፈተና ሰአት 2፡00

አጠቃላይ መመሪያዎች ፡-
 ፈተናው በሚሰጥበት ሰዓት የሞባይል ስልክ ማጥፋት ግዴታ ነው፡፡
 ስማችሁን በትክክለኛው ቦታ መጻፋችሁን አረጋግጡ፡፡
 ስርዝድልዝ ያለው መልስ አይፈቀድም፡፡
 የጥያቄ መልሶችን በተዘጋጀው የመልስ መስጫ ገፅ ላይ ብቻ አስፍሩ፡፡
 መኮረጅም ሆነ ማስኮረጅ እኩል ውጤት ያሳጣል፡፡

መልካምፈተና

1
 መመሪያ አንድ፡- የሚከተሉትን ጥያቄዎች በትኩረት በማንበብ ትክክል የሆነዉን ሀሳብ እዉነት
ስህተት ከሆነ ደግሞ ሀሰት በማለት መልሱ፡፡(15 ነጥብ)
1. የዘዬ ቃላት ኢመደበኛ ቃላት ናቸው የሚባለው አብዛኛዎቹ ቃላት የማግባባት አድማሳቸው ጠባብ
ስለሆነ ነው ፡፡
2. አጽንኦት ሲባል በአንቀጹ ውስጥ የሚገኙት ዓረፍተነገሮች በወጉ መጣመራቸውን የሚመለከት ነው፡፡
3. ሥርዓተነጥቦች የስነጽሁፍ ድምቀት ከመሆን ባለፈ የራሳቸው የሆነ ትርጉም የላቸውም፡፡
4. በአንድ ቋንቋ ውስጥ የሚገኙ ቃላት በሙሉ በቋንቋው ተናጋሪ ዘንድ እኩል አይታወቁም፡፡
5. የቃላትን እማሬአዊ ፍች ማወቅ ማለት ቃላቱ ከተለመደው ፍቻቸው በተጨማሪ የሚይዙትን
ተደራቢ ፍች መረዳት ነዉ፡፡
6. ባእድ ቃላትን በመደበኛዉ የጽሁፍ ተግባቦት ጊዜ መጠቀም ኢ መደበኛ የቃላት አጠቃቀም
የሚሆነዉ በቋንቋዉ ዉስጥ የሌሉ አዳዲስ ጽንሰ ሀሳቦችን ለመግለጽ የገቡ ከሆነ ነዉ፡፡
7. የዓረፍተነገር አይቀሬ ክፍሎች የሚባሉት በዋናነት ባለቤትና ማሰሪያ አንቀፅ ናቸው፡፡
8. በጽሑፍ የመግባባት ዘዴ በንግግር ከመግባባት ዘዴ ይለያል፡፡
9. የድርሰት ፀሐፊ የዘመኑን የቃላት አጠቃቀም በወጉ ማወቅ ይጠበቅበታል የሚባለዉ አዳዲስ ቃላትን
መርጦ መጠቀም እንዲችል ነዉ፡፡
10. ለቃላት መደበኛነት መመዘኛ መስፈርቱ ታዋቂነት ወይም መለመድ ነው፡፡

መመሪያ ሁለት፡- ከዚህ በታች ለቀረቡት ጥያቄዎች ትክክለኛ መልስ የያዘዉን ፊደል ምረጡ፡፡(30 ነጥብ)
11. ‹‹በኖርኩባቸዉ ረጅም ጊዜ ብዙ ነገር አይቻለሁ›› በሚለዉ ዓ.ነገር ዉስጥ የሚስተዋለዉ ስህተት
……ነዉ፡፡

ሀ. የጾታ ለ. የመደብ ሐ. የተሳቢ መ. የቁጥር

12. ከሚከተሉት ዓ.ነገሮች ‹‹ዉሀ›› የሚለዉ ቃል በፍካሬያዊ ፍችዉ የገባዉ በየትኛዉ ዓ.ነገር ዉሰጥ ነዉ?

ሀ. ዉሀ የበላዉ ሰዉ አስከሬኑ ላይገኝ ይችላል

ለ. ሰፈሩ በሙሉ በዉሀ ችግር ሊሞት ነዉ
ሐ. የሰሞኑ ፀሃይ ዉሀ ልግባ ያሰኛል
መ. በጠብታ ዉሀ ነፍሱ አዳነ

13. አስቴር እንደ ኳስ ነጥራ ከመቀመጫዋ ተነሳች፡፡ በሚለዉ ዘይቤአዊ አገላለጽ ተነጻጻሪዎችን
የሚያመሳስላቸዉ የጋራ ባህሪ ምንድን ነዉ ?

ሀ. ኳስ ለ. ጨዋታ ሐ. መንጠር መ. መነሳት

2
14. የርቀት ተማሪዎች የፊት ለፊት ትምህርት ለመማር ዩኒቨርሲቲ መጥተዋል፡፡ በሚለው አረፍተነገር

ውስጥ የአረፍተነጉሩ ባለቤት ማን ነው ?

ሀ. ዩኒቨርሲቲ ለ. ተማሪዎች ሐ. የርቀት መ. ትምህርት

15. ከሚከተሉት ውስጥ ልዩ የሆነዉ የትኛው ነው?

ሀ. አፈቅቤ ለ. ህገ መንግስት ሐ. የእርጎ ዝንብ መ. አድሮ ቃርያ
16. ቀጥሎ የቀረበው አንቀጽ የተስፋፋበት ስልት የትኛው ነው?

“ትምህርትን ከተለያዩ አቅጣጫዎችና ምንጮች መቅሰም እንደሚቻል በተደጋጋሚ ተገልጧል፡፡

ለምሳሌ፣ በሥርዓተ ትምህርት አማካኝነት በአግባቡ ተደራጅቶ በትምህርት ቤቶች ውስጥ

በመደበኛው የሚሰጠው አንዱ ሲሆን በሌላ በኩል ደግሞ ከትምህርት ቤት ውጭ መማር ይቻላል፡፡”

ሀ. የማወዳደር ለ. ምሳሌዊ

ሐ. የምክንያትና የውጤት መ. የትረካ

17. የተውሶ ቃላትን መጠቀም የሚያስከትላቸውን ተጽእኖዎች በተመለከተ ትክክል ያልሆነው የትኛው

ነው?

ሀ. የመረጃ መዛነፍን ያስከትላል

ለ. የራስን ማንነትና ክብር ያስጥላል

ሐ. በመልእክት ተቀባያችን ዘንድ ከፍ ያለ ግምትእና አድናቆትያልስገኛል

መ. ሁሉም

18. ኢ መደበኛ ቃላትን በጽሑፍ ውስጥ መጠቀም ተገቢ የሚሆነው መቸ ነው?

ሀ. በንግግር የሚቀርብ ጽሑፍ ለመጻፍ ሲታሰብ

ለ. ላልተማሩ ሰዎች የሚሆን ጽሑፍ ለማዘጋጀት ሲታሰብ

ሐ. በመደበኛ ጽሑፍ ውስጥ ጸሐፊው መጠቀም ሲፈልግ

መ. በፈጠራ ጽሑፍ ውስጥ ስለ ገጸ ባህርያት ማንነት መግለጽ ሲፈለግ

19. “ባህርዳር በሚገባ አስታውሳታለሁ፡፡” በሚለው አረፍተ ነገር ውስጥ የተፈጠረው ስህተት ምንድን
ነው?
ሀ. የፆታ አለመስማማት ለ. የተጠየቅ ችግር
3
 ሐ. የቁጥር አለመስማማት መ. የ “ን” በቦታዋ መቅረት/ያለመግባት
20. ከሚከተሉት ውስጥ ልዩ የሆነው አገላለጽ የቱ ነዉ ?
ሀ. አፉን ሲከፍት ወተት የመሰሉ ጥርሶቹ ይታያሉ፡፡
ለ. አፉን ስላመመዉ ምግብ አልበላም ፡፡
ሐ. በማያገባዉ ጉዳይ አፉን ሲከፍት ዋጋዉን አገኘ፡፡
መ. የአፉ ጠረን ሰዉ አያስቀርብም፡
21. ቀጥሎ የቀረበው አንቀጽ የተጻፈበት ስልት የትኛው ነው?

“ያላገባች ሴት መፀነሷን ካወቀችበት ጊዜ ጀምሮ ትጨነቃለች፡፡ የጭንቀቷ መንስኤ ማኅበረሰቡ

በማይደግፈው ሕገ ወጥ እርግዝና የተነሳ ሊደርስባት የሚችለውን ግላዊና ማኅበራዊ ችግር

በመፍራት ነው፡፡”

ሀ. የማወዳደር ለ. ምሳሌያዊ

ሐ. የምክንያትና የውጤት መ. የማነጻጸር

22. የሙያ ቃላትን ከዘዬ ቃላት ልዩ የሚያደርጋቸው ባህሪ ምንድን ነው?

ሀ. የሙያ ቃላት አገልግሎት ውሱን መሆኑ

ለ. የሙያ ቃላት ፍቺ የሚታወቀው በሙያተኞቹ ብቻ መሆኑ
ሐ. የሙያ ቃላት ኢ-መደበኛ ቃላት መሆናቸው
መ. የሙያ ቃላትን በመደበኛ ድርሰት መጠቀም ግድ መሆኑ
23. . ከሚከተሉት ውስጥ የኢ-መደበኛ ቃላት መመዘኛ ያልሆነው የትኛው ነው?

ሀ. በአማርኛ መዝገበ ቃላት ውስጥ ያልተመዘገቡ ናቸው፡፡

ለ. በሳል ደራስያን በመደበኛ ድርሰት ውስጥ የማይገለገሉባቸው ናቸው፡

ሐ. የማስተማሪያ ይዘቶች ለማዘጋጀት የማይውሉ ናቸው፡፡

መ. የቋንቋው ተገልጋዮች ወጥ በሆነ መንገድ የሚጠቀሙባቸው ናቸው፡፡

24. ‹‹አዘወትሮ ስፖርት የሚሰራ ሰው ምንም አይነት በሽታ አያገኘውም›› በሚለው ዓ.ነገር ውስጥ
የሚስሰተዋለው ችግር ምንድን ነው ?
ሀ. የፆታ አለመስማማት ለ. የተጠየቅ ችግር
ሐ. የመደብ መ. የ “ን” በቦታዋ መቅረት/ያለመግባት

4
 25. . “ወደርቀት ትምህርት ማስተባበሪያ ጣቢያ የሄደው ከበደ” የሚለው ቅንጅት
ዓረፍተነገር ሊባል የማይችለው ለምንድን ነው?
ሀ. የቃላቱ ቅንጅት የቋንቋውን መዋቅር ባለመጠበቃቸው
ለ. የተጠየቅ ችግር
ሐ. ሙሉ መልዕክት ባለማስተላለፉ
መ. የዓረፍተነገሩ ባለቤት ስላልተሟላ

መመሪያ ሶስት፡- በ ‹ሀ› ስር ለቃረቡት ጥያቄዎች በ‹ለ› ስር ከሚገኙት ገለጻዎች መካከል

ተስማሚውን (የሚዛመዱትን) በመምረጥ አዛምዱ፡፡(15 ነጥብ)

‹ሀ›
26. የምደባ ስልት
27. የትረካ ስልት
28. .የማነፃፀር ስልት
29. የማወዳደር ስልት
30. ተነፃፃሪ ዘይቤ
31. ተለዋጭ ዘይቤ
32. ሰውኛ ዘይቤ
33. እንቶኔ ዘይቤ
34. ግነት ዘይቤ
35. ምፀት ዘይቤ
36. አያዎ ዘይቤ
37. ተምሳሌት ዘይቤ
38. የገለፃ ስልት
39. የምክንያትና የውጤት ስልት

5
 40. የብየና ስልት

(ለ )

ሀ. ላዩን ሲታይ ሁለት ተቃራኒ ሀሳቦችን /ነገሮችን/ የያዘና ውሸት የሚመስል በውስጡ ግን

እውነትን የሚገልፅ ነው፡፡

ለ. ስለ አንድ ነገር ድርጊት ወይም ሁኔታ ምስል ከሳች የሆኑ ምርጥ ቃላትና ዘይቤዎችን
ባካተቱ ዓረፍተ ነገሮች አማካኝነት የሚቀርብ ስልት ነው፡፡

ሐ. ጉዳዮችን በወል ባህሪያቸው አማካኝነት በክፍል በክፍል በማስቀመጥ የሚተነተንበት፣

የሚብራራበት፣ የሚገለጽበት፣... ስልት ነው፡፡

መ. አባቱስ የሰፈራችን ዋርካ ነበር

ሠ. ሁለትና ከዚያ በላይ የሆኑ የሀሳብ ዝምድና ያላቸውን ሀሳቦች እያነሳን የምናሰፋበት
ስልት ነው፡፡
ረ. ሁለትና ከዚያ በላይ የሆኑ ሀሳቦችን በልዩነታቸው ላይ ተመስርተን የምናሰፋበት ስልት

ነው፡፡

ሰ. በአንቀጹ አማካይነት ሊተላለፍ የተፈለገው መልዕክት የሚበየንበት የሚደነገግበት፣

የሚተርጎምበት

ሸ. የአንድ ነገር መከሰት በርካታ መንስኤዎች አንዳሉት የምናሳይበት እናአንድ ምክንያት

የተለያዩ ውጤቶች ሊኖሩት እነደሚችሉ የምናሳይበት

ቀ. በአንቀጽ ውስጥ የተፈጸሙ ድርጊቶች፣ ክስተቶች፣ ሁኔታዎች፣ ወዘተ. በተፈጸሙበት

የጊዜ ቅደምተከተል መሰረት የሚቀርቡበት

በ. መላገድን እና ማሾፍን መግለጫ ነው፡፡

ተ. ውሻ በቁልቁለት የማይጎትተው እንጀራ ሰጠችኝ፡፡

ቸ. ልጅቱ ንብ ናት፡፡

ነ. ፍረጂ አንቺ መሬት

6
ኘ. ለሰው ሞት አነሰው አለች ቀበሮ

አ. ወፍ ይመስል ስትበር ትውላለች

መመሪያ አራት፡- ከቀረቡት ርእሶች በአንዱ ኃይለ ቃሉ መጀመሪያና መጨረሻ የሆነ ከ 80 ያላነሱ ቃላት ያሉት

አንድ አንቀጽ ጽፋቸሁ አሳዩ፡፡(10 ነጥብ)

ርእሶች፡-
41. የማልረሳው መጥፎ አጋጣሚ /በትረካ የአንቀጽ አጻጻፍ ስልት/
42. ያደግኩበት ሰፈር /በገላጭ የአንቀጽ አጻጻፍ ስልት/

የመልስ ምስጫ

ስም መ.ቁጥር ከፍል ሴንተር ………….

7
መመሪያ አንድ ፡- እዉነት/ሀሰት (15 ነጥብ) መመሪያ ሁለት፡- ምርጫ(30 ነጥብ)

1. ------------ 11.----------- 21. ---------

2. ------------ 12. ----------- 22. ----------
3. ------------- 13. ----------- 23. -----------
4. ------------- 14. ---------- 24. --------
5. ------------- 15. ----------- 25. ------
6. ------------ 16. ----------
7. ------------ 17. -----------
8. ----------- 18. ---------
9. ------------ 19 .----------
10.----------- 20. --------

መመሪያ ሶስት፡- አዛምድ(15 ነጥብ)

26.---------- 31. ------------ 36. ----------

27---------- 32. ------------ 37. -----------
28. --------- 33.----------- 38. ----------
29. ---------- 34. ----------- 39. --------
30. ---------- 35. ---------- 40. -----------

መመሪያ አራት፡- ጻፍ (10 ነጥብ)

41.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------42.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------

9
10