CHÖÔNG I

MÔ HÌNH CỔ ĐiỂN VỀ
NGOẠI THƯƠNG

KTQT-LQT
 CÁC HỌC THUYẾT CƠ BẢN

• Học thuyết trọng thương

• Lý thuyết Lợi thế tuyệt đối Adam Smith
• Lý thuyết Lợi thế tương đối David Ricardo
• Lý thuyết chi phí cơ hội Gottfried Von Haberler

KTQT-LQT
 CÁC HỌC THUYẾT CƠ BẢN

• Học thuyết trọng thương

William Stafford, Thomas Gresham, Thomas Mun, Von Hornick
– Quý kim là thước đo
– Thương mại (XK>NK) mang lại thịnh vượng
– Zero-sum game
– Vai trò của nhà nước

KTQT-LQT
 CÁC HỌC THUYẾT CƠ BẢN

• Lý thuyết lợi thế tuyệt đối

Adam Smith – Nghiên cứu “Nguồn gốc sự thịnh vượng” 1776
– Phân công lao động
– Thịnh vượng do sản xuất công nghiệp, thương mại
chỉ là điều kiện
– Thương mại không là zero-sum game
– Lợi thế tuyệt đối là cơ sở thương mại

KTQT-LQT
 Lợi thế tuyệt đối
• Mô hình
– Các giả định
– Chi phí tuyệt đối
Bảng hao phi lao động trong hai ngành S và T, ở hai quốc gia A,
B

Hàng hóa Quốc gia A Quốc gia B

S (kg/hr) 3 12

T (m/hr) 6 4

KTQT-LQT
 Lợi thế tuyệt đối

• Mô hình
– Các giả định

HÀNG HÓA Mỹ Anh

Lúa mì (ton/hr) 6 1

Vải (m/hr) 4 5

KTQT-LQT
 CÁC HỌC THUYẾT CƠ BẢN

• Lý thuyết lợi thế tương đối

David Ricardo – Nghiên cứu “Nguyên lý của kinh tế chính trị và
thuế” 1817
– Kế thừa học thuyết của Adam Smith
– Sự khác biệt về năng suất lao động
– Lợi thế tương đối là cơ sở thương mại

KTQT-LQT
 Lợi thế tương đối
• Mô hình
– Các giả định
– Chi phí tương đối
Bảng năng suất lao động trong hai ngành S và T, ở hai quốc gia
A, B

Hàng hóa Quốc gia A Quốc gia B

S (kg/hr) 3 12

T (m/hr) 6 8

KTQT-LQT
 Lợi thế tương đối

• Mô hình
– Các giả định

HÀNG HÓA Mỹ Anh

Lúa mì (ton/hr) 6 2

Vải (m/hr) 4 3

KTQT-LQT
 Lợi thế tương đối

• Mô hình
– Các giả định

HÀNG HÓA Mỹ Anh

Lúa mì (ton/hr) 6 1

Vải (m/hr) 4 2

KTQT-LQT
 CÁC HỌC THUYẾT CƠ BẢN

• Lý thuyết chi phí cơ hội

Gottfried Haberler
– Nghiên cứu “Lý thuyết về thương mại quốc tế” 1937
– Khẳng định lý thuyết của Ricardo
– Đưa ra khái niệm PPF (production possibility frontier)
– Lý thuyết chi phí cơ hội (không chỉ cho lao động như
Ricardo)

KTQT-LQT
 Lý thuyết chi phí cơ hội
Mỹ Anh
Lúa mì Vải Lúa mì Vải
180 0 60 0
150 20 50 20
120 40 40 40
90 60 30 60
60 80 20 80
30 100 10 100
0 120 0 120
KTQT-LQT
 PPFcủa Anh và Mỹ (Haberler)

V V
Chi phí cơ hội của LM = 2/3 Chi phí cơ hội của LM = 2
120
120 Chi phí cơ hội của V = 2 Chi phí cơ hội của V = 1/2

70
60
50
40

0 90 110 180 LM 0 40 60 70 LM
KTQT-LQT
 Chi phí cơ hội
Moâ hình coå ñieån: S, T, L, aS, aT, Ps, PT. Kyõ thuaät
theå hieän qua aS vaø aT với a là hệ số hao phí
Chi phí cô hoäi vaø ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn
xuaát (Production Possibility Frontier – PPF)
• aS coù yù nghóa bao nhieâu ñôn vò L caàn ñeå saûn xuaát 1 S,
• aT(-1) coù yù nghóa soá ñôn vò T maát ñi khi trong sản xuất
T bị giảm 1 L
• => aS (aT)-1 laø soá saûn phaåm T "maát ñi" do phaûi saûn
xuaát ra 1 saûn phaåm S.

KTQT-LQT
 Lôïi theá töông ñoái trong saûn xuaát
ôû hai nöôùc
• (aS / aT) < (aS*/ aT*)
– vôùi * kyù hieäu cho nöôùc ngoaøi
• => chi phí cô hoäi cuûa S trong nöôùc thaáp hôn
so vôùi chi phí cô hoäi cuûa S ôû nöôùc ngoaøi.
• Do ñoù
– nöôùc nhaø coù lôïi theá trong saûn xuaát S
– nöôùc ngoaøi coù lôïi theá trong saûn xuaát T.

KTQT-LQT
Caùc tröôøng hôïp veà chi phí cô hoäi vaø
lôïi theá töông ñoái
• Tröôøng hôïp 1:
• (PS/PT) < (aLS / aLT) < (aLS*/ aLT*)
• => hai nöôùc ñeàu khoâng saûn xuaát S maø chæ saûn xuaát T.
• Tröôøng hôïp 2:
• (aLS / aLT) < (PS/PT) < (aLS*/ aLT*)
• => nöôùc nhaø chuyeân moân hoaù saûn xuaát S, nöôùc ngoaøi
chuyeân moân hoaù saûn xuaát T.
• Tröôøng hôïp 3:
• (aLS / aLT) < (aLS*/ aLT*) < (PS/PT)
• => khoâng nöôùc naøo saûn xuaát T, caû hai nöôùc chuyeân moân hoaù
saûn xuaát S.

KTQT-LQT
 Giaù töông ñoái theá giôùi, ñöôøng cung töông ñoái,
ñöôøng caàu töông ñoáiù
• Duong cau tuong doi va duong cung tuong doi

KTQT-LQT
 Moâ hình Ricardo môû roäng
– n haøng hoaù, theå hieän qua chæ soá z,với z = 1,2,…, n
– yeáu toá saûn xuaát duy nhaát laø L.
– kyù hieäu * daønh cho nöôùc ngoaøi.
• Ñaët a(z) vaø a*(z) laø löôïng lao ñoäng caàn ñeå saûn xuaát 1 saûn
phaåm z ôû trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc.
• Goïi A(z) = a* (z) / a(z) laø tæ soá theå hieän naêng suaát töông ñoái.
Tæ soá naøy caøng cao, nöôùc nhaø caøng coù lôïi theá trong saûn xuaát
z so vôùi nöôùc ngoaøi.
• Xeáp n ngaønh saûn xuaát haøng hoaù theo thöù töï giaûm daàn veà lôïi
theá töông ñoái, töùc laø
• (a1/a1*) <(a2/a2*) < … <(an/an*) , vôùi <(ai/ai*)
• => A(1) > A(2) > … > A(n)
KTQT-LQT
 Moâ hình Ricardo môû roäng (tt)
• Cho w vaø w* laø tieàn löông nhaân coâng trong nöôùc
vaø ôû nöôùc ngoaøi.
• Chi phí saûn xuaát cho moät ñôn vò z trong nöôùc vaø
ngoaøi nöôùc laø wa(z) vaø w*a*(z).
• Khi ñoù, neáu (w/w* ) < (ai* /ai) thì haøng hoaù i neân
ñöôïc saûn xuaát trong nöôùc, vì z saûn xuaát z reû hôn
sản xuất ở nước ngoài.
• wa(z) < w*a*(z); hay
• w/w* < a*(z) / a(z); hay
A(z) > w/w*

KTQT-LQT