ԴԱՏԱԿԱՆ ԲԺՇԿՈՒԹՅՈՒՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑԻ

ՀԱՐՑԱՇԱՐ
2023-2024 ուս․ տարի

1. Դատական բժշկության առարկան: Դատական բժշկության առարկայի համակարգը,

ուսումնասիրման օբյեկտները և մեթոդները:

 Դատական բժշկության սահմանումը

 Դատաբժշկական փորձաքննության տեսությունն ու պրակտիկան
 Դատական բժշկություն առարկայի համակարգը
 Դատական բժշկության ուսումնասիրման օբյեկտները և մեթոդները

2. Հակիրճ պատմական ակնարկ դատական բժշկության զարգացման մասին:

 Հնադար և վաղ միջնադար

 Դատական բժշկության զարգացումը 16-17-րդ դարերում
 Դատական բժշկության զարգացումը Ռուսաստանում
 Դատական բժշկության զարգացումը Հայաստանում

3. Դատաբժշկական փորձաքննության դատավարական և կազմակերպչական

հիմունքները:

 Ընդհանուր դրույթներ
 Փորձաքննություն նշանակելու և կատարելու հիմքերը
 Փորձաքննություն նշանակելու մասին որոշումը
 Դատաբժշկական փորձագետ կամ բժիշկ-փորձագետ
 Փորձագետի իրավունքներն ու պարտականությունները
 Փորձաքննության պարտադիր կատարումը
 Դատաբժշկական փորձաքննության տեսակները
 Փորձաքննություն դատաքննության ընթացքում
 Դատաբժշկական փորձաքննության կազմակերպչական հիմունքները

4. Ուսմունք մահվան և դիակային երևույթների մասին:

 Մահ և մահացում
 Արագ /սուր/ մահվան նշաններն են․
 Դանդաղ մահվան նշաններն են․
 Մահվան պատճառը և ծագումը /թանաթոգենեզ/
 Մահվան անմիջական պատճառը վնասվածքների ժամանակ
 Մահացու վնասվածքների դեպքում անձի ինքնուրույն գործողությունները
1
 Մահվան դատաբժշկական դասակարգում
 Դիակային երևույթների դասակարգումը
 Դիակային բծեր։ Դիակային բծերի առաջացման փուլերը
 Դիակային բծերի դատաբժշկական նշանակությունը
 Դիակային փայտացում։ Դիակային փայտացման դատաբժշկական նշանակությունը
 Դիակային սառեցում։ Դիակային սառեցման դատաբժշկական նշանակությունը
 Մասնակի դիակային չորացում։
 Դիակային աուտոլիզ
 Դիակային նեխում
 Դիակի մումիացում
 Դիակային ճարպամոմ
 Տորֆային դաբաղում
 Դիակների վնասում կենդանիների, թռչունների, միջատների կողմից
 Մահվան վաղեմության /ժամկետի/ որոշում

5. Դիակի դատաբժշկական փորձաքննություն:

 Դիակի առաջնային դատաբժշկական փորձաքննություն։ Դիակի դատաբժշկական

փորձաքննության առիթները։
 Դիակի առաջնային զննում նրա հայտնաբերման վայրում։ Մահվան հաստատում։
 Դիակի կրկնակի դատաբժշկական փորձաքննություն։ Արտաշիրիմում։
 Անդամահատված դիակի դատաբժշկական հետազոտությունը։
 Կմախքացած դիակների դատաբժշկական հետազոտությունը։
 Նորածինների դիակների հետազոտման առանձնահատկությունները։
 Նորածնության հատկանիշները
 Նորածնի հասունության հատկանիշները
 Կենդանածնության որոշում /կենսական փորձեր/
 Կենսունակության որոշում
 Պտղի ներարգանդային և արտաարգանդային տարիքի որոշում
 Մահվան պատճառները նորածինների սպանությունների ժամանակ
 Դատաբժշկական փորձաքննություն հանկարծամահության ժամանակ

6. Դատաբժշկական ուսմունք վնասվածքների մասին:

 Վնասվածքների դատաբժշկական դասակարգումը։ Վնասվածության դասակարգումը։

 Մեխանիկական վնասվածքներ
 Քերծվածքների հատկանիշները
 Արյունախեղդերի հատկանիշները
 Քերծվածքների և արյունախեղդերի դատաբժշկական նշանակությունը
 Վերքերը, նրանց դատաբժշկական դասակարգումը և նշանակությունը
 Ոսկրերի կոտրվածքներ
 Բութ առարկաներով վնասում
 Կոտրվածքների դատաբժշկական նշանակությունը
 Անկում բարձրությունից

2
 7. Փոխադրամիջոցներից առաջացած վնասվածքներ:

 Փոխադրամիջոցային վնասվածության /տրավմատիզմի/ տեսակները

 Ավտովթարից առաջացած վնասվածքների դատաբժշկական փորձաքննությունը
 Վարորդի և ուղևորների մոտ հայտնաբերվող վնասվածքները
 Երկաթուղային վթարից առաջացած վնասվածքների դատաբժշկական
փորձաքննություն
 Օդաչվական վթարներից առաջացած վնասվածքների դատաբժշկական
փորձաքննություն
 Սուր գործիքներից առաջացած վնասվածքներ

8. Հրազենային վնասվածքներ:

 Հրազենային զենքերի դասակարգումը

 Կրակոցը և նրան ուղեկցող երևույթները
 Միջանցիկ և կույր գնդակային վնասվածքներ
 Մուտքի և ելքի անցքերի հատկանիշները
 Կրակոցի ուղղության որոշումը
 Մոտ կրակոցի գոտիները
 Որսորդական կոտորակային զենքերից առաջացած վնասվածքներ
 Ատիպիկ զենքից և պայթուցիկ նյութերից առաջացած վնասվածքներ
 Մինչմահու և հետմահու վնասվածքների որոշումը /տարբերակումը/

ՀԱՐՑԱՇԱՐ
9. Մեխանիկական շնչահեղձում:
 Հիպոքսիաների /թթվածնային անբավարարության/ դասակարգումը
 Մեխանիկական շնչահեղձման դատաբժշկական դասակարգումը
 Մեխանիկական շնչահեղձման մորֆոլոգիական հատկանիշները
 Կախում
 Խեղդում օղով
 Խեղդում ձեռքերով
 Կրծքավանդակի և որովայնի սեղմում

3
 Շնչական անցքերի փակում օտար մարմիններով
 Չոր և իրական ջրահեղձման ախտորոշումը

10. Վնասվածքներ և մահ ֆիզիկական գործոնների ազդեցությունից:

 Բարձր ջերմաստիճանի ազդեցության տեսակները
 Օրգանիզմի գերտաքացում։ Արևահարություն
 Ջերմային գերտաքացում
 Հրդեհի օջախում կենդանի գտնվելու հատկանիշները
 Դիակի այրում
 Վնասվածքները և մահը ցածր ջերմության ազդեցությունից
 Վնասվածքները և մահը էլեկտրական ազդեցությունից
 Վնասվածքները և մահը մթնոլորտային ճնշման կտրուկ փոփոխությունից /բարձր և
ցածր/։Դեկոմպրեսիոն հիվանդություն, բարոտրավմա, լեռնային հիվանդություն
 Վնասվածքները և մահը իոնիզացնող ճառագայթման ազդեցությունից

11. Վնասվածքները և մահը կենսաբանական գործոնների ազդեցությունից:

 Վնասվածքները և մահը քիմիական գործոնների ազդեցությունից
 Թույների դատաբժշկական դասակարգում
 Թույների ազդեցության պայմանները
 Ուտիչ թույներով թունավորում
 Դեստրուկտիվ թույներով թունավորում
 Հեմոլիտիկ /արյունալուծ/ թույներ
 Կենտրոնական նյարդային համակարգը պարալիզող թույներ
 Կենտրոնական նյարդային համակարգը ընկճող թույներ
 Դրդող և ցնցումային ազդեցության թույներ
 Գերազանցապես ծայրամասային նյարդային համակարգի վրա ազդող թույներ
 Սննդային թունավորումներ

12. Կենդանի անձանց դատաբժշկական փորձաքննություն:

4
 Ընդհանուր դրույթներ
 Իրականացման առիթները
 Մարմնական վնասվածքի ծանրության աստիճանը որոշող հետևյալ
հասկացությունները
 Առողջությանը պատճառված ծանր վնաս
 Առողջությանը պատճառված միջին վնաս
 Առողջությանը պատճառված թեթև վնաս
 Առողջական վիճակի դատաբժշկական փորձաքննություն
 Տարիքի որոշման դատաբժշկական փորձաքննություն:

13. Սեռական վիճակների որոշման դատաբժշկական փորձաքննություն:

Սեռական հանցագործությունների դատաբժշկական փորձաքննություն:
 Սեռական հասունացման դատաբժշկական փորձաքննություն
 Սեռական անձեռնմխելիության դատաբժշկական փորձաքննություն
 Հղիության, ծննդաբերության և վիժման դատաբժշկական փորձաքննություն
 Վիճելի սեռական կացության /հերմաֆրոդիտիզմ/ դատաբժշկական փորձաքննություն
 Սեռական հանցագործությունների խմբերը
 Բռնաբարության դատաբժշկական փորձաքննություն
 Անառակաբարո գործողությունների դատաբժշկական փորձաքննություն
 Արվամոլության դատաբժշկական փորձաքննություն
 Վեներական հիվանդությամբ կամ այլ սեռավարակներով վարակման դատաբժշկական
փորձաքննություն

14. Անձի դատաբժշկական նույնականացում: Բուժաշխատողների մասնագիտական

իրավախախտումների դեպքերով դատաբժշկական փորձաքննության իրականացում:
 Անձի դատաբժշկական նույնականացում, տեսակները
 Անձի նույնականացում արտաքին նշաններով
 Անտիգենային նույնականացում
 Դակտիլոսկոպիկ /մատնադրոշմային/ նույնականացում
 Անձի նույնականացում լուսանկարի օգնությամբ

5
 Ոսկրերի մնացորդներով նույնականացում
 Անձի նույնականացում բժշկական փաստաթղթերի տվյալներով
 Դատաբժշկական փորձաքննությունը քրեական և քաղաքացիական գործերի նյութերով
 Բուժաշխատողների մասնագիտական իրավախախտումների դեպքերով
դատաբժշկական փորձաքննության իրականացում
 Ապօրինի աբորտ կատարելը
 Հիվանդին օգնություն ցույց չտալը
 Համաճարակների դեմ պայքարի համար նախատեսված կանոնների խախտում
 Անթույլատրելի փորձերի կատարում մարդկանց վրա
 Հիվանդին օգնություն ցույց չտալը
 Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնողների կողմից մասնագիտական
պարտականությունները չկատարելը կամ ոչ պատշաճ կատարելը
 Բժշկական գաղտնիքը հրապարակելը

15. Իրեղեն ապացույցների դատաբժշկական փորձաքննություն

 Կենսաբանական ծագման իրեղեն ապացույցներ
 Արյուն։ Իրեղեն ապացույցների վրա արյան առկայության որոշում
 Արյան տեսակային պատկանելիության որոշում
 Արյան խմբային պատկանելիության որոշում
 Արյան տեղային ծագման որոշում
 Արյան կենսաբանական օբյեկտի սեռական պատկանելիության որոշում
 Սերմնահեղուկի հայտնաբերման նախնական փորձերն ու հավաստի մեթոդը
 Թուքի, կաթի և մեկոնիումի հայտնաբերման եղանակներ
 Մազի հետազոտմամբ պարզաբանվող հիմնական հարցերը
 Մազի ուսումնասիրման եղանակներ