Kasaysayan ng Alpabetong Pilipino

Kasaysayan ng Alpabetong Pilipino

Alibata

Bago pa man dumating ang mga Kastila, tayo ay mayroon nang kinikilalang isang uri ng alpabeto.
Ito ang tinatawag nating Alibata, isang uri ng palaybaybayang hatid na atin ng mga Malayo at Polinesyo.
Sinasabing ang Alibata ay may impluwensya ng palatitikang Sanskrito na lumaganap sa India at sa iba
pang mga lugar sa Europa at sa Asya.
Ang Alibata ay binubuo ng labimpitong titik: 3 patinig at 14 na katinig, gaya ng makikita sa ibaba:

ANG ALIBATA

Ang bawat titik ng Alibata ay binibigkas na may tunog na a. Nilalagyan ng tuldok (.) sa ibabaw ng
titik kapag bibigkasin ang b ng bi.
Nilalagyan ng tuldok (.) sa ilalim ng titik kapag bibigkasing bu ang b.
Nilalagyan ng krus (+) sa tabi ng titik kapag nawawala ang bigkas na a sa bawat titik.
Ang // ang nagpapahayag ng tuldok.
Kakaiba ang pagsusulat ng alibata hindi katulad ng nakasanayan na ng mga Pilipino. Ang paraan
ng pagsulat ng mga katutubo’y patindig, buhat sa itaas pababa at ang pagkakasunod ng mga talata ay
buhat sa kaliwa, pakanan.
Mapapansin na walang titik na E at O sa matandang Alibata. Tatlo lamang noon ang mga patinig:
A, I at U. Nang dumating ang mga Kastila ay saka lamang pumasok ang mga tunog na E at O dahil sa
mga hiram na salitang Kastila namay ganitong mga tunog. Ang tunog na R ay sinasabing hiram din sa
Kastila.

Pagsasanay

I. Sulatin sa katutubong alfabeto ang mga sumusunod:

1. Maganda si Neneng.
2. Papasok ang bata sa paaralan bukas.
3. Kinikilig ang babae nang makita niya ang kanyang hinahangaang lalaki.

II. Isulat sa alibata ang mga sumusunod:

1. alupihan 6. hardin
2. ilog 7. lalawigan
3. dagat 8. lungsod
4. sumisikat 9. palengke
5. bayan 10. matamis

Takdang-Aralin
I. Gumawa ng isang liham pangkaibigan. Ibibigay ninyo ito sa inyong kaibigan. Isusulat ito sa paraang Alibata.

Ang Abecedario

Nang dumating ang mga Kastila, binago nila ang ating sistema ng pagsulat. Sinunog nila ang lahat
halos ng ating katutubong panitikang nasusulat sa Alibata, kasabay ng kanilang pagsunog sa
sinasambang mga anito ng ating mga ninuno. Tinuruan nilang sumulat ang mga Pilipino sa
pamamagitan ng palatitikang Romano upang mabisa nilang mapalaganap ang Doctrina Christiana. Ang
mga titik Romano gaya ng alam na natin, ay iba sa mga simbolong ginagamit sa pagsulat sa wikang
Hapon o sa wikang Intsik.
 Itinuro ng mga Kastila ang kanilang Abecedario. Ang mga titik ng Abecedario ay ang mga
sumusunod:

A B C CH D
/a/ /be/ /se/ /se-atse/ /de/
E F G H I
/e/ /efe/ /he/ /atse/ /i/
J K L LL M
/hota/ /ke/ /ete/ /elye/ /eme/
N Ñ O P Q
/ene/ /enye/ /o/ /pe/ /ku/
R RR S T U
/ere/ /doble ere/ /ese/ /te/ /u/
V W X Y Z
/ve/ /doble u/ /ekis/ /ye/ /zeta/

Pansinin na sa dating 17 katutubong tunog sa matandang Alibata ay naparagdag ang mga

sumusunod upang maging 31 titik lahat.

Mga Patiniog: E at O

Mga Katinig: C, F, LL, Q, V, R, Z, CH, J, Ñ, RR, X

Sa loob ng halos apat na dantaong pananakop sa atin ng mga Kastila ay nasanay na ang ating lahi
sa mga hiram na salita na sa kasalukuyan ay hindi na halos napapansin kung ang mga ito ay katutubo o
banyaga.

Pagsasanay
I. Basahin ang talata sa ibaba. Isulat sa baybay-Filipino ang mga salitang nasa loob ng panaklong.

Noong nakaraang (1. Viernes) ay hindi nakapasok si Ernesto sa (2. escuela). Tumawag ang kanyang
ina sa (3. telefono) upang ipaalam sa kanyang (4. maestra) na siya ay di papasok.
(5. Miercoles) na nang muling makapasok si Ernesto. Pagpasok niya sa (6. clase) ay sinalubong siya
ng kanyang mga kamag-aral. Sinabi kaagad ng mga ito kung ano ang kanilang (7. leccion) sa araw na
iyon. Ipinaalam din ng mga ito na bilang takda, sila’y binilinang magdala ng (8. diario).

1. ___________________ 5. ________________
2. ___________________ 6. ________________
3. ___________________ 7. ________________
4. ___________________ 8. ________________

II. Baybayin nang pasalita gamit ang alpabetong Abecedario ang mga sumusunod:
1. lluvia (ulan) 6. mantecado (icecream)
2. beso (kiss) 7. navidad (christmas)
3. amor (pag-ibig) 8. corazon (puso)
4. leche (gatas) 9. esperanze (pag-asa)
5. bizcocho (biscuit) 10. embutido (sausage)

Ang Alpabetong Ingles

Nang matapos ang pananakop ng mga Kastila noong 1898, humalili naman ang mga Amerikano.
Dahil sa ang pinakamahalagang pokus ng pamahalaang Amerikano ay edukasyon ng mga Pilipino,
naging sapilitan ang pag-aaral ng wikang Ingles. Itinuro ng mga gurong Thomasites ang alpabetong
Ingles na may 26 na titik, tulad ng mga sumusunod:

A B C D E F
G H I J K L
M N O P Q R
S T U V W X
Y Z

Mapapansin parehong titik-Romano ang ginagamit ng mga alpabetong Ingles at Kastila,

palibhasa’y kapwa kanluranin ang mga ito. Ngunit may mga tunog sa Ingles na wala rin sa dila ng mga
Pilipino. At sapagkat ang ispeling sa Ingles ay hindi na konsistent tulad ng sa Kastila, hindi na maaari
ang regular na tumabasan ng mga titik. Halimbawa ng mga sumusunod:
 Football - putbol sexy - seksi
violin - bayolin magazine - magasin

Di kasintagal ng mga Kastila ang panahon ng pananakop ng mga Amerikano, subalit dahilan sa
empasis na ibinigay sa edukasyon, napakalawak ang naging impluwensya ng wikang Ingles, kaya’t
napakarami ang mga bokabularyong Ingles na humalo sa talasalitaang Filipino.

Ang Abakada

Noong panahon ng Pangulong Manuel L. Quezon ay binigyan-diin niya ang kahalagahan ng

pagkakaroon ng isang wikang pambansa. Nadama niya ang pangangailangang ito sapagkat malimit na
hindi niya makausap ang karamihan ng mg Pilipinong iba’t iba ang wikang sinasalin. Hindi niya
makausap ang mga ito sa wikang Kastila. At lalong hindi rin sa wikang Ingles. Kayat nang sulatin ang
Konstitusyon ng 1935, sinikap niyang magkaroon ito ng probisyon tungkol sa pagbuo ng isang wikang
pambansa.
Ganito ang sinasabi sa Konstitusyon ng 1935: “Ang Pambansang Asemblea ay gagawa ng hakbang
tungo sa pagkaroon ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na mga pangunahing
wika ng Pilipinas.”
Upang maitupad ang batas na ito, pinagtibay ng Kongreso ang Batas Komonwelt 184 na nag-aatas
na bumuo ng Institute of National Language o Surian ng Wikang Pambansa na siyang magsasagawa ng
pag-aaral kung alin sa mga pangunahing katutubong wika ng bansa ang higit na karapat-dapat na
maging wikang pambansa.
At Tagalog ang napiling maging batayan ng wikang pambansa.
Ngunit hinihingi rin ng batas na bago ipahayag ang napiling batayan ng wikang pambansa ay
kailangang mayroon na munang magagamit na aklat panggramatika sa paaralan. Si Lope K. Santos, isa
sa mga kagawad noon ng Surian ng Wikang Pambansa, ang sumulat ng nasabing gramatika na nakilala
sa tawag na Balarila ng Wikang Pambansa.
Noon isinilang, batay sa Balarila, ang Abakada na binubuo ng 20 titik na gaya ng mga sumusunod:

A B K D E G H I L M N NG
O P R S T U W Y

Sa dalawampung titik na ito’y lima (5) ang patinig at labinlima (15) ang katinig. Ang mga katinig
ay may tig-iisang tawag at bigkas lamang na laging may tunog na a sa hulihan. Gaya ng pagbaybay nang
pabigkas sa mga salitang sumusunod:

Bote - /ba-o-ta-e/ titik - /ta-i-ta-i-ka/

Dahilan sa limitadong bilang ng mga titik ng Abakada, naging problema ang panghihiram ng mga
salita, lalo na sa Ingles na hindi konsistent ang palabaybayan.

Pagsasanay
I. Baybayin nang pa-Abakada ang sumusunod na mga salita:
1. totoo 6. pakikipagsapalaran
2. pakikipagtalastasan 7. nakikipagkomunikasyon
3. panitikan 8. tsuktsaktsinis
4. gulang 9. hikayatin
5. kompyuter 10. magsanduguan

Komisyon sa Wikang Filipino:

2001 Revisyon ng Alfabeto
at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino

Bilang bahagi ng pagpapalanong pangwika na may layuning mapaunlad ang wikang Filipino
tungo sa istandardisasyon ng sistema ng pagsulat, nagpalabas ang Komisyon sa Wikang Filipino noong
2001 ng revisyon sa alfabeto at ispeling ng wikang Filipino na pinamagatang 2001 Revisyon ng Alfabeto
at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino na nakafokus sa gamit ng walong bagong letra ng alfabetong
Filipino (c,f,j,ñ,q,v,x,z).

I. Ang Alfabetong Filipino

 Ang alfabetong Filipino ay binubuo ng 28 letra. Ang tawag sa mga letra ay ayon sa bigkas-Ingles
ng mga Pilipino maliban sa ñ (enye) na tawag-Kastila. Ang walong (8) letra na dagdag ay galing sa mga
umiiral na wika ng Pilipinas at sa mga iba pang wika.

A B C D E F G H I J K
/ey/ /bi/ /si/ /di/ /i/ /ef/ /ji/ /eych/ /ay/ /jey/ /key/

L M N Ň NG O P Q R S T
/el/ /em/ /en/ /enye/ /enji/ /o/ /pi/ /kyu/ /ar/ /es/ /ti/

U V W X Y Z
/yu/ /vi/ /dobolyu/ /eks/ /way/ /zi/

Pagbaybay

Pasulat Pabigkas
Salita boto /bi-o-ti-o/
bote /bi-o-ti-o/
titik /ti-ay-ti-ay-key/
Fajardo /kapital ef-ey-jey-ey-ar-di-o/
Roxas /kapital ar-o-eks-ey-es/

Akronim PSHS /pi-es-ets-es/

ARMM /ey-ar-em-em/
LANECO /el-ey-en-i-si-o/
FVR /ef-vi-ar/
GMA /ji-em-ey/

Daglat Bb. /kapital bi-bi/

Dr. /kapital di-ar/
Gng. /kapital ji-en-ji/

Simbolong Pang-agham/
Matematika Fe /ef-i/
H2O /eych-tu-o/
Lb. /el-bi/
Kg /key-ji/
V /vi/

Pagsasanay
I. Baybayin ang mga sumusunod na salita sa pasalitang paraan.
1. simbahan 6. nagdadasal
2. Biblia 7. Michael
3. bait 8. DOST
4. Mr. Miguel 9. Dr. Maulion
5. Joshua 10. Zimbabwe

Tuntunin sa Panghihiram at Pagbaybay

1. Gamitin ang kasalukuyang lesksikon (salita) ng Filipino bilang panumbas sa mga salitang banyaga. Kung
anong mayroong mga salita sa Filipino iyon ang ipanumbas sa mga salitang hiram.
Hiram na Salita Filipino
attitude ugali
rule tuntunin
ability kakayahan
west kanluran
school paaralan
electricity kuryente
shoe sapatos
book aklat
2. Kumuha ng mga salita mula sa iba’t ibang katutubong wika ng bansa. Nangangahulugang maaaring
gamiting panumbas sa mga salitang banyaga ang mga salitang magmumula sa iba’t ibang wika at
diyalekto sa bansa.

Hiram na Salita Katutubong Wika

hegemony gahum (cebuano)
imagery haraya (tagalog)
husband bana (cebuano)
muslim priest imam (tausug)
robber kawatan (cebuano)
fast paspas (cebuano)
slowly hinay-hinay (cebuano)
drama dula (cebuano)

3. Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula sa Kastila, Ingles at iba pang wikang banyaga at
saka baybayin sa Filipino. Dito ginagamit ang prinsipyo sa Filipino na kung anong bigkas ay siyang
baybay at kung ano ang baybay ay siyang basa.

Kastila Filipino Ingles Filipino

cheque tseke centripetal sentripetal
litro litro commercial komersyal
liquido likido advertising advertizing
educacion edukasyon economics ekonomiks
coche kotse radical radikal
esquinita eskinita baseball beysbol

Iba pang wika Filipino

coup d’etat (french) kudeta
chinelas (kastila) tsinelas
kimono (japanese) kimono

4. Gamitin ang mga letrang C,N,Q,X,F,J,V,Z, kapag ang salita ay hiniram nang buo ayon sa mga
sumusunod na kondisyon:
a. Pantanging ngalan
Quirino Canada Zamboanga City
John Valenzuela City Ozamiz City
Ceneza Bldg Qantas Airline El Nino

b. Salitang Teknikal o siyentifiko

Cortex Marxism carbohydrate
Enzyme infrared xenon
quartz calcium x-ray

c. Salitang may natatanging kahulugang kultural

Cañao (Ifugao) ‘pagdiriwang’
Hadji (Maranao) ‘lalaking Muslim na nakapunta sa Mecca’
Masjid (Maguindanao) ‘pook dalanginan’
Azan (Tausug) ‘unang panawagan sa pagdarasal ng mga Muslim

d. Salitang may irregular na ispeling o gumagamit ng dalawang letra o higit pa na hindi binibigkas o
ang mga letra ay hindi katumbas ng tunog
bouquet rendezvouz lazze faire
champagne plateau monsieur

e. Salitang may international na anyong kinikilala at ginagamit

Taxi exit fax xerox

Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong (8) Letra

1. Mahahati sa dalawang grupo ang walong dagdag na letra sa alfabetong Filipino:

 ang mga letrang F,J,V,Z na may tiyak na fonemik na istatus sapagkat iisa lamang ang kinakatawang tunog
ng bawat isa; at
 ang mga letrang C,Ñ,Q,X na itinuturing na redandant dahil maaaring kumakatawan ang bawat isa sa
magkakaibang yunit ng tunog o kaya’y sunuran ng tunog, tulad ng:
C = /s/ central --- sentral
 /k/ cabinet --- kabinet
Ñ = /ny/ baño --- banyo
Q = /k/ queso --- keso
= /kw/ quarter --- kwarter
X = /ks/ extra --- ekstra
= /s/ xylophone --- saylofon

2. Ang mga letrang F,J,V,Z, lamang na may tiyak na fonemik na istatus ang gagamitin sa ispeling ng
mga karaniwang salitang hiram upang hidi masira ang tuntunin ng isa-isang tumbasan ng tunog at letra na
katangian ng umiiral na sistema ng fonemik na ispeling sa Filipino. Narito ang mga tiyak na tuntunin:

 Gamitin ang letrang F para sa tunog /f/ sa mga karaniwang

F salitang hiram. Hal. Futbol, fraterniti, fokus, fasiliteytor, foto
Gamitin ang letrang F kung hiniram nang buo ang mga salita
Hal. French fries, Francisco, flourine, faddul (Iba: maliit na
burol)
 Gamitin ang letrang J para sa tunog /j/ sa mga karaniwang
J salitang hiram. Hal. Sabjek, jaket, jornal, objek, bajet, jam
 Gamitin ang letrang J kung hiniram nang buo ang mga salita
Hal. Jose, Japan, joules, majahid, hadji, jantu (Tausug: puso)
 Gamitin ang letrang V para sa tunog /v/ sa mga karaniwang
V salitang hiram. Hal. Varayti, volyum, varyant, vertikal, valyu,
vertikal
 Gamitin ang letrang V kung hiniram nang buo ang mga salita
Hal. Valencia City, Victoria, Vector
 Gamitin ang letrang Z para sa tunog /z/ sa mga karaniwang
Z salitang hiram. Hal. Bazar, bazuka, zu, ziper, magazin,
advertayzing
 Gamitin ang ang Z kung hiniram nang buo ang mga salita
Hal. Zamboanga, zinc, azan, rendezvouz, laizze faire

3. Ito naman ang mga tiyak na tuntunin para sa mga letrang C, Q, Ñ, at X:

 Panatilihin ang letrang C kung hiniram nang buo ang mga salita
Hal. Calculus, carbohydrates, champagne, Carlos, chlorophyll
C  Kapag binaybay sa Filipino ang salitang hiram na may C, palitan
ang C ng S kung /s/ ang tunog, at ng letrang K kung /k/ ang
tunog
Hal. Partisipant, sentral, sirkular, sensus, keyk, kard, magnetik
 Panatilihin ang letrang Q kung hiniram nang buo ang mga salita
Hal. Quartz, Quirino, quantum, opaque
Q  Kapag binaybay sa Filipino ang salitang hiram na may letrang Q,
palitan, ang Q ng KW kung ang tunog ay /kw/; at ng letrang K
kung ang tunog ay /k/
Hal. Kwarter, korum, sekwester, ekwipment, kota, kerida
 Panatilihin ang letrang Ñ kung hiniram nang buo ang mga salita
Hal. El Nino, La Tondena, Malacanang, La Nina, Sto. Nino
Ñ  Kapag binaybay sa Filipino ang salitang hiram na may letrang Ñ,
palitan ang Ñ ng mga letrang NY
Hal. Pinya, banyo, panyo, karinyosa, kanyon, banyera
 Panatilihin ang letrang X kung hiniram nang buo ang mga salita
Hal. axiom, xylem, praxis, Marxism, xenophobia, Roxas, fax, exit,
X taxi
 Kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang X,
palitan ng KS kung ang tunog ay /ks/; at ng letrang S kung ang
tunog ay /s/
Hal. teksto, eksperimental, taksonomi, eksam, seroks