Nhóm: Chất hoạt động bề mặt ứng dụng

trong dệt nhuộm

Thành viên : Vũ Phạm Gia Thuận
Nguyễn Khánh Linh

I. Tổng quát ngành công nghiệp dệt nhuộm

a) Vai trò
Dệt nhuộm là một công đoạn không thể thiếu trong ngành công nghiệp
dệt may hiện nay. Nhờ có dệt nhuộm mà ta có thể sản xuất ra nhiều
nguyên liệu, sản phẩm, quần áo có nhiều chất liệu, mẫu mã, màu sắc khác
nha.
b) Quy trình
 Giũ hồ
 Nấu tẩy
 Nhuộm
 In hoa
 Hoàn tất
Tùy vào từng công đoạn thì ta sẽ chọn những hóa chất, chất hoạt động bề
mặt hoặc chất trợ tương ứng.
II. Các chất hoạt động bề mặt trong dệt nhuộm
a) Các chất trợ ngấm
Trong quá trình dệt vải còn mang theo hồ và các tạp chất cơ học, vì thế
nếu không qua giai đoạn nấu tẩy sẽ rất khó ngấm nước và các dung dịch
hóa chất, thuốc nhuộm. Một số loại vải để mặc trắng tuy không cần
nhuộm và in hoa nhưng vẫn cần phải nấu tẩy cho mềm, có độ thấm nước
và thấm mồ hôi tốt.
 Tên Cấu tạo Vai trò Chú thích

Khả năng thấm

ướt cao nên được Dạng nhão có
dung làm chất màu nâu, dễ hòa
NB (Nekal BX) C14H15NaO2S
ngấm khi nấu vải tan trong nước
cũng như khi
nhuộm

Có tính tẩy nên

Rẻ, gặp nước
Xà phòng CnH2n+1COONa dùng trong tẩy
cứng gây kết tủa
rửa
Tác dụng chủ yếu
của dầu đỏ là làm
Este của acid
chất ngấm,
rixinoleic. chất
thường được sử
lỏng sánh, màu
dụng trong quá
Dầu đỏ ( dầu vàng nhạt, hòa
C14H8O4 trình nấu tẩy và
alizarin) tan tốt trong
nhuộm để làm
nước lạnh tạo
tăng khả năng
môi trường kiềm
ngấm các hóa
yếu.
chất thuốc
nhuộm.
Invadine ( LU,
Khả năng ngấm
LUExtra, MC, MC
tốt
new/MR)
Họ sunfat rượu
béo, sử dụng
Có khả năng
Floranit 4028 C8H17NaO4S trong quá trình
ngấm tốt
nấu và kiềm
bóng
 + Dạng nhão
không màu hòa
tan tốt trong
nước ấm(50oC).

Là chất ngấm + Có khả năng

trong quá trình ngấm và nhũ hóa
giũ hồ, nấu và tẩy ở mọi nhiệt độ.
cho các loại vải
sợi bông và vải + Phù hợp với
Cottoclarin sợi pha tổng hợp, mọi quá trình tẩy
thích hợp cho quá trắng có thể sử
trình nấu tẩy gián dụng làm chất
đoạn hoặc nấu ngấm cho các
tẩy liên tục và loại thuốc
bán liên tục. nhuộm trừ thuốc
nhuộm cattion.

+ Ổn định trong
bảo quản ít nhất
một năm.
 - Là chất lỏng, sánh
có màu vàng sẫm,
mùi nhẹ.

- Thành phần hóa

học gồm hỗn hợp
các chất hoạt động
bề mặt anion, có
khả năng giảm sức
căng bề mặt và tính
năng ngấm nhanh.
có khả năng thấm - Hàm lượng chất
ướt cao, ngấm hoạt động bề mặt
sản xuất từ một
nhanh đồng thời trong sản phẩm: 65
số dầu béo thực
còn có tính năng + 1%; tỷ trọng ở
vật đặc trưng, 20oC: gần 1.1; pH
tẩy rửa, nhũ hóa
biến tính tổng = 7.
cần thiết để đáp
hợp để thành
Wetta-NTD-93 ứng yêu cầu công - Dễ hoà tan trong
dẫn xuất có
nghệ tiền xử lý nước, không bị kết
hoạt chất chính
vải bông, vải tủa trong nước
là natri sulfo
tổng hợp pha cứng.
este
bông và các mặt
axitrixinoleic. - Tính năng trội:
hàng dệt kim
ngấm, nhũ hóa và
khác. tẩy rửa.

- Có khả năng thấm

ướt cao, mức tạo
bọt trung bình.

- Ổn định trong môi

trường axit, kiềm
yếu và trung tính,
không giảm hoạt độ
khi có mặt chất
điện ly.
 b) Chất phân tán
Đối với thuốc nhuộm dạng huyền phù, khi có chất hoạt động bề mặt
sẽ tạo điều kiện cho thuốc nhuộm phân tán đồng đều và giúp cho
thuốc ngấm vào xơ sợi đều màu hơn. Chất trợ phân tán là những chất
hoạt động bề mặt có khả năng làm giảm sức căng bề mặt vật liệu sợi
và có tính chất phân tán cao, được sử dụng trong công nghệ nhuộm
làm cho thuốc nhuộm trở thành một khối dung dịch linh động, đồng
đều, dễ dàng thấm sâu vào vải. Những mặt hàng được nhuộm bằng
thuốc nhuộm hoàn nguyên, thuốc nhuộm azô khi giặt bằng xà phòng
phải được bổ sung vào dung dịch giặt một lượng chất phân tán để làm
tăng thêm độ bền cọ sát. Khi gia công vật liệu l00% xơ sợi tổng hợp
người ta cũng cần bổ sung chất phân tán vào để làm giảm độ tĩnh
điện. Khi sản xuất các loại hồ in hoa, chất phân tán được đưa vào để
hồ in được đồng đều và làm hệ thống ổn định, chống vón cục, chống
tắc lưới in và có khả năng thâm nhập dễ dàng vào vải.
Tên Cấu tạo Chức năng Chú thích
làm chất phân tán
muối dinatri của để chuẩn bị dung
metylene dịch thuốc nhuộm
NF (lenconol)
bentanaphalene phân tán, hoàn
sulfur acid. nguyên và lưu
huỳnh.
 - Là chất lỏng màu
nâu sẫm, hoà tan tốt
trong nước, bền với
dung dịch kiềm yếu
và axit yếu trong
khoảng pH = 4 - 13,
bền trong nước cứng.
- Hàm lượng hoạt
chất chính (tính theo
chất khô): 30 - 35%.
Hàm lượng chất
không tan trong
nước: 0,016%. Độ
ổn định của dung
dịch thuốc nhuộm có
chứa chất phân tán ở
nồng độ 2g/l vẫn tốt
sau 36 giờ.
- Độ pH của dung
dịch chứa 1% sản
phẩm: 6.5 – 7.5.
Có chức năng - Sản phẩm có tính
Dispa-PTD-93 C21H14O6S2Na2 phân tán đều dung phân tán rất tốt, ngăn
dịch thuốc nhuộm cản hiện tượng kết
tủa và lắng đọng của
thuốc nhuộm trong
quá trình nâng nhiệt,
hòa tan trở lại bất kỳ
thuốc nhuộm nào đã
bị kết tụ và lắng đọng
trong điều kiện
nhuộm ở nhiệt độ
cao, vì vậy đặc biệt
thích hợp và thuận lợi
khi chuẩn bị dung
dịch nhuộm sợi ở
dạng bôbin; đảm bảo
nhuộm đồng màu và
hiện màu đối với các
màu tươi sáng, tăng
độ tươi sáng và độ
bền màu cọ sát ngay
cả đối với các màu
đậm, không làm giảm
độ bền ánh sáng
 chất lỏng hơi
Có tác dụng phân sánh, màu nâu
tán và hòa tan từ sẫm hòa tan tốt
từ các muối canxi, trong nước lạnh và
chất pectin, sáp và nước ấm, dung
các tạp chất khác dịch nồng độ 5%
có trong dung dịch có pH = 7, ổn định
nhuộm của thuốc trong nước cứng,
nhuộm hoàn dung dịch axit
nguyên không tan, chất điện li với
thuốc nhuộm hoạt nồng dộ thông
tính hoặc thuốc dụng. khối lượng
Chất hoạt động bề
Irgasol CO (Ciba) nhuộm trực tiếp, riêng ở nhiệt độ
mặt aninon
ngăn ngừa sự kết 20oC là 1.5g/cm3.
tủa của các muối ổn định trong bảo
cứng có trong quản hơn một năm
nước, tăng tính nếu đựng trong
chất uốn cho sợi, thùng kín ở 20oC.
không làm giảm Có thể sử dụng
các chỉ tiêu về độ cùng các chất
bền màu, tăng anion hoặc không
khả năng ngấm mang ion, không
thuốc nhuộm lên được sử dụng
vải sợi. cùng với chất tăng
trắng quang học.

c) Chất tẩy rửa trong các giai đoạn giặt sau nấu vải
Do sợi dọc của vải khá dễ đứt, người ta phải hồ sợi dọc để tăng khả
năng chịu đựng ma sát của sợi trước khi dệt, do vậy trước khi nhuộm
phải giặt để loại hồ chưa được rũ sạch và sáp đi.
 Tên Cấu tạo Chức năng Ghi chú
là chất giặt thẩm
thấu vừa loại bỏ
mạch các chất bẩn
Chất lỏng sánh
vừa làm tăng hiệu
Chất hoạt động bề không màu, hòa
Vetanol SP quả thấm cho các
mặt annion tan trong nước
công đoạn sau.
lạnh.
Đặc biệt có khả
năng ngăn cản tái
nhiễm bẩn.
tác dụng giặt, tẩy chất lỏng nhớt
sạch các vết dầu màu vàng hoặc
mỡ, làm sạch vết vàng nâu, có mùi
màu. Có thể sử đặc trưng, ít bay
Chất hoạt động bề
Precosolve N90 dụng làm chất hơi và ổn định
mặt không ion
chống trào dung trong các môi
dịch ở nhiệt độ trường axit, kiềm,
cao vì ít bọt và ít các kim loại kiềm
bị bay hơi. thổ

d) Chất làm mềm trong quá trình xử hoàn tất vải

Các loại vải cotton và tơ nhân tạo dễ bị cứng sau khi giặt, chất hoạt động
bề mặt đóng vai trò như chất bôi trơn, có khả năng lan rộng và ngấm rất
cao do chúng có thể hình thành một lớp màn mỏng bao phủ bên ngoài sợi
và một phần ngấm vào trong sợi. Chúng làm giảm ma sát giữa các phần
sợi với nhau làm cho sợi mềm mại hơn.

Các chất làm mềm vải chỉ được dùng với lượng nhỏ vì nếu dư sẽ làm cho
vải nhớt. Các chất hoạt động bề mặt thường sử dụng ở đây là dầu béo
sulfat hóa, alcol béo sulfat hóa, các chất hoạt động bề mặt cation…

e) Chất trợ trong in hoa

Chất hoạt động bề mặt thêm vào mực in là chất nhủ hóa, ổn định mực in
dạng paste, tăng cường khả năng ngấm vào xơ sợi.
Tài liệu tham khảo thêm
 Quy trình dệt nhuộm
https://www.slideshare.net/garmentabc/bi-ging-x-l-hon-tt-sn-phm-may
  Các chất sử dụng trong dệt nhuộm
http://csdl.vinachemia.gov.vn/default.aspx?page=news&do=detail&id=887

Bảng phân công:

Nguyễn Khánh Linh : tìm tài liệu, thuyết trình
Vũ Phạm Gia Thuận : tìm tài liệu, làm word