CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.1 KIEÅM SOAÙT NOÄI BOÄ

Khaùi nieäm
CHƯƠNG 2
Caùc boä phaän hôïp thành KSNB
CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG
TRONG KIỂM TOÁN Nhöõng haïn cheá voán coù cuûa KSNB

Sự cần thiết phải xây dựng KSNB

Mục tiêu
Hieåu ñöôïc theá naøo laø KSNB, ý nghĩa việc xây dựng
KSKN
Kinh doanh thua loã
Phaân bieät ñöôïc gian laän, nhaàm laãn, trình bày
trách nhiệm KTV đối với gian lận và nhầm lẫn
Hoaït ñoäng SXKD Vi phaïm phaùp luaät
CHƯƠNG 2

cuûa DN ñöùng
BCTC khoâng trung thöïc
Vận dụng được nguyên tắc trọng yếu tröôùc nhöõng ruûi ro
TS bò tham oâ, ñaùnh caép
Phaân bieät ñöôïc caùc loaïi ruûi ro kieåm toaùn, vận
dụng MQH giữa rủi ro và trọng yếu  Ñoái phoù ruûi ro  NQL ñeà ra nhöõng quy ñònh,
chính saùch ñeå ñieàu haønh hoaït ñoäng SXKD.
Hiểu được thế nào là bằng chứng kiểm toán,
các PP thu thập bằng chứng
2 5

Sự cần thiết phải xây dựng KSNB

Nội dung chương 2
HĐKD
2.1 •Kieåm soaùt noäi boä hiệu
quả
2.2 •Gian laän vaø nhầm lẫn QUY ĐỊNH

2.3 •Troïng yeáu Mục

CHÍNH SÁCH tiêu
2.4 •Ruûi ro kieåm toaùn BCTC
Tuân thủ
trung
THỦ TỤC pháp luật
2.5 •Baèng chöùng kieåm toaùn thực

KIỂM SOÁT NỘI BỘ

3 6

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.1.1.Khaùi nieäm  Các yếu tố cấu thành MTKS

 Kiểm soát nội bộ: Là quy trình do Ban quản trị, Ban  Truyền đạt thông tin, tính chính trực và các
Giám đốc và các cá nhân khác trong đơn vị thiết kế, giá trị đạo đức
thực hiện và duy trì để tạo ra sự đảm bảo hợp lý về  Cam kết về năng lực
khả năng đạt được mục tiêu của đơn vị trong việc  Sự tham gia của Ban quản trị
đảm bảo:
 Triết lý và phong cách điều hành của Ban
 Độ tin cậy của báo cáo tài chính, Giám đốc
 Hiệu quả, hiệu suất hoạt động,  Cơ cấu tổ chức
 Tuân thủ pháp luật và các quy định có liên quan.  Phân công quyền hạn và trách nhiệm
 Các chính sách và thông lệ về nhân sự
7 10

2.1.2.Các bộ phận cấu thành

HTKSNB Ñaëc thuø quaûn lyù

Môi trường kiểm soát Laø ñaëc ñieåm veà quaûn lyù vaø phong caùch hoaït
ñoäng cuûa NQL, ñöôïc theå hieän qua:
Quy trình đánh giá rủi ro của đơn vị - Quan ñieåm quaûn lyù: quan ñieåm cuûa nhaø quaûn lyù
veà ruûi ro & lôïi nhuaän.
Hệ thống thông tin - Cô caáu quyeàn löïc: Cô caáu toå chöùc boä maùy quaûn
lyù taïi DN.
Các hoạt động kiểm soát + Cô caáu quyeàn löïc taäp trung: quyeàn löïc taäp
trung vaøo moät NQL hoaëc moät nhoùm NQL.
Giám sát các kiểm soát + Cô caáu quyeàn löïc phaân taùn: quyeàn löïc phaân
8
taùn cho nhieàu NQL, nhieàu boä phaän trong DN. 11

2.1.2.1.Môi trường kiểm soát Cô caáu toå chöùc

Laø boä maùy toå chöùc ñeå thöïc hieän caùc hoaït ñoäng
Laø nhöõng nhaän thöùc, quan ñieåm, söï quan saûn xuaát kinh doanh nhaèm ñaït caùc muïc tieâu cuûa DN;
taâm vaø hoaït ñoäng cuûa caùc thaønh vieân HÑQT, phuï thuoäc raát lôùn vaøo quy moâ vaø tính chaát hoaït ñoäng
ban giaùm ñoác ñoái vôùi HTKSNB & vai troø cuûa cuûa DN.
HTKSNB trong ñôn vò, taïo ra saéc thaùi chung
cuûa moät toå chöùc, chi phoái ñeán yù thöùc kieåm
soaùt cuûa moïi ngöôøi trong toå chöùc, laø neàn taûng
cho taát caû caùc boä phaän khaùc

9 Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của công ty …. 12

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Cô caáu toå chöùc

Heä thoáng keá hoaïch vaø döï toaùn
Ñeå thieát keá 1 cô caáu toå chöùc hieäu quaû phaûi
Bao goàm:
tuaân thuû caùc nguyeân taéc sau:
- Heä thoáng döï toaùn tieâu thuï.
+ Thieát laäp söï ñieàu haønh vaø kieåm soaùt treân
toaøn boä hoaït ñoäng; khoâng boû soùt lónh vöïc naøo - Heä thoáng döï toaùn saûn xuaát.
ñoàng thôøi khoâng coù söï choàng cheùo giöõa caùc boä - Heä thoáng döï toaùn tieàn.
phaän. - Heä thoáng döï toaùn KQKD.
+ Thöïc hieän söï phaân chia 3 chöùc naêng: xöû lyù
nghieäp vuï, ghi cheùp soå saùch, baûo quaûn taøi saûn.
+ Baûo ñaûm söï ñoäc laäp töông ñoái giöõa caùc boä
phaän.
13 16

Cô caáu toå chöùc Kieåm toaùn noäi boä

Ñeå thieát keá 1 cô caáu toå chöùc hieäu quaû phaûi
tuaân thuû caùc nguyeân taéc sau:
Nắm giữ tài sản >< Ghi sổ kế toán
Lập bảng biểu >< Phê duyệt
Ví dụ:
Đề nghị mua vật tư  Duyệt yêu cầu  Mời các nhà cung
cấp (báo giá)  Chọn nhà cung cấp  Mua vật tư  Nhập
kho vật tư
Laø moät boä phaän chöùc naêng trong DN, thöïc hieän
giaùm saùt vaø ñaùnh giaù toaøn boä hoaït ñoäng ñôn vò.
Ñeå phaùt huy hieäu quaû, boä phaän KTNB phaûi ñaûm
baûo 2 ñieàu kieän:
+ Veà toå chöùc: tröïc thuoäc quaûn lyù cao nhaát ñeå
khoâng bò giôùi haïn phaïm vi hoaït ñoäng.
+ Veà nhaân söï: coù naêng löïc ñuû khaû naêng thöïc
hieän coâng vieäc.

14 17

Chính saùch nhaân söï Caùc nhaân toá beân ngoaøi

Bao goàm toaøn boä caùc phöông phaùp quaûn lyù Laø nhöõng nhaân toá beân ngoaøi coù aûnh höôûng
vaø cheá ñoä cuûa ñôn vò lieân quan ñeán coâng nhaân ñeán HTKSNB nhö:
vieân taïi DN, bao goàm: + Chính saùch phaùp luaät
+ Chính saùch tuyeån duïng + Ñoái thuû caïnh tranh
+ Chính saùch ñaøo taïo + Chuû nôï
+ Chính saùch tieàn löông + Khaùch haøng ...
+ Chính saùch khen thöôûng
+ Chính saùch kyû luaät
+ Chính saùch thoâi vieäc, sa thaûi.
15 18

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Môi trường kiểm soát 2.2.2.2. Quy trình đánh giá rủi ro của đơn vị

Moät heä thoáng keá toaùn hieäu quaû phaûi ñaûm

DN có thiết kế, duy trì văn hóa
trung thực, giá trị đạo đức
Kiểm toán viên
Điểm mạnh của MTKS xem có hỗ
trợ thế nào đến các thành phần
khác của KSNB
baûo caùc muïc tieâu toång quaùt (7) sau:
1. Tính coù thöïc: chæ ghi cheùp caùc nghieäp vuï coù
thöïc.
2. Söï pheâ chuaån: taát caû hoaït ñoäng, nghieäp vuï
vaø chöùng töø ñeàu phaûi ñöôïc pheâ duyeät theo ñuùng
nguyeân taéc.
3. Tính đầy đủ: ghi sổ đầy đủ

19 22

2.2.2.2. Quy trình đánh giá rủi ro của đơn vị

2.1.2.2. Quy trình đánh giá rủi ro của đơn vị Moät heä thoáng keá toaùn hieäu quaû phaûi ñaûm baûo
caùc muïc tieâu toång quaùt (7) sau:

4. Sự đánh giá: không sai trong tính toán, chính

 Xác định rủi ro kinh doanh sách kế toán
5. Sự phân loại: đúng tài khoản, cơ cấu tài khoản,
 Ước tính mức độ rủi ro đúng sổ
DIRECTOR 6. Đúng hạn: ghi các nghiệp vụ vào thời điểm phát
 Đánh giá khả năng xảy ra rủi ro sinh
7. Chuyển sổ và tổng hợp chính xác: ghi chép
đúng đắn vào các sổ chi tiết và tổng hợp chính xác
 Quyết định các hành động thích hợp để lập BCTC.
20 23

 Moät heä thoáng keá toaùn hieäu quaû 2.2.2.2. Quy trình đánh giá rủi ro của đơn vị

Có Thực

Chính xác Phê chuẩn

Hoạt động hiệu quả hay
không?
Có
Xem DN có quy
Đầy đủ trình đánh giá rủi
Đúng hạn ro hay không? DN xử lý rủi ro như thế
Không
nào?

Đánh giá Phân loại

21 24

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.1.2.3.Heä thoáng thoâng tin lập và trình bày

BCTC Heä thoáng soå saùch keá toaùn

 Hệ thống thông tin: quy trình thu nhận, Bao goàm:

xử lý và báo cáo các thông tin
 Một HTTT gồm: máy móc thiết bị, phần
mềm, nhân sự, thủ tục, dữ liệu…
 HTTT liên quan lập và trình bày BCTC
là hệ thống các phương pháp và ghi chép
để đảm bảo hệ thống kế toán hữu hiệu.
+ Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn.
+ Heä thoáng soå chi tieát.
+ Heä thoáng soå caùi.
- Duøng ñeå ghi cheùp NVKT phaùt sinh;
- Cô sôû laäp BCTC;
- Cô sôû phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù ngaén haïn.

25 28

Heä thoáng baùo caùo keá toaùn

CHỨNG Bao goàm:

TỪ GỐC + Baùo caùo taøi chính.
+ Baùo caùo thueá.
+ Quyeát toaùn XDCB.
+ Baùo caùo khaùc.
- Cô sôû phuïc vuï quaûn lyù daøi haïn.
- Cung caáp thoâng tin ra beân ngoaøi.

26 29

Heä thoáng chöùng töø goác Hệ thống thông tin BCTC

Coù vai troø quan troïng trong quy trình Keá

toaùn vaø HTKSNB, quyeát ñònh tính trung thöïc vaø
chính xaùc trong heä thoáng thoâng tin keá toaùn. Quy trình kế toán tại DN có hợp
lý không?
- Cô sôû chöùng minh cho NVKT ñaõ thöïc söï phaùt
sinh; Kiểm toán viên

- Cô sôû ghi cheùp NVKT phaùt sinh vaøo soå saùch keá Các thông tin trên BCTC có đả
được mức độ tin cậy phù hợp
toaùn; không?
- Cô sôû kieåm tra, kieåm soaùt, thanh tra, kieåm toaùn
trong keá toaùn.
27 30

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.1.2.4 Các hoạt động kiểm soát Kieåm soaùt toång quaùt (ñoäc laäp)

Khái niệm: tập hợp các chính sách và thủ tục đảm bảo
các chỉ thị của NQL được thực hiện, là những hành động
cần thiết để đối phó rủi ro đe dọa đến mục tiêu đơn vị.
Chính sách và thủ tục liên quan đến:
 Đánh giá tình hình hoạt động
 Xử lý thông tin
 Kiểm soát về mặt vật chất
 Phân nhiệm
Laø nhöõng thuû tuïc kieåm soaùt treân heä thoáng
coâng vieäc, treân quy trình xöû lyù nghieäp vuï.
Ñöôïc tieán haønh bôûi caùc caù nhaân (boä phaän)
khaùc vôùi caù nhaân (boä phaän) ñang thöïc hieän
nghieäp vuï.
Ñöôïc xaây döïng döïa treân 3 nguyeân taéc:
- Nguyeân taéc phaân coâng phaân nhieäm.
- Nguyeân taéc baát kieâm nhieäm.
- Nguyeân taéc uûy quyeàn.

31 34

2.1.2.4 Các hoạt động kiểm soát Kieåm soaùt vaät chaát (baûo veä taøi saûn)

Khái niệm: ……… chính sách và thủ tục …… Laø nhöõng thuû tuïc kieåm soaùt ñaûm baûo an
toaøn taøi saûn, thoâng tin DN.
Ví dụ:
- Kiểm soát phòng ngừa và phát hiện sự mất mát,
thiệt hại của tài sản;
- Kiểm soát xem tổ chức có hoạt động theo đúng
chuẩn mực mà tổ chức đã quy định, theo đúng
các yêu cầu của pháp luật hiện hành

+ 32 35

Kieåm soaùt tröïc tieáp Các hoạt động kiểm soát

Laø nhöõng thuû tuïc kieåm soaùt treân töøng nghieäp

vuï, töøng hoaït ñoäng taïi DN. Tìm hiểu những hoạt dộng kiểm
soát liên quan đến cuộc kiểm
toán
Chuû yeáu do nhöõng nhaân vieân (boä phaän) thöïc Kiểm toán viên
hieän nghieäp vuï, thöïc hieän hoaït ñoäng ñoù tieán haønh. Đánh giá rủi ro có sai sót trọng
yếu và thiết kế các thủ tục kiểm
toán tiếp theo.

33 36

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.1.2.5 Giám sát các kiểm soát

Giaùm saùt ñònh kyø

Ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc cuoäc kieåm

toaùn ñònh kyø do kieåm toaùn vieân noäi boä, hoaëc do
kieåm toaùn vieân ñoäc laäp thöïc hieän.

37 40

Giaùm saùt Giám sát các kiểm soát

Laø boä phaän kieåm tra vieäc thöïc hieän caùc thuû
tuïc kieåm soaùt.
Giaùm saùt laø quaù trình NQL ñaùnh giaù chaát
löôïng cuûa HTKSNB; xem xeùt noù coù vaän haønh theo DN giám sát KSNB như thế nào?
ñuùng thieát keá ñeà ra hay khoâng, vaø coù caàn thieát
phaûi ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån DN Kiểm toán viên
hay khoâng ?
Trách nhiệm, vị trí của KTNB đã
đủ để thực hiện chức năng của
Bao goàm: họ?
Giaùm saùt thöôøng xuyeân

Giaùm saùt ñònh kyø

38 41

Giaùm saùt thöôøng xuyeân

Bài tập 3 trang 35

Ñöôïc thöïc hieän thoâng qua vieäc tieáp nhaän
caùc yù kieán ñoùng goùp cuûa khaùch haøng, nhaø
cung caáp, hoaëc caùc baùo caùo hoaït ñoäng cuûa DN.

39 42

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Mối quan hệ giữa

Auditor
KTV và KSNB

 Các KTV nghiên cứu và đánh giá Internal control

hệ thống KSNB của đơn vị để đánh giá mức
rủi ro kiểm soát -> chọn lựa phương pháp kiểm
toán thích hợp.
 Kiểm soát nội bộ của đơn vị sẽ quyết định nội
dung, phạm vi, quy mô, phương pháp kiểm
toán.

43 46

2.1.3 Trình tự nghiên cứu

Câu hỏi ôn 2.1 KSNB

Nhận định sau đây đúng/sai, giải thích? • Tìm hiểu kiểm soát nội bộ để lập kế hoạch kiểm
Bước toán.
1
1 KSNB do kiểm toán viên thiết kế giúp
Bước • Đánh giá sơ bộ rủi ro kiểm soát
đơn vị được kiểm toán nhằm đạt được 2
hiệu quả cho cuộc kiểm toán?
Bước • Thiết kế và thử nghiệm kiểm soát
2 Nếu KSNB được thiết kế một cách hoàn 3
hảo thì sẽ đảm bảo DN không còn gian lận • Đánh giá lại rủi ro kiểm soát và thay đổi những
và sai sót? Bước thử nghiệm cơ bản đã thực hiện
4
44 47

Bài tập 10a trang 15

2.1.3 Trình tự nghiên cứu KSNB

Bước 1: Tìm hiểu kiểm soát nội bộ để lập

kế hoạch kiểm toán.

Nêu 5 bộ phận của KSNB?

Bước 2: Đánh giá sơ bộ rủi ro kiểm soát

Là đánh giá sự hữu hiệu của KSNB trong

việc ngăn chặn và phát hiện các sai sót

45 48

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.1.3 Trình tự nghiên cứu KSNB 2.2.1 Gian laän

Bước 3: Thiết kế và thực hiện các thử nghiệm
kiểm soát
 Thử nghiệm kiểm soát là những thử nghiệm Là hành vi cố ý do một hay nhiều người
hay phương pháp dùng để thu thập bằng trong Ban quản trị, Ban Giám đốc, các nhân
chứng kiểm toán về sự hữu hiệu trong thiết viên hoặc bên thứ ba thực hiện bằng các
kế và vận hành của KSNB. hành vi gian dối để thu lợi bất chính hoặc
 PP thực hiện:
bất hợp pháp.(Đ.11.VSA 240)
 Phỏng vấn
 Kiểm tra tài liệu
 Quan sát
 Thực hiện lại các thủ tục kiểm soát
49 52

2.1.3 Trình tự nghiên cứu KSNB

Bieåu hieän cuûa gian laän
Bước 4: Đánh giá lại rủi ro kiểm soát và thay đổi
những thử nghiệm cơ bản đã thực hiện - Giaû maïo, söûa ñoåi chöùng töø taøi lieäu theo yù
muoán chuû quan.
- Đánh giá lại rủi ro kiểm soát dựa trên những nằng - Che daáu hoaëc coá yù boû xoùt thoâng tin taøi lieäu,
chứng thu thập được nghieäp vuï.

- Xem xét những nguyên nhân sai phạm để biết được
mức rủi ro kiểm soát thực tế để điều chỉnh phạm vi
và thời gian các thử nghiệm cơ bản dự kiến
Sơ đồ 2.1 giáo trình trang 66
50
- Coá yù aùp duïng sai chuaån möïc, nguyeân taéc,
phöông phaùp cheá ñoä keá toaùn.
- Coá yù tính toaùn sai veà soá hoïc.
53

2.2. Gian laän vaø nhaàm laãn ( VAS 240 ) 2.2.2 Nhầm lẫn

 Gian laän Laø nhöõng nhaàm laãn khoâng coá yù coù aûnh
höôûng ñeán BCTC.
 Nhầm lẫn

 Haønh vi khoâng tuaân thuû

51 54

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN
Bieåu hieän cuûa sai soùt
• Loãi tính toaùn soá hoïc hoaëc ghi
cheùp sai
• Boû soùt, hieåu sai, laøm sai caùc
khoaûn muïc, nghieäp vuï kinh teá.
• Aùp duïng sai chuaån möïc,
nguyeân taéc, phöông phaùp cheá
ñoä keá toaùn nhöng khoâng coá yù.
55
Hãy nêu sự giống và khác của gian
lận và nhầm lẫn
 Giống nhau:
 Khác nhau:
56
Ví dụ: Trường hợp nào sau đây có thể là nhầm lẫn và
trường hợp nào có thể là gian lận.
 Công ty thay đổi phương pháp khấu hao tài sản cố định từ
phương pháp đường thẳng sang phương pháp khấu hao
theo sô dư tăng dần làm giảm chi phí 50tr đồng. Công ty
có giải trình trên thuyết minh BCTC
 Khoản hối lộ để dành được hợp đồng được ghi vào tài
khoản “ Chi phí QLDN” là 100tr.
 Nghiệp vụ mua máy tính của phòng kế toán (thời gian
hữu dụng ước tính 3 năm) 22tr, nhưng kế toán phản ánh
trực tiếp vào CP QLDN.
Bài tập 27 trang 45
57
2.2.3 Haønh vi khoâng tuaân thuû
Là các hành vi bỏ sót hay vi phạm của đơn
vị được kiểm toán, bất kể cố ý hay vô ý, trái với
pháp luật và các quy định hiện hành. ( Đ11.
V250)
Söï phaân bieät sai phaïm chæ mang tính chaát töông
ñoái, khoâng coù ranh giôùi roõ raøng
58
Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán gian laän vaø sai soùt
 Caùc vaán ñeà veà tính chính tröïc, naêng löïc vaø
trình ñoä cuûa nhaø quaûn lyù doanh nghieäp
 Caùc söùc eùp baát thöôøng trong ñôn vò
 Caùc nghieäp vuï baát thöôøng
 Caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán thu thaäp baèng
chöùng kieåm toaùn
59
Caùc vaán ñeà veà tính chính tröïc, naêng löïc
vaø trình ñoä cuûa NQL DN
Coâng taùc quaûn lyù do moät ngöôøi hay moät nhoùm
ngöôøi ñoäc quyeàn naém giöõ maø khoâng coù söï giaùm
saùt cuûa caáp treân.
 Cô caáu toå chöùc phöùc taïp maø söï phöùc taïp
khoâng caàn thieát.
60
ThS. Nguyễn T Ngọc Bích
CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN
Caùc vaán ñeà veà tính chính tröïc, naêng
löïc vaø trình ñoä cuûa NQL DN
 Khoâng coù khaû naêng trong vieäc söûa chöõa caùc
yeáu ñieåm cuûa HTKSNB, trong khi caùc yeáu ñieåm
naøy coù theå khaéc phuïc ñöôïc.
 Nhaân söï phoøng keá toaùn thieáu nhieàu trong thôøi
gian daøi.
 Coù söï thay ñoåi thöôøng xuyeân veà tö vaán phaùp
lyù, hoaëc keá toaùn.
61
Caùc söùc eùp baát thöôøng trong ñôn vò
Ngaønh ngheà kinh doanh ñang taøn luïi,
khoù khaên gia taêng.
 Voán löu ñoäng khoâng hôïp lyù, vì lôïi nhuaän
giaûm hoaëc môû roäng quy moâ quaù nhanh.
 Doanh nghieäp ñaàu tö quaù nhanh vaøo
ngaønh ngheà môùi, maët haøng môùi ñeán möùc
maát caân ñoái taøi chính.
62
Caùc söùc eùp baát thöôøng trong ñôn vò
 Ñeå quaûng caùo hay thöïc hieän yù ñoà khaùc, DN coù
xu höôùng gia taêng lôïi nhuaän ñeå chöùng minh thò
giaù coå phaàn cuûa mình.
 Doanh nghieäp quaù leä thuoäc vaøo moät saûn
phaåm, khaùch haøng.
 Söùc eùp ñoái vôùi keá toaùn phaûi hoaøn taát baùo caùo
taøi chính trong khoaûn thôøi gian quaù ngaén.
 Trình ñoä keá toaùn yeáu keùm khoâng xöû lyù ñöôïc
caùc yeâu caàu haïch toaùn ...
63
Caùc nghieäp vuï baát thöôøng
Caùc nghieäp vuï ñoät xuaát, ñaëc bieät xaûy ra cuoái
nieân ñoä coù taùc ñoäng lôùn ñeán toång thu nhaäp, chi
phí vaø keát quaû.
 Caùc tröôøng hôïp baát khaû khaùng maø nhaø quaûn lyù
vaø keá toaùn tröôûng coá tình che giaáu, phaûn aùnh sai
söï thaät.
 Chi traû quaù cao so vôùi dòch vuï ñöôïc cung caáp
nhö chi cho luaät sö, tö vaán, ñaïi lyù ...
64
2.2.4 Traùch nhieäm cuûa KTV
 Giaùm ñoác (hoaëc ngöôøi ñöùng ñaàu) chòu traùch
nhieäm tröïc tieáp trong vieäc ngaên ngöøa, phaùt hieän
vaø xöû lí caùc gian laän vaø sai soùt trong ñôn vò
thoâng qua vieäc xaây döïng vaø duy trì thöïc hieän
thöôøng xuyeân heä thoáng keá toaùn vaø HTKSNB
thích hôïp.
 Giaùm ñoác (hoaëc ngöôøi ñöùng ñaàu) coù traùch
nhieäm ñaûm baûo cho ñôn vò tuaân thuû ñuùng phaùp
luaät vaø caùc qui ñònh hieän haønh; ngaên ngöøa, phaùt
hieän vaø xöû lí nhöõng haønh vi khoâng tuaân thuû
phaùp luaät vaø caùc qui ñònh trong ñôn vò. 65
Traùch nhieäm cuûa KTV
 KTV khoâng chòu traùch nhieäm veà vieäc phaùt
hieän vaø ngaên ngöøa caùc sai phaïm ôû ñôn vò. Traùch
nhieäm cuûa KTV chuû yeáu lieân quan ñeán vieäc
dieãn ñaït yù kieán cuûa mình treân baùo caùo kieåm
toaùn.
 KTV coù traùch nhieäm thieát keá caùc thuû tuïc
kieåm toaùn nhaèm ñaûm baûo phaùt hieän caùc gian
laän, sai soùt vaø haønh vi khoâng tuaân thuû gaây aûnh
höôûng troïng yeáu ñeán BCTC.
66
ThS. Nguyễn T Ngọc Bích
CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.3.TROÏNG YEÁU
Traùch nhieäm cuûa KTV
Khaùi nieäm
 Khi laäp keá hoaïch kieåm toaùn vaø thöïc hieän kieåm toaùn,
KTV phaûi coù thaùi ñoä thaän troïng, hoaøi nghi mang tính Caùc böôùc trong quaù trình vaän duïng khaùi
ngheà nghieäp ñoái vôùi gian laän, sai soùt vaø haønh vi khoâng nieäm troïng yeáu
tuaân thuû. Thông tin này quan trọng,
 Khi phaùt hieän gian laän, sai soùt vaø haønh vi khoâng tuaân có cần trình bày
thuû gaây aûnh höôûng troïng yeáu ñeán BCTC cuûa nhaân vieân trên BCTC?
VAS1
taïi ñôn vò, thì KTV phaûi thoâng baùo cho Giaùm ñoác hoaëc
ngöôøi ñöùng ñaàu ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn.

67 70

Traùch nhieäm cuûa KTV 2.3.1.Khaùi nieäm

 Khi phaùt hieän gian laän, sai soùt vaø
haønh vi khoâng tuaân thuû gaây aûnh
höôûng troïng yeáu ñeán BCTC cuûa
NQL thì KTV phaûi thoâng baùo cho
caáp treân tröïc tieáp quaûn lyù KTV vaø
tham khaûo yù kieán chuyeân gia tö vaán
phaùp luaät.
Laø thuaät ngöõ duøng ñeå theå hieän taàm quan
troïng cuûa thoâng tin (moät soá lieäu keá toaùn) trong
BCTC. Thoâng tin ñöôïc coi laø troïng yeáu nghóa laø
neáu thieáu thoâng tin ñoù hay thoâng tin khoâng
chính xaùc seõ aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán ngöôøi söû
duïng BCTC
Mức troïng yeáu (Performance materiality-PM) laø
gì?

68 71

Traùch nhieäm cuûa KTV
 Khi phaùt hieän gian laän, sai soùt vaø haønh vi khoâng tuaân
thuû gaây aûnh höôûng troïng yeáu ñeán BCTC maø ñôn vò
khoâng söûa chöõa hoaëc khoâng phaûn aùnh ñaày ñuû thì KTV
phaûi thoâng baùo cho ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính
baèng caùch ñöa ra yù kieán chaáp nhaän töøng phaàn hoaëc yù
kieán khoâng chaáp nhaän.
Caùc yeáu toá ñeå xem xeùt tính troïng yeáu
 Ñònh löôïng: Soá tieàn sai phaïm aûnh höôûng
ñeán quyeát ñònh cuûa ngöôøi söû duïng baùo caùo
taøi chính
Ví du:
 Ñònh tính: Baûn chaát cuûa sai phaïm aûnh
höôûng ñeán quyeát ñònh cuûa ngöôøi söû duïng
baùo caùo taøi chính.
Ví dụ:

69 72

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Tổng TS: 10 tỷ Caùc böôùc trong quaù trình vaän duïng khaùi nieäm
troïng yeáu

Bước 1: Öôùc löôïng sô boä về tính trọng yếu:

(Planned Materiality - PM) laø möùc öôùc tính
ban ñaàu veà möùc sai soá toái ña cho pheùp ñoái vôùi
toaøn boä BCTC.
Tham khảo VACPA

LNTT: 5%-10%
D Thu: 0,5%-3% Mức trọng yếu cho
=>Tuøy thuoäc vaøo phaùn ñoaùn, kinh nghieäm
Tổng TS: 1%-2% toàn bộ BCTC: 100 trđ cuûa KTV & chính saùch cuûa coâng ty kieåm
VCSH: 1%-5% toaùn veà troïng yeáu
73 76

Söï vaän duïng khaùi nieäm troïng yeáu trong Caùc böôùc trong quaù trình vaän duïng khaùi
kieåm toaùn nieäm troïng yeáu

 Ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa caùc sai soùt vaø gian
laän trong quaù trình kieåm toaùn;
 Xaùc ñònh troïng taâm trong kieåm toaùn.
Bước 2: Phaân boå öôùc löôïng ban ñaàu veà tính
troïng yeáu cho caùc boä phaän (khoaûn muïc,
nghieäp vuï): laø möùc öôùc tính sai soùt coù theå
chaáp nhaän ñöôïc cuûa caùc boä phaän gọi l TE
(Tolerable Error)
=> Döïa vaøo söï ñaùnh giaù RR tieàm taøng, RR
kieåm soaùt, kinh nghieäm vaø chi phí kieåm tra
caùc boä phaän

74 77

Caùc böôùc trong quaù trình vaän duïng Caùc böôùc trong quaù trình vaän duïng khaùi
khaùi nieäm troïng yeáu nieäm troïng yeáu
Böôùc 1 Öôùc löôïng sô boä veà tính troïng yeáu
Giai
đoạn Bước 3: Öôùc tính sai soùt trong töøng boä
Phaân boå öôùc löôïng ban ñaàu veà tính lập kế
phaän: KTV choïn maãu trong toång theå ñeå tieán
Böôùc 2
troïng yeáu cho caùc boä phaän, khoaûn muïc hoạch
haønh kieåm toaùn, treân cô sôû ñoù öôùc tính sai soùt
Böôùc 3 Öôùc tính sai soùt trong töøng boä phaän cuûa töøng boä phaän
Giai
Böôùc 4
Öôùc tính möùc sai leäch toång hôïp treân baùo đoạn
caùo taøi chính đánh
giá kết
quả
Böôùc 5 Tuøy theo keát quaû so saùnh ñöa ra keát
luaän veà baùo caùo taøi chính 75 78

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Caùc böôùc trong quaù trình vaän duïng khaùi

nieäm troïng yeáu Ví duï (giáo trình trang 80)
Khoaûn muïc Soá tieàn
Bước 4: Öôùc tính sai soùt toång hôïp: laø toång
Tieàn 5.000
hôïp sai soùt döï kieán taát caû caùc boä phaän cuûa
Đầu tư ngắn hạn 10.000
BCTC
Nôï phaûi thu 50.000
Haøng toàn kho 28.000
TSCÑ 32.000
Coäng taøi saûn 125.000
Coäng nguoàn voán 125.000

79 82

Caùc böôùc trong quaù trình vaän duïng khaùi

nieäm troïng yeáu Ví duï
Mức trọng yếu cho toàn bộ BCTC: 5% tổng TS
Bước 5: So saùnh sai soùt döï kieán cuûa caùc


khoaûn muïc vôùi öôùc tính ban ñaàu veà tính troïng
yeáu hoaëc xem xeùt laïi öôùc löôïng ban ñaàu veà
tính troïng yeáu: KTV chæ ñieàu chænh öôùc tính
ban ñaàu khi maø dieãn bieán cuoäc kieåm toaùn cho
thaáy coù söï thay ñoåi veà nhöõng nhaân toá aûnh
höôûng ñeán tính troïng yeáu
 Tiền: 1.5% giá trị khoản mục
 Đầu tư ngắn hạn 2% (Khai khống), 1,5% (Khai
thiếu)
 Nợ phải thu: 50% mức trọng yếu của toàn bộ
BCTC nhưng không vượt quá 10% khoản mục
 Hàng tồn kho: 5% (khai khống); 10% (khai thiếu)

80 83

Yêu cầu: hãy ước lượng sơ bộ về tính trọng

Dựa mức TY để kết luận yếu và phân bổ ước lượng ban đầu về tính
trọng yếu cho từng bộ phậnï

Khoaûn muïc Sai soùt chaáp nhaän ñöôïc

Chấp nhận toàn phần Tổng SSKH < PM, và
PEi < TEi Khai thieáu Khai khoáng
Tieàn 75 75
Tổng SSKH < PM, và Đầu tư ngắn hạn 150 200
Ý kiến ngoại trừ
PEi > TEi Nôï phaûi thu 3125 3.125
Haøng toàn kho 2.800 1.400
Ý kiến trái ngược Tổng SSKH > PM
TSCÑ 100 1.450
Öôùc tính ban ñaàu 6.250 6.250
veà möùc troïng yeáu
cho toaøn boä BCTC
81 84

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Ví duï

 Nôï phaûi thu: coù 100 khaùch haøng trong ñoù

coù 5 khaùch haøng lôùn vôùi toång dö nôï laø
25.000; coøn 95 khaùch haøng coù toång dö nôï
laø 35.000

 KTV kieåm tra ñoái chieáu 5 khaùch haøng lôùn

vaø keát quaû laø khôùp ñuùng
?

85 88

Ví duï

 KTV choïn ngaãu nhieân 30 khaùch haøng trong
toång soá 95 khaùch haøng ñeå ñoái chieáu kieåm
tra thì thaáy khai cao hôn soå keá toaùn soá tieàn
laø 300. Ñôn vò ñoàng yù söûa chöõa
 Coù 2 khaùch haøng coù daáu hieäu khoù khaên veà
taøi chính vôùi soá tieàn laø 200 nhöng ñôn vò töø
choái laäp döï phoøng
86
Mức trọng yếu thực hiện: mức giá trị do KTV xác
định ở mức thấp hơn mức trọng yếu đối với tổng thể
BCTC nhằm giảm khả năng sai sót tới một mức độ
thấp hợp lý để tổng hợp ảnh hưởng của các sai sót
không được điều chỉnh và không được phát hiện
không được vượt quá mức trọng yếu đối với tổng
thể BCTC.
89

Yêu cầu: ước tính sai số kết hợp , KTV cho ý Ví dụ:
kiến

Khoaûn muïc Sai sót chấp Sai sót dự

nhận được kiến (Khai
(khai khống) khống)
Tieàn 75 60
Đầu tư ngắn hạn 150 180
Nôï phaûi thu 3125
Haøng toàn kho 2.800 1.300
TSCÑ 100 2.100
Öôùc tính ban ñaàu 6.250
veà möùc troïng yeáu
cho toaøn boä BCTC
87 90

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Mục tiêu buổi học

Sau tiết học này sinh viên có thể hiểu

được:
• Thế nào là rủi ro kiểm toán
• Mối quan hệ giữa các loại rủi ro
• Mối quan hệ giữa rủi ro và trọng
yếu

91 94

VÍ DỤ
2.4.1.Khaùi nieäm
Thông tin xác định mức trọng yếu
-Tổng tài sản : 16 tỷ Rủi ro kiểm toán (VAS
Mức trọng yếu tổng thể được xác định như sau: 200): Là rủi ro do kiểm toán
- Tỷ lệ tính trên tổng tài sản từ 0,5% - 7%; Xét đoán của KTV viên đưa ra ý kiến kiểm
5% toán không phù hợp khi
- Mức trọng yếu thực hiện : từ 5 - 75% MTYTT; Xét đoán của báo cáo tài chính đã được
KTV là 50% kiểm toán còn chứa đựng sai
- Ngưỡng sai sót có thể bỏ qua : 0 - 4% MTYTH; Xét đoán sót trọng yếu
của KTV là 2%
Hãy cho biết trong tình huống sau đây kiểm toán viên sẽ phát
hành loại ý kiến kiểm toán nào? Vì sao?. (Vì nhiều lý do khác
nhau đơn vị không đồng ý điều chỉnh)
Kiểm toán viên phát hiện tổng nợ phải thu đơn vị khai cao
hơn sổ kế toán với số tiền là 100 triệu đồng. 92 95

Các loại rủi ro

2.4.Rủi ro kiểm toaùn

Khaùi nieäm
Moái quan heä giöõa caùc loaïi ruûi ro RR tiềm tàng
Moái quan heä giöõa ruûi ro và trọng RR có sai sót
yế u trọng yếu
Rủi ro kiểm
RR kiểm soát
toán
RR phát hiện

93 96

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Minh hoïa caùc loaïi ruûi ro

2.4.1.1.Ruûi ro tieàm taøng (Inherent Risk – IR)
HÑ IR
Là rủi ro tiềm ẩn, vốn có, do khả năng cơ SXKD
sở dẫn liệu của một nhóm giao dịch, số dư tài
khoản hay thông tin thuyết minh có thể chứa đựng
Heä thoáng
KSNB

sai sót trọng yếu, khi xét riêng lẻ hay tổng hợp lại,
trước khi xem xét đến bất kỳ kiểm soát nào có CR

liên quan
Coâng vieäc cuûa
KTV

DR

AR
YÙ kieán sai
97 100

Ví dụ:
2.4.1.2.Ruûi ro kieåm soaùt (Control Risk – CR)

Là rủi ro xảy ra sai sót trọng yếu, khi xét

riêng lẻ hay tổng hợp lại, đối với cơ sở dẫn liệu
của một nhóm giao dịch, số dư tài khoản hay
thông tin thuyết minh mà kiểm soát nội bộ của
đơn vị không thể ngăn chặn hoặc không phát hiện
và sửa chữa kịp thời

98 101

2.4.1.3.Ruûi ro phaùt hieän (Detection Risk – DR) 2.4.2 Moái quan heä giöõa caùc loaïi ruûi ro
Là rủi ro mà trong quá trình kiểm toán, các
thủ tục mà kiểm toán viên thực hiện nhằm làm AR = IR x CR x DR
giảm rủi ro kiểm toán xuống tới mức thấp có thể
chấp nhận được nhưng vẫn không phát hiện được
hết các sai sót trọng yếu khi xét riêng lẻ hoặc tổng KTV quan tâm đến rủi ro nào nhất?
hợp lại

99 102

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.4.2.2 Phương pháp đánh giá rủi

ro
Bài tập ví dụ 1
Cho biết rủi ro kiểm toán là 5%, rủi ro tiềm tàng là  Bao gồm 2 cấp độ:
80%, rủi ro kiểm soát là 30%.
Sau khi thử nghiệm kiểm soát KTV đánh giá lại rủi ro  Báo cáo tài chính:
kiểm soát là 50%  Cấp độ cơ sở dẫn liệu
 Yêu cầu:
(Tham khảo chuẩn mực kiểm toán VSA
1) Tính rủi ro phát hiện
315) – Sẽ được học kỹ hơn ở kiểm toán
2) Sự thay đổi rủi ro phát hiện có ảnh hưởng gì đến số
lượng bằng chứng kiểm toán thu thập phần 2, phần 3)

Bài tập 12 trang 39

103 106

2.4.3 Mối quan hệ giữa rủi ro và

2.4.2 Moái quan heä giöõa caùc loaïi ruûi ro trọng yếu

RR và TY có mối quan hệ chặt

Rủi ro phát hiện Đánh giá của KTV về CR chẽ với nhau:
( DR) Cao T.Bình Thấp  Nếu mức sai sót (MTY) chấp
nhận được tăng lên thì rủi ro
Cao Tối thiểu Thấp T.Bình
Đánh giá kiểm toán sẽ giảm xuống và
của KTV T.Bình Thấp T.Bình Cao ngược lại
v ề IR Thấp T.Bình Cao Tối đa  Ý nghĩa quan trọng trong việc

xác định thời gian, phạm vi,

lịch trình kiểm toán

104 107

2.4.2.1Vận dụng khái niệm rủi ro

kiểm toán Ôn 2.4

 Vận dụng khái niệm rủi ro trong kiểm toán BCTC:

Trong giai đoạn chuẩn bị kiểm toán, KTV cần đánh
giá AR, bao gồm IR và CR -->DR phù hợp,  thiết kế
các thử nghiệm cơ bản thích hợp để rủi ro kiểm toán
sau cùng sẽ nằm trong giới hạn cho phép
105
 KTV chỉ có thể đánh giá chứ không tác động đến
RRTT và RRKS. Trường hợp không đánh giá được thì
chấp nhận ở mức tối đa.
 KTV chủ động RRPH bằng cách điều chỉnh nội dung,
phạm vi và thời gian của các thử nghiệm cơ bản.
 RRPH tỷ lệ nghịch với RRTT và RRKS
 RRPH tỷ lệ nghịch với số lượng và chất lượng của
bằng chứng kiểm toán.
 Rủi ro không bao giờ bằng 0
108

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.5.2 Các loại bằng chứng

Phân loại bằng chứng theo loại hình bằng chứng
 Dạng bằng chứng vật chất: như bản kiểm kê hàng tồn kho,

biên bản kiểm kê tài sản cố định, hiểu biết kiểm toán…-> có
tính thuyết phục cao.
 Dạng bằng chứng tài liệu:tài liệu kế toán, sổ sách, chứng từ

kế toán, tính toán của kiểm toán viên… -> có mức độ tin cây
cao . Nhược:phụ thuộc vào tính hiệu lực của bộ phận kiểm
soát nội bộ.
 Dạng bằng chứng thu được từ lời nói: phỏng vấn-> mang

tính thuyết phục không cao, lại đòi hỏi sự hiểu biết của
người phỏng vấn khá cao về độ am hiểu vấn đề cần phỏng
109 vấn. 112

Phân loại bằng chứng theo nguồn gốc hình thành

• Bằng chứng do khách thể kiểm toán phát hành và luân chuyển
2.5.Bằng chứng kiểm toán nội bộ : bảng chấm công, sổ thanh toán tiền lương, sổ tổng
hợp, sổ số dư, sổ chi tiết…-> tính thuyết phục không cao.

 Khaùi nieäm • Bằng chứng do các đôi tượng khác phát hành lưu trữ tại doanh
nghiệp: hoá đơn bán hàng, hoá dơn mua hàng biên bản bàn
 Caùc loại bằng chứng
giao tài sản cố định…-> có độ thuyết phuc cao
• Bằng chứng do đơn vị phát hành nhưng lại lưu chuyển ở bên
 Yeu cầu của bằng chứng ngoài: như uỷ nhiệm chi hoá, đơn bán hàng…-> có tính thuyết
phục cao vì nó được cung cập bởi bên thứ ba
 Caùc PP thu thaäp baèng chöùng • Bằng chứng do đơn vị bên ngoài phát hành và lưu trữ: gửi thư
 Cô sôû daãn lieäu
xác nhận(nợ, các khoản phải thu, số dư tài khoản của ngân
hàng…-> tính thuyết phục cao vì nó được thu thập trực tiếp bởi
kiểm toán viên
• Bằng chứng do kiểm toàn viên trưc tiếp khai thác và phát hiện
: tự kiểm kê kho, kiểm tra tài sản, quan sát về hoạt động của
kiểm soát nội bộ…-> có độ tin cậy cao
110

2.5.1. Khái niệm Ví dụ: (bài tập 22/trang 42)

Baèng chöùng kieåm toaùn laø toaøn boä

nhöõng taøi lieäu, thoâng tin do kieåm
toaùn vieân thu thaäp ñöôïc lieân quan
ñeán cuoäc kieåm toaùn vaø döïa vaøo
caùc thoâng tin naøy kieåm toaùn vieân
hình thaønh neân yù kieán cuûa mình veà
BCTC.

111 114

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Những yếu tố ảnh hưởng đến tính

2.5.3 Yêu cầu của bằng chứng kiểm toán
thích hợp (tt)
Bằng chứng
5 Thời điểm thu thập bằng chứng
kiểm toán

Trình độ chuyên môn của người cung

Thích Đầy 6
cấp thông tin
hợp . đủ
7 Tính khách quan

115 118

2.5.3.1. Thích hợp 2.5.3.2. Đầy đủ

116 119

Những yếu tố ảnh hưởng đến tính

thích hợp trang 90 Các nhân tố ảnh hưởng đến tính đầy đủ
1 Nguồn gốc bằng chứng 1 Tính thích hợp

2 Dạng bằng chứng 2 Tính trọng yếu

3 Hệ thống kiểm soát nội bộ 3 Mức rủi ro

4 Sự kết hợp giữa các loại bằng chứng 4 Tính kinh tế

117 Bài Tập 16,17 trang 40,41 120

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.5.3.Phương pháp thu thập bằng chứng kiểm

toán
Kiểm tra tài liệu
 Bao goàm vieäc xem xeùt ñoái chieáu caùc taøi lieäu, vaên
Kiểm tra Xác nhận baûn, soå saùch, chöùng töø coù lieân quan
 Töø moät keát luaän coù tröôùc, KTV thu thaäp taøi lieäu
Concept
ñeå laøm cô sôû cho keát luaän naøy
 KTV kieåm tra caùc taøi lieäu cuûa moät nghieäp vuï töø

Quan sát
khi phaùt sinh cho ñeán khi vaøo soå saùch hoaëc
Tính toán
ngöôïc laïi

Điều tra Phân tích

121 Back 124

2.5.3.1.Kiểm tra 2.5.3.2.Quan sát

 Kiểm kê Quỹ tiền mặt, HTK, TSCĐ… gọi là?
 Laø vieäc taän maét chöùng kieán caùc böôùc coâng vieäc,
caùc quaù trình thöïc hieän coâng vieäc do ngöôøi khaùc
laøm -> đđộ tin cậy cao vào thời điểm quan sát

 Kiểm tra hóa đơn, chứng từ, sổ sách … gọi là?

122 125

Kiểm tra vật chất 2.5.3.3. Điều tra

 Kiểm kê hoặc tham gia kiểm kê tài sản thực tế về

hàng hóa, vật tư tồn kho, máy móc thiết bị, nhà
xưởng, tiền mặt tồn quỹ…-> độ tin cậy cao ( chỉ
cho biết sự hiện hữu không biết quyền sở hữu)
 Laø vieäc tìm kieám thoâng tin töø nhöõng ngöôøi beân trong
hoaëc beân ngoaøi ñôn vò coù nhöõng hieåu bieát veà nhöõng
thoâng tin ñoù nhaèm thu thaäp nhöõng baèng chöùng chöa
coù hoaëc cuûng coá caùc baèng chöùng ñaõ coù - > Độ tin cậy
không cao vì phụ thuộc vào tính khách quan và sự
hiểu biết của người cần điều tra.
 Ví dụ: trao đổi với các cá nhân trong đơn vị, với người
kiểm toán tiền nhiệm…

Back Next 123 126

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

2.5.3.4.Xác nhận Ví dụ: KTV thu thập bằng chứng kiểm toán bằng
Phương pháp nào?
1. KTV tính toán lại mức trích lập dự phòng đầu tư tài
Xaùc nhaän laø söï traû lôøi cho moät yeâu caàu cung caáp
chính ngắn hạn
thoâng tin nhaèm xaùc minh laïi nhöõng thoâng tin ñaõ coù
trong caùc taøi lieäu keá toaùn -> độ tin cậy cao 2. KTV phỏng vấn trưởng phòng tài chính về tình hình
Ví dụ: gửi thư xác nhận đối với số dư các khoản phải thu
kinh doanh của đơn vị
khách hàng, số dư tiền gửi ngân hàng… 3. KTV quan sát kiểm kê hàng tồn kho
4. KTV gởi thư xác nhận khoản tạm ứng
5. KTV đánh giá khả năng sai phạm về doanh thu thông
qua tỷ số ROS
6. KTV thu thập sổ chi tiết TGNH đối chiếu với Bảng
tổng hợp tiền gởi NH, sổ cái
127 130

Ví dụ về một số phương pháp

2.5.3.5.Tính toán TTBC
7. KTV cộng dồn sổ chi tiết NVL đối chiếu với BC- NXT,
 Laø söï kieåm tra laïi nhöõng pheùp tính soá hoïc cuûa caùc đối chiếu với sổ cái và chi tiết NVL trong thuyết minh
8. KTV tính lại mức khấu hao, đối chiếu mức biến động của
thoâng tin do ñôn vò cung caáp, caùc soå saùch keá toaùn cuûa năm nay so với năm trước, trao đổi với BP quản lý TSCĐ
ñôn vò, nhö kieåm tra vieäc tính toaùn treân caùc hoùa ñôn, để biết nguyên nhân biến động của xe tải chở hàng tại
công ty X
kieåm tra laïi nhöõng soá toång coäng treân soå caùi…
9. KTV Phỏng vấn nhân viên để nắm được quá trình sản
 KTV coøn thu thaäp baèng chöùng baèng caùc tính toaùn ñoäc xuất sản phẩm
10. KTV tính lại mức trích lập dự phòng cho Dự án metanol
laäp cuûa mình ñoái vôùi khaáu hao, döï phoøng…
của công ty PVS
11. KTV đối chiếu chứng từ với bảng kê doanh thu, và đối
128 chiếu với việc ghi nhận vào sổ sách 131

2.1.3.6.Phân tích  Moät soá baèng chöùng ñaëc bieät

 Laø xem xeùt soá lieäu, thoâng tin, caùc tæ suaát quan troïng,
qua ñoù tìm ra nhöõng xu höôùng, bieán ñoäng vaø tìm ra  Coâng vieäc cuûa chuyeân gia
nhöõng moái quan heä coù maâu thuaãn vôùi caùc thoâng tin
lieân quan khaùc hoaëc coù söï cheânh leäch lôùn so vôùi giaù
 Giaûi trình cuûa giaùm ñoác
trò ñaõ döï kieán  Coâng vieäc cuûa kieåm toaùn vieân noäi boä
 Ví dụ: Tỷ lệ laõi goäp Doanh nghieäp A laø 10%, Trong  Coâng vieäc cuûa caùc kieåm toaùn vieân khaùc
khi bình quaân ngaønh laø 30%
 Baèng chöùng veà caùc beân höõu quan.

 BT 19 trang 42

129 132

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

KTV thực hiện:

2.5.4. Cơ sở dẫn liệu
Các thông tin trình bày trên BCTC
1 dựa trên cơ sở nào?
Ai là người sử dụng thông tin
2 - Xaùc nhaän nôï phaûi traû
trên trong quá trình kiểm toán?
Hieän höõu
KTV phaûi chöùng minh
raèng caùc TAØI SAÛN VAØ NÔÏ
PHAÛI TRAÛ maø ñôn vò khai
baùo treân baùo caùo taøi chính
thì hieän höõu trong thöïc teá
Nhiệm vụ KTV: phaùt
hieän caùc taøi saûn hoaëc
khoaûn phaûi traû khoâng coù
thöïc
- Kieåm keâ taøi saûn höõu
hình
- Xaùc nhaän taøi saûn do
ngöôøi khaùc quaûn lyù, söû
duïng
- Kieåm tra giaù goác vaø lôïi
ích töông lai cuûa taøi saûn
voâ hình
- Kieåm tra chöùng töø nôï
phaûi traû

133 136

2.5.4.Cô sôû daãn lieäu Quyeàn vaø nghóa vuï

 Cơ sở dẫn liệu: những giải trình hoặc khẳng định KTV phaûi chöùng minh KTV thực hiện:
của nhà quản lý để chứng minh về các dữ liệu của raèng caùc TAØI SAÛN thì
- Kieåm tra chöùng töø veà
thuoäc quyeàn kieåm soaùt
các khoản mục, thông tin được trình bày trên BCTC quyeàn sôû höõu/kieåm soaùt
cuûa ñôn vò vaø caùc
trên cơ sở các chuẩn mực và chế độ kế toán hiện cuûa ñôn vò ñoái vôùi taøi saûn
KHOAÛN PHAÛI TRAÛ laø
hành. nghóa vuï cuûa ñôn vò - Kieåm tra veà nghóa vuï
cuûa ñôn vò ñoái vôùi caùc
khoaûn phaûi traû
Nhiệm vụ KTV : phaùt
hieän caùc taøi saûn hoaëc
khoaûn phaûi traû khoâng
thuoäc veà ñôn vò

134 137

Cô sôû daãn lieäu phải có các tiêu chuẩn hay mục

tiêu của kiểm toán (7) Phaùt sinh

Hieän höõu Kieåm toaùn vieân phaûi KTV thực hiện:

chöùng minh raèng caùc
Quyeàn vaø nghóa vuï - Kieåm tra chöùng töø goác
NGHIEÄP VUÏ maø ñôn vò
cuûa caùc nghieäp vuï phaùt
khai baùo treân baùo caùo taøi
Phaùt sinh chính thì phaùt sinh trong
sinh
Ñaày ñuû thöïc teá vaø thuoäc veà ñôn vò - Kieåm tra giaùn tieáp thoâng
qua kieåm tra söï hieän höõu
Ñaùnh giaù cuûa taøi saûn vaø nôï phaûi traû
Ghi cheùp chính xaùc Nhiệm vụ KTV : phaùt
hieän caùc nghieäp vuï
Trình baøy vaø coâng boá khoâng coù thöïc hoaëc
thuoäc veà ñôn vò
135 138

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Ñaày ñuû Trình baøy vaø coâng boá

KTV phaûi chöùng minh
raèng ñôn vò ñaõ khai baùo
treân baùo caùo taøi chính taát
caû TAØI SAÛN, NÔÏ PHAÛI
TRAÛ VAØ NGHIEÄP VUÏ
Nhiệm vụ KTV : phaùt
hieän caùc taøi saûn, nôï phaûi
traû hoaëc nghieäp vuï chöa
khai baùo
KTV thực hiện: KTV phaûi chöùng minh raèng
- Tìm hieåu kieåm soaùt noäi baùo caùo taøi chính ñöôïc trình
boä baøy vaø coâng boá phuø hôïp
vôùi yeâu caàu cuûa cheá ñoä,
- Keát hôïp kieåm tra söï hieän chuaån möïc keá toaùn hieän
höõu vaø phaùt sinh haønh
- Kieåm tra taøi khoaûn lieân
quan
Nhiệm vụ KTV :phaùt
- Kieåm tra vieäc khoùa soå hieän vieäc trình baøy
khoâng phuø hôïp hoaëc caùc
Thuû tuïc phaân tích
coâng boá sai, thieáu
139
KTV thực hiện:
- Xem xeùt vaán ñeà trình
baøy baùo caùo taøi chính:
+ Phaân loaïi khoaûn muïc
+ Vieäc caán tröø soá lieäu
- Xem xeùt caùc yeâu caàu veà
coâng boá thoâng tin boå sung
treân baùo caùo taøi chính
Bài tập 18 trang 41
142

Ñaùnh giaù

KTV phaûi chöùng minh KTV thực hiện:

raèng ñôn vò ñaõ ñaùnh giaù
- Xem xeùt phöông phaùp
TAØI SAÛN, NÔÏ PHAÛI TRAÛ
ñaùnh giaù maø ñôn vò söû
VAØ NGHIEÄP VUÏ phuø hôïp
duïng coù phuø hôïp chuaån
vôùi cheá ñoä, chuaån möïc keá
möïc, cheá ñoä keá toaùn hieän
toaùn hieän haønh
haønh khoâng
- Xem xeùt phöông phaùp
Nhiệm vụ KTV : phaùt ñaùnh giaù coù ñöôïc aùp duïng
hieän vieäc aùp duïng caùc nhaát quaùn khoâng
phöông phaùp ñaùnh giaù
khoâng phuø hôïp hoaëc
khoâng nhaát quaùn
140 143

Ghi cheùp chính xaùc

KTV phaûi chöùng minh KTV thực hiện:

raèng ñôn vò ñaõ tính toaùn,
- Yeâu caàu ñôn vò cung caáp
coäng doàn chính xaùc vaø soá
soá dö hoaëc phaùt sinh chi
lieäu treân baùo caùo khôùp
tieát
ñuùng vôùi Soå caùi vaø soå chi
tieát - Ñoái chieáu vôùi soå chi tieát
- Kieåm tra toång coäng vaø
ñoái chieáu toång coäng vôùi soå
Nhiệm vụ KTV : phaùt caùi
hieän söï khoâng thoáng nhaát
giöõa toång hôïp vaø chi tieát

141 144

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

CSDL đối với các nhóm giao dịch và

sự kiện trong kỳ được kiểm toán
 Tính hiện hữu: các giao dịch và các sự kiện được ghi nhận
đã xảy ra và liên quan đến đơn vị;
 Tính đầy đủ: tất cả các giao dịch và sự kiện cần ghi nhận
đã được ghi nhận;
 Tính chính xác: số liệu và dữ liệu liên quan đến các giao
dịch và sự kiện đã ghi nhận được phản ánh một cách phù
hợp;
 Đúng kỳ: các giao dịch và sự kiện được ghi nhận đúng kỳ
kế toán;
 Phân loại: các giao dịch và sự kiện được ghi nhận vào
đúng tài khoản
145 148

Các nhóm Cô sôû daãn lieäu CSDL đối với số dư tài khoản vào cuối kỳ

 Các cơ sở dẫn liệu đối với các nhóm giao dịch
và sự kiện trong kỳ được kiểm toán
 Các cơ sở dẫn liệu đối với số dư tài khoản vào
cuối kỳ
 Các cơ sở dẫn liệu đối với các trình bày và
thuyết minh
146
 Tính hiện hữu: tài sản, nợ phải trả và nguồn vốn chủ
sở hữu thực sự tồn tại;
 Quyền và nghĩa vụ: đơn vị nắm giữ các quyền liên
quan đến tài sản thuộc sở hữu của đơn vị và đơn vị có
nghĩa vụ với các khoản nợ phải trả;
 Tính đầy đủ: tất cả các tài sản, nợ phải trả và nguồn
vốn chủ sở hữu cần ghi nhận đã được ghi nhận đầy đủ;
 Đánh giá và phân bổ: tài sản, nợ phải trả và nguồn
vốn chủ sở hữu được thể hiện trên báo cáo tài chính
theo giá trị phù hợp và những điều chỉnh liên quan đến
đánh giá hoặc phân bổ đã được ghi nhận phù hợp
149

CSDL đối với các trình bày và thuyết minh

 Tính hiện hữu, quyền và nghĩa vụ: các sự kiện, giao

dịch và các vấn đề khác được thuyết minh thực sự đã
xảy ra và có liên quan đến đơn vị;
 Tính đầy đủ: tất cả các thuyết minh cần trình bày trên
báo cáo tài chính đã được trình bày;
 Phân loại và tính dễ hiểu: các thông tin tài chính được
trình bày, diễn giải và thuyết minh hợp lý, rõ ràng, dễ
hiểu;
 Tính chính xác và đánh giá: thông tin tài chính và
thông tin khác được trình bày hợp lý và theo giá trị phù
hợp.
147 150

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Bài tập tại lớp Ôn 2.5

 Câu 1: Khi kiểm toán khoản mục “Tiền và các khoản
tương đương tiền” trên BCTC KTV cần thỏa mãn
những cơ sở dẫn liệu nào? KTV thường quan tâm và
chú ý đến CSDL nào? Vì sao? Phương pháp thu thập
BCK’T đối với CSDL trên là gì?
 Câu 2: Khi kiểm toán khoản mục “Hàng tồn kho”
trên BCTC KTV cần thỏa mãn những cơ sở dẫn liệu
nào? Trình bày những thủ tục để kiểm tra cơ sở dẫn
liệu trên?KTV thường quan tâm đến những cơ sở dẫn
liệu nào. Vì sao? Phương pháp thu thập BCK’T đối
với CSDL trên là gì?
151 154

Ôn 2.5 Ôn 2.5

152 155

Ôn 2.5 Bài tập tại lớp

 Câu 1: Khi kiểm toán khoản mục “Doanh Thu” trên
BCTC KTV cần thỏa mãn những cơ sở dẫn liệu nào?
Phương pháp thu thập BCK’T đối với CSDL trên là
gì?
 Câu 2: Khi kiểm toán khoản mục “ Chi phí quản lý
doanh nghiệp” trên BCTC KTV cần thỏa mãn những
cơ sở dẫn liệu nào? Trình bày những thủ tục để kiểm
tra cơ sở dẫn liệu trên?KTV thường quan tâm đến
những cơ sở dẫn liệu nào. Vì sao? Phương pháp thu
thập BCK’T đối với CSDL trên là gì?

153 156

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích

CHƯƠNG 2: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG KIỂM TOÁN

Bài tập tại lớp Câu hỏi ôn tập chương 2

 Câu 7: Khi kiểm toán khoản mục “Chi phí phải trả
ngắn hạn và dài hạn” trên BCTC KTV cần thỏa mãn 1. Hệ thống KSNB bao gồm những bộ phận nào?
những cơ sở dẫn liệu nào? KTV thường quan tâm đến 2. Hành vi như thế nào được gọi là gian lận?
những cơ sở dẫn liệu nào, Vì sao? Phương pháp thu 3. HTKSNB là các quy định và thủ tục do đơn vị nào xây dựng?
thập BCK’T đối với CSDL trên là gì? 4. Việc thu thập thư xác nhận ngân hàng là ví dụ về phương pháp
 Câu 8 : Khi kiểm toán khoản mục “Cổ phiếu quỹ
kiểm toán nào?
” trên BCTC KTV cần thỏa mãn những cơ sở dẫn liệu 5. Rủi ro phát hiện tỷ lệ nghịch với?
nào? Trình bày những thủ tục để kiểm tra cơ sở dẫn liệu 6. Bằng chứng kiểm toán là liên quan đến cuộc kiểm toán là đúng
trên?KTV thường quan tâm đến những cơ sở dẫn liệu hay sai?
nào. Vì sao? Phương pháp thu thập BCK’T đối với 7. Có bao nhiêu loại rủi ro kiểm toán? Trình bày từng loại rủi ro?
CSDL trên là gì? 8. Kiểm tra trực tiếp trên chứng từ gốc thuộc yêu cầu nào của
BCKT?
157 160

Bài tập trắc nghiệm Câu hỏi ôn tập chương 2

 Thí dụ nào sau đây là của rủi ro phát hiện:
a/Những thiếu sót trong thực hiện các thủ tục kiểm soát
b/Sự áp dụng các thủ tục kiểm toán không phù hợp với
mục tiêu kiểm toán
c/ Sự thay đổi trong phương thức kinh doanh dẫn đến việc
gia tăng khả năng sai sót của khoản mục
d/Cả ba câu trên đều đúng
158
9. Một vấn đề sẽ trở nên trọng yếu nếu Ảnh hưởng đến việc lập,
sử dụng và nhận xét các báo cáo tài chính là đúng hay sai? Vì
sao?
10. Theo CMK’T 500 cách thức cụ thể được áp dụng trong kiểm
tra HTKSNB bao gồm?
11. Rủi ro kiểm soát là rủi ro trong yếu xảy ra trong từng nghiệp
vụ, từng khoản mục trong BCTC khi tính riêng lẽ hoặc tính
gộp mà ……
12. Rủi ro kiểm soát là gì?
13. Hoạt động liên tục là gì?
14. Khách thể của kiểm toán là gì?
15. HTKSNB được thiết lập để thực hiện mục tiêu của nhà quản
161
lý là đúng hay sai?

Bài tập trắc nghiệm

 Rủi ro phát hiện sẽ tăng lên nếu:

a/Rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát được đánh giá
là cao hơn
b/Giảm bớt thử nghiệm cơ bản
c/Thực hiện các thử nghiệm kiểm soát
d/ Mở rộng phạm vi thực hiện các thủ tục kiểm toán

159 162

ThS. Nguyễn T Ngọc Bích