96 AYT FİZİK DENEME SINAVI 21

1. L 2. Bir parçacık ile o parçacığın antiparçacığı çarpıştırıldığın-

da yok olma tepkimesi gerçekleşir. Yok olma tepkimele-
rinde, parçacıkların durgun kütle enerjisine eşit miktarda
h enerji açığa çıkar. Açığa çıkan bu enerji elektromanyetik
2
spekturumun gama ışınımı bölgesindedir ve kütle tama-
men yok olur. E = mc2 bağıntısı ile verilen miktarda enerji
h açığa çıkar. O hâlde I ve II. öncüller doğrudur.
A
Yok olma tepkimesinin tersi çift oluşumu tepkimesi olarak
bilinir. Bu nedenle III. öncül yanlıştır
v0
Yanıt C dir.

Doğuhan

Tepe noktasında taşın hızı sıfır olur. Ancak her noktada

ivmesinin büyüklüğü yer çekimi ivmesine eşit olup g dir.
O hâlde I. öncül doğru, III. öncül yanlıştır.

Hava sürtünmesinin olmadığı bir ortamda, 1 kg kütleli

taşa etki eden kuvvet, yer çekim kuvveti olup;
Nihat Bilgin Yayıncılık©

mg = 1 · 10 = 10 N

dur. II. öncül doğrudur.

Yanıt D dir.

3.
X Y
3 kg 3 kg

yatay yatay

1 kg

F = 10 N
Şekil I mg = 10 N Şekil II

Şekil I de toplam kütle 4 kg, net kuvvet 10 N; Şekil II de

toplam kütle 3 kg, net kuvvet 10 N olur.

Buna göre;
10
aX 4
a Y = 10
3
aX 3
aY = 4 bulunur .
Yanıt A dır.
 AYT FİZİK DENEME SINAVI 21 97

4. ekran 5. Y noktasındaki elektrik alanının büyüklüğü için bu nokta-

yarık düzlemi
ya +1 birimlik yük konur.

K X Y(+1) L
m +q +q
kq kq
w A0
2 2
r 4r

r r r

Tek yarıkla yapılan girişim deneyinde merkezi aydınlık Y noktasındaki elektrik alanın büyüklüğü;
saçak, en geniş ve en parlak olan saçaktır. Merkezi ay- kq kq
dınlık saçağın genişliği diğer saçakların genişliğinin iki EY = -
2
r 4r2
katıdır.
3 kq
EY = ·
w aralığı küçültülürse kırınım deseni genişler. 4 r2

Yarık düzlemi gerisindeki kaynak, merkez doğrultusunda olarak verilmiştir. Y noktasındaki bileşke elektrik alanın
yarığa yaklaştırılırsa ışık akısı artacağından aydınlık sa- yönü K noktasına doğrudur.
çakların parlaklığı artar. K X(+1) Y L
+q +q
L·m kq kq
Saçak genişliğini veren bağıntı D x = n · w dur.
2 2
4r r
Engel ile ekran arası su ile doldurulursa n artacağından
∆x azalır. r r r

Yanıt D dir.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

X noktasındaki elektrik alanın büyüklüğü;

kq kq
EX = -
r2 4r2
3 kq
EX = ·
4 4r2
olup bileşke elektrik alanın yönü Y deki ile zıt yöndedir.
Buna göre Y noktasındaki elektrik alanı E ise X nok-
tasındaki – E dir.

Yanıt B dir.
98 AYT FİZİK DENEME SINAVI 21

6. v0 = 0 8. düşey
m
K
N
h1 a a aa
h2 , ,

yatay L M m
x K
X
Y
Cisim K noktasında iken yalnızca potansiyel enerjisi var- O Z
dır. Cisim serbest bırakıldıktan sonra K noktasında sahip denge
olduğu potansiyel enerjisinin tümü ısı enerjisine dönüşür.
Buna göre, ısıya dönüşen enerji; İp uzunluğu , olan basit sarkaçta periyot;

mgh1 ,
T = 2r g
kadardır. Isıya dönüşen enerjinin hesaplanması için veri-
bağıntısıyla bulunur. Bu sarkaçlarda a < 5° olduğu süre-
lenlerin dışında yalnızca h1 yüksekliği bilinmelidir.
ce periyot genliğe bağlı değildir. Buna göre;
Yanıt A dır.
I. Cisimler X ve Z noktalarından serbest bırakıldığında
O noktasında çarpışır.

III. O noktasında esnek çarpışan bilyeler hızlarını birbiri-

ne aktarır. Bu nedenle X ten bırakılan sarkaç Y nokta-
sına, Z den bırakılan sarkaç da K noktasına çıkar.
Nihat Bilgin Yayıncılık©

7. I. Parçalardan her birinin

I Yanıt E dir.
ağırlığı G olsun.

Sistemin ağırlık merkezi G

ile 4G arasında olup des-
tek alanı içindedir. Bu ne-
denle I numaralı düzenek
dengede kalır.
II. Eğik düzlem üzerinde-
ki cisme etki eden;
G · sina
kuvvetini dengeleyen bir
kuvvet olmadığından bu ci-
sim dengede kalamaz.
III. Her parçanın ağırlığı G olsun.
ip
9.
K L
G 4G
Rüzgâra karşı yapılan bir yolculuk daha çok zaman alır.
Bunu sayısal örnekle açıklayalım.
G · sina K-L uzunluğu 600 km, uçağın durgun havaya göre hızı
G
300 km/h olsun. Bu durumda rüzgârsız havada tek yön
a 2 saat sürer. Gidiş-dönüş 4 saat olur.
II
Rüzgâr K dan L ye doğru 100 km/h sabit hızla esiyor
olsun.
Uçak K dan L ye, yere göre 300 + 100 = 400 km/h lik bir
hızla 1,5 saatte gider. L den K ya dönerken uçağın yere
ip III 600
göre hızı, 300 – 100 = 200 km/h olup yolculuk =3
200
saat sürer. Gidiş-dönüş toplamda 3 + 1,5 = 4,5 saat olur.

2G 3G Buna göre rüzgârsız havada yolculuk süresi daha kısa

olur. Yolculuk süresi uzadıkça harcanan enerji de daha
5G
fazla olur.
Sistemin ağırlık merkezi iki ipin dışında kaldığı için Uçak K-L arasında gidip döndüğüne göre uçağın sürati,
denge sağlanamaz. rüzgârınkinden büyüktür.
Yanıt D dir. Yanıt B dir.
 AYT FİZİK DENEME SINAVI 21 99

10. saçılan 11. Gelen ışığın frekansı sabit kalmak koşuluyla eşik frekansı
foton daha küçük bir metal kullanılırsa grafik 2. durumdaki gibi
olur.
a
e– maksimum
durgun kinetik enerji
gelen foton elektron
e– 2. durum
E 1. durum
saçılan
elektron

a a frekans
0
Pfoton f0 f

E0
PÖ a PS
a 2. durumda;

I. Elektronu sökmek için daha az enerji harcanacağın-

dan maksimum kinetik enerji artar.
Peletron
II. tana = h
Çarpışmadan önceki momentum çarpışmadan sonraki
momentuma eşit olmak zorundadır. Saçılan elektronun olup sabittir. Bu sabitin değeri değişmez.
momentum vektörü ile saçılan fotonun momentum vek-
III. Grafikteki E0 eşik enerjisi ;
törleri yatayla aynı a açısını yapmaktadır. Bu nedenle
Nihat Bilgin Yayıncılık©

saçılan elektronla saçılan fotonun momentumlarının bü- E0 = h·f0

yüklüğü eşittir. bağıntısı ile bulunur. 2. durumda f0 eşik frekansı azal-
Foton, enerji paketçiği; elektron ise maddesel parçacıktır. dığı için E0 eşik enerjisi de azalır.
Yani foton kütlesiz olduğundan momentum değerinden Yanıt C dir.
yola çıkarak enerji ve dalga boyları ile ilgili yorum yapa-
mayız.

Yanıt A dır.

12. Roketler limit hızla aşağı inerken hızları değişmeyeceğin-

den kinetik enerjileri değişmez.

Roketler Dünya’ya yaklaştıkça g yer çekim ivmesi artar.

Bu nedenle ağırlıkları artar.

Atmosfer içindeki tanecikler Dünya’ya yakın kısımlarda

daha yoğundur. Bu nedenle roketler Dünya’ya yaklaştık-
ça üzerlerine etki eden açık hava basıncı artar.

Yanıt A dır.
100 AYT FİZİK DENEME SINAVI 21

13. 14.
ip
m

Şekil I mg·sina

V1 V2 a

A) Hız-zaman grafiğine göre parçacığın ilk levhalar ara- Eğim açısı a olan eğik düzlem üzerindeki m küt-
sında hızı artmıştır. O hâlde parçacık negatif yüklü- leli cismin bağlı olduğu ipteki gerilme kuvveti
dür. mg·sina bağıntısı ile bulunur. a açısı küçülürse ipteki
gerilme kuvveti de küçülür.
B) Elektrik kuvvetlerinin yaptığı iş, parçacığın kinetik
enerjisindeki değişime eşittir. Yay sabitinin küçülmesi daha yumuşak bir yay kullanıl-
ması anlamına gelir. Bu durumda a açısı küçülür.
Levhalar arasına v hızı ile giren parçacığın birinci
aralıktaki hızı 3v ye çıkmıştır. Bu aralıkta; Şekildeki iki mıknatıs birbirini F kuvveti ile çekiyor olsun.

qV1 = ∆Ek yatay

1 1 1
qV1 = m(3v)2 – m(v)2 = m8v2 T1
2 2 2
F S
yazabiliriz. Parçacığın hızı ikinci aralıkta 2v ye inmiş-
F
tir. İkinci aralıkta; N
S
qV2 = ∆Ek
T2
Nihat Bilgin Yayıncılık©

N
1 1 1
qV2 = m(3v)2 – m(2v)2 = m5v2
2 2 2 a
yatay
yazabiliriz. V1 = 8V alınırsa V2 = 5V bulunur.

C) Parçacığın ilk levhalar arasında hızı artmış, ikinci lev- T1 = F + mg · sina

halar arasında hızı azalmıştır. a küçüldüğünde T1 azalır.
D) hız T2 = F – mg · sina
3v
a küçüldüğünde T2 artar.
Şekil II
2v Yanıt B dir.
d1 d2
v

0 zaman
t 3t

Hız-zaman grafiğinde alanlardan;

d1 2
= bulunur.
d2 5

V
E) E = bağıntısına göre;
d
8V
E1 =
2d
5V
E2 =
5d
olup E1 ile E2 eşit değildir.

Yanıt D dir.