რევმატოიდული

ართრიტი

უცნობი ეტიოლოგიის აუტოიმუნური დაავადებაა,

ახასიათებს ქრონიკული ეროზიული ართრიტი და შინაგანი
ორგანოების დაზიანება, იწვევს ადრეულ ინვალიდობასა და
სიცოცხლის ხანგრძლივობის შემცირებას.
ეტიოლოგია - ზუსტი გამომწვევი უცნობია; არის
მულტიფაქტორული ეტიოლოგიის დაავადება

 გენეტიკური ფაქტორები
 ინფექციური აგენტები M y c o p la s m a organisms,
Epstein-Barr virus, rubella virus, P o rp h y ro m o n a s
g in g iv a lis
 ჰორმონული ფაქტორები ქალები:მამაკაცები-3:1;
სიმპტომების გაუმჯობესება ორსულობის დროს და გამწვავება
მშობიარობის შემდგომ
 იმუნოლოგიური ფაქტორები
 პროფესიული ფაქტორები
 ცხოვრების წესი - მათ შორის თამბაქოს მოხმარება;
პათოგენეზი
 ეპიდემიოლოგია
 მსოფლიოში გავრცელება 0,5–2%
 ქალები : მამაკაცები – 3:1
 ვლინდება ყველა ასაკში, პიკი არის 35–50წწ.
 დაავადების დაწყებიდან 3–5 წლის შემდეგ დაავადებულთა
ნახევარს მკვეთრად უქვეითდება შრომისუნარიანობა
არაკეთილსაიმედო პროგნოზზე მიუთითებს
- HLA-DRB1*04/04 გენოტიპი
- აუტოანტისხეულების მაღალი ტიტრი
- ექსტრა არტიკულური გამოვლინებები
- ანთებითი სახსრების დიდი რიცხვი
- დაავადების დაწყება 30 წლამდე
- მდედრობითი სქესი
- სისტემური დაზიანებები
- მწვავე დასაწყისი
კლინიკური სურათი დაავადების დებიუტში

 სახსრის ტკივილი და შესიება

 ხანგრძლივი დილის შებოჭილობა
 სახსრების დაზიანების სიმეტრიულობა
 ვერ აკეთებს მუშტს, მტევნებში ძალის დაქვეითება
 საერთო სისუსტე, ადვილად დაღლა
 წონის კლება, მადის დაქვეითება
 ტემპერატურის მატება
 მტევნის კუნთების ამიოტროფია
 ასას–ები იწვევს გაუმჯობესებას
 დაავადების დებიუტი
 პოლიართრიტი - სიმპტომები ვლინდება მტევნის სახსრებში და ინტენსიობა იმატებს
რამდენიმე თვის განმავლობაში
 მტევნებისა და ტერფების სახსრების მწვავე პოლიართრიტი -
გამოხატულის დილის შებოჭილობა, ადრეულად ვლინდება რფ
 მუხლებისა და/ან მხრის სახსრების ოლიგო–მონოართრიტი - შემდეგ
ერთვება მტევნის სახსრები
 მსხვილი სახსრების მწვავე მონოართრიტი - პოდაგრის და სეპტიური ართრტის
მსგავსად
 მწვავე ოლიგო–მონოართრიტი სისტემური გამოვლინებებით - ცხელება,
ლიმფადენოპათია, ჰეპატოსპლენომეგალია (მოზრდილთა სტილის სინდრომი)
 პალიდრომული რევმატიზმი - მწვავე სიმეტრიული პოლიართრიტის
მრავალჯერადი რეციდიული შეტევები, უპირატესად მტევნის სახსრების, იშვიათად
მუხლების, იდაყვების, გრძელდება რამდენიმე საათი, დღე და მთავრდება სრული
გამოჯანმრთელებით
 რეციდიული ბურსიტი, ტენოსინოვიტი – ხშირად მაჯის სახსრების
 ხანშიშესულთა მწვავე პოლიართრიტი -მრავლობითი დაზიანება, შესიება,
მოძრაობის შეზღუდვა
 გენერალიზებული მიალგია - შებოჭილობა, დეპრესია, მაჯის არხის სინდრომი,
ჰგავს რევმატულ პოლიმიალგიას, შემდეგ ვითარდება რა–ს კლინიკური სურათი
 არადიფერენცირებული ართრიტი - სიმპტომები არ აკმაყოფილებს
დიაგნოსტიკურ კრიტერიუმებს, დროთა განმავლობაში 1 წელში 30%–ში ვითარდება რა
პერიფერიული სახსრების შეფასება
 ტკივილი
 ტკივილის ანთებითი ხასიათი
 შესიება
 მოძრაობის შეზღუდვა
 სიმეტრიულობა
 დილის შებოჭილობა
 დეფორმაცია, ქვეამოვარდნილობა

ძირითადად ზიანდება შემდეგი სახსრები

 ნება–ფალანგის
 პროქსიმალური ფალანგთაშუა
 წინატერფ–ფალანგის
 სხივ–მაჯის
 მუხლის

გამონაკლისი სახსრები
 მტევნის დისტალური ფალანგთაშუა სახსრები
 პირველი მაჯა–ნების სახსარი
 პირველი წინატერფ–ფალანგის სახსარი
 დავადება პროგრესირებს – ვითარდება სახსრების მყარი
დეფორმაცია, ქვეამოვარდნილობა, ამოვარდნილობა,
ანკილოზი.

ადრეული სტადია გვიანი სტადია

მტევანი -- დამახასიათბელი დეფორმაციები
მუხლი ტერფი
 არასახსროვანი გამოვლინებები
 რევმატოიდული კვანძები
 კანის ვასკულიტი
 ამიოტროფია
 შინაგანი ორგანოების ვასკულიტი
 ნეიროპათია (მონონევრიტი, პოლინევრიტი)
 პლევრიტი (მშრალი, გამონაჟონი), ფილტვების
ინტერსტიციული დაავადება,
 პერიკარდიტი (მშრალი, გამონაჟონი), მიოკარდიუმის
ინფარქტი
 შეგრენის სინდრომი
 ანემია
 თვალის დაზიანება (სკლერიტი, ეპისკლერიტი)
 თირკმელების დაზიანება მეორადად – წამლების,
ქრონიკული ანთების ფონზე.
რევმატოიდული კვანძები რევმატოიდული ვასკულიტი
რევმატოიდული ართრიტის გართულებები

 მეორადი ამილოიდოზი
 მეორადი ოსტეოართროზი
 გენერალიზებული ოსტეოპოროზი
 სისხლძარღვების ათეროსკლეროზი
 ოსტეონეკროზი
 გვირაბის სინდრომი (მაჯის არხის, იდაყვის ნერვის,
დიდი წვივის ნერვის)
 ატლანტო-აქსიალური სახსრის ქვეამოვარდნილობა,
მიელოპათია, ხერხემლის კისრის ნაწილის
არასტაბილურობა
კლინიკური ფორმები
 ფელტის სინდრომი – სიმპტომოკომპლექსი,
რომელიც მოიცავს: ნეიტროპენია, სპლენომეგალია,
ჰეპატომეგალია, სახსრების მძიმე დაზიანება,
არასახსროვანი გამოვლინებები (ვასკულიტი,
ნეიროპათია, ფილტვების ფიბროზი, შეგრენის
სინდრომი), ქვემო კიდურების კანის
ჰიპერპიგმენტაცია, ინფექციის განვითარების რისკი

 მოზრდილთა სტილის სინდრომი – ახასიათებს

რეციდიული ფებრილური ცხელება, ართრიტი,
მაკულოპაპულოზური გამონაყარი, მაღალი
ლაბორატორიული აქტივობა, ლიმფადენოპათია,
ჰეპატოსპლენომეგალია, უარყოფითი
რევმატოიდული ფაქტორი
 ლაბორატორიული კვლევა

დიაგნოზის დადგენის მიზნით

 რევმატოიდული ფაქტორი - IgM ანტისხეულები, რომლებიც რეაგირებენ
IgG Fc ფრაგმენტის მიმართ; განსაზღვრავს დაავადების სერონეგატიულობას და
სეროპოზიტიულობას, მგრძნობიარე, მაგრამ ნაკლებად სპეციფიურია, აღმოჩნდება
სხვა დაავადებების დროსაც
 ანტისხეულები ციტრულინირებული ცილის მიმართ – anti -
CCP - მეტად სპეციფიურია, ნაკლებად მგრძნობიარე. არ რეაგირებს მკურნალობასა
და აქტიურობაზე. ასევე პრედიქტორია ჯანმრთელებში დავადების განვითარების.
დიაგნოსტიკური მნიშვნელობა აქვს ტიტრს; პროგნოზი –
სწრაფადპროგრესირებადი, დესტრუქციული პროცესის.
 ერითროციტების დალექვის სიჩქარე - მაღალმგრძნობიარე და
ნაკლებად სპეციფიური. კორელირებს დაავადების აქტიურობასთან და
სახსრების დესტრუქციის პროცესთან.
 ც–რეაქტიული ცილა- ნაკლებად სპეციფიური, მაღალმგრძნობიარეა
დიაგნოზის და ანთებითი პროცესის აქტიურობის დადგენის მიზნით,
კორელირებს სახსრების დესტრუქციის პროცესთან.
ლაბორატორიული კვლევები პაციენტის შეფასებისა და
მკურნალობის დანიშვნის მიზნით

 სისხლის საერთო ანალიზი

 სისხლის ბიოქიმიური ანალიზები
 B და C ჰეპატიტები
 HIV ვირუსი
 ლიპიდური სპექტრი
 ANF – ანტინუკლეარული ფაქტორი
 კვლევა ტუბერკულოზზე
 ც –რეაქტიული ცილა
ინსტრუმენტული კვლევები

მტევნებისა და ტერფების რენტგენოგრაფია

I სტადია – სახსრის ირგვლივ ოსტეოპოროზი
II სტადია – ოსტეოპოროზი, სასახსრე ნაპრალის
შევიწროება, ერთეული ეროზიები
III სტადია – წინა სტადის ნიშნები და
მრავლობითი ეროზიები, სახსრების
ქვეამოვარდნილობა
IV სტადია – წინა სტადიების ნიშნები და
ძვლოვანი ანკილოზები
მტევანი
ტერფი
მტევანი
მტევანი
მტევანი
 ინსტრუმენტული კვლევები

 მრტ – სუბკლინიკური სინოვიტის და ეროზიების, ატლანო–

აქსიალური სახსრის დაზიანების გამოვლენა
 ექოსკოპია – სუბკლინიკური სინოვიტის გამოსავლენად
 მსხვილი სახსრების რენტგენოგრაფია – დაავადების
გართულებების გამოვლენა, ეჭვი ოსტეონეკროზზე, ინფექციურ
პროცესზე, ორთოპედიული დახმარების საჭიროებისას
 გულმკერდის რენტგენოგრაფია – ფილტვების დაზიანების
დადგენა
 კომპიუტერული ტომოგრაფია – ფილტვების ინტერსტიციული
დაზიანების გამოსავლენად
 დენსიტომეტრია – ოსტეოპოროზის დიაგნოსტირება, ტარდება
ყველა პაციენტთან, რომლებიც იღებენ ჰორმონს 3 თვეზე მეტი
ხანგრძლიობით.
 გასტროსკოპია –ასას–ბით მკურნალობის დაწყების და კონტროლის
მიზნით
ასევე რეკომენდებულია სხვადასხვა სპეციალობის ექიმის
კონსულტაცია
 დაავადების აქტიურობის შეფასება
შემუშავებულია სხვადასხვა ინდექსები, ფორმულები, რომელთა
საფუძველზეც ხდება დაავადების აქტიურობის შეფასება. ფორმულებში
გათვალისწინებულია აქტიური ანთებითი სახსრების რაოდენობა, ედს, CRP,
პაციენტისა და ექიმის მიერ შეფასებული დაავადების აქტიურობა ვაშ–ის
მიხედვით.
DAS 28 (disease activity score); CDAI; HAQ;
 0 = რემისია DAS28<2,6
 1 = დაბალი (2,6< DAS28 <3,2)
 2 = საშუალო (DAS28 3,2 - 5,1)
 3 = მაღალი (DAS28 > 5,1)
კლასიფიკაცია

კლინიკური სტადია
 ძალიან ადრეული სტადია: დაავადების ხანგრძლივობა <6
თვეზე
 ადრეული სტადია: 6 თვე -1 წელი
 განვითარებული სტადია: დაავადების ხანგრძლივობა 1
წელზე მეტი
 გვიანი სტადია: დაავადების ხანგრძლივობა 2 წელზე მეტი და
სახსრების გამოხატული დესტრუქცია
 კლინიკური რემისია : არ არის დაავადებების აქტიურობის
კლინიკა
 მყარი რემისია: კლინიკური რემისის 6 თვეზე მეტ ხანს
 არადიფერენცირებული ართრიტი - სრულად არ არის
გამოხატული დიაგნოზის დადასტურებისთვის საჭირო
კრიტერიუმები
რევმატოიდული ართრიტის დიაგნოსტიკური
კრიტერიუმები (PA ACR/EULAR 2010)
სახსრების კატეგორიები

 არ ფასდება ცვლილებები შემდეგ სახსრებში –

დისტალური ფალანგთაშუა, პირველი მაჯა–ნების,
პირველი წინატერფ–ფალანგის
 მსხვილი სახსრები – მხარი, იდაყვი, მუხლი, მენჯ–
ბარძაყი, კოჭ–წვივი
 მცირე სახსრები – ნება–ფალანგის, პროქსიმალური
ფალანგთაშუა, 2–5 წინატერფ–ფალანგის, მტევნების
დიდი თითების ფალანგთაშუა, სხივ–მაჯის
 სხვა სახსრები – სახსრები, რომლებიც შეიძლება
დაზიანდეს რევმატოიდული ართრიტის დროს,
მაგრამ არ განიხილება არც ერთ ზემოთ
ჩამოთვლილ პუნქტში – საფეთქელ–ქვედა ყბის,
ლავიწ–აკრომიონის, გულმკერდ–ლავიწის და სხვა
მკურნალობა

ფარმაკოლოგიური
 არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო
პრეპარატები
 გლუკოკორტიკოიდები, მინიმალური ეფექტური
დოზა
 ბაზისური ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები,
პირველი რიგის პრეპარატია მეტოტრექსატი 20–
25მგ/კვირაში; ლეფლუნამიდი 20მგ/დღეში;
სულფასალაზინი 3–4 გ/დღეში,
ჰიდროქსიქლოროქინი
 ბიოლოგიური პრეპარატები
ბიოლოგირი პრეპარატები
სიმსივნის ნეკროზული ფაქტორი a –TNFa ინჰიბიტორები
 ინფლიქსიმაბი
 ადალიმუმაბი
 ეტანერცეპტი
 გოლიმუმაბი
მონოკლონურრი ანტისხეულები, რომლებიც მოქმედებს B
ლიმფოციტებზე
 მაბტერა – რიტუქსიმაბი
IL-6-ის ანტაგონისტი
 ტოცილიზუმაბი – აქტემრა
IL-1- ის ანტაგონისტი
 ანაკრინა
T - უჯრედების ინჰიბიტორი
 აბატაცეპტი
Janus kinase (JAK) - იჰიბიტორები
 ტოფაციტინიბი
 ბარიციტინიბი
არაფარმაკოლოგიური მკურნალობა

 პაციენტის მონაწილეობა საგანმანათლებო

პროგრამებში
 სამკურნალო ფიზკულტურა
 ორთოპედიული დამხმარე საშუალებები
 მოწევაზე უარის თქმა
 წონის კორექცია
 ინფექციებისგან თავის დაცვა
 ფსიქო–ემოციური სფეროს ჯანმრთელობის
შენარჩუნება
 ვაქცინაცია